IMTE
Succesvol experiment in Frankrijk
VOEDSEL UIT PETROLEUM
Olieraffinaderijen kunnen
honger helpen bestrijden
Drijvende volgstations voer
Apollo-maanvlucht
perspectief
Zi
a3
m
Computer en atoomklok
Weerstation
Golfslag
Groei in olie
Traagheidsnavigator
Proteïnen volgens recept
Voor consumptie?
Twintig miljoen ton
Honger bestrijden
P
met deze
Der; plakjes
rika; lunch-
i gewikkeld;
naat; cerve-
Het padde-
t ei, tomaat
la garneren.
adonder-
in weten:
:rpen zal A 5
.hij aan- sr!
SS
0^
01
I
I
p, met 18 ct
aag.
„NOORD"
lo - 7991 -7792
llïïtïïüuïuïlï^
luur aangeboden
voor de Gro°tha2'
44A te Breda en tele
van der STEEN
iwftfrvrt
tn
■III
O In deze metalen toren op het terrein van de olieraffinaderij te Lavera
(Frankrijk) worden thans hoogvjaardige proteïnen gesynthetiseerd uit
petroleum. Uit 40 miljoen ton olie zouden de olieraffinaderijen jaarlijks
20 miljoen ton kostbare eiwitten kunnen vervaardigen.
Tegen het jaar 2000 zal de
huidige wereldbevolking
van 3 miljard mensen meer
dan verdubbeld zijn. Er zal
dan overal een tekort zijn aan
dierlijke proteïnen (eiwitten),
de belangrijkste voedingsstof
fen voor de mens. Het grootst
zal dit tekort zijn in de achter
gebleven tropische gebieden
van de aarde. Op het ogenblik
lijdt ongeveer de helft van de
wereldbevolking aan onder
voeding door gebrek aan dier
lijke proteïnen in het dagelijks
voedsel. In 1958 bedroeg de to
tale wereldproduktie van dier
lijke proteïnen ongeveer 20
miljoen ton. Hiervan werd 14
miljoen ton geconsumeerd door
minder dan een miljard men
sen in de verst ontwikkelde
landen. De twee miljard be
woners van de armste gebieden
in de wereld moesten het doen
met 6 miljoen ton. Om tegen
het einde van deze eeuw ruim
6 miljard mensen voldoende te
kunnen voeden, zal de jaar-
produktie van hoogwaardige
eiwitten moeten worden ver
driedubbeld tot minstens 60
miljoen ton per jaar.
Het is duidelijk dat er op korte
termijn drastische maatregelen zul
len moeten worden genomen om het
spook van de honger te bestrijden.
In theorie zijn er genoeg mogelijk
heden. De ryke gebieden, waaron
der Europa, Noord-Amerika, Austra
lië en Nieuw Zeeland, produceren
veelal enorme voedseloverschotten,
waarvan nog maar beschamend wei
nig in de minder ontwikkelde gebie
den terecht komt. Van de potentiële
rijkdommen van tand en water
wordt - met name in de arme lan
den - slechts weinig benut.
Maar met alle pogingen tot verbete
ring van organisatie, bodemgebruik
onderwijs etc. zal veel tijd gemoeid
zijn. Te veel tijd. Want de bevol
kingsexplosie dreigt de komende 35
jaar een steeds bredere kloof te ver-
De NASA, het Amerikaanse
bureau voor de lucht- en
ruimtevaart is bezig met
de opbouw van een we
reldomspannend netwerk van
volgstations voor de maan-
vlucht van een bemand Apollo-
ruimtevaartuig in 1969 of 1970.
Daar ongeveer driekwart van
liet aardoppervlak bedekt is
niet oceanen, zullen drie van
deze stations worden ingericht
op schepen. Deze schepen zul
len in volle zee alle noodzake
lijke verbindingen met de
maanvaarders kunnen onder
houden als deze voor de sta
tions op het vasteland onbe
reikbaar zijn. Het eerste van
deze drijvende eilanden, volge
pakt niet elektronische appara
tuur, nadert thans zijn voltooi-
'ng. Het krijgt de naam „Van
guard". De andere twee Apol-
lo-schepen zullen „Redstone"
on „Mercury" heten. De namen
herinneren aan de raketten
en ruimtevaartuigen uit het
hegin van de
ruimtevaart.
Amerikaanse
listen en technici voor het bedienen
van de apparatuur en het verwer
ken van alle binnenkomende gege
vens.
Het schip bevat drie recreatieza
len, een gymnastiekzaal, werkplaat
sen, een „hobby-shop" en een biblio
theek. Verder zijn er opslagplaat
sen voor allerlei reserve-onderdelen,
conferentiekamers, instructiezaal,
kantoren, fotografische laboratoria
en een fiimzaal.
Het liart van het schip zal een
reken- en verbixulingscentrum zijn,
waar drie elektronische computers
worden opgesteld, naast apparatuur
voor informatie - vastlegging en tele
communicatie. Behalve de normale
apparatuur voor verbindingen met
het vasteland en met andere schepen
zal in het centrum uitrusting voor
telecommunicatie met het Apollo-
vaartuig worden geplaatst met een
capaciteit die gelijk is aan die van tien
gelijktijdig werkende radiostations.
De tijd in het reken- en ver bindings-
centrum zal worden gemeten door
een atoomklok, die in 300 jaar niet
meer dan één seconde voor of ach
ter loopt. Het gedeelte van het schip
waar alle operationele activiteiten
rond de maanvlucht worden uitge
voerd, heeft ongeveer de oppervlak-
.e van een voetbalveld.
De Vanguard is een omgebouwde
olietanker van 22.000 ton uit de twee-
e wereldoorlog. Het schip heeft een
spectaculaire gedaanteverandering
odergaan. Op de werven van de
encral Dynamics Corporation
hm men sta^en kolos in twee
n gesneden en er een nieuw
zet r[an 20 meter lenête tussen ge-
ex. Daardoor is het schip nu bijna
eeuw j en 25 meter breed
geworden.
J,ia,nieuwe middengedeelte van
tri?» i!P biedt plaats aan alle elek-
vdIaPParatuur die voor het
nrJLU V?n flet AP°ik>maanvaartuig
zal zi5n- In het overige ge-
deelte
\fn 4e romp is accommodatie
van°,,-'^ V00r 200 bemanningsleden,
staan uhVY dan de helIt zal be'
t wetenschappelijke specia-
De elektronische apparatuur zal
worden gevoed door turbogenerato
ren met een totaal vermogen van
meer dan 4500 kilowatt, genoeg om
een plaats van 5000 inwoners van
elektriciteit te voorzien. De elektri
sche leidingen hebben een totale
lengte van 5000 kilometer. In een
later stadium zal op het schip een
compleet weerstation worden inge
richt met faciliteiten voor het lan
ceren van weerballonnen en sonde
ringsraketten.
Op de bovenbouw van de „Van
guard" worden schotelvormige an
tennes geplaatst, elk met 'n middel
lijn van 10 meter. Via deze anten-
oorzaken tussen de behoefte aan
voedsel en de produktie er van. Het
ziet er naar uit dat de mensheid met
de meeste spoed een middel moet
vinden om de produktie vaii voe
dingseiwitten te verhogen. Dit is een
plicht van de landen die in techno
logisch opzicht het verst gevorderd
zijn. Zij beschikken over biologen
en scheikundigen om te onderzoeken
hoe er meer en beter voedsel kan
worden gemaakt. Desnoods synthe
tisch. Eén van hen houdt zich al ja
ren lang met dit probleem bezig. En
hij meent thans een bruikbaar mid
del te hebben ontwikkeld. Het is de
Franse biochemicus Alfred Cham-
pagnat, directeur van de Franse on-
derzoekingsgroep van de British Pe
troleum Company. Onder zijn leiding
werd in de olieraffinaderij te Lavera
een succesvolle methode ontwikkeld
om met behulp van micro-organis
men hoogwaardige proteïnen te pro
duceren uit gewone ongezuiverde
petroleum. Champagnat beschrijft
de veelbelovende resultaten van zijn
werk in Scientific American.
nes zullen de verbindingen met het
Apollo-vaartuig, ver weg in de ruim
te, worden onderhouden. Deze ver
bindingen zullen onder meer radar-
volgbundels, digitale datatransmis
siekanalen en kanalen voor gespro
ken woord omvatten. Men zal op de
Vanguard steeds nauwkeurig de po
sitie van het Apollo-vaartuig kunnen
bepalen, wanneer dit in een zoge
naamde parkeerbaan om de aarde
draait. De taak van het controle
centrum op de Vanguard is na te
gaan of deze parkeerbaan overeen
komt met de vooraf berekende
baan. Afhankelijk hiervan zullen
de commando's worden gegeven voor
het tijdstip en de snelheid van de
definitieve sprong naar de maan.
In verband met deze taak zal de
bemanning van de Vanguard steeds
precies moeten weten op welk punt
van de aardbol het schip zich be
vindt. Daarom wordt het Apollo-volg-
schip uitgerust met een zogenaam
de traagheids-navigator, die gevoe
lig is voor alle bewegingen van het
schip en de aswenteling van de aar
de. Een kleine computer berekent
hieruit voortdurend de lengte- en
breedtegraden die 't schip passeert.
Het scheepsnavigatiesysteem be
schikt verder over middelen om de
posities bij nacht te bepalen en om
kaarten van de oceaanbodem te ma
ken en te lezen
De produktie van proteïnen uit kool
stofverbindingen met behulp van
micro-organismen is geen nieuw
idee. Al jaren lang wordt er op.in
dustriële -chaal gist geproduceerd.
De gistschimmels groeien op koolhy
draten en zij produceren vitaminen
en proteïnen die vergelijkbaar zijn
met die van dieren Deze methode
van proteïne-produktie heeft 'n aan
tal aantrekkelijke kanten. De orga
nismen groeien zeer snel. Zij ver
dubbelen hun gewicht in minder dan
vijf uur. Dit is een paar duizend keer
sneller dan de proteïne-produktie in
dierlijke rellen. De micro-organis
men kunnen in tanks groeien. Zij
hebben geen aarde, zonlicht, regen
of menselijke hulp nodig. De schim
mels hebben bovendien het extra
voordeel dat zij behoren tot het
plantenrijk. Hun „vlees" (proteïnen)
wordt niet verboden door religieuze
en traditionele wetten in allerlei de
len van de wereld.
Champagnat en zijn medewerkers
gingen zich interesseren voor de
vraag of het ook mogelijk zou zijn
micro-organismen op de organische
verbindingen van aardolie te laten
groeien. Het was al lang bekend dat
zich in petroleum dergelijke organis
men ontwikkelen. Zij worden aange
troffen in de brandstoftanks van
straalvliegtuigen, in de apparatuur
van raffinaderijen, in met olie door
drenkte grond en zelfs onder de teer
laag van wegen. In 1952 maakte de
Duitse bioloog Felix Just bekend dat
hij er in was geslaagd gist te laten
groeien op sommige bestanddelen
van paraffine.
Met de gegevens van hun Duitse
collega gingen Champagnat en zijn
groep aan het werk. Men ging in La
vera allereerst na of micro-organis
men ook konden groeien op fracties
van ruwe olie in plaats van op zuive
re gesynthetiseerde koolwaterstoffen
die Just nad gebruikt. Het was be
kend dat sommige aromatische kool
waterstoffen de groei van micro-or
ganismen beletten. Een aantal soor
ten verbindingen bleek voor doelein
den van de onderzoekers in Lavera
dan ook ongeschikt. De beste resul
taten werden verkregen met paraf-
fine-fracties, waartoe o.m. kerosine
(sfraalmotorbrandstof) behoort. Tal
rijke proeven toonden aan dat een
fractie tussen kerosine en smeerolie
de favoriete voedingsbodem was
voor de micro-organismen.
Naast de produktie van hoogwaar
dige proteïnen verrichten de micro
organismen ook nog ander belang
rijk werk: zij voeden zich in hoofd
zaak met de was die de paraffine-
olie bevat, waardoor de olie wordt
gedeparaft'iniseerd. Als de was is
verwijderd wordt de olie dunner en
geschikt om als brandstof te dienen
voor dieselmotoren en oliekachels.
Dit bijprodukt van de proteïne-fa-
bricage uit petroleum zou. vooral in
Europa, bijzonder waardevol kun
nen worden.
De Franse onderzoekers hebben
zich niet alleen bezig gehouden met
het zoeken naar de beste oliesoort
voor het kweken van proteïne-produ
cerende micro-organismen. Zij be
studeren ook de selectie van de mi-
cro-organismen zelf. Champagnat is
er van overtuigd dat er voor iedere
olie-fractie een soort van micro
organismen bestaat, die de be
standdelen van die fractie het meest
effectief omzetten in proteïnen. Bo
vendien kunnen de soorten micro-or
ganismen ook worden onderscheiden
naar de soorten proteïnen die zij
maken. Door zorgvuldige selectie en
beïnvloeding van de erfelijkheids-
faktoren van de organismen zal het
mogelijk zijn proteïnen „volgens re
cept" te maken. In Lavera heeft
men pas een paar soorten micro
organismen bestudeerd, maar men
is er van overtuigd dat de reeks
mogelijkheden bij het „creëren" van
Binnen 35 jaar zal de wereldbevolking zich meer dan verdubbelen.
De bevolkingsexplosie is het sterkst in de onderontwikkelde gebieden
van Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Zal petroleum de kinderen van van
daag en morgen kunnen redden van de honger?
nieuwe proteïnen zeer groot is, veel
groter dan in de landbouw of vee
teelt. Champagnat kijkt wat dit be
treft naar het voorbeeld van wat er
de afgelopen tien jaar is bereikt bij
de produktie in een bijna eindeloze
verscheidenheid van antibiotica en
andere geneesmiddelen door micro
organismen.
In een slanke metalen cilinder op
het terrein van de olieraffinaderij te
Lavera worden thans dag en nacht
onafgebroken proteïnen uit petrole
um gemaakt. De proteïnen verschil
len in hun essentie niet van proteï
nen die langs de natuurlijke weg
worden geproduceerd door runde
ren, pluimvee, vissen of planten. Zij
zijn rijk aan vitamine B en samenge
steld uit een grote verscheidenheid
van aminozuren, de kleine bouwele
menten van alle organismen.
Zijn deze uit petroleum gesyntheti
seerde proteïnen geschikt voor men
selijke consumptie? Champagnat ge
looft er stellig in. Er is niets
vreemds aan deze proteïnen zegt hij.
Het enige vreemde is dat zij niet uit
het lichaam van 'n koe komen maar
uit een olieraffinaderij. Toch is, van
wege deze ongebruikelijke produktie-
methode, voorzichtigheid geboden.
Er wordt thans een langdurig cn
kostbaar programma uitgevoerd van
proefnemingen op dieren om de voe
dingswaarde van de uit petroleum
vervaardigde proteïnen vast te stel-
Er doen zich bij een drijvend volg-
station als de Vanguard problemen
voor die bij stations op het vasteland
onbekend zijn. De drie computers, die
onder meer de radarantennes bij
het volgen van het Apollo-ruimte-
vaartig besturen, moeten bijvoor
beeld zodanig worden geprogram
meerd dat zij bij hun commando's
alle willekeurige bewegingen van het
schip ten gevolge van de golfslag eli
mineren. Gebeurt dit niet nauwkeu
rig genoeg dan zullen de elektroni
sche ogen en oren van de Vanguard
het nietige maanscheepje in de ruim
te kwijt raken en wellicht nooit meer
terugvinden.
Een olietanker uit de tweede wereldoorlog werd vakkundig doormidden gesneden voor de bouw van de
Vanguard het eerste drijvende volgstation voor de maanvlucht van een Apollo-ruimtevaartuig.
len. Tevens wordt nagegaan of zU
tengevolge van het produktieproces
geen giftige bestanddelen bevatten.
Als alle proeven naar wens verlopen
willen Champagnat en ztfn medewer
kers de proteïnen verwerken in voe
dingsmiddelen voor commerciële
produktie en deze ter beproeving
aanbieden aan internationale orga
nisaties.
In gedroogde en gezuiverde toe
stand ziet het kunstmatige proteïne-
voed sel er uit als wit poeder of wit
te vlokken zonder sterke geur of
smaak. Hat zal waarschijnlijk in eer
ste instantie kunnen worden ver
werkt in verduurzaamde levensmid
delen. Teven wordt overwogen, 't in
pure, geconcentreerde vorm te ver
pakken, zoals dit ook gebeurt met
poeder.
De vooruitzichten voor een pro
duktie van synthetische proteïnen op
industriële schaal zijn fantastisch.
Champagnat heeft berekend, dat uit
40 miljoen ton petroleum - slechts
een fractie van de 1.25 miljard ton
ruwe olie die bijvoorbeeld in 1962
werd geproduceerd - niet minder
dan 20 miljoen ton zuivere proteïnen
per jaar zou kunnen worden ge
maakt.
Hierdoor zou de huidige totale jaar-
produktie van proteïnen worden ver
dubbeld. Ter vergelijking: de zeevis
serij produceert thans over de hele
wereld ruim 40 miljoen ton vis per
jaar. Deze hoeveelheid vertegenwoor
digt ongeveer 6 miljoen ton zuivere
proteïnen. Door een zeer grote
krachtsinspanning zou de vangst
kunnen worden opgevoerd tot een
maximum van 100 miljoen ton vis
per jaar. Maar hiermee zou dan
nog niet meer dan 15 miljoen ton pro
teïnen worden verkregen. Dat is
aanzienlijk minder dan de potentiële
proteïneproduktie uit petroleum,
nog afgezien van het feit dat een
zo drastische vergroting van de vis
vangst zeer moeilijk te realiseren
zou zijn.
Petroleum, aldus Champagnat, Is
betrekkelijk goedkoop en stabiel in
prijs. Zij kan gemakkelijk door tan
kers naar alle delen van de wereld
worden getransporteerd. Er zijn in
totaal 700 olieraffinaderijen, ver
spreid over bijna alle landen, waar
installaties zouden kunnen worden
gebouwd voor de produktie van pro
teïnen en het deparaffiniseren van
ruwe olie. De olie-industrie is goed
georganiseerd en zeer flexibel, het
geen blijkt uit de groeiende ver
scheidenheid van produkten die uit
olie worden vervaardigd. Deze in
dustrie heeft er alle reden toe zich
ook voor dit nieuwe aardolieprodukt,
dat de honger in de werld kan hel
pen bestrijden, te interesseren aldus
de Franse deskundige.
Intussen moet men zich wel rea
liseren dat de voorraden olie in de
aardbodem niet onuitputtelijk zijn.
De in Lavera ontwikkelde methode
zal nooit een definitieve oplossing
van het wereldvoedselprobleem kun
nen bieden. Maar zij zou wei de kloof
Van de komende 35 jaar kunnen
overbruggen. In die tijd zal de we
tenschap andere middelen moeten
vinden om de produktie van hoog
waardig voedsel langs natuurlijke
en synthetische weg drastisch te ver
groten.
g -V
