Piëta' terug in Italië
Brood wordtprodukt
op nationaal vlak
simcaföM
ÏÏKHMEIHN»
man
house ot england
1=2
PAK VAN ROMEINSHARP
55-
PAUS PAULUS
..NOOIT MEER
UITLENEN"
ZO'N
JONEBRIDGE
JAS
IS EEN RIJK
BEZIT!
Minister Luns
bezoekt marine
Moeder (81) van
Marga Klompé
ernstig gewond
Extremisten in
Noord Ierland
actief
weer
ir." r;..h"?nr: house of England's
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 12 NOVEMBER 1965
19
)NSULENTEN
STONEBRIDGE
VERZEKERING
DOORROLLEN
SINT-PIETER
Operatie Moesel
NAAR GROTE BAKKERIJBEDRIJVEN:
KWALITEIT
GEVAREN
srüsss.-1
Italiaanse branie
.-.«-a-I
16
EER
Tel. 01621-2023 en 2119
Tel. 01692-369
Tel. 01606-591
Tel. 01690-255
Tel. 0 1 690-253
Tel. 01696-2322
Romeinse correspondent
,Van Jan Dijkgraaf)
ROME - Vrijdagmorgen in alle
vroegte zal, als er niets tussen-
ïlt de beroemde ,Pieta' van
i Michelangelo aan boord van het
I 'beroemde passagiersschip C. Co-
I Lbo in Napels arriveren. En dan
«1 dezelfde moeizame, zorgvuldige
i gecompliceerde operatie
ilaats hebben als indertijd in 1963
L deze meest beroemde beelden
groep uit de Sint Pieter naar New
York werd vervoerd.
ipany Amsterdam
DEENSE VINDING
Ifure in 15 minuten)
eve dames, eventueel met
■svak, aantrekkelijke mo-
sch, Tilburg, Roosendaal,
Zoom, Oss en Helmond,
rden U gaarne verstrekt,
ties te richten aan:
er Nrd. Rrab.)
- Tel. 04 900-27568, 64843
nrt ujs een denkbeeld van de altijd
„leinele kardinaal Spellman. die aan
us Jojnnes zomaar de vraag stelde of
li dit meesterwerk niet „even kon le-
m aan het paviljoen van het Vati-
luit op de wereldtentoonstelling grote
ipister te verlenen. Paus Joannes had
jeen bezwaar.
Usat afgezien van de Amerikanen
natuurlijk - had iedereen wel bezwaar.
K" risico's aan zulk een vervoer verbon
den de gevaren voor onherstelbare be-
ichadiging maar niets hielp! De groot
se kunsthistorici klommen in de pen en
saireven woedende artikelen, wezen op
het absoluut onvervangbare van dit mees
terwerk. op de ellende die zelfs maar
«r kleine beschadiging zou teweegbien-
ter. Maar niks hielp. Paus Joannes had
eenmaal ja gezegd en daarmee was he'
bekeken.
Die kwaliteit! Stona-
bridge jassen worden
gesneden uit puur
wollen stoffen van be
roemde buitenlandse
fabrieken zoalsTeddy-
O'Bey - licht in ge
wichten heerlijk warm.
De snit, de stijl? Up to
date. Dessins? De al
lernieuwste. Schaf u
ook zo'n magnifieke
Stonebridge aan. Dan
hebt u wéér voor uw
geld op een zeer
chique manier I
Vréég bij uw heren
modezaak met nadruk
om de originele
de meeste waarde
voor uw geldi
Toen kwamen de verhalen los over de
talrijke Amerikanen die naar Vatikaan-
stad kwamen om over de „verzekering"
te praten. Jawel, verzekering van een
kunstwerk dat natuurlijk niet in gelds
waarde is uit te drukken. Een mooi ver
haal was dit: een Amerikaan meldde zich
hij de directie van de Vatikaanse musea
er. vroeg of die collectie wel verzekerd
was. De ondervraagde wist van niets en
f.ng „hogerop" om antwoord te krijgen.
Steeds hogerop. En toen na een langdurige
rondgang door de galerijen en musea van
de Vatikaanse paleizen, waarbij de as
suradeur (onzichtbaar) zijn vingers begon
te likken, kwam het grote gesprek.
„Excellentie, voor hoeveel is dit alles
verzekerd?" En het antwoord luidde kort
maar afdoende: „Voor vüf lire" (cinque
soldi) en dat betekent ongeveer de waar
de van e«i afgebrande lucifer.
Maar die toffe jongens uit Amerika, die
aan de paus hadden beloofd dat het hem
g*en soldo zou kosten, hebben de beeld
groep van de „Piëta" natuurlijk Wel ver
zekerd en met name voor een dusdanig
astronomisch bedrag, dat ongeveer alle
issurantiemaatsdhappijien van de USA
er bij te pas kwamen. Niemand weet het
P'ecies, maar men houdt het op vijf mil
jard lire.
Iedereen herinnert zich nog hoe de pu-
°?mie *n en vooral R°me
oen heeft ingezet om dat uiterst gevaar-
we verplaatsen van de „Piëta" tot op
ge. laatste ogenblik te voorkomen. Maar
[•et ging door en de mensen uit New York
nu dat minstens twintig miljoen
,:er® het kunstwerk hebben „be-
gm .Jawel, dat ging op zijn Ameri
cans: de Piëta stond achter bomvrije
«®en op een verhoging en werd verlicht
het een filmster betrof en de be-
er lanës geleid via „ta-
Emdfiï t Haast;ig. oppervlakkig, on-
'feneÜfn eman(* rfie de hoop had nou
»9rwA Je rustig voor dit meester-
n. Kunnen doorbrengen en weet
maken of zich al-
Op de foto: Transportproblemen
rond de „Piëta".
kans. Niet doorlopen was het parool,
maar doorrollen. En van al die miljoe
nen, die (zegt men) het Vatikaans pavil
joen hebben bezocht heeft niemand deze
onbeschrijflijk mooie groep ooit behoorlijk
kunnen zien en in zich opnemen.
Onder degenen, die radicaal tegen de
reis van dit kunstwerk waren, bevond
zich de toenmalige kardinaal Mon-
tini, maar ook hij kon niets begin
nen. In de afgeopen zomer, de tweede
van zijn regering, deed hij wat ontel-
baren van hem verwachtten: hij pu
bliceerde een muurvast decreet, dat
nooit en onder geen omstandigheden
ooit meer een kunstwerk uit de Va
ticaanse bezittingen zal mogen wor
den uitgeleend. Sint Pieter, Vaticaanse
paleizen, de pauselijke museums en
collecties en de extra-territoriale ba
silieken binnen Home... niks meer.
Het zal nooit meer mogen gebeuren.
En nu komt vrijdagmorgen de Cristoforo
Colombo in Napels aan (volgens het
boekje om 7 uur) en zal met eindeloze
zorg, die .Pieta' van Michelangelo wor
den ontscheept in zijn veelvoud van kis
ten op een speciale vrachtwagen worden
geplaatst, die deze onschatbare .bagage'
naar de Sint Pieter zal terugbrengen.
Opwinding en vreugde onder de Romei
nen en de kunsthistorici. Maar blijvende
angst en bezorgdheid onder de technici
die deze beeldengroep weer op zijn vier
eeuwen oude voetstuk moeten terugzetten
Nee, de gevaren zijn niet geweken. Zij
beginnen nu weer (opnieuw). Maar za
terdag zullen we weten of de .opêratie-
Pieta' gelukt 'is of niet. En de hemel
moge al diegenen bijstaan die met deze
.delicate operatie' zijn belast, van de
chauffeurs van de enorme vrachtwagen
tot en met de ingenieurs en technici van
de Sint Pieter tóe.
Maar één ding staat vast: nooit meer
zal een kunstwerk, bezit van de H. Stoel,
mogen worden uitgeleend of verplaatst.
,y«.r uuurorengen en
lT schetsen te maken of
maar te bezinnen, kreeg geen enkele
(Advertentie)
Sedert het begin van deze week
assisteren 350 militairen van het
Engelse Rijnleger in Duitsland bij
de druivenoogst in Bernkastel-
Mosel. De wijnboeren zijn best te-
vreden met de hulp en even vrij
willig als de hulp van de Engel
sen is de beloning: echte Moesel-
wijn Maar niet te veel, want de
oogst duurt nog enkele dagen.
(Advertentie)
UTRECHT (ANP) Tijdens een in
Utrecht gehouden „Brooderie" heeft de
directeur van „Co-op Nederland", drs.
J. F. van Netten, de verwachting uit
gesproken, dat in de toekomst de brood-
produktie in Nederland in een relatief
klein aantal grote bakkersbedrijven
zal worden geconcentreerd.
In dit verband wees hij op de grote
veranderingen die zich in de concur
rentieverhoudingen op bakkerijgebied
aan het voltrekken zijn. Het invoeren
van „merkbrood", dat ook in de re
clame als merkartikel wordt gelan
ceerd, verschuift de concurrentie van
het plaatselijk naar het nationaal vlak.
Voor het van oudsher sterk plaatse
lijk gebonden artikel brood moet nu een
nationale afzetmarkt worden gescha
pen.
bakkersbedrijven en de sterk gekartel-
liseerde particuliere maalindustrie in
Nederland, die ca 85 procent van de
nationale bloem- en meelptoduktie in
handen heeft, de te verwachten ont
wikkeling aan de particuliere maalin
dustrie een dominerende invloed op de
Nederlandse broodvoorziening zal ver
schaffen, die z.i. zowel voor de bakkerij
als voor de consument aanzienlijke ge
varen kan inhouden.
Wat de kwaliteit betreft zei drs Van
Netten te menen, dat het Nederlandse
brood in het algemeen de vergelijking
met buitenlandse broodsoorten zeer
goed kan doorstaan.
Voorts wees drs van Nétten erop, dat
gezien de bindingen tussen de grote
(Van onze correspondent)
DEN HELDER Voor een werkbezoek
aan de marine is gistermorgen de minister
van Buitenlandse Zaken J. Luns in Den
Helder aangekomen per hefschroefvlieg-
tuig.
De minister was vergezeld van de
Zweedse ambassadeur de heer Brynolf
Eng. Op het programma stond een be
zoek aan het bevoorradingsschip Poolster,
aan de onderzeebootjager Amsterdam en
aan de kruiser „De Zeven Provinciën".
Aan boord van de kruiser werd de lunch
gebruikt.
Ter begroeting was aanwezig op het
Harssens schiereiland, de commandant
maritieme middelen Willemsoord kolonel
H. de Boer.
(Van onze correspondent)
DEN HAAG De 81-jarige moeder
van het Tweede-Kamerlid mej. dr. M.
Klompé is ernstig gewond toen de au
to waarin zy met haar dochter meereed
op de hoek van de Gentsestraat en de
Stevinstraat te Den Haag tegen een
truck met oplegger botste.
Als gevolg van deze botsing, de
vrachtwagenchauffeur zou geen voor
rang hebben verleend; maakte de au
to van de oud-minister van maatschap
pelijk werk meer dan een gehele draai,
waardoor haar moeder, mevrouw U. J.
M. KlompéVerdang uit Wassenaar, er
uit werd geslingerd. Hevig bloedend uit
een gapende hoofdwond bleef zij op het
trottoir liggen. Toegeschoten omwonen
den verleenden eerste hulp en terwijl
een hen de over vele meters verspreide
inhoud van mej. Klompés handtas, die
ook uit de auto was geslingerd, bijeen
raapte. Een kostbare bontjas werd in
een plhs gevonden. De beide vrouwen
werden per ambulance naar het zieken
huis Westeinde overgebracht, waar de
moeder werd opgenomen. Mej. Klom
pés verwondingen bestonden uit een
bloeduitstorting bij het rechteroog en
een vleeswond op haar gezicht. Na be
handeld te zijn ging zij huiswaarts.
Haar auto werd totaal vernield.
(Advertentie)
«nelle, voorname
op v"'s°enu' „ok mol
3 .„.„..p. *°9 ki0O,d«Ujk
voor Waspik, Oosterhout, Made en Drimmelen, Geertruidenberg,
Raamsdonksveer en 's-Gravenmoer:
AUTOBEDRIJF HELMO, Julianastraat 36 WASPIK - Telefoon 04168
236
voor Zevenbergen e.o.:
Garage A. PAENEN, Hoofdstraat 66, ZEVENBERGSCHENHOEK, tel. 01685-418
voor 's-Hertogenbosch, Tilburg en Oss:
FA. J. PUTTERS, Stationsweg 1-7, 's-Hertogenbosch Tel. 04100-31331
voor Bergen op Zoom, Halsteren, Huybergen, Hoogerheide, Woensdrecht,
Ossendrecht en Putte:
N.V. GARAGE VAN DONGEN-JONKERS BERGEN OP ZOOM
Guido Gezellelaan 40, BERGEN OP ZOOM Telefoon 01640-6918-6919
voor Breda e.o.:
HERMANS AUTOMOBIELBEDRIJF - BREDA, Tulpenstraat 75, Breda
Telefoon 01600 - 30687
voor Etten en Leur, Hoeven, Oudenbosch:
GARAGE EN AUTORIJSCHOOL LAARAKKER, Baai 2 ETTEN - Tel. 01608-2613
voor Roosendaal e.o.:
GARAGE M. J. M. VAN DORST, Burgerhoutsestraat 194, ROOSENDAAL
Telefoon 01650-5000.
voor Goes e.o.:
GARAGE „DE KOEPOORT" E. A. SPEUER, GOES - Telefoon 01100-5302
voor Hulst:
GARAGE J. L. v. d. VOORDE, Steensedijk 108, HULST Telefoon 01140-2878
voor West-Zeeuwsch-Vlaanderen:
GARAGE VERVAET, Prov. Weg (ong.), BIERVLIET - Telefoon 01152-400
„Co-op Nederland" heeft, naar drs
Van Netten nog meedeelde, onder ruim
1200 Nederlandse huisvrouwen een en
quête gehouden over de al dan niet
aanvaardbaarheid van een bakloze en
bezorgloze dag. Slechts acht procent der
ondervraagden achtte zulk een dag on
aanvaardbaar. De overigen hadden geen
overwegende bezwaren, terwijl zestig
procent van hen de voorkeur gaven
aan de woensdag als die dag waarop
hun gezinnen niet over vers brood zou
den kunnen beschikken.
BELFAST (UPI) De woningen van
de premier en ministers voor Noord-Ier-
land zijn onder politiebewaking gesteld,
naar aanleiding van ernstige bedreigin
gen van terroristische zijde, aldus heeft
de Noordierse regering bekendgemaakt.
Premier Terence O'Neil zei, dat het be
sluit was genomen op aanraden van de
inspecteur-generaal van de politie. Hij
betreurde dat het besluit was uitgelekt,
maar wees erop dat de raad van de» in-
wat is het nu - kostuum of
combinatie? Beide. Op 5
meter afstand is het een ge-
distingeerd effen kostuum. flL
Op 2 meter afstand ont-
waart men de subtiele ruit
op het jasje. Heel mooi,
heel bijzonder. Met of zon
der Vest. 55Q tg
m
REGEREN On herenmode} IS VOORUITZIEN I
specteur-generaal ernstig diende te wor
den genomen.
Wat voor soort bedreiging de premier
en ministers boven het hoofd hing, is niet
bekend. Men vermoedt dat ze afkomstig
is van republikeinse extremisten die aan
de verdeling van Ierland een einde willen
maken.
In het begin van het jaar waren de be
trekkingen tussen de zes Noordierse coun
ties en de zesentwintig'counties van de
Ierse republiek ongewoon hartelijk ge
worden, nadat O'Neil het initiatief had
genomen tot besprekingen met de premier
van Ierland.
(Advertentie)
Zekerheid met een OLVEH Perfecte Groeipolis
Drie Italiaanse matrozen had
den de dag van hun leven: op de
Spaanse Trappen in Rome ont
moetten zij niemand minder dan
Gina Lollobrigida, die bereid bleek
de onderzijde van hun braniekra
gen van haar handtekening te
voorzienwaarschijnlijk zijn dit nu
de meest exclusieve braniekragen
van de Italiaanse Marine geworden
om nooit meer te wassen!
13)
In de 7e eeuw v. Chr. trokken de Etrus-
ken verder naar het zuiden vanuit net
tegenwoordige Toscane naar Latium
en Campania. Zij stichtten steden zo
als het moderne Bologna (in het E-
truskisch Felsina), Mantua en Mel-
pum. In de zesde eeuw slaagden ze
erin Rome te onderwerpen, waar zij
met ijzeren hand regeerden. Als ge
volg van hun despotisme en meer
in het bijzonder van de misdadige
aanslag in 509 v. Chr. op de deugdza
me Romeinse huisvrouw Lucretia
door Sextus, de losbandige zoon van
de tirannieke koning Tarquinus Su
perbus werden de Etrusken uit
do stad verdreven. Omstreeks 495 v.
Chr. bevochten de Romeinen een be
slissende overwinning bij het meer
van Regillus. waar zij het Etruski-
sche leger onder Octavius MamiÜus
vernietigden. Tien jaar later werd
een aanval van de verenigde Atheen-
se en Etruskische zeestrijdkrachten
afgeslagen. De Etruskische vloot
kwam deze slag nooit meer te boven.
In 423 v. Chr. veroverden de Samnie-
ten uit Zuid-Italië de Etruskische ste
den in Campania. In 396 v. Chr., na
een beleg van tien jaar viel de Etrus
kische hoofdstad Veii in handen van
de Romeinen. De laatste slag viel in
309 v. Chr., toen het Etruskische le
ger in de pan werd gehakt door een
Romeins strijdmacht onder Q. Fabius
Rullianus. Na de slag bij het nleer
van Vadimonia verloren de Etrusken
hun onafhankelijkheid. Rome bezette
geleidelijk geheel Etrurië en vestigde
kolonies in het onderworpen gebied.
Later werd Etrurië een van de admi
nistratieve gebiedsdelen van het Ro
meinse keizerrijk, gegrondvest door
keizer Augustus, en de Etrusken, als
politieke eenheid, verdwenen voor
goed uit de geschiedenis.
De Griekse geschiedschrijver Hero
dotus schreef lang geleden dat de
Etruskisqhe taal op geen enkele an
dere leek. Daar de geleerden slechts
zeer weinige en veelal niet complete
inscripties kennen, is het voor hen
uiterst moeilijk de sleutel tot die taal
te vinden. Wel staat vast dat het al
fabet negentien letters telt en sterk
lijkt op het oude Griekse, maar de
woorden en spraakkunst van de bei
de talen vertonen geen enkele over
eenkomst.
De Etrusken bouwden prachtige
graven voor hun doden, speciaal voor
leden van de aristocratie. Deze gra
ven zijn altijd onder de grond en vaak
liep onder de oppervlakte om ont
dekking en plundering door vijanden
te voorkomen. Ze zijn meestal ge
bouwd van zuiver op maat gehouwen
blokken marmer, die met metselkalk
verbonden zijn. De fresco's in deze
graven geven de moderne geschied
vorsers een goede kijk op de zeden
DOOR HOWARD SHAW
en gewoonten van de Etrusken. Vele
van deze graven, speciaal die in de
omgeving van Tarquinia (Etr. Tar-
quinii) en Cervetri (Etr. Caere), be
vatten prachtig bewaarde vporbeel-
den van Etruskische kunst. De muur
schilderingen zijn met grote zorg aan
gebracht en er werden vele kleuren
gebruikt. Geliefde motieven van de
Etruskische schilders waren afbeel
dingen van dansen, feestmalen, wed
strijden, vis- en jachtpartijen. De E-
trusken waren ook zeer bedreven me
taalbewerkers. Bronzen en zilveren
vazen, bedekt met fijn uitgewerkte
figuren van mensen en dieren, zijn
gevonden in graven bij Arezzo en Vol-
terra. Bijzonder vrolijk en vrij van
iedere aanduiding van de dood zijn de
graven van Tarquina, ongeveer hon
derd kilometer ten noordwesten van
Rome. «Deze imposante graven en die
van Cervetri liggen het dichtst bij de
hoofdstad van het moderne Italië en
niemand die zich voor de oude ge
schiedenis interesseert, zal verzui
men
„Onzin," bromde Giovanni- Hij leg
de het boek neer en stak zijn sigaar
weer aan. Door zijn raam hoorde hij
het lawaai van het ochtendverkeer.
Hij luisterde hier even naar, strekte
zijn vermoeide ledematen uit 'en klom
dan uit bed. Hij trok zijn pantoffels en
zijn ochtendjas aan, pakte een zaklan
taarn uit een la en slofte langzaam
naar de kelder van zijn trattoria. Hij
schakelde de lichten in de tunnel in
en liep de stenen treden af naar de
vochtige, brede onderaardse gang.
Onder de woning van signora Pandol-
fi stond hij even stil om te luisteren.
Er kwam geen geluid van boven. Ook
onder de winkels van de zilversmid
en van de groenteman deed hij dit,
maar hij hoorde geen ander geluid
dan zijn eigen ademhaling en van een
enkele vallende druppel uit de voch
tige tufsteen van het gewelfde tunnel
dak. Hij stond op het grote stenen ge
welf van de grafkelder en keek om
laag. De straal van zijn lantaarn ver
lichtte de stenen figuur op de massie
ve graftombe in het midden; de star
re ogen van de krijgsman keken hem
uitdagend aan. Hij stond daar een
poosje rustig aan zijn sigaar te trek
ken, dan maakte hij een diepe buiging
voor de krijgsman en liep terug naar
zijn woning. „Buona notte, caro. Wel
terusten, beste kerel," lachte hij. „Ha
ha! Geen Etruskische graven dichter
bij Rome dan die in Cervetri! Haha!"
Terug in bed ging hij verder met le
zen.
Zoals reeds eerder vermeld, zijn er
geen Etruskische geschriften bekend.
De Romein Cicero vermeldt echter
een Etrusca disciplina. Dit schijnt een
samenvatting van de Etruskische
wetten geweest te zijn. Ook uit ande
re oude geschriften kan afgeleid wor
den dat er een serie boeken bestaan
heeft die Libri disciplinae genoemd
werden. De eerste, de zogenoemde
Libri haruspicini, en de tweede, de
libri fulgurales, behandelden de
kunst van het waarzeggen. Een der
de, de Libri rituales, betrof de op
bouw van het stadsbestuur, de socia
le verhoudingen en
Maar Giovanni was in slaap ge
vallen
-Hij sliep vast en russtig in die da
gen van september» 1956. Nieuwe vita
liteit stroomde door zijn bloed, zijn
spieren waren krachtiger geworden,
zijn ademhaling was diep en regelma
tig. het pafferige van zijn wangen
was verdwenen. Hij sliep vast en lang:
hij stond zelden op voor midden in
de namiddag; dan maakte hij voor
zichzelf een uitgebreid ontbijt klaar
en tegen het vallen van de avond
ging hij een wandeling maken. Hij
deed geen enkele poging om oude ken
nissen te mijden. „Ik neem een beet-
je vakantie." zei hij tegen hen. f
„Iedereen heeft daar van tijd tot
tijd recht op." Als zij dan hun mede
leven betuigden en op de Iniro
scholden, schudde hij zijn hoofd en
wierp een blik vol minachting in de
richting van het grote restaurant.
