De brug is klaar: leve de spron
over de.... Wester schelde
Door
een
Oosterscheldebrug
OOSTENRIJK
J
Teenagers
turnen het
moedigst
Soms
een
nieuw perspectief op
Zeelands toekomst
22
Goes - Vandaag sluiten wij onze serie Oosterscheldebrug-artikelen af met een beschouwing over de vaste ver
binding over de Westerschelde.
De Zeeuwen zien de Oosterscheldebrug namelijk slechts als het eerste deel van een gedurfde hinkstapsprong.
De grote „jump" naar Zeeuwsch Vlaanderen moet nog komen. Niemand twijfelt er aan dat die uiteindelijk, zonder
natte voeten te halen, zal lukken.
Het gaat er alleen maar om: wannéér en waar.
Over het eerste bestaat volstrekte onzekerheid. Over het tweede is ook nog niets beslist. Verreweg de meesten
willen de vaste oeververbinding ter hoogte van Baarland-Terneuzen, hebben, als voltooiing van de Middenweg door
Zeeland, waarvan ook de Oosterscheldebrug deel uitmaakt. Enkele anderen vinden het onverstandig de verbinding
bij voorbaat daar vast te pinnen. Zij zien ook nog andere mogelijkheden, die weliswaar minder logisch of ideaal
maar wellicht gemakkelijker uitvoerbaar zijn. Laatstbedoelde mogelijkheden liggen vooral in het oostelijk deel van
de Westerschelde.
ïsas»?pofrijst met
GRÜSS G0TT
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 11 DECEMBER 1965
29
A
MR. J. VAN AARTSEN
...hoe eerder hoe boter...
Er is al heel wat over die vaste
verbinding over de Westerschel
de gezegd en geschreven. Plano
logen zien haar als een schakel in
de belangrijke verkeersader door
noord-west Europa van Hamburg
naar Londen. Economen heftben
haar rentabiliteit aangetoond. Zij
wordt geologisch en technisch
uitvoerbaar geacht. Al deze pu-
blikaties over de vaste oeverver
binding spitsen zich overigens toe
op het traject Baarland-Terneu
zen. Het traject is een onderdeel
van de Middenweg door Zeeland.
Het is een logisch en bijzonder
aantrekkelijk traject. Het kreeg
vooral veel aanhang, ook van Bel
gische en „Hollandse" zijde, tij
dens een in maart j.l. gehouden
studiedag over de Westerschelde-
verbinding. Voor verreweg de
meesten, die zich met de verbin
ding bezig houden, is het traject
Baarland-Terneuzen zelfs het eni-
Baarland-Terneuzen zelfs het enig
aanvaardbare.
Er zijn. als onderdeel van de Midden
weg, -reeds drie mogelijkheden aange
geven. De heer Schouten ing., die be
last was met de directie van de bouw
van de Oosterscheldebrug, heeft een
plan ontworpen voor een ruim acht
kilometer lange brug, die als een L
in de Westerschelde zou liggen en die
van de Margarethapolder in Zeeuwsch-
Vlaanderen via de Plaat van Baarland
naar de Hoek van Baarland zou lo
pen. Hij raamt de kosten op 250 mil
joen gulden. Boven de vaargeul zou
de brug een hoogte van 50 tot 60 me
ter moeten hebben. De brugpijlers zou
den op enkele plaatsen 200 meter uit
elkaar moeten staan-
De twee andere mogelijkheden zijn
uitgewerkt door twee Delftse oud-
studeniten, die op het onderwerp van
de vaste oeververbinding over de Wes
terschelde zijn afgestudeerd. Deze in
genieurs, G. Koutstaal en J. Korsmit,
ontwierpen een ruim vijf kilometer
lange tunnel vanaf de Hoek van Baar
land in de richting van Zaamslag. De
kosten werden geraamd op 600 miljoen
gulden. Daarnaast werkten zij een
brug-tunnel-combinatie uit over de Rug
van Baarland. Lengte van dit werk:
ruim zeven kilometer. Geraamde kos
ten: 375 miljoen. In het kader van de
ze studie werd geen voorkeur voor de
De brug van dé heer H. Schouten
ing.
Boven de vaargeul zou de brug
een hoogte van 50 tot 60 meter
krijgen. Hy zou van de Margare
thapolder in Zeeuwsch-Vlaanderen
via de Plaat van Baarland naar de
Hoek van Baarland lopen. De kos
ten werden geschat op 250 mil
joen gulden. Velen menen echter
dat België nooit zal toestaan dat
een brug over de vaargeul naar
Antwerpen wordt gelegd.
tunnel of de combinatie brug-tunnel
uitgesproken.
Tijdens de reeds genoemde studiedag
over de vaste oeververbinding ging de
voorkeur duidelijk uit naar een brug-
tunnelcombinatie. Een tunnel alléén
werd te duur, een brug alléén te ge
vaarlijk voor de scheepvaart geacht.
Het zijn tot nu toe slechts enkelingen,
die gewezen hebben op verbindingsmo
gelijkheden buiten het centrum van de
provincie.
Daar is bijvoorbeeld dr. F. Mesu.
oud-directeur van de Cultuur Techni
sche Dienst in Nederland, die voor
stander is van afdamming van de Wes
terschelde ter hoogte van Vlissingen-
Breskens.
In de dam zouden spui- en schut
sluizen worden aangebracht. Buiten
gaats zou de dam worden voorzien van
twee lange strekdammen tot buiten de
bankenreeks (ongeveer op dezelfde wij
ze als de hoofden bij IJmuiden en Rot
terdam tot ver in zee worden ver
lengd. Dr. Mesu zag vele voordelen.
Hij drong aan op een gezamenlijk on
derzoek door België en Nederland. Zijn
ideeën hebben tot nu toe echter wei
nig of geen weerklank gevonden.
Onder degenen, die serieuze ande
re mogelijkheden zien, bevindt zich
ook irt J. Zuurdeeg, hoof ding enieur-
directeur van rijkswaterstaat in
Zeeland. Zijn favoriete tracee ligt
oostelijk van de Middenweg. Het
kruist de Westerschelde ter hoogte
van perkpolder-Waarde, loopt langs
de westelijke flahk van het Reimers-
waalplan en sluit aan op de Zoom-
weg.
Perk polder-Waarde
Ir-, Zuurdeeg ziet een volgende moge
lijkheid nog verder naar het oosten,
ongeveer op de plaats waar enkele
maanden geleden water- en aardgas
buizen door de Westerschelde zijn ge
legd. Dit tracee loopt vanuit het Land
van Saeftinge in de richting van Ossen-
drecht. Hier zou een brugverbinding
tot stand kunnen worden gebracht,
zonder dat de scheepvaart daarvan hin
der zou ondervinden. De twee verbin
dingsmogelijkheden. die ir. Zuurdeeg
aangeeft, liggen op plaatsen waar de
Westerschelde genormaliseerd zal wor
den. Een eventuele verbinding zou in
samenhang met de normalisatie kun
nen worden uitgevoerd.
Tenslotte is er nog de als zodanig
bekend geworden „Roomse tunnel van
Lockef eer". Oud-burgemeester A. Lo
ckef eer van Hulst pleit al jaren harts
tochtelijk voor een tunnel ter hoogte
van Doel-Lillo, even ten noorden van
Antwerpen. Deze tunnel is opgenomen
in het uitbreidingsplan van de stad
Antwerpen. De heer Lockefeer wil dat
Zeeland Antwerpen steunt bij de rea
lisering van diens derde tunnel.
Zeeuwsch-Vlaander en is volgens hem
voldoende gebaat bij een ontsluiting zo
ver in het oosten. Hij trekt de waarde
van de bruggen- en dammenweg door
midden-Zeeland als internationale snel
weg in twijfel.
Uitspraak
Hoe staat het nu met de uitvoerings
kansen van een verbinding over de
Westerschelde?
Mr- J. van Aartsen heeft vorig jaar,
als minister van Verkeer en Water
staat, een uitspraak gedaan die een
zekere barrière in Den Haag door
brak. Mr. Van Aartsen zei dat «r êeien
twijfel over kan bestaan dat de vaste
verbinding over de Westerschelde er
een keer zal komen. Achteraf ver
klaart mr. J. van Aartsen, nu com
missaris van de koningin in Zeeland,
die onverwachte uitspraak als volgt:
„Ik was langzaam maar zeker tot de
overtuiging gekomen dat die verbin
ding noodzakelijk was. Een overtuiging
H .SCHOUTEN ING.
..Terneuzen-Baarland
die onder meer was gegioeid door de
bouw van de Oosterscheldebrug." Een
overtuiging dus, die zich concentreér-
de op de Middenweg door Zeeland.
Mr. J. van Aartsen ziet de vaste ver
binding nog steeds door het centrum
van Zeeland lopen. Daar levert ze, vol
gens Zeelands gouverneur, het meeste
nut op.
Mr. Van Aartsen waagt zich niet aan
het noemen van een termijn, vbinnen
welke de vaste oeververbinding gerea
liseerd zou moeten zijn. Tegen de ach
tergrond van de ontwikkeling van het
Westerscheldebekken wordt het voor
hem wél steeds duidelijker dat de ur
gentie van de verbinding snel toe
neemt. „Hoe eerder hy er kom' hoe
beter het zal zijn."
Minder Zeeuws
Het favoriete tracé van ir. Zuurdeeg
(tussen Perkpoider en Waarde) wijkt
weliswaar af van de Middenweg dooi
Zeeland maar is toch goed te plaat
sen in het kader van de planologie,
die zoekt naar een verbinding tussen
Londen, via een tunnel door het Ka
naal, langs de Belgische kust naar de
Randstand en uiteindelijk naar Ham
burg en Scandinavië. Het tracé zou
Zeeuwsch-Vlaanderen een goede en
goedgerichte verbinding geven met de
rest van Nederland. Het zou Tholen
zijn vaste verbinding geven met de
rest van Zeeland. Het zou het tot ont
wikkeling te brengen industriegebied in
het verdronken land van Reimerswaal.
wat de internationale verbindingen be
treft, op de eerste rij zetten. Het zou
de speeltuin van West-Europa (de re
creatiegebieden in midden- en noord-
Zeeland) ongemoeid laten. Het zf)u ten
slotte de Westerschelde kruisen op een
punt waar deze zeearm een stuk smal-
iei is aan lei iiuogitj Voii iDctai ïand-
Terneuzen. Het project zou wellicht
eenvoudiger en goedkoper kunnen zijn.
Zowel de Middenweg als de verbinding
ter hoogte van Perkpolder-Waarde wor
den voorlopig in een nog betrekkelijk
verre toekomst geplaatst: niet alleen
vanwege de hoge kosten, maar ook
door de omvangrijkheid van het Dro-
ject. Aan de totstandkoming van een
van deze twee verbindingen zal voorts
veel overleg met de Belgen vooraf
moeten gaan. Bovendien zal de dras
tische en kostbare verbetering van de
Westerscheldeveren, die overigens een
voudig niet langer uit kón blijven, een
vertragende uitwerking hebben.
In dit verband kan men zich afvra
gen of op kortere termijn (b.v. 10 tot
15 jaar) een minder ingewikkelde en
d.ure verbinding over de Westerschelde
tot stand gebracht kan worden. Hier
bij denken wij dan aan de twee laat
ste, reeds genoemde mogelijkheden:
een brug in de lijn Saeftinge-Ossen-
drecht of een tunnel ter hoogte van
Lillo-Doel. Voor Zeeuwsch-Vlaanderen
hebben beide mogelijkheden, maar
vooral de brug, aantrekkelijke kanten.
Een vaste verbinding in „het verre oos
ten" zou op zijn minst als uitlaatklep
kunnen dienen voor de opgekropte in
dustriële activiteiten in de Kanaalzone.
Studie
Het er nu maar om wat haal
baar is cn wannéér dat zo is. Om dit
enigszins te kunnen beoordelen zal nog
veel studie van de verschillende mo-
Zeven mogelijkheden voor een vas
te verbinding over de Wester
schelde: 1. de dam hij Vlissingen-
Breskens (idee dr. F. Mesu)2.
brug (ontwerp H. Schouten ing.);
3. tunnel (studie irs. Koutstaal en
Korsmit)4. brug-tunnel (studie
irs. Koutstaal en Korsmit)5.
verbinding Perkpolder-Waarde
(favoriete tracé ir. J. Zuurdeeg)
6. brug Saeftinge-Ossendrecht (idee
ir. Zuurdeeg) en 7. tunnel bij Lll-
lo-Doel, waarvan oud-burgemees
ter A. Lockefeer van Hulst een
groot voorstander is.
De verbindingen 1, 2 en 3 liggen
op de Middenweg door Zeeland.
gelykheden en de waarden van de ver
schillende tracés nodig ztfn.
De minister van Verkeer en Water
staat heeft een uitgebreide studie over
de Westerscheldeverbinding toegezegd.
Rijkswaterstaat is, door gebrek aan
tijd en mankracht, nog niet aan deze
9tudie toegekomen. Zo heeft de voor
bereiding van de verbetering van de
veerdiensten over de Westerschelde de
laatste tijd nogal wat aandacht ge
vraagd.
Rijkswaterstaat denkt volgend jaar
echter aan de „kluif" van de vaste oe
ververbinding over de Westerschelde j:'i
te kunnen beginnen.
IR. J. ZUURDEEG
.Perkpolder-Waarde
;0m
HAMBURG De „Hamburger
Turnerschaft von 1816" is de oudste
turnvereniging van de wereld. De
ze grote traditie staat echter ets
moderne ontwikkeling van liet tur
nen geenszins in de weg. De „HT
16" telt bijna drieëneenhalfduizeni
leden en heeft met zijn turnsters
een bijzondere plaats binnen de
Duitse turnbond (DTB) het
overkoepelend orgaan van de
Westduitse turnverenigingen -
veroverd.
Waarom wordt nu juist in de
oudste turnvereniging van de we
reld zoveel zorg besteed aan het
damesturnen? Hans Reip, de voor
zitter van HT 16, zegt dat het liji
aan het feit dat meer dan de Helft
nan de leden dames zijn. Daarbij
komt een traditionele verplichting:
tijdens de Olympische Spelen in
1936 verwierf de Hamburgse turn
ster Paula Scholz een gouden me
daille. Van dat ogenblik af behoor
de de damesafdeling van de Ham
burger Turnerschaft von 1816 tot
de beste in West-Duitsland.
Om de opvallende afstand tot
de internationale top in het dame»-
turnen te verkleinen, zal er noj
veel en doelbewust getraind mot
ten worden. Na de Olympische
Spelen in 1964 in Tokio heeft de
Deutsche Turnerbond besloten, al
les te doen om ook het damestur-
nen op het hoge internationale peil
te brengen. In Tokio bleek, duit
juryleden de aan het turnen in wi
zen vreemde stijlelementen van ie
acrobatiek, van het ballet en van
de expressieve dans niet zonder
meer erkennen, in plaats daarvan
echter de rijkdom en de steeds ho
ger geschroefde moeilijkheden van
gymnastische grondvormen en
hun variaties waarderen. Dat is een
richting, waartoe ook de Duitse
turnbond ja zeggen kan. Bij HT 16
en enige andere turnverenigingen
van West-Duitsland is men bezij
de moderne kennis van de turn-
training voor een betere toekomst
van het damesturnen te gebruiken.
De laatste tijd spreekt men in
Westduitse sportkringen veel van
de „Teenagerturnafdeling" van de
HT 16. ,,Bij de ontwikkeling van
onze damesafdeling hebben u>(j al
tijd rekening gehouden met inter
nationale maatstaven", verklaart
Hans Reip, „en dat had in de prak
tijk het gevolg, dat de meisjes tus
sen 12 en 18 jaar al aan interna
tionaal gebruikelijke toestellen
turnden en niet aan kindertoestel
len. Dit alles gebeurde omdat men
tot de ontdekking was gekomen,
dat jonge mensen veel eerier in
staat zijn moeilijkheden te over
winnen omdat zij beweeglijker en
vooral moediger zijn. In Hamhurg
turnden de meisjes als teenagers
al het programma, dat in de Duit
se turnbond officieel pas op een
leeftijd van 18 jaar wordt ge
vraagd.
De bij de nationale ploeg beho
rende turnster Ursula Peters turn
de in het afgelopen jaar nog voor
Duitslandalhoewel de tien jaar
jongere Christel Lahrs uit dezelfde
vereniging al beter was dart zy. De
Duitse jeugdkampioene mocht ech
ter niet uitkomen, omdat dit k
strijd met de bepalingen van de
DTB was.
Toen de Hamburgse vereniging
drie jaar geleden voor de eerste
maal de „open kampioenschappen
voor dames organiseerde met het
doel, alle deelneemsters ongeacht
de leeftijd te laten uitkomen, stond
de Duitse turnbond allesbehalve
welwillend tegenover dit plan. On
dertussen heeft men echter, niet tn
de laatste plaats op grond vin dt
Hamburgse ervaringen, ingezien
dat men zeer goede jeugdturnsten
zonder meer internationaal kan ia*
ten uitkomen. De volgende stapt'1
nu zijn, ze ook bij de Duitse acht-
kampkampioenschappen in de dr
mesklasse te laten starten.
Eerst zijn er echter nog
„woï t dt-
cember nan dit jaar in HarnbW
voor de eerste keer Duitse jeuS.
kampioenschappen in de OlymP
sche achtkamp. Hier heeft de i
veertienjarige Christel Lahrs ti
HT 16, het grootste talent van
Duitse bondsrepubliek de
kansen. Na haar komt dan noje
groep van 20 tot 30 metsjea.
wat hun turnprestaties betrejt
nee! voor haar onderdoen,
basis is tenslotte een results't
pionierswerk met gebrui
king van de kennis over ie
derne turntraining van dame
van de Hamburger Turner*
von 1816. Het schijnt, dat tel
West-Duitsland een weinig °P
achtergrond geraakte damestuM
spoedig weer tot nieuwe blo
komen.
(Van onze verslt
Zaterdag Die eerste
het staat ervoor, jonge
je het luilekkerland, d
keukenbrigade aan de
opgebouwd, 's Morgens
grapefruitsap, dat stevi
prise naast je hoofdku
ook nog wat croquante
want een solide onderg
hoeft niet bevreesd te
hete water gelegen- Ge
zelf heeft hij ook een j
Voor de rest wil hij alleei
gen: „Eet smakelijk". En
neer onverhoopt nog verde
hebben, dan zitten daar sc
zijn lodderoog twee handig
Bij de bovenste staat „stew
andere „stewardes". Drukt
op de eerste, dan staat hij
seconden weer geheel se
naast zijn bed. Prefereert u
naast uw bed. Prefereert u
knop, dan kan het wat lan
maar komen doet hij. Ja
ward Toering persoonlijk, wn
gaat toch met veronderstell
ar op de Rotterdam een potj
Met een extra Kussen in
Je even later je ei. Je smee
en schenkt de thee in. Je v
een patiënt, die na een ernsti,
^er voor het eerst zittend f
ten. Alleen dat idee maakt j
ziek en je neemt in bed no
sluit voortaan elke neiging i
neid te onderdrukken en 's m
woon in de eetzaal te versch
ie daarmee in feite de dreig
Sïïff. versnflt. ontgaat je, om
immers veel te druk hebt mi
meende heldhaftigheid. Die c
noe je pas, als je de volgend
li?».?, m_,et een sierlijke ka
nnkerschouder aan tafel plaati
!?Emkaart «"jPt Na eet
i.V? hem weer verbijsterd m
al te laat. De duiv
guzigheid hangt reeds zwaar
up en zal niet wijben, voorda
«nLitl» ,ebf gegeven. „Een
bmnenkomertje",
üSLm een lekker bord corr
Te v-S"* met veel boter er
Je kijkt schichtig om je he
..J ja, en toeverlaat en w
liefst i t v' «.Wat adviseert
ïenen ts om de dag s
ka?rt la„3t z'jn kennersblik
dacht vf' zegt dan: "Wat h
een gebakken ap
v<S?eIse «°edheid, je zult
dat deanriifekening mee moeten
verm Dmn °p ^it schip in
keer rondwaart. Dt
hutsteward rf1J wiite iasje
zich de volgende maal
sterknon^n" zwaïte smoking n
voorover nm™- uigt hij zlch
t» fluistert zl? he - voorstel
aagt hi? -.Gebakken eitje i
ham gakken elf
niertje L?vu met tomaat ei
hakken rw ?.aan twee kant«
Sig dat hh d? ia f«n- Dat ma
gehemelte Zaf ,i? 1 dauwwater
ten, zal iV. 1 lk het maar va
Je S er iets fijns van rf
Je rug' doodsbenauwd a
van kalfs? v f muur. „Ik hc
Kalfsniertjes", roep je schor
mnfe? ^eukenbrigade van
A. LOCKEFEER
„.Doel-Lillo.,,
Winter-wonderland -
groet U. En roeptU vo ge
lijke wintervakantie' h
ten van een n13!?5'?., m wi®
Kom bruin wordan Jfn-
bergwereld. Kom s« .^sef
sleeën, schaatseri en bij y#
len. Begin metinlW11
reisbureau of bij het
T oeristenverkeers-S
Herengracht 437, AmL_~-
.Tel.: 020-62188
