Zaak rond de geboorten regeling blijft Duvalier regeert door angst - en is zelf niet minder open SKODA 1000 MB HAïTI RUSTIGER, MAAR HOE VERDER? °CTqV- wandel cïr 482 Leningplafond gemeenten opgeheven Nu nog f 5495 Mgr. dr. J. Groot voor KRO n gezag Geen verschil Slachtpartijen zijn afgelopen Duitsland heeft eerste kernvrij ziekenhuis Regering Laos wil noodtoestand 5 Geen Nederlands advies over Vietnam Beers samen met Van Yperen n.v. DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 4 DECEMBER 1965 Het vraaggesprek dat mgr. dr. J. groot donderdagavond toestond aan K.R O.-verslagggever Dirk de Vree handelde met name over de modi, welke het staatssecretariaat op vvens van de paus" aan de con cilie-commissie van Schema 13 had toegezonden. 1 In het hoofdstuk over huwelijk en ge zin wordt gezegd, dat er veel is, dat het huwelijk ontluistert. Als voorbeelden daarvan worden genoemd: polygamie, vrije liefde en echtscheiding. Het eerste van de vier wijzigingsvoorstellen van de paus luidde, dat aan die drie voorbeelden diende te worden toegevoegd: anticon- ceptionele middelen en andere defor maties van het huwelijk. In een voetnoot diende verwezen te worden naar de en- cykliek Casti Connubii van Pius XI en de toespraak van Pius XII tot de vroed vrouwen. Het resultaat van beide stukken was inderdaad, dat alleen algehele en la ter periodieke onthouding waren toege staan. De commissie heeft met toestem ming van de paus de toevoeging: anti- conceptionele middelen en andere defor- matis van het huwjelijk gewijzigd in: het ongeoorloofd gebruik van middelen te gen de voortplanting. Bovendien heeft zij de paus verzocht de voetnoot te laten vervallen. Dit laatste is gebeurd. rt In het schema komt de zinsnede voor: heel 't huwelijk is ook geordend op 't kind. Het pauselijk voorstel was om het woord „ook" te doen vervallen, zodat er kwam te staan: het huwelijk is geordend op het kind. De commissie heeft dat voor stel overgenomen, maar aan de zin toe gevoegd: zonder dat de andere doelein den van het huwelijk worden achterge steld. 3 De paus stelde voorts voor de volgen de zin tussen de tekst in te lassen: Het is de kinderen van de Kerk niet toe gestaan bij de geboorteregeling geen re kening te houden met de kerkelijke leer zoals die geformuleerd is of wordt. De commissie heeft deze inlas eveneens overgenomen, maar zo7 dat alleen blijft staan:zoals die geformuleerd wordt Ook bij deze inlas diende volgens het pauselijk voorstel verwezen te wor den naar Casti Connubii van Pius XI en de toespraak tot de vroedvrouwen van Pius XII. Dat is gebeurd, maar aan de voetnoot is toegevoegd een verwijzing naar de toespraak van paus Paulus VI van verleden jaar, waarin erkend werd dat er vele onzekerheden zijn. In die zelfde voetnoot staat verder, dat verdere bestudering van deze kwestie opgedragen wordt aan de pauselijke commissie voor geboorteregeling. i In het schema staat: de Kerk herin- nert eraan, dat er geen contradictie kan bestaan tussen de eisen van de hu welijksliefde en de Goddelijke wet. Daar aan diende volgens het pauselijk voorstel te worden toegevoegd: moeilijkheden in dit verband kunnen niet anders worden opgelost dan door beoefening van de hu welijkskuisheid. De commissie heeft een verwijzing naar die huwelijkskuisheid opgenomen maar op een plaats in het stuk. waar ook andere waarden staan op gesomd. In alle vier de gevallen heeft de paus met de gewijzigde formulering van de commissie ingestemd. Over deze wijzigingen in schema 13 over huwelijk en gezin en over de wijze waarop dit gebeurde heeft mgr. J. Groot m het KRO-interview onder meer het volgende opgemerkt: Vraag: Kan de paus nu in dit stadium 'net stuk was door het concilie bespro ken en geamendeerd en stond nu voor (Advertentie) \Nees de fiscus vóór. Koop nu. Het kan u konderden guldens schelen» Skoda - een veilige keuze 988 cc - 45 pk - 120 km/U „vingertop,'-pookschakeling laag benzineverbruik: 1 °P 1* groot remoppervlak: 770 cm ruitesproeiers, stuurslot, slaapbanken, laadvloer gebittacte carrosserie zijn eindstemming) uitsluitend op eigen gezag wijzigingen aanbrengen Mgr. Groot: „Als de paus optreedt zou ik zeggen dan moet hij dat altijd op eigen gezag. Ik geloof dat het kerkrechtelijk en theologisch niet aangaat, om de paus al leen maar te beschouwen als een bis schopslid van deze bisschoppenconferen tie, die het concilie is. Als hij optreedt zal hij dat altijd in zijn functie doen. Dat hij op een moment, waarop een zeker eindresultaat in zicht gaat komen, en dat hij dan probeert eventuele moeilijkheden, die hij voorziet tussen een pauselijke commissie, waarvan hij toch weet of wenst, dat die misschien in een bepaalde richting gaat denken, welke niet in over eenstemming is met de voorlopige resul taten, zoals die op tafel liggen, dat hij dan gaat proberen een soort van saam horigheid tussen deze twee tendenzen tot stand te brengen, kan ik begrijpen. Ofschoon de manier waarop dit gebeurt met dit misschien al te nadrukkelijk gezagvolle, alsof hij nu van de hoogste troon met vol gezag hier in is gaan staan natuurlijk wat ongenoegen gaat wek ken. Hierop verder doorgaande verklaarde mgr. Groot, dat het conciliereglement hierover niets heeft vastgelegd, hetgeen juridisch strikt genomen ook niet moge lijk is. Wanneer men dan ook een pause lijk ingrijpen voorkwam, dan gebeurde dit aldus mgr. Groot steeds onver hoeds en met wat moeilijkheden. Ook nu: heerste in het concilie ongenoegen over. Dat wil helemaal niet zeggen, dat de paus niet tussenbeide zou kunnen ko men en met gezag, maar niet zo. De KRO verslaggever merkte hierover nog op, dat ook binnen de commissie is geprote steerd, met name door abt Butler uit Engeland, die had gezegd: „Men wil de wereld de indruk geven, dat het concilie achter de leer staat, zoals die nu is ge- formeeren dat is niet het geval". Mgr. Groot zei hierover het volgende: ,Als het ervan gekomen was, zoals het aanvankelijk leek, toen de eindstemming nog niet gevallen was, dan was minstens de zekerheid aanwezig, dat de bedoeling van deze modi was om een leer te hand haven uit het verleden, n.l. de leer van Casti Connubbii en van de toespraak van Pius XII, een leer die absoluut nog geen rekening kon houden met de moderne vragen, die door de zogenaamde lip naar voren gaan komen, zodat het de schijn had dat een leer werd gehandhaafd heel oud die niet meer past in een practijk, die wel volgens de nieuwe me thode te werk zou gaan". Op de vraag wat nu precies ^onge oorloofd gebruik" betekent antwoordde mgr. Groot: „Aanvankelijk leek de modus duidelijker te zijn, omdat men dan kan zeggen: alle anti-conceptionele middelen lijken veroordeeld. De laatste dagen is door de gebeurtenissen rond Schema 13 het probleem der huwelijksbeleving stek in de aandacht geko men. Wij menen er daar- ïoed aan te doen, naast hetgeen we vandaag verder hierover schrijven, alsnog aandocht te beste, den aan wat mgr. dr. J. Groot voor de K.R.O. heeft gezegd. Mgr. Groot is theolo gisch adviseanr van het Nederlandse episcopaat bij het concilie. Wanneer bepaalde passages in de tekst wat moeilijk leesbaar zijn, moet men bedenken, dat we de woorden van mgr. Groot zoveel moge" lijk letterlijk citeren, zo. dat men rekening heeft te houden met de improvisa ties, die in een rechtsreeks intervief nu eenmaal on vermijdelijk zijn. 'ie1-Jansen °0»>burg. tel. 2679 Ax'lse.tr' 17a r CAPPENDIJK OAR. ZEELA1 rneUlen' 2030 <y3, Clmge, tel. 2190 Nu is kennelijk op instignatie van de subcommissie en van de volledige ge mengde theologische commissie expres ingevoegd „....de ongeoorloofde ge- bruiksmethoden.waarin dus duide lijk ruimte wordt gelaten voor ongeoor. loofde. Het lag aanvankelijk door de ver wijzing naar Casti Connubii en de toe spraak van Pius XII duidelijk in de lijn van de bedoelingen om alleen als geoor loofde methode de periodieke onthouding aan te bevelen, maar door de instigatie van de subcommissie en van de commis sie is dus deze wijziging komen te ver- vallen. Het is dus wel zeker dat hier nog ruimte is voor geoorloofde methoden." KRO-vraag: Om concreet te zijn: is het gebruik van de pil nu definitief ver oordeeld? Het is nl. zo, dat de Ameri kaanse bisschoppen al hebben gezegd, dat het gebruik van de pil verboden is op straffe van doodzonde. Mgr. Groot: „Dat is dan voor rekening van de Amerikaanse bisschoppen. Het is duidelijk, dat het in de tekst, zoals die nu is uitgereikt, zeker niet staat. Natuur lijk zij het toegegeven, dat het Concilie geen uitspraak doet over hetgeen wel en niet geoorloofd is in bepaalde concrete gevallen of over bepaalde methoden. Nu rijst de vraag: mag je nu concreet ge sproken de pil gebruiken? Er is geen uit spraak over gevallen. Vroeger is er ook geen uitspraak over geweest, want toen waren die dingen er niet. Dus op het ogenblik is het zo, dat de vrijheid van de mens nog ruimte heeft, wanneer men tenminste dan rekening houdt met dat gene wat in de Kerk als in overeen stemming met de menselijke waardig heid enz. gezegd is." KRO-reporter: Er is dus geen duide lijkheid. Mgr. Groot: In de tekst van dit concilie, welke openlaat wat de paus nog gaat zeggen, zijn wel enige normen aangege ven. De huwelijksbeleving moet altijd zodanig zijn, dat de menselijke waardig heid en de inter-persoonlijke verhouding daardoor op geen enkele wijze geschaad kan worden, zodat dit altijd de norm KRO-reporter: Dit kan voor ieder mens anders zijn. Mgr. Groot: „Dat zou kunnen gebeu- ren". Over de tweede modus met betrekking tot de doeleinden van het huwelijk merkte hij op, dat hierdoor eigenlijk geen verschil is gekomen met de oorspronke lijke tekst in schema 13.... „Tot verba zing van de commissie is deze nieuwe versie geaccepteerd en zij is blij, dat zij er zo is ingekomen." Over de derde modus en de vraag, of deze alles bij het oude hield verklaarde mgr. Groot, dat men duidelijk heeft wil len kiezen voor de komende uitspraken van dit concilie, maar ook willen verwij zen naar uitspraken, die gaan komen van de pauselijke commissie, dus van de paus, in deze. Maar je voelt er zoiets in, dat er nu meer een beweging in is geko men, als van „wij zullen nog wel eens een keer meer erover moeten gaan den ken, naar gelang de tijd voortschrijdt". De laatste woorden hierover te spreken blijkt uitermate moeilijk te zijn. Die be weeglij kheid is er wel enigszins ingeko- men. Over de verontrusting met name in Ne derland merkte mgr. Groot o.m. op: „Het enige dat je hier moet zeggen is: wij hebben hier nogal wat onrust gehad, toen die manier van optreden en de onzeker heid, waarin we verkeerden, de angst deed ontstaan: gaan we niet een kant uit die het concilie helemaal niet uit wil? Die angst is nu grotendeels wegge nomen. Over de vraag ,of de nieuwe teksten met hun onduidelijkheid over wat mag en wat niet mag geen te zware belasting voor het geweten zouden zijn, antwoord de mgr. Groot: .Laten we allereerst zeg gen, dat het persoonlijke geweten geëer biedigd wordt, dat niet alles meer con creet voorgeschoteld wordt wat men wel en niet mag doenmaar dat het na tuurlijk hier een belasting is, dat in deze tijd geen uitspraken komen in zo'n be langrijke zaak, die zo diep in het leven ingrijpt. Mgr. Groot merkte tenslotte in zijn vraaggesprek nog op, dat hij liever niet al te vlug een uitspraak zou wensen, wanneer deze na verloop van tijd weer zou moeten worden ingetrokken. Dat zou nl. ellendig zijn. „We hebben wel eens gezondigd door voorbarigheid of door het oude alleen maar door te geven en zich te weinig tijd te geven op nieuwe vragen te gaan bezinnen." (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Er komt geen Neder lands regeringsadvies aan Amerika tot het stopzetten van de bombardementen op het Vietkonggebied. In officiële krin gen legt men er de nadruk op, dat Ame rika in deze kwestie zijn eigen verant woordelijkheid draagt. „Nederland heeft geen enkele verantwoording van wat daar plaatsvindt", aldus officiële woordvoer ders. POET-AU-rRINCE (UPI) In Port-au-Prince, de stoffige hoofd stad van de republiek Haïti, circuleerde het gerucht dat drie vrouwen van wie één 90 jaar oud was, wegens politieke ondermijnende activitei ten waren gearresteerd. Het zouden de moeder en de twee zusters van Clement Jumelle, de vroegere politieke tegenstander van president Francois Duvalier. zijn. Jumelle werd enkele jaren geleden wegens hoogverraad in het openbaar terechtgesteld. Geruchten als bovenstaan de zijn niet ongewoon voor Haïti, maar worden de laatste tijd toch minder gehoord dan vroeger. Er zijn tekenen dat de politieke terreur in het land afneemt, zij het aan de oppervlakte en mogelijk tijdelijk. Haiti deelt het eiland Hispaniola met zijn oosterbuur de Dominicaanse repu bliek. Het is een land van kronkelende bergwegen, steile dalen en tafelvormige kustvlakten. De Inwoners, afstammelin gen van Afrikaanse slaven, weten zich met een dieet van mango's, bananen en acavado's ternauwernood in leven te hou den. De afgelopen acht jaar heeft het land onder bestuur gestaan van president Du valier, waarschijnlijk de bruutste „sterke man" van het westelijke halfrond. Duvalier, een zuurkijkende ex-dokter, weet zijn regime te handhaven met een combinatie van vrees en bijgeloof. Politie ke oppositie wordt niet getolereerd en Duvalier heeft zichzelf tot president voor het leven uitgeroepen. Hij regeert vanuit het blinkend witte paleis in Port-au-Prince, waar machine geweren, kanonnen en luchtdoelgeschut verdekt staan opgesteld in het struikge was rondom. De drie toegangen worden bewaakt door tanks en op de paleisgronden lopen grote aantallen soldaten in Amerikaanse kha- ki-uniform rond. De steunpilaar van Duvaliers macht ls echter de „ton ton macoute" een vreemd uitgedoste politiemacht die graag naar 't pistool grijpt. De tonton macoutes („boemannen" in de volkstaal) terrorise ren het land met elke soort misdaad, va riërend van chantage tot moord. Duvalier beschikt echter ook over sub tieler en geheimzinniger methoden om de geest van de bevolking in zijn greep te houden. Hij maakt hierbij gebruik van de voodoo, een uit Afrika geïmporteerd bij geloof waarbij veel gebruik wordt ge maakt van hekserij. Eén van de bijnamen voor Duvalier is „Papa Doe", een tweede is „Papa Loa", welke hem de status van voodoo-godheid verleent. Naast de politieke terreur heeft Duva lier ook het zwarte nationalisme bevor derd. Zijn idool is keizer Jacques Des salines, de eerste heerser over Haiti na dat het land in 1804 onafhankelijk van Frankrijk was geworden. Dessalines' re gime werd gekenmerkt door een syste matische uitroeiing van blanke elemen ten. Vorig jaar verving Duvalier de blauw rode nationale vlag door het zwart-rode vaan dat indertijd ook door Dessalines werd gebruikt. Bij de ingang van het bu reau van de nationale vernieuwingsbe weging in de hoofdstad staat te lezen: „Overdenk, mijn zwarte broeders Haitia- nen, en beslist." Verdedigers van het regime voeren aan dat het gebruik van macht nodig is in een land dat sociaal en economisch zo ge desorganiseerd is als Haiti en wijzen daarbij op de pogingen die de dictator in het werk stelt de economie van het land te verbeteren". Met deze taak is officieel de nationale vernieuwingsbeweging belast, maar de bevolking leeft nog steeds op de rand van de hongersnood. Waarnemers zijn het er echter over eens dat het politieke klimaat minder guur is dan een half jaar geleden. Zo zijn de arrestaties om middernacht, het dood schieten van politieke tegenstanders van het regime en de gewelddaden van de geheime politie duidelijk afgenomen. Er hebben geen openbare terechtstel lingen plaatsgevonden sinds november vorig jaar toen twee jonge Haitiaanse re bellen, de overblijvenden van een groep van dertien die aan land gegaan was om te trachten de dictatuur omver te wer pen, in 't openbaar werden geëxecuteerd. Hun lijken werden daarna op een ver keersplein op de weg naar het vliegveld tentoongesteld. Ook treden de „ton ton macoutes" min der op als gangsters. Volgens Amerikaan se zakenlieden in de hoofdstad is het af nemen van de spanning en een nieuwe stabiliteit tastbaar. Aan de slachtpartijen, zoals die vorig jaar nog plachten voor te komen, is een eind gekomen. Voor de „dooi" worden twee redenen opgegegven. Eén is dat Duvalier zich thans steviger in het zadel voelt na alle pogingen om hem omver te werpen tot niets hebben geleid. Een tweede uitleg is dat hij weer bij de Amerikaanse rege ring in het gevlei wil komen in de hoop weer economische hulp te verkrijgen. Aan deze hulp werd in 1963 een eind gemaakt, omdat Duvalier zich niet wen ste te houden aan d'e overeenkomsten voor de hulp en de hulpprogramma's met zijn eigen politieke gunstelingen liet infil treren. Politieke waarnemers menen diat ook de landing van Amerikaanse mariniers in de Dominicaanse republiek voor „Papa Doe" een waarschuwing kan zijn geweest zijn bewind te matigen. „Zeker, alles is thans rustig en Duva lier voelt zich redelijk veilig", aldus een regeringsfunctionaris, „maar wacht maar totdat de knuppel in het hoenderhok wordt geworpen". Ondanks alles zijn er twee dissidente politieke partijen in het land. Beide zijn communistisch georiënteerd en worden bruiken tegen de Verenigde Staten, door de dictator toegestaan om ze te ge- De twee communistische partijtjes heb ben het zo druk met elkaar te bestrijden dat zij geen gevaar vormen voor het hui dige regime. Toch is het duidelijk dat Duvalier voortdurend in angst leeft voor een aanslag op zijn leven. Waar hij zich ook in het openbaar vertoont, hij heeft altijd een karabijn bij zich. Regelmatig doen geruchten de ronde dat „Papa Doe" dood is. De dictator van Haiti lijdt aait suikerziekte en heeft enkele jaren gele den een hartaanval gehad. In mei van dit jaar, toen Duvalier zich twee weken lang niet in het openbaar had vertoond, zond een buitenlands nieuwsagentschap een cameraploeg naar Port-au-Prince om zijn begrafenis te verfilmen. Enkele da gen later werd Duvalier echter weer ge zien, terwijl hij een rit maakte in zijn zwarte limousine. Het is de vraag wat er na de dood van Duvalier van het land moet worden. Vol gens een Haitiaanse balling zullen de Cu baanse communisten naar de macht grij pen en hij dringt daarom aan op onmid dellijk Amerikaans ingrijpen ingeval van een crisis. Anderen menen dat een van de kabinetsleden naar de macht zal grijpen. In elk geval zal de toestand explosief worden. MüNCHEN (D.P.A.) In de Beierse piaats Gunzenhausen is het eerste West duitse ondergrondse ziekenhuis gereed gekomen, dat bestemd is tegen kern straling. Het gebouw, dat 500 bedden voor pa tiënten en 160 bedden voor het perso neel heeft, heeft 3,7 miljoen mark (on geveer 3,3 miljoen gulden) gekost. Er zijn vijf operatiezalen, die evenals wat de overige inrichting betreft, van de modernste apparatuur zijn voorzien. Rond Duvalier (links met hoed) zijn altijd lijfwachten en wa penen. WASHINGTON (Reuter) Door het overlijden van dr. Hugh L. Dryden, on derdirecteur van het Amerikaanse bu reau voor luoht- en ruimtevaart, heeft de Amerikaanse ruimtevaart een gevoelige klap gekregen. Dit kan men opmaken uit de woorden van Johnsons speciale adviseur voor ruimtevaart dr. Edward Welch. Welch zei kort nadat dr. Dryden donderdag op 67- jarige leeftijd aan kanker overleed, dat de uitvoering van het ruimtevaartpro gramma zonder de inspirerende leiding en bekwaamheid van dr. Dryden een min der vlot verloop zal hebben, en Dr. Dryden is direct na de oprichting van het bureau voor lucht- en ruimte vaart in 1958 plaatsvervangend chef ge worden. Hij is in functie gebleven on danks zijn ziekte, die zich al verscheide ne jaren geleden openbaarde. DEN HAAG (A.N.P.) De gang van zaken op de kapitaalmarkt is voor de regering aanleiding met ingang van 4 december 1965 het leningplafond voor publiekrechtelijke lichamen op te hef fen en op centrale financiering over te gaan. Dit betekent dat aan die lichamen (pro vincies, gemeenten en waterschappen) behoudens ontheffing alleen maar is toegestaan leningen die een langere loop tijd dan een jaar hebben, aan te gaan met de n.v. Bank voor Nederlandse Ge meenten. Daterschappen is het ook toe gestaan zulke leningen aan te gaan met de Nederlandse Waterschapsbank n.v. De ministers zijn hiertoe overgegaan omdat de minister van Financiën van oordeel is dat de overspanning op de ka pitaalmarkt thans het punt heeft bereikt waarbij moet worden gevreesd dat de voorziening van de publiekrechtelijke li chamen met financieringsmiddelen dreigt' achter te blijven bij het maximum van hetl eningplafond. DEN HAAG (A.N.P.) Het bestuur van Beers' Zonen n.v. heeft in het kader van de basisverbreding besloten tot een volledige belangengemeenschap met de bedrijfsauto-afdeling van Van Yperen n.v. te Rotterdam, Vlaardingen en Zwijn- drecht. Er bestaat reeds een 15-jarige sa menwerking op het gebied van detail* verkoop en service der Scania-Vabis be drijfsauto's in zuidwest-Nederland. De heer J. P. van Yperen zal de personen wagenafdeling van het Van Yperen-be- drijf in Zwijndrecht zelfstandig voortzet ten. De aandeelhouders van Van Yperen n.v. hebben hun totale aandelenpakket overgedragen tegen aandelen Beers' Zo nen en contanten. Bij deze fusie blijft de werkingssfeer en het personeelsbe leid van beide bedrijven ongewijzigd. VIENTIANE (A.F.P./Reuter) De re gering van Laos heeft koning Savang Vatthana verzocht de noodtoestand af te kondigen in de provincies Thakkek en Savannakhet, respectievelijk in het midden en het zuiden van Laos. De re den tot het verzoek is de toegenomen druk van de Pathet-Laostrijdkrachten en van NoordVietnam. De regering van Thailand overweegt prikkeldraadversperringen aan te leggen in de Mekong, een rivier die de grens met Thailand vormt, teneinde commu nistische infiltraties vanuit Laos tegen te gaan. Vice-premier Tjoelasap heeft be kendgemaakt dat de communisten in de nooardelijke provincies van Thailand op kleine schaal met guerrilla-activiteiten zijn begonnen. Aangenomen wordt dat Noordvietnamese militairen bij de ge noemde activiteiten zijn betrokken. (Van onze correspondent) ZIERIK.ZEE In de haven van Zie- rikzee wordt een zwaaikom gegra ven. Tot nu toe moesten de schepen deze haven achteruit'uitvaren. Met de nieuwe zwaaikom, die een lengte van 70 meter en een grootste breedte van 68 meter krijgt, komt daar een eind aan. Het werk wordt uitgevoerd door de aannemersfirma Leys uit Ka- peile, onder supervisie van het inge nieursbureau Witteveen en Bos uit Deventer. 28 Een paar dagen later kwam hij erop terug. ,.Toen ik de eerste keer naar de dokter ging", zei hij, „vroeg deze mij, wat mijn beroep was. Toen ik hem vertelde dat ik een boekhan del drijf, keek hij me ongelovig aan. Hij zei, dat hij meende, dat ik een zenuwslopend beroep had, testpiloot of iets dergelijks". „Ik heb al maan den lang tegen je gezegd, dat je va kantie moest nemen", zei Giovanni. „Dit voorjaar nog, dat weet jij ook wel, heb ik erop aangedrongen dat je voor een lange tijd naar de Apen nijnen moest gaan". „De bergen heb ben hun kalmerende invloed op mij verloren", zuchtte de boekhandelaar. „Zelfs daar, in de bossen en onder de heldere hemel, bespringen woeste gedachten me- Ik begin te sidderen als er een politieagent in de buurt is. Vaak droom ik 's nachts dat jij ge arresteerd bent of dat de tunnel door een loslippigheid is ontdekt". Giovanni was diep ontroerd. Hij nam de ijskoude hand van zijn vriend in de zijne en drukte die hartelijk. „Al les gaat gesmeerd", zei hij. „Je ziet toch zelf dat wij nog niet ontdekt zijn meer dan een jaar nadat wij ons een weg naar de Iniro-keuken gegraven hebben en wij zullen nooit ontdekt worden! Wees maar gerust- Alles is in orde". Een schokje ging door het zwakke lichaam. De boekhandelaar schudde zwakjes zijn hoofd. „Jouw roekeloos heid verontrust mij. Jouw bezoeken aan dode steden en je voortdurende correspontie met geleerden die zich op den duur toch moeten gaan afvra gen, waar hij je belangstelling en je kennis van de Etruskische. beschaving opgedaan hebtEn daarnaast de grote bekendheid die je moedwillig aan de trattoria geeftDie onbe radenheid heeft mij gebroken". „Zal ik de tratoria sluiten? Zou je dan tevreden zijn? vreog Giovanni volkomen ernstig. „Ik wil het doen als dat jou je gezondheid terug kan geven. Ik geloof het je plechtig". „Dat zou zeker geen oplossing zijn" zei de zieke vermoeid. „Signora Pan- dolfi zou de zaak voor eigen reke ning voortzetten. Ze heeft nu zoals ze dat op haar vulgaire manier uit drukt de grootste lol van haar le ven. Ze zou nooit toestaan dat de schacht van de lift afgesloten werd en de tunnel weer volgestort". Het spreken had hem vermoeid, hii zweeg een tijdje en vervolgde dan: „Boven dien is het jouw zaak, je levenswerk Die deuren werden bijna dertig jaar geleden geopend. De trattoria is een deel van je hart. Het zou heel zelf zuchtig van mij zijn als ik zou toe staan dat je terwille van mij sloot. De Iniro zou je uitlachen en die ver nedering zou ik je nooit kunnen aan- DOOR HOWARD SHAW doen". Hij sloot zijn ogen- „We zijn in gevaar vrees ik. In de oorlog liep ik gevaar door mijn politieke inzich ten. maar dit gevaar is door ons zelf uitgelokt. Je brengt jezelf in de publieke belangstelling, beste vriend. Al deze maanden heb ik er tegen getrotseerd dat jii en die oude heks de trattoria tot een van de beziens waardigheden van Rome wilden ma ken. Jullie hebben doorgezet en je doel bereikt". Hij werd overvallen door een hoestbui- Zijn magere ge zicht verloor alle kleur. Zijn ogen bleven gesloten. „Je hebt je leven gewaagd Om mij in de oorlog van de geheime politie te redden", fluister de hij, „ik zal je nooit in de steek laten". Zijn gezicht bleef doodsbleek en zijn pols was zwak. De restaurateur maakte zich zor gen over de zwakte van zijn vriend, 's Middags zat hij in de grafkelder en probeerde ziin gedachten te con centreren op het ontcijferen van een inscriptie die in de stenen graftombe gebeiteld was. Verschillende recente publikaties van het instituut voor de etruskische taal. waarvan hij lid ge worden was. lagen naast hem. Al een uur lang had hij op een enkel woord zitten zwoegen. Zijn hoofd was er niet bij. Zijn gedachten dwaalden af en telkens weer staarde hij afwe zig naar de wandschilderingen zonder de betekenis hiervan in zich op te nemen- Hij klom de ladder op naar de tun nel. Signora Pandolfi deed een dutje in haar armstoel bij de etenslift. Ze schrok wakker van zijn voetstappen, geeuwde, wuifde hem een groet toe en graaide in een grote zak van haar japon. Ze haalde een dik pak bankbil jetten te voorschijn. „Ik had de kas geteld, voor ik onder zeil ging," zei ze. „De lunch, die we vanmiddag op gediend hebben, heeft vijftigduizend lire opgebracht. Als we vanavond nog zestien hongerige monden aan tafel krijgen, komen we vandaag makke lijk op honderdtwintigduizend." Ze knorde tevreden. Giovanni vertelde haar van zijn be zoek aan de boekhandelaar. Haar smalle, gerimpelde gezicht betrok. „Arme kerel," mompelde ze. Ze zat een tijdje na te denken en er kwamen tranen in haar ogen. „Ik ben een slechte, zelfzuchtige vrouw," zei ze berouwvol. „Hij had 'n dunrii huid ik heb hem te veel geplaagd. Ik wist dat hij geen uithoudingsvermogen had en hij niet sterk van gestel was. Het was verkeerd van me hem zoveel avonden per week mee te nemen om te gaan dansen. Ik zal hem iedere middag bloemen sturen," besloot ze, „en als hij uit het ziekenhuis komt, zal ik hem vertroetelen tot hij weer helemaal gezond is." Gedurende de afwezigheid van de boekhandelaar waren enkele verande ringen in de werkindeling nodig om een vlotte bediening in de trattoria te verzekeren. Giovanni bleef in de eetzaal om zijn gasten te begroeten, hen naar hun plaats te geleiden, hun bestelling op te nemen en hen daar na te bedienen. Signora Pandolfi be diende als altijd de etenslift, warmde de schotels op die niet geheel naar haar genoegen waren, verving het servies van het Iniro-restaurant door dat van de trattoria en voegde zo no dig iets uit de inhoud van haar krui denkastje aan de soepen en sausen toe. Daarbij nam ze ook de taak van de zieke boekhandelaar over en bracht de schoteL en flessen door de tun nel naar Giovanni's keuken. Deze extra-aanspraak op haar krachten scheen haar niet bovenmatig te vermoeien. Ze sprankelde van ener gie en was zelfs laat in de avond nog klaar wakker. Vaak zat. ze nog een tijdje met Giovanni in de half donkere eetzaal te babbelen nadat de laatste gast vertrokken was. Soms proefden ze dan van de betere Iniro- wijnen. Gedurende hun eerste jaar van samenwerking waren ze goed» vrienden geworden.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 5