R.W.S. is in principe voor
bouw getij dencentrale
Storm en
regen
stuwden
water
dreigend
omhoog
maar:
Verwijten uit Steense raad
het kerkbestuur
aan
Biesbosch
Malen
A. de Waal
LIEBHERR - KOELKAST
PZEM beleeft
stormachtige
ontwikkeling
„Alles blank'
P.Z.E.M.-directeur ir. T. Bogerd:
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 11 DECEMBER 1965
SïJ
INZAKE VERBOUWING SCHOOL
Debatten over
aankoop van
stuk dijk
In Middelburg forum
voor varkenshouders
Robertson (Dow)
neemt afscheid
in Terneuzen
In s-Heerenhock
Man gedood door
vallende muur
Yeili ngdagen
te Kapelle
N.C.B.-SECRETARIS
NEEMT AFSCHEID
A. Kaland te Middelburg
IpatWaS Pc JSftw
Hulp
Eigendom en
gemeenschap
t De boulevard te Vlissingen:
een foto, die voor zichzelf spreekt.
ERGER VOORKOMEN
TOEN WIND LUWDE
(Van onze verslaggevers)
HULST/GOES/BREDA/BIESBOSCH. Wind en vooral water heb-
ben gisteren, toen de wind uitgroeide tot een zuidwesterstorm van'for-
raaat, het gezicht van Zeeland en Noord-Brabant op talrijke plaatsen
onherkenbaar veranderd. Hoog opgestuwd door de storm heeft het
water bezit genomen van vele polders; rivieren en andere waterwegen
zijn buiten hun oevers getreden; binnendijken zijn gezwicht voor de
watermassa en verschillende wegen zijn overstroomd en onberijdbaar
geworden. Hier en daar is het water ook tot in de bebouwde kom door
gedrongen met alle gevolgen van dien voor de bewoners, die zich in
sommige gevallen genoodzaakt hebben gezien hun heil hogerop te
zoeken- Rijkswaterstaat en de technische diensten van de waterschap
pen zijn waakzaam. Een gelukkige omstandigheid bij dit alles is, dat de
wind gisteren tegen de avond in kracht is afgenomen. Daardoor is de
schade in vele gevallen beperkt gebleven.
water stond, was het water tot dertig cm
'beneden de vloer van het haven.-afe ge
stegen.
Het water in de polders steeg hier en
daar aanzienlijk doordat de ,:t>v terings-
sluizen lange tijd op non actief hebben
lering draaiden, met toestemnr.g van oe
P.Z.E.M., alle gemalen ook tijdens Je
speruren.
Rijkswaterstaat heeft gistermorgen i.v.
m. rïe zware storm een beperkte dijkbe
waking; ingesteld in het district zuid, dat
o.m. Zeeland en Noord-Brabant omvat.
In Vlissingen stond het water gister
middag 3.70 nieter boven N.A.P., dat was
133 nieter boven het verwachte peil. Des
ondanks hebben zich in Zeeland nergens
gevaarRjke situaties voorgedaan. De dui
nen hij Cadzand hebben wellicht het
ergst le lijden gehad van het hoge water.
Men meldde daar de hoogste duinafslag
van de laatste jaren, ongeveer twee me
ter.
Binnenkort zal deze zwakke plek in de
zeewering worden aangepakt. Dan wor-
i den vier nieuwe waterhoofden aanbe
steed. De trap voor hotel Noordzee, die
bij de storm van vorige week was wegge
zakt, is in het water verdwenen.
In Vlissingen werd de basaltglooiing
aan de Boulevard, tussen hotel Britannia
het stvandhotel, over een oppervlakte
'an ongeveer twee vierkante meter weg-
i Beslagen. Van het badstrand in Westka
pelle is ongeveer vier meter, en op som-
I plaatsen zelfs zes meter weggesla
gen. Op de Zeeweg bij Zoutelande en
over de hele lengte tussen Westkapelle en
Domburg is nogal wat zand in de golven
verdwenen.
Hoewel de instructie van de storm-
vloedseindienst bij een verhoging tot 3.50
:'er om een uitgebreide bewaking
vraagt, achtte rijkswaterstaat een be
perkte dijkbewaking voldoende omdat de
windkracht niet hoger kwam dan vijf tot
zes Beaufort. Het hoge water vindt voor
al zijn oorzaak in de opstuwing donder
dagavond tussen Westkapelle en Dom-
Turg. Gistermiddag zocht het water een
^-tigweg in de Westerschelde. Volgens
verschillende zegslieden had het water in
zeven jaar et meer zo'n hoogte bereikt
De veerdiensten moesten enkele uren
vorden gestaakt omdat de boten niet
- 'en aanleggen. Verschillende coupu
res moesten worden gesloten. In Vlissin
gen werden bij de veerdienst door ^e
harde golfslag de kleppen v de wal
n:.«i de brug weggeslagen. Ze waren gis
teravond inmiddels hersteld.
In Hoedekenskerke, waar, zoals op veie
andere plaatsen, het havenplatriu on.N.
„ZO zie je: je hebt verdiensten, die
je 2clJ nooit hebt vermoed", zegt Al
iens de Waal (85), vlasser in ruste
Uit Koewacht, terwijl hij op het
dressoir scharrelt en tenslotte een
limesel van de Koninklijke Neder-
kndsche Toeristenbond ANWB te
voorschijn tovert. Gekregen van de
ANWB ter gelegenheid van mijn 50-
j jong lidmaatschap. Met een heel
nooie brief erbij". Daar staat in, dat
j oe heer De Waal tot de kleine kern
Jflji trouwe vrienden van de ANWB
behoort, die door hun opofferings-
flezindheid e?t idealisme de kleine
bond hebben helpen uitgroeien tot
j groot, effectief functionerend
dienstverlenend orgaan.
heer De Waal haalt zijn schouders
°P oucr al dat geweld van woorden.
ben me er maar heel zelden be-
AATWSan Ê,eu,eest' Md van de
AjvWB ben. Mijn boekhouder boekt
j IMr het lidmaatschapsgeld over.
■menie heb i)c er maar weinig mee
lil^ daaruit men niet mag
i j n' dat de heer De Waal zijn
I loomaïChaV ™n rïe ANWB nutte-
s acht en zich zonder meer een
dop' Van e ,edenlijst zal laten af-
I "leevï lid, tot ik geen auto
j. °f maB rijden. En misschien
Hij Lnï ?ok n°B wel."
ij d geworden, toen de ANWB
i he» T 1 eers'e schoenen liep. Hoe
Heer tl* ge<,aan ,swaet hij niet
,e| reed destijds motor, Ieder-
Wrónd ®emo!or'scerd was, werd
om.! erste\d lid te worden. Ik weet
In Noord-Brabant heeft vooral de Bies
boscli van het water te lijden. Toen vo
rige week dinsdag de watergolf de Bies
boscli voor de zoveelste keer besprong en
6000 ha polderland onder water verdwe
nen, was het duidelijk dat de schade in
de honderdduizenden guldens zou gaan
lopen. „Die schade wordt zo lang het
water niet wijkt, bij elk tij groter", zei
gisteren de heer J. W. v. d. Vorm van de
polder Stenen Muur, tevens bestuurslid
van het waterschap De Brabantse Bies-
bosch.
„De voorzieningen die we hier en daar
al aan de kade, waarin gaten waren ge
vallen, hadden getroffen, zijn gisternacht
weer vloit vernield en de gaten, zo'n der
tig in totaal, zij.n opnieuw groter gewor
den, want het heeft hier donderdagnacht
behoorlijk gespookt".
„Om angstig van te worden", zei me
vrouw Brooymans, die toch al heel wat
in de Biesbosch heeft afgezien, en nu in
tien dagen tijds haar polder voor de vijfde
keer onder heeft zien gaan.
Gisteren was de Biesbosch weer een
grote troosteloze waterzee. Opnieuw wer
den donderdagnacht enkele schuren
kippenhokken het prooi van het wilde
water. „Er kan eigenlijk niet nog meer
kapot", zei gistemiddag mevrouw Saar-
loos van de Visplaat. De vraag die de
Biesbosch gistermiddag beheerste was:
wat zal er vanavond gaan gebeuren?
Want het water week gisteren geen
duimbreed, en opnieuw werden er hoge
waterstanden en storm verwacht. Van
daar ook dat heit hoogheemraadschap van
het Land van Heusden en Altena vrijdag
een beperkte dijkbewaking instelde, over
al schutbalken plaatste en vanaf vijf uur
de patrouilles de dijken opstuurde. In de
Langstraat stroomden opnieuw de buiten-
polders tussen Waalwijk en Waspik vol,
en de nieuwe Langstraat weg die donder
dagmorgen al goeddeels was drooggeval
len verdween opnieuw onder water. De
veerdiensten van Drongelen en Capelle
over de Bergsche Maas werden gestaakt
toen de toegangswegen tot de veren voor
de tweede keer in een week 'tijd werden
overstroomd door het kolkende Maas-
waiter.
Tot dusver werden vier gezinnen van
de Kroons-toep geëvacueerd. Twee daar
van werden ondergebracht in de voor
dit doel in gereedheid gehouden school,
terwijl de overigen bij familie werden
ondergebracht. Dezelfde gezinnen wer
den ook tijdens de storm van 30 novem
ber geëvacueerd.
niet
te do en heel
meer, hoeveel de contributie
:ec\r?e^l- Wat hij van de
„Een nuttig instituut.
^er~s~en V00r e we99ebi"U'i-
r*na *oePsten' De bewegwijze-
frtiVMnt almaar beter en het is
toeoaehri' i? We^e service de leden-
kunnen n ,ers allemaal aanspraken
Kooit w-Bn' Jkzelf heb de ANWB
Maar ik ac^ Gelukkig niet.
ben, loatï» d6 no<^0 kunnen heb-
^NWr jo j fr°Paöa-tidist voor de
'üccst. j .er e Waal nooit ge-
^cteelf 'i,Lereen moet maar voor
"«We m'"J I'd wil zijn. ja
fiat vmt Z van 'lEt standpunt
bestaan 1» or«ane" niet kunnen
steim ,i.."eer ie ze n'et steunt.
'E heer n" vertelt hij.
^or"entcpl nnl' r^dt nog steeds auto.
een forse Chevrolet,
waarin hij nog elke dag uitrijdt.
Geen grote afstandenhoor. Dat kan
ik niet meer". Hij is tot nog toe door
alle keuringen geslipt. Aan een daar.
van heeft hij een bril overgehouden.
Volgend jaar moet zijn rijbewijs wor
den vernieuwd. „Ik hoop, dat ik nog
een nieuw krijg. Wanneer ik trou
wens zou merken, dat het autorijden
me niet zo goed meer afgaat, stop ik
ermeeJe kunt op de weg geen ri
sico's nemen". Zijn lichamelijke toe
stand is uitstekend.„Ik heb mijn
hele leven hard gewerkt, vuiar ik
heb er nu nog geen last van. Ik moet
zeggen, dat ik ook veel geluk heb
gehad. Altijd. In ieder geval weinig
pech. Hopelijk kan ik nog een paar
jaartjes helemaal mee". En dus lid
blijven van de ANWB.
Deze veerbootpassagier bedacht
de eenvoudigste maar ook wel
kilste manier om in Terneuzen
aan land te komen. Hij trok de
stoute schoenen aan door ze uit
te trekken
te, dat men vandaag aam de slag kon
gaan om het gal te dichten, maar was
bevreesd, dat het nog wel enkele dagen
kan duren voor men een overzicht van
de toestand zal krijgen.
Bij hoog tij is gisteravond ter hoogte
van Ooltgensplaait het 1100 ton metende
motortankschip Adorma uit Antwerpen
op een strekdam in het Hellegat vastge-
varen. Het vaartuig, geladen met petro
leum verkeerde in een hachelijke positie
en gisteravond laat zag het er naar uit,
dat het in de loop van de nacht, bij af
gaand water, zou breken.
CAdvenbenibie)
(Van een onzer verslaggevers)
SINT JANSTEEN Verschillende
raadsleden hebben tijdens de laatste ver
gadering bittere verwijten gericht aan
het kerkbestuur. Dat naar aanleiding van
een voorste] van b. en w. een aanvul
lende bijdrage te verlenen i.vm. de ver
bouw van de lagere jongensschool. De
verbouwing, waarvoor de raad de no
dige financiële middelen beschikbaar
stelde, begon ongeveer anderhalf jaar
geleden. Sindsdien zijn nieuwe manke
menten aan 't licht getreden. „Het kerk
bestuur had veel eerder met dit tweede
verzoek moeten komen. Nu worden ^vli
voor een voldongen feit gesteld", was
de algemene opinie.
Dat zeiden de heren P- Stevens,
G. Engels en R. van Acker. De laatste
trok eerst boze gezichten naar b. en w.
Dat noopte de voorzitter, burgemeester
mr. J. I. M. Reuser, ertoe op te mer
ken, dat het tweede verzoek om mede
werking van het kerkbestuur eerst op
19 november op het gemeentehuis is ge
deponeerd. Waarna ook de verwijten van
de heer Van Acker het kerkbestuur gol
den. De voorzitter verontschuldigde '1
kerkbestuur. „De nota's van de verbou
wing zijn pas laat binnengekomen", zei
hij. „Ze hadden er ons tijdens de ver
bouwing al opmerkzaam op moeten ma
ken. dat het werk meer zou gaan kos
ten", repliceerde de heer Van Acker
Het kerkbestuur zal schriftelijk op de
vingers worden getikt. De heren Van
Acker en Vonk stemden tegen het voor
stel-
Een ander voorstel, waarover de ton
gen nogal lange tijd in beweging waren,
was dat tot aankoop van een gedeelte
van de Clingedijk van het waterschap
Hulster Ambacht. De raad had de trans
actie reeds tijdens een vorige vergade
ring bezegeld. Het raadsbesluit moest
echter gewijzigd worden, omdat nieuwe
opmetingen uitwezen, dat nog een stuk
diende te worden aangekocht. De heren
Dobbelaer, die tegenstemde, en Van
Acker maakten nog eens aanmerkingen
op de „hoge prijs" die de gemeente
moet betalen. De dijk zal gedeeltelijk
worden afgegraven. Op de glooiing zul
len bungalows kunnen worden gebouwd.
De bungalowwijk dient ter begrenzing
van het plan „West".
Andere besluiten golden de ver
lenging van de ontruimingstermijn
van verschillende onbewoonbaar ver
klaarde woningen, de verlening van
een bijdrage aan het kerkbestuur i.
v.m. de exploitatie van de school
bus. de aankoop van het nodige meu
bilair (voor f 48.000,-) voor het on
langs verbouwde verenigingsgebouw
te Heikant en het onderhands op
dragen van het ophalen van het
huisvuil in 1966 aan de heer L.A.
Cammacrt. die daarvoor een bedrag
van f 5500.- krijgt- ..De man werkt
mét en als een paard", merkte mr.
Reuser op. toen een van de raadsle-
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG Donderdag 16 de
cember wordt in café-restaurant Wohler
in Middelburg een varkenshouderijmid
dag gehouden, die om twee uur begint.
Na ccn tweetal inleidingen zal een fo
rum worden gehouden onder voorzitter
schap van rijksveeteeltconsulent ir. W.
Harmsen.
(Van een onzer verslaggevers)
TERNEUZEN De heer C. W. Ro
bertson zal maandagavond tijdens een
in Grand Hotel Rotterdam te Terneuzen
te houden receptie, afscheid nemen als
algemeen directeur van Dow Chemical
Internationaal n-v. De heer Robertson
werd met ingang van 1 oktober j.l. be
noemd tot financieel directeur voor Dow
Europa. De receptie begint om half acht
en eindigt om negen uur
den zei, dat hij het bedrag nogal
hoog vond.
De heer Van Acker stemde tegen de
vaststelling van de rekening van 1962.
„Ik heb ook tegen de begroting ge
stemd", argumenteerde hij. En hij voeg
de eraan toe: ,,Ik neem er geen ver
antwoording voor." Burgemeester Reu
ser: „Waar zit u hier dan eigenlijk voor
Trouwens, de begroting over 1962 hebt u
niet helpen vaststellen." De heer Van
Acker hield echter voet bij stuk.
(Van een onzer verslaggevers)
'S-HEERENHOEK De 25-jarige Ber-
tus Ars uit 's Heerenhoek vond rond half
vijf gistermiddag de dood bij werkzaam
heden aan een zelfbouwwoning aan de
Molendijk. Door een plotseling windstoot
viel de muur om die hij aan beide kanten
had uitgegraven. De man werd er onder
bedolven. Volgend jaar hoopte hij en
zijn toekomstige echtgenote het huis te
betrekken.
KAPELLE Het is de bedoeling van
de directie van de veiling Kapelle-Bieze-
linge zo lang mogelijk voort te gaan met
het houden van twee fruitveilingen per
week- In verband met de feestdagen van
eind december moet hiervan echter
enigszins worden afgeweken.
In de week voor Kerstmis wordt enkel
fruit geveild op 22 december en in de
week tussen Kerstmis en nieuwjaar enkel
op 29 december. Met ingang van 5 janua
ri zal weer normaal fruit worden geveild
op woensdag en vrijdag.
(Van een onzer verslaggevers)
's-HEERENHOEK Maandag 20 de
cember zal de heer M. Nijsten afscheid
nemen als secretaris van de king Zuid-
Beveland van de N.C.B. De afscheids
bijeenkomst wordt gehouden zeven uur
's avonds in de Jeugdhoeve te '-Heeren
hoek.
(Van onze correspondente)
MIDDELBURG. Tijdens een huldi
ging van achttien jubilarissen van de
P.Z.E.M., die in het restaurant Wöhler te
Middelburg werd gehouden, verklaarde
de heer A. J. Kaland, waarnemend voor
zitter van de raad van bestuur van de
P.Z.E.M, dat men op directieniveau was
gekomen tot een gezamenlijke meterop
neming en incasso van de Zeeuwse Gas
maatschappij en de P.Z.E.M.
Deze functie wordt voortaan door één
manvervuld. „Dit zal een kostenbesparing
van enkele tonnen betekenen", aldus de
heer Kaland.
De heer Kaland wees er in zijn speech
op. dat de P.Z.E.M. momenteel een ont
wikkeling doormaakt als geen ander
elektriciteitsbedrijf in den lande. Hij
dankte het personeel en vooral de jubi
larissen voor deze gezamenlijke pres
tatie.
De heer W. Kerkhove uit Souburg,
machinestoker, die zijn veertigjarig ju
bileum vierde, kreeg het lintje in de
orde van Oranje-Nassau in zilver opge
speld. Ook ir. T. Bogerd, directeur van de
P Z.E.M. wenste de jubilarissen geluk.
Hierna reikte hij hen de getuigschriften
uit.
Het water in de polders van het hoog
heemraadschap de Brabantse Bandijk
staat hoog.
Aan de grondwaterstand is door het
hoogheemraadschap niets te doen, omdat
de afwatering afhangt van de ebsta-nd
buiten de dijken. Als het water buiten
gaats vandaag nog zakt, hebben de pol
derbewoners daar echter niet direct pro
fijt van.
Volgens de heer A. C. G. M. van der
Heijden dijkgraaf van het heemraadschap
van den Roosendaalsche en Steenbergsche
Vliet, duurt het minstens 24 uur voor de
gemalen voldoende water uit de polders
hebben weggepompt.
Ook in .het gebied van de heer Van
der Heijden staat een gedeelte van de
polder blank. Er is in de omgeving van
Wouw, aan de Boomvaart, zelfs een dijkje
doorgebroken, waardoor een polder ge
deelte onder water is komen te staan
De aandacht in de polders is vooral
gericht op de waterstand buiten de dijken
De Aa of Weerijs, die haar oorsprong
vindt in België, heeft nog maar zelden
een zo hoge waterstand gehad als de
laatste dagen.
In de gemeente Zumdert lijkt het wel
of alles blank staat: de Aa of Weerijs,
de Turfvaart, de Grote Beek en de Kleine
Beek zijn hier buiten hun oevers getre
den en het zag er gisteravond nog steeds
naar uit, dat het water bleef stijgen. Op
de Lentsebaan in Zundert steeg het wa
ter tot op enkele centimeters van de hui
zen en iin Rijsbergen was het al niet an
ders.
In de buurt van de Pannehoef brak
gistermiddag een dijk van de Turfvaart
door. Hoe groot het gat is en hoe groot
de schade, kon de voorzitter van het wa
terschap de Aa of Weerijs ons nog niet
mededelen. Het was volgens hem onmo
gelijk het gat te bereiken, omdat „wer-
(Van een onzer verslaggevers)
TERNEUZEN. de samenwerking
tussen rijkswaterstaat en de P.Z.E.M. is
uitstekend. Mocht blijken, dat de bouw
van een getydencentrale in de Ooster-
scheldedam verantwoord is, dan is de
medewerking van rijkswaterstaat verze
kerd. Er is beslist geen sprake van, dat
rijkswaterstaat het project bij voorbaat
al opzij geschoven zou hebben. Wel is
rijkswaterstaat pessimistisch gestemd
t.o.v. de te verwachten uitkomsten. Maar
dat neemt niet weg, dat ook rijkswater
staat positief staat tegenover een even
tuele studie naar de uitvoeringsmogelijk
heden.
Dit heeft ir. T. Bogerd, directeur van de
PZEM in hotel ,,Des Pays Bas" te Ter.
neuzen gezegd, tijdens een lezing voor
het departement Zeeland van de Kon.
Maatschappij voor Nijverheid en Handel.
Hij achtte het niet uitgesloten, dat eind
1966 de conclussie getrokken kan worden,
dat een definitieve studie over de uitvoe
ring van de getij dencentrale verantwoord
is.
Desgevraagd gaf ir. Bogerd nog enkele
bijzonderheden Eenvoudig gezegd komt
*t hierop neer dat 'n gat gemaakt moet
worden in Oosterscheldedam om het wa
ter tijdens de eb- en vloedbeweging door
te laten. De turbine, waarmee de elek-
kelijk alles onder water s-taat". Hij hoop- trische energie zal worden opgewekt, zal
vrij duur móeten zijn i.v.m. het geringe
hoogteverschil tussen eb en vloed. Een
voordeel is. dat de dam een gegeven
feit is. De nadelen voor de zoetwater
voorziening vanuit het Zeeuwse Meer
zouden kunnen worden opgelost door het
leggen van een tweede dam in de buurt
van de Oosterscheldebrug. Tussen deze
dam en de Oosterscheldedam zou dan
een zout stuwmeer ontstaan, dat onder
hevig zou zijn aan de getijdebeweging.
De rest van het Zeeuwse Meer zou voor
de zoetwatervoorziening gebruikt kun
nen worden.
Ir. Bogerd zei, dat de tarieven van de
P.Z.E.M. in het algemeen gesproken ze
ker niet slecht zijn. Toch is een herzie
ning van de tarieven in studie om de bes
te klant ook de voordeligste prijs te
kunnen aanbieden. Medio 1966 zullen de
wijzigingen in de tarieven worden aan
gebracht.
De problemen rondom de elektrici
teitsvoorziening in Zeeland worden vol
gens de heer Bogerd door twee hoofd
elementen beheerst. Op de eerste plaats
is de P.Z.E.M. qua omzet en vermogen 't
kleinste opwekbedrijf van Nederland-
aan de andere kant is de omzetstijging
van de P.Z.E.M. al enkele jaren tweemaal
zo groot als in de rest van het land. Uit
een oogpunt van rendement en investe
ring is het gewenst bij verdere uitbrei
dingen van de produktie zo groot moge,
lijke centrales te bouwen. Andere argu
menten daarentegen pleiten voor de
bouw van kleinere produktie-eenhe-
den. In feite dus twee tegenstrijdige fac
toren, waaruit binnen enkele maanden
toch een beslissing zal moeten resul
teren.
de-eeuwse ongeleide. Nrd.-Brabant
mag zich gelukkig prijzen nu zijn
grote expansie in de twintigste
eeuw begint, de eeuw bij uitstek
van de geleide economie. Zijn nieu
we wooncentra zullen na methodi
sche planning tot stand komen,
fraaier kunnen worden en bovenal
gezonder voor de ziel en voor het
lichaam
lat hier over Brabant wordt gezegd
geldt ipso facto voor het zich ontslui
tende Zeeland. Beide provincies heb
ben een groots perspectief. Maar dan
moet men initiatieven durven nemen,
aan zelfkritiek doen en bij het be
zingen van de deugden van het he
den de eisen van de toekomst niet
vergeten.
Woor een land als Nederland is he
bestaan van een vrije, onafhanke
lijke pers een doodgewone zaak. Da
gelijks een eigen krant lezen is even
normaal als het flesje melk, het
broodje van de bakker en het kopje
koffie met-wat-er-bij. Iedereen vindt
het vanzelfsprekend, dat hij door de
krant geïnformeerd wordt over het
geen er dichtbij en veraf ge
beurt en te koop is.
Totaal anders is de situatie in de ont
wikkelingslanden. Daar is een kram
dikwijls nog een weelde-artike
Vraag het maar aan missionarissen en
zendelingen. Zij zijn dolgelukkig me
maanden-oude kranten en tijdschrif
ten.
Leeshonger treft men echter niet al
leen aan bij de Europeanen in dg
ontwikkelingslanden. De jonge vo
ken zelf hebben een enorme behoe
te aan lectuur. Voor hen is de krar
dikwijls nog het enige middel om zie
te ontwikkelen, om te weten wat e
in de wereld gaande is.
Uiterst belangrijk is in Afrika en Azi-
ook de corrigerende functie van d
pers. De Westerse wereld heeft ei
eeuwen over gedaan om een zeker:
democratie te grondvesten. In d-
jonge landen zit het ontwikkeling?
proces in een snelkookpan. Daar kun
nen ongelukken van komen als ei
geen vrije pers is, die de vinger O)
fouten durft leggen.
Die leeshonger en de taak van de pers.
bij de opbouw van een rechtvaardig
samenleving vormen de motivering
van het fonds, dat de gezamenlijkc-
katholieke dagbladen in het leven
willen roepen voor de hulp aan de
pers in de ontwikkelingslanden. Steun
geven aan dit fonds betekent een
daadwerkelijke bijdrage leveren aan
de ontwikkeling en de opbouw van
de onderontwikkelde landen.
Wij vertrouwen, dat ook Brabant en
Zeeland voor een belangrijke bijdra
ge zullen zorgen.
In liberale maar ook in confessionele
kringen zijn nog duidelijk restan
ten aanwezig van het heilige respect
voor de eigendom als gold het een
onaantastbare waarde dat in de
vorige eeuw 'n zo zware rem op de
sociaal-maatschappelijke ontwikke
ling heeft gezet. Erkend wordt welis
waar, dat het recht om vrij over de
eigendom te beschikken aan grenzen
is gebonden (helaas is men in grote
delen van Zuid-Amerika nog steeds
niet zo ver) maar er is bij voorbaat
op verzet te rekenen als de overheid,
handelend voor het algemeen welzijn,
meent bepaalde grenscorrecties te
moeten voorstellen.
Deze mentaliteit schept in een land als
Nederland problemen. Ons land is
zeer dicht bevolkt. Er is 'n tekort aa,.
grond, voor huizenbouw en recreatie.
Ónderwijs, industrialisatie en wegen
bouw eisen enorme bedragen. Onder
die omstandigheden moet de overheid
regelend optreden. Dit betekent in da
gegeven verhoudingen een doorlopend
conflict over de rechten van het indi
vidu.
Die conflictsituatie kan nuttig zijn in
zoverre er een rechtvaardige afwe
ging van belangen door wordt bevor
derd. Zij kan echter ook gevaarlijk
zijn. Dat is het geval als de rechten
van het individu zo primair worden
gesteld, dat allerlei noodzakelijke ge
meenschapsvoorzieningen in het ge
drang dreigen te komen.
De commissaris der koningin in Noord-
Brabant. dr Kortmann. moet aan die
mogelijkheid gedacht hebben, toen hij
deze week tijdens een voorlichtings
bijeenkomst over de Brabantse wel
vaartsbalans het krikkele probleem
van de beperking van het eigendoms
recht door verantwoord overheidsin
grijpen aan de orde stelde. Zijn stel
ling is, kort samengevat, dat niet ie
dere beperking van de individuele
vrijheid door de overheid financieel
gecompenseerd behoeft te worden.
Schadevergoeding is slechts nodig als
een bepaalde burger onevenredig
zwaar benadeeld wordt en als op de
grond een andere bestemming wordt
gelegd.
Wat wordt hiermee nu in concreto be
doeld? Het komt ons voor, dat dr.
Kortmanns opmerkingen gericht wa
ren aan het adres van .bijvoorbeeld
diegenen, die zich tegen ruimtelijke
ontwikkelingsplannen verzetten, om
dat hun gronden buiten de bebou
wingsplannen zijn gehouden en daar-
door niet zo waardevol worden als
landbouwgronden in de onmiddellijke
omgeving van steden. Zij zouden op
hun grond liever zomerhuisjes of
bungalows zetten. Zij kunnen niet of
moeilijk aanvaarden, dat de vrjje be
schikking over hun eigendom vanwe
ge de leefbaarheid van het gewest
beperkt moet worden.
Het zou goed zijn, als de interventie
van dr. Kortmann zou leiden tot een
nadere bezinning op de eigendom. De
geweldige ontwikkeling, die Brabant
en Zeeland in de nabije toekomst
wacht zal in een chaos eindigen ten
zij tijdig voor de nodige kanalisatie
wordt gezorgd. Kanalisatie heeft
onvermijdelijk tot gevolg een verdere
dirigisme". Als wij het daarover niet
binnen redelijke tijd eens worden zal
de ontwikkeling van zuidwest-Ne
derland vertraagd, zo niet ernstig
verstoord worden.
Misschien kan het in dit verband nut
tig zijn nog eens te herinneren aan de
rede, die prof. Rogier in 1953 op de
Groot-Kempische cultuurdagen heeft
gehouden. Sprekende over de toe
komst van midden-Nederland stelde
hij toen:
„Is het onvermijdelijk, dat de Bra
bantse steden groter worden dan
zal de gruwel van de negentiende
eeuw zich niet herhalen, toen zo
menig oud en schoon stadslichaam
werd ingebouwd in buurten, waar
van de aanblik een lang gerekte
geeuw lijkt of erger nog een
perspectief in de SaharaOnder de
onvergeeflijke zonden van de ne
gentiende eeuw behoort de princi
piële gewetenloosheid van 't lais-
sezjaire.
Klaagt iemand vandaag over
de geleide economie, hij zie naar de
indrukwekkende esthetische en
morele gruwelen van de negentien-
