flE MOET BOER WORDEN?
Werken met het hoofd wordt
zeer belangrijk
iets voor hun fiets!
PRIESTER-ARBEIDER
IS IN FRANKRÏIK
WEER AAN HET WERK
cold rex
SPAAR ME!
Onder strenge voorwaarden:
STUDEREN PER
TR
I
BOEKENPLANK
FRISJES.
Jongens, 't klopt zo boem in mijn hoofd boem boem
Maar verkoudheid is méér dan alleen een bonzend
hoofd.Verdrijf uw hele verkoudheid met Coldrex!
Paus Joannes greep in
13
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 21 DECEMBER 1965
•ia,
(Advertenties)
HOOFDSCHOTEL? VLEES
(Advertentie)
HET HUIS VAN
ST. ELOY
Gouden sieraden
van verfijnde smaak
en perfect vakmanschap.
J. van der Loo
Juwelier
Lijnbaan 69 Rotterdam
ALXANDER FOOTE: AGENT VOOR
MOSKOU (Prisma). Deels uit avon
tuur, deels ook uit haat tegen het fascis
me, dat hij in de Spaanse burgeroorlog
heeft leren verafschuwen, verricht de
schrijver van dit boekje spionagedien
sten voor Rusland. Hij wordt in Zwitser
land gedetacheerd en komt daar in con
tact met een spion, die frontberichten
van de Duitsers wil doorgeven. Tijdens
deze samenwerking ontdekt Foote, dat
zijn sympathie voor het communisme be
rust °P onwetendheid. Alleen de haat
tegen de Duitsers doet hem doorwerken.
Door verraad in Zwitserland wordt hij
tien maanden gevangen gezet. Na lange
tijd geschaduwd te zijn, omdat men hem
van ander verraad verdacht wordt Foote
al? sPion naar Canada gestuurd. Hier
krijgt hij genoeg van alles wat spionage
is en vestigt zich in Engeland. Hoewel
het boekje een duidelijke aansporing is
om waakzaam te zijn voor de efficiën' 2
Russische spionage en ook wel een dui
delijk inzicht geeft in de praktijken van
de Russen, is het zo moeilijk en stug ge
schreven, dat de lezer echt wel moeite
heeft om het tot de laatste bladzijde door
te worstelen.
FREDERICK FRANCK: MET HET
OOG OP HET VATICAAN (N.V. Ambo,
Utrecht). Rondzwervende door wandel
gangen van het Vaticaan heeft de Ame
rikaanse, niet katholieke tekenaar Frede
rick Franck (Maastrichtenaar van ge
boorte) een groot aantal boeiende por
tretten bij elkaar getekend en geschre
ven- Wie het concilie met enige aan
dacht heeft gevolgd, zal in die portretten
nogal eens een verklaring vinden voor
details, die onderbelicht gebleven waren.
Deze Concilie-documentatie heeft blij
vend waard.
(Advertenties)
(Van onze landbouwmedewerker)
De viering van het vyfenlwin-
tigjarig bestaan van het Land
bouw Economisch Instituut is te
vens het afscheid geworden van
professor A. Kraal als directeur
van dit instituut. In de rede, die
hij hij deze gelegenheid heeft ge
houden, heeft hij zich ook bezig
gehouden met de vraag, wie in de
toekomst boer zullen moeten wor
den.
Er is de laatste tijd veel te doen over
deze vraag. Sinds enkele jaren is het in
vakkringen van de onderzoekers de ge
woonte om te spreken over de „factor
boer". Lang heeft' men gesproken over
de factor grond, de factor kapitaal, en
andere factoren die de rentabiliteit van 't
bedrijf beïnvloeden en voor een groot
gedeelte bepalen. Als laatste is daarbij
gekomen de factor boer.
De persoonlijke aanleg van de boer, zijn
persoonlijke geschiktheid voor het werk
en voor het bedrijf, zijn inzichten in
de moderne verhoudingen binnen en
buiten zijn bedrijf bepalen voor een
groot gedeelte, of zijn bedrijf rendabel
zal zijn of niet. Spreken over de „factor
boer" klinkt ons persoonlijk een beetje
onmenselijk in de oren. Het grote gevaar
bestaat dan ook dat men de mens op
de boerderij vergeet en alles terugbrengt
tot factoren.
Dit neemt natuurlijk niet weg, dat de
bekwaamheid van de boer van grote
invloed is op de uitkomsten van het be
drijf en op het inkomen van de boer en
zijn gezin. Deze invloed zal waarschijn
lijk steeds groter worden, want alom
wordt verkondigd, dat de boer een on
dernemer moet worden in de moderne
zin van het woord. Hij moet de tech
nische mogelijkheden van zijn bedrijf
tegen elkaar afwegen; hij moet de eco
nomische mogelijkheden tegen elkaar
afwegen, hij moet rekening houden met
de markt en de vraag die voor zijn
produkten bestaat. Hij moet rekenen.
De handenarbeid wordt steeds van min
der waarde, want daarvoor heeft hij
machines. Zijn hoofdarbeid, zijn denk
werk wordt steeds meer waard. Dit
stelt aan de boer van de toekomst heel
andere eisen dan aan de boer van het
verleden. Bekend is het verhaal van
een .van de oud-voorzitters van de Gel
derse Maatschappij van Landbouw. Hij
vertelde, dat hij graag had willen stu
deren, maar tijdens een zomervakan
tie, toen hij meehielp op het bedrijf van
zijn vader, kwam zijn grootvader daar
kijken. Deze oude man zei toen: „Het
is jammer, dat iemand zo hard kan wer
ken, geen boer zou worden en zou gaan
studeren". Het gevolg was, dat de jon
gen boer werd. En niet een van de
slechtste. Maar op deze grond moet
een boerenzoon tegenwoordig geen boer
meer worden, want als zijn hart niet
uitgaat naar studie zal hij zeker niet
met zoveel succes boer worden als deze
oud-voorzitter van Gelderland.
Een van de gevaren voor de land
bouw in de. toekomst is dat niet de
besten boer zullen worden, maar dege
nen die niet de aanleg hebben om te
studeren. De vraag is, of deze dan vol
doende begaafdheid hebben om uit hun
bedrijf een behoorlijk inkomen halen.
Dit klemt te meer omdat buiten de
landbouw over het algemeen een groter
inkomen te halen is dan in de land
bouw. Door de voortdurende contacten
'n nuttig geschenk voor de kinderen?
tussen alle takken van het economisch
leven en door de grotere openbaarheid
van een aantal gegevens, gaan deze
boeren dan onwillekeurig hun inkomen
vergelijken met dat van niet-boeren.
Dit kan dan aanleiding geven tot grote
ontevredenheid en tot grote spanningen.
Onlangs is een rapport verschenen van
een commissie die nieuwe bedrijfssyste
men in de landbouw onderzoekt. Het
rapport handelt over „De toekomstige
ontwikkeling van het gemengde zand-
bedrijf". Er worden beschouwingen ge
wijd aan een melkveebedrijf en aan een
veredelingsbedrijf. Het melkveebedrijf
heeft een vermogensbehoefte van
f 220.000,waarvan aan eigen vermo
gen f 72.000,het veredelingsbedrijf
heeft een vermogensbehoefte van
f 145.000,waarvan f 39.000,eigen
vermogen. De rest wordt geleend.
De boer van het weidebedrijf houdt,
als alles goed gaat, aan het einde van
het eerste jaar over een bedrag van
f 8240,die van het veredelingsbedrijf
f 9070,Hiervan moet het gezin le
ven, moet de boer de belasting betalen
en moet hij nieuwe investeringen doen
Het is duidelijk, dat er voor het gezin
hoogstens een bedrag overschiet dat
gelijk staat aan wat tegenwoordig wordt
aangenomen als sociaal minimum. Wel
moet hierbij worden gezegd, dat de toe
stand in de loop van de jaren verbetert,
want doordat de boer regelmatig af
lost, wordt de rente over het geleende
bedrag minder.
Niemand echter zal er aan twyfelen
dat er met dit geld en met deze werk
kracht buiten de landbouw meer te
verdienen is. Volgens professor Kraal
nu worden de boerenzoons met minder
studieaanleg veel te weinig erop ge
wezen dat ze 't buiten de landbouw veel
beter kunnen hebben. En ook het tegen
gestelde is waar. Aan een boerenzoon
met goede studieaanleg wordt te vaak
gezegd, dat hij beter zjjn bestaan bui
ten de landbouw kan zoeken. Dit ver
schijnsel komt natuurlijk niet ten goede
aan de landbouw, die immers het uiter
ste aan concurrentiekracht moet op
brengen in deze tijd. In de landbouw
wordt werken met het hoofd steeds
belangrijker dan werken met de han
den.
Als de beste hoofden uit de land
bouw verdwijnen, zal deze bedrijfstak
afzakken naar de tweede rang. Eer-
lijkheishalve moet hierbij worden ver
meld, dat sommige andere deskundigen
het minder waarschijnlijk achten dat
deze ontwikkeling zich in het groot
zal voordoen.
Wel zijn er al stemmen opgegaan
om de opleiding in de landbouw te
veranderen en te verzwaren. Nog te veel
jongens volgen op jonge leeftijd de
lagere landbouwschool. Ze zijn eigenlijk
nog niet toe aan het kiezen van een
beroep, maar toch reeds in de richting
van de landbouw gedrongen. Later kan
blijken dat zijn minder geschikt zijn
voor de landbouw ofwel zelf liever
een ander beroep kiezen. Daarbij wordt
de vraag gesteld of de lagere land
bouwschool wel voldoende is om de
toekomstige leiders van de bedrijven
te vormen. De suggestie is dan ook ge
daan, dat zulke jongens eerst de mulo-
school zullen volgen en daarna een
opleiding krijgen in de landbouw die
gelijk staat met een opleiding op een
hogere technische school.
Een bezwaar is dat een aantal de
muloschool niet zal kunnen volgen.
Maar dan gaan we ons afvragen of
zij wel voldoende capaciteiten hebben
om een boerenbedrijf te leiden. In te
genstelling tot de tuinbouw kent de
landbouw in engere zin akkerbouw
en veehouderij geen erkenningseisen
In de tuinbouw is hierdoor een selectie
toegepast. De landbouw heeft dit sy
steem altijd afgewezen. We zien aanko
men, dat in de toekomst de harde
werkelijkheid zal gaan selecteren en
dat dit in veel gevallen zal neerkomen
op een koude sanering.
Als u mij ziet hebt u een duizendje in handen. En bezit
u me in meervoud, dan is het de hoogste tijd om over
me te gaan praten bij de N.M.B. Daar doen ze een boekje
over me open (een bank- of termijnboekje bijvoorbeeld).
Of ze adviseren u hoe u me in effecten kunt beleggen I
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De bank waar u zich thuis voelt!
Breda: Veemarktstraat 55-57. Bergen op Zoom: Zuivelplein 5. Roosendaal: Nieuwe Markt 24.
Oostburg: Nieuwstraat 24. Terneuzen: Nieuwstraat 10. Voorts bijkantoren ta Breskens, Dongen, Goes, Hulst,
Sas van Gent en Zaamslag.
(Advenbenitie)
op Toastjes Vanavond
OSLO (AFP) De laagste tem
peratuur aan de Zuidpool is 94,5
graden Celsius onder nul geweest.
Dit had men kunnen aflezen van
een thermometerdie een Noorse
geleerde vorig jaar aan de Zuid
pool had achtergelaten en die nu
door een andere Noor was opge
haald. Het was de laagste tempe
ratuur die ooit was geregistreerd.
AMSTERDAM: Een toepasselijk
kapsel voor de komende feestda
gen. Deze kersttooi is een creatie
van de jonge Amsterdamse kap
per Robert Engelander. Het is wel
feestelijkmaar u zult voorzichtig
moeten lopen.
Een paar dagen lang zou je
het werk redelijk wel kunnen vol
brengen daarna zou je beginnen te
hijgen als je door de tunnel rende;
je zou gaan struikelen op de trap, het
zweet zou je ogen verblinden en de
schotels zouden in stukken vallen. Of
als je, in het gunstigste geval, kans
za'g om de eetzaal binnen te wande
len met een dienblad vol schalen,
zou je zo buiten adem zijn dat je gas
ten je stomverwonderd aan zouden
staren." Hij schudde afwijzend zijn
hoofd en vervolgde: ..Ik weet, dat
signora Pandolfi mijn werk gedaan
heeft toen ik in het ziekenhuis lag,
maar dat is niet vol te houden als
een blijvende regeling. De bediening
moet °P den duur langzaam worden
als degene die bij de lift zit ook nog
alles naar je keuken moet brengen.
Nee. er zou een werkelijke plaatsver
vanger gevonden moeten worden, an
ders kan ik niet weggaan." Hij dacht
ernstig na. ,,Nee, ik geloof toch niet
dat Miranda - de kleine heks die jou
zo vakkundig betoverd heeft -- dat
werk zou kunnen doen; het is man
nenwerk."
Giovanni bloosde toen de naam van
Miranda genoemd werd. ,,Dan zal ik
de trattoria sluiten!" verklaarde hij
in volle ernst. ,,Ik kan niet langer
aanzien dat jij de rust moet missen
die je zo dringend nodig hebt."
,.Dat zal ik nooit toestaan!" zei de
boekhandelaar met onverwachte hef
tigheid. „Dat offer mag ik niet aan
nemen. Ik wil niet dat je je deuren
gaat sluiten en terwille van mij de
Iniro in de kaart speelt!"
Giovanni liep in gedachten de kamer
rond. Hij keek naar de waardevolle
antiquiteiten om hem heen- De
marktwaarde van de voorwerpen in
zijn kamer moest minstens drie mil
joen lire zijn, dacht hij. bovendien
zouden de graftombes en de fresco's
een fortuin kunnen opbrengen. Als hij
dat alles zou verkopen, konden ze
zich op een mooie basis terugtrekken.
Ze zouden nooit meer te hoeven zwoe
gen in de trattoria of in de tunnel.
Maar...
In de eerste plaats wenste hij een
voudig de trattoria niet te sluiten.
Ze was het resultaat van jaren zwaar
werk en harde srijd; ze was zijn
ware tehuis; ze was tot de top van
roem en welstand gestegen.
In de tweede plaats deelde hij de me
ning van de boekhandelaar over een
capitulatie aan de Iniro.
En bovendien was er nog een derde
argument - een heel sterk argument/
inderdaad! - volgens de Italiaanse
wet was iedere burger die historische
voorwerpen ontdekte, verplicht hier-
snelt het herstel en verhoogt boven
dien uw weerstand, omdat hetvitami-
ne C bevat. Neem uw verkoudheid se
rieus. Bestrijd hoofdpijn,neusverstop-
ping en koorts tegelijk met Coldrex!
Hoofdpijn is maar één symptoom van
een verkoudheid. Ook koorts, neus
verstopping en dat gevoel van ziek
zijn moet bestreden worden. Daarom
hebt u Coldrex nodig. Coldrex be
strijdt uw hete verkoudheid. Coldrex
stilt de pijn en verjaagt uw verkoud-
heidsnarigheden radicaal.Coldrex ver-
DOOR HOWARD SHAW
van onmiddellijk mededeling te doen
aan de commissie voor oudheidkun
de. Deze commissie kon deze voor
werpen of eenvoudig in beslag ne
men, óf ze aankopen, of - als de hi-
torische en artistieke waarde slechts
gering was - aan de vinder in eigen
dom afstaan. Maar welk standpunt
ook ingenomen zou worden, overdacht
Giovanni, de commissie zou toch be
slist willen weten waar en op welke
wijze de wapens, de graftombe en
de fresco's door hem gevonden wa
ren.
Intussen dronk de boekhandelaar nog
meer mineraalwater en volgde een
andere gedachtengang. „Er is eigen
lijk maar één oplossing mogelijk,"
zei hij na een poosje.
„Wat dan?" vroeg Giovanni afwezig.
„Toevallig heb ik nog een neef in
Ivrea," zei de boekhandelaar, „die
mij in de tunnel zou kunnen vervan
gen. Hij is niet bepaald intelligent,
maar hij is vlug ter been en zo sterk
als een paard. De arbeidsmarkt in
zijn woonplaats laat veel te wensen
over en daardoor is hij al jarenlang
niet staait geweest werk te vinden.
Hij zal dus ongetwijfeld beschikbaar
zijn." Hij wreef nadenkend langs zijn
neus- „Dit werk is zo eenvoudig dat
(Van een medewerker)
PARIJS Het Franse episcopaat, bij
na in zijn geheel aanwezig in Rome,
besloot, zoals men weet, met goedkeu
ring van de H. Stoel, tot een nieuw ex
periment van de „priester-arbeider".
„Het Franse episcopaat", aldus de of
ficiële verklaring, „is van plan om een
klein aantal priesters toe te staan om
in volledige dagtaak te arbeiden in fa
brieken en in werkplaatsen. Deze mach
tiging tot betaalde handenarbeid geldt
voorlopig slechts voor een zeer beperkt
aantal priesters en voor een eerste pe
riode van drie jaren.
De priester-arbeiders krijgen een es
sentieel priesterlijke zending toever
trouwd: zoals die van alle priesters,
is ook hun uiteindelijke taak de ver
kondiging van het evangelie. Aan de
keuze van deze priesters moeten ver
schillende, zeer preciese eisen gesteld
worden: geschiktheid, vorming, ver
plicht communiteitsleven, nauw con-
taoht met de andere priesters en met
de militanten van de Katholieke Actie
in hun werkgebied.
De priester-arbeider mag lid worden
van een syndicaat, maar omdat het
temporele taak is van de militante le-
kenarbeiders, zal hij geen enkele ver
hij het in een week of twee waar
schijnlijk zal kunnen leren."
„En zou jij dan met vakantie gaan"?
De boekhandelaar knikte. „Ja onder
die omstandigheden zou ik bereid zijn
mezelf aan te passen aan andere om
standigheden."
Hij hoestte een paar minuten in zijn
zakdoek en Giovanni haastte zich
een nieuwe fles mineraalwater te
halen. „Ik heb vroeger tamelijk ver
re reizen gemaakt," zei de boekhan
delaar, toen hij zich enigszins her
steld had. „Een aantal omstandighe
den hebben mij daartoe gedwongen,
anders had ik het niet gedaan. Zoals
je weet, houd ik niet van reizen,
maar binnenkort zal ik toch op reis
moeten. Ik ben van plan om, als ik
weer in de bergen ben, een ernstige
studie te maken van de beroemde
reisgidsen die betrekking hebben op
een vorstendom dat ik nog niet be
zocht heb. - Intussen zal mijn neef
Edoardo mijn geschikte plaatsver
vanger voor mij in" de tunnel zijn."
Hij schraapte zijn keel. „Zoals ik al
zei, is die jongen niet bepaald intel
ligent. Ik blijf aan de hoge kant, als
ik aanneem dat. zijn I.Q. in de buurt
van de 45 is. Hij bezit echter enkele
eigenschappen die, in verband met
het werk dat hem zal worden opge
dragen. van het allergrootste belang
zijn. Hij is zeer gewillig, wil graag
alles zo goed mogelijk doen. kan
goed zijn handen uit zijn mouwen
steken, kent geen vermoeidheid en
zal zich niet afvragen waarom etens
waren en dranken door een tunnel
gedragen moeten worden- Eigenlijk
ben ik er zelfs niet zeker van of hij
ooit zal merken dat hij onder de
grond werkt."
„Kan je er zeker van zijn dat hij zijn
mond houdt?"
„Hij is doofstom." zei de boekhande
laar.
„Prima! Wanneer kan hij komen?"
„Hij is al hier," zei de boekhande
laar. ,,Ik had goede hoop dat je op
mijn voorstel in zou gaan, daarom
heb ik hem gisteren uit Ivrea laten
komen."
„En jij neemt een lange vakantie,
zodra hij ingewerkt is?"
„Ja, op voorwaarde dat jij plechtig
belooft voortaan de rol van een een
voudige trattoria-eigenaar te spelen."
De boekhandelaar keek zijn vriend
doordringend aan. „Er wordt geen
reclame meer gemaakt? Er worden
geen oudheidkundige reizen meer ge
maakt? Er is geen sprake van een
schenking van een zekere vaas aan
een Etruskisch museum?"
„Dat beloof ik je." zei Giovanni ern
stig.
antwoordelijkheid op zich mogen ne
men op syndicaal of politiek vlak."
De beslissing van het Franse episco
paat is met vreugde begroet geworden
door de (tamelijk talrijke) kandidaat
priester-arbeiders en vooral door de mi
litanten van de A.C.O. (de Katholieke
Arbeidersactie) en de J.O.C. (de Katho
lieke Jonge Arbeidersjeugd).
Het begin .an het Franse ..experimen
priester-arbeider" ligt in 1941, toen d<
dominicaner pater Loew havenarbeide
werd in Marseille. In 1943 ontvingen 2
priesters van hun bisschoppen toestem
ming om naar Duitsland gedeporteer
de jonge Franse arbeiders klandestien t'
vergezellen. Na de oorlog bleef een té
melijk uitgegroeid aantal priesters voor
leven in het arbeidersmilieu. Zij werk
ten vooral in fabrieken. Van de aarts
bisschop van Parijs kardinaal Suhard
ontvingen zij meerdere aanmoedigingen
De priester-arbeidersbeweging breid
de zich al gauw uit, hetgeen vooral t(
danken was aan de „Mission de Fran
ce". Maar, wat door velen sinds het be
gin gevreesd werd, was na een paai
jaren een feit geworden, priester-arbei
ders namen deel aan sociale en politiè;
ke manifestaties. Rome voelde zich toen
verplicht om te reageren. Achtereenvol
gens. werden op de seminaristen en de
kloosterlingen en daarna op de seculie
re priesters, in 1953. een beroep gedaan
om hun arbeid in de fabrieken en el
ders te staken. De meesten onderwier
pen zich, doch een zeker aantal weiger
de te gehoorzamen.
Op herhaaldelijk aandringen van hef
Franse opiscopaat stond Rome de pries
terarbeid weer toe. onder voorwaarde,
dat deze arbeid niet meer dan drie uren
per dag in beslag nam. „De „Mission
de France", welke haar priester-arbei
derspraktijk" gestaakt had. hernam de
ze weer te Pontigny onder leiding van
kardinaal Leénart, bisschop van Rijssel
Maar in 1959 maakte het heilig Offi
cle. ondanks de vele stappen van he
Franse episcopaat bij paus Joanne
XXIII. voor de tweede maal een eind?
aan het experiment. Rome had hier
voor een aantal redenen: sommige pries
ters waren het slachtoffer geworden vai
hun geestelijk isolement, slachtoffer ooi
van de communistische ideologie. Som
migen waren lid geworden van de sc
cialistische of communistische syndic?
ten, hetgeen onverenigbaar was met hu
priesterlijke staat. „De arbeid in fabrir
ken en in werkplaatsen gaat, volgei
de H. Stoel, niet samen met het levf
en de verplichtingen van de priester'
zo stond in een aan kardinaal Feit
geadresseerde brief.
Velen en vooral de priester-arbe
ders waren er van overtuigd, dat
door Rome gewilde en toegepaste oplo
sing in feite geen oplossing was en d
het probleem in zijn geheel bleef b
staan. Rome schijnt dit nu te hebb.<
ingezien en heeft daarom een nieuw e
periment goedgekeurd. Maar dit exper
ment moet door verschillende voorzorg
maatregelen omrin'gd zijn. Om niet
vroegere dwalingen te vallen, stelden c
H. Stoel en het Franse episcopaat c
reeds genoemde voorwaarden.
Zweden heeft, naar het I.V.Ï.O -
bulletin meent te weten, de primeur
van een nieuwe wijze van studeren,
of beter gezegd: van een nieuwe
plaats om te studeren, n.l. de trein-
coupé.
De universiteit van Upsala organi
seert Engelse les voor forensen tussen
Upsala en Stockholm, tweemaal per
week. in een speciaal hiervoor inge
richte school wagon. Engelse conversa
tie en handelscorrespondentie zijn de
voornaamste vakken.
Een goede slagzin voor dit soort on-
derwijs: Studeer Engels met een snel- s
treinvaart.