UZEN
Organisatie
van
agentennet
kost
Je Sovjets
veie
miljoenen
Beste wervingsmethode:
VANTAGE f
Duizenden spionnen op
I de meest
I vertrouwde posten
EINDEXAMEN IN
DE GEVANGENIS
PEN
ESMANN
en ploegendienst)
af 15 jaar)
IN BREDA N.V.
De
spion
Per iaar in de
Doeleinden
aanwerving
Apparaten
De koeriers
Het lot van de spion
14 15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 30 OKTOBER 1965
15
unt U al verkopen?
ijk is het niet.
voor de komende
room Dreesmann
zóveel afdelingen,
U wilt helpen!
oed, huishoudelijke
is of een hobby
behulpzaamheid en
salaris.
anmelding zich ver
van onze zaken te
oom of Roosendaal,
de personeels-chefs
100
41
>00
>80
mogelijk t.a.v. de
IIQ
!:n wij nog plaatsen
Hing
tonden te
)al", M. Lekens, Markt 25,
é-restaurant „Scheldezicht
1.00 tot 9.00 uur.
jrant De Bruyn, Achter de
10 tot 9.00 uur.
[vliet", W. Groosman-Schee-
uur.
frant „Le Port d'Or, P. Pr0'
8.00 tot 9.00 uur.
jur op onze Afdeling
jzen.
rgen op Zoom#
verzorgen van de cor
|,e zal zij belast worden
ling van uiteenlopende
venspositie en de veiel"
andidate een beschaaf
oed ontwikkeld gev°®'
:n gevraagd,
administratief verwer-
hoge eisen gesteld aan
ftijd tenminste 21 i33r'
Lo/typen Nederlands.
ndige en zelfstandig®
rering in overeenstem
stekende sociale vo
ikopen; 5-daagsewerk-
Ivolledige gegevens en
srne ingewacht bi|
(Van een medewerker)
BONN In geen enkel land wordt de spionage voor het Oostblok
zo intensief bedreven als juist in West-Duitsland; het aantal personen,
de hoeveelheid geldmiddelen en het technisch materiaal, dat daarvoor
wordt gebruikt vindt in de geschiedenis van de Komintern zijn weer
ga niet. Deze organisatie wordt geleid vanuit de Duitse Sovjetzone
door verschillende communistische spionagediensten. Het optreden
evenals de kwaliteit van de agenten is bij allen ongeveer gelijk,
verschillend is alleen het aantal aangestelde spionnen. Ongeveer 87
procent van hen werkt voor de Sovjetzone, slechts 6 procent wordt
momenteel nog door de Sovjet-Unie aan het werk gezet en bijna
2 procent is werkzaam in opdracht van de Poolse en Tsjechische
Geheime Dienst.
De leidende rol in de verschillende ge
heime diensten speelt de Sovjet-Unie,
ondanks haar geringer aantal agenten
in West-Duitsland. Zij beheerst alle
diensten, geeft hen leiding en wordt
door alle andere gehoorzaamd. Haar
primair spionageapparaat is het „Comi
té voor de Staatsveiligheid" bij de Mi
nisterraad van de Sovjet-Unie, waarvan
de Duitse centrale met meer dan 900
employés zich bevindt in het voormalige
St.-Antoniusziekenhuis in de Russische
zone van Berlijn-Karlshorst en dat met
zoveel volmachten en middelen is uit-
l gerust als geen enkele andere van de
[samenwerkende geheime buitenlandse
[diensten ter beschikking staan.
De tweede Russische geheime dienst
is ae „Hauptverwaltung für Erkundung"
hij de generale staf van het Sovjet-
russische ministerie van Landsverdedi
ging; haar filiaal in Duitsland is ver
bonden met het hoofdkwartier van de
bezettingstroepen in Wünsdorf.
De geheime diensten van de Oostzone
zyn het „Ministerie voor Staatsveilig-
l n onder generaal-overste
i Ml6'ke, evenals de „Dienst voor Coördi
natie (VfK) onder overste Sagebrecht.
fiij beide Oostberlijnse instanties zijn
i meer dan 4000 personen werkzaam. Bin
nen de MfS speelt de in 1953 uit de be
kwaamste en bestgeschoolde medewer-
(S;a ane Opsporingsdienst"
e.e" wezenlijke rol. Deze werkt
t gen net Westduitse Bondsministerie, de
SiJ6n ei? or§anisaties en de diploma-
I mf oordigingen in Bonn.
Personeel betreft, sterkste oos-
lSnafParuaat heeft z«n zetel in Ber~
V?v j erg' Normannenstrasse. De
i ruw ?entM?e" bemoeit zich in eerste
i pn ha militaire-, militair-politieke-
12ftwSiaper"ttSstechnische inlichtingen,
Lijkt dezen de „getipte" interessant, dan
moet een andere agent de onderzoe
ker deze persoon doorlichten voor
wat betreft zijn bijzonderheden en zijn
vrienden- en familiekring. Blijken er
geen bezwaren te zijn, dan volgt de
„aanwerving". De sedert enige jaren
meest voorkomende wijze is die op zo
genaamde compromitterende gronden
en uit de zeer talrijke gevallen kan
men concluderen dat de oostelijke spio-
nagecentrales erop uit zijn als aanwer
vingsbasis papieren te verkrijgen, waar
van het bekend worden de vernietiging
van de burgerlijke existentie van hem
die men op het oog heeft betekent.
Ambtelijke misstappen en seksuele
zwakheden zijn de meest gewilde af
persingsmiddelen.
Van de vele alleenstaande secretares
sen van de overheidsinstellingen in
Bonn werden reeds herhaaldelijk
,,Beaus" ingezet; deze bedriegen, breken
harten en willen van de schijnbaar ge
liefde intieme foto's maken, die dan een
slechts zelden falend chantagemiddel
worden. Een dergelijke opdracht had de
MfS-agent Engelmann, die contact moest
zoeken met vier vrouwelijke employés
van het ministerie van Defensie. Succes,
vol was de methode bij de secretaresse
Körner van de CDU-Bundesgeschaftstel-
le in Bonn. Agent Epp stelde haar voor
de keuze, óf aan hem stukken en be
richten uit te leveren, of de van haar
gemaakte compromitterende foto's zou
den als pamfletten met vermelding van
adres boven Bonn worden uitgestrooid.
Beiden werden later tot meerdere jaren
tuchthuisstraf veroordeeld. Of men
oefent druk uit met het oog op achter
het IJzeren Gordijn wonende familie
leden; niet zonder reden moeten de
meeste agenten naar dergelijke betrek-
I ale °ver et Bondsrepublikeins leger kingen tussen West en Oost zoeken. Bij
■•ais oi/er de Westeliike Geflllipprrlpn pn een in
hi!Ü! ®mP!oyés in deze centrales zijn
[commiX "''zondering overtuigde
IsehS i1 ,?n worden uiterst goed
Hu oe ff' Va" vluchtten er tot
"u »e 180 man naar het besten.
I fflmieel SS? bevinderi zich mo-
ten Mpn £3, j z g' °°steliike agen-
heri vrS. Sa5dat ee.n kleine 10.000 van
ge-
J».--- Westelijke Geallieerden en een in Duisburg wonende vluchteling
fiphr gevestigd in Berlijn, kwam een agent met de boodschap:
Dp.strasse- °mvat 400 man personeel, kunt uw geweten verlichten en.de be-
b vnla§ediensten van de afzonderlij- trekking van uw broer redden en daar-
v volJ!democratieën werken vanuit door uw bejaarde ouders een behoorlijke
n ambassades in Oost-Berlijn. levensavond bieden". Het doel was in-
dustirële spionage. Pas enkele weken
geleden werd een 36-jarige vrouwelijke
tolk uit Düsseldorf wegens spionage
veroordeeld; haar zoon woonde in de
Sovjetzone en bij een bezoek aldaar
werd zij onder bedreiging van repre
saillemaatregelen tegen hem tot mede
werking geprest.
De werving op zogenaamde economi
sche gronden vindt plaats bij zeer gie
rige personen en personen met grote
schulden.- Op deze manier raakte enige
jaren geleden de Deense diplomaat Ble-
chingberg in het oostelijke net.
Bijna alle spionnen worden goed be
taald. Het maandelijks bedrag ligt mo
menteel rond de 300 DM, de hoogste be
dragen bedroegen tot nu toe rond 1500
DM per maand. Terwijl vroeger het ho
norarium bepaald werd naar de waarde
van de berichten, gebeurt dit sinds eni
ge tijd op grond van de algemene ver
houding met de collega-medewerkers. In
beginsel krijgt hy niet veel meer dan
het loon van zyn normaal beroep; een
hogere betaling, die ook een overeen
komstige levensstandaard van de agent
ten gevolge zou hebben, zou te opval
lend zyn. Daarnaast worden er premies
verstrekt, toeslagen voor privé-aanko-
oen, ja zelfs kerstgratificaties
overkant van n hebben
leetd heS? 'J2eren gordijn
Wes'-Enmn11',!, or>geveer 6.000 in
11951 tot „Pfa inJ?, Van de zomer
I duit» ,d. 19:>9 werden door West-
telifke sE en in totaal 1799 oos"
je tijLKïïen.ver"ordeald. In hetzelf-
Zich duide'uu, j agenten, die
hadden gwiJfit westeli-ihe zijde
laatste j u *n de ^00P van
2500 Innn verloor het oosten zo'n
den per da? 8 geruime tijd wor-
zichzelf aan ^J000" gepakt of geven
echter waar^vu' i0-? *?e aantal komt
erbij. arscbunhjk dagelijks nieuw
lepfra 80 r Van hen z^n mann0n- De
11 ligt meer.tal tussen 30 en 40
«anJr"6" °"d" de 21 I»" er
Inter, Wl<l,"n boven dc 55 Jaar-
a,aj ;ant ls het hoofdmotief van de
hoe VeS M 'a'rühst komt -
dwa», SChUl"ilk het 00k klinkl
45V001"' dU bCtre,t hiina
bü '"«veerye0""? (ïe'dZUCht W3S
»inkd„°r ns:buna,%
lijke ,„jn avontuur, Oostc-
f'n on rr"" ltl<'allsme o'ndt men
'"h" nn a"1"11 Hel Polhleke ver-
■elf, b de 'semen of h« SS-er of
11 horveest "s cnnc'enlratiohamp
""heenbelan/""' d" opdrachteever
°aar nieu-
J en elke employé van
ï?en die vJTr 5gent de P&ht, per"
men aa"aierkinr2™udUenifSChe spio"
6n'"b meerderen ^"meld'en".
111!
bouw konden de oostelijke informatie
diensten ook hier voet aan de grond
krijgen._ Zo was op dit ministerie ge
ruime tijd een zekere mevrouw Schnei
der werkzaam, die samen met haar man
die bij de CDU spioneerde 90.000
DM kreeg. Vier jaar tuchthuis kreeg de
31-jarige secretaresse Kunze, die wegens
gepleegde abortus in de Sovjetzone ja
renlang gechanteerdwerd. Zij leverde
berichten over de geest in het leger,
karakteristieken van officieren en teke
ningen van de eerste Westduitse torpe
do's. De vroegere telexist Kuhm in de
sleutelcentrale van het ministerie was
een van de zeldzame gevallen, die
tengevolge van grote schulden zich
zelf aan de MfS aanbood; hij werd reeds
na enkele weken gepakt.
In het bevoorradingsbureau van de
Bondsweer te Koblenz verschafte een
referent bijzonderheden over verdedi
gingsplannen aan het oosten. Jaren ge
leden had hij éen ambtenaar van de
Poolse handelsmissie te Frankfort/Main
gevraagd naar zyn moeder in Oost-
Duitsland te zoeken. Daardoor bemerkte
Warschau dat zyn „Dr. rer. pol." ver
valst was en dwong hem tot spionage.
Hy kreeg voor zyn samenkomsten met
de Polen, die meestal in Zwitserland
plaatsvonden, 32.000 DM, en toen de
Westduitse contra-spionage opmerkzaam
werd, ter camouflage zelfs een uiter
aard vervalste doctorsbul. Wonderlijk
doet een opdracht aan om in Mannheim
een fabriek te bespioneren, die „dode
lijke stralen" voor he< Bondsrepublikein-
se leger zou vervaardigen
De radio-mecanicien Asbar werd be
kend door het verstrekken van infor
maties over westelijke gestationeerde
troepen. Hij had in 14 maanden tijds
In walnoten verstopt gingen
spionageberichten vanuit het
Bonner Verkeersministerie
per „Liefdesgavepakket" naar
een adres in Chemnitz, waar
een bureau van <fe Sovjet-
Russische geheime dienst is
gevestigd.
De spionage heeft natuurlijk tot doel
^ver alle belangrijke aangelegenheden
berichten te verkrijgen, „zwakke plek
ken" op te sporen en beide faktoren te
gebruiken bij de politiek-psychologische
ondermijning van de Bondsrepubliek.
Van de tot nu toe gearresteerde agenten
was 45 bij het leger var de Bonds
republiek. de Geallieerde Strijdkrachten
en de NATO .tewerkgesteld. Bij Econo
mie en Industrie ongeveer 17%. en op
de bondsministeries bijna 12 Tegen
politie en grenswacht schijnen ongeveer
8.5 %oost-spionnen te werken en rond
4,5 tegen de partijen. De meeste
agenten bevinden zich in de omgeving
van Kaiserslautern, het Roergebied en
Bonn, alwaar naar deskundige schatting
2000 personen werkzaam zouden zi;jn.
Het hoofddoel van de spionage is het
ministerie van Defensie in Bonn. Door
de toendertijd noodzakelijke snelle op-
Een „sleutel" voor het door
seinen van berichten. In de
hoek boven onder het cij
fer 274403 het kleine witte
vierkantje zoals het in origi
nele grootte bij een spion ge
vonden werd. Onder de witte
oppervlakte kwamen de cijfers
van de sleutels te voorsch^n.
'ié'.
6000 foto's over de Britse strijdkrachten
aan de Sovjet-Unie geleverd.
Een andere spion gelukte het op een
stort van de Amerikaanse troepen uit
papierresten vain hun prullemanden der
mate belangrijke inlichtingen te krijgen,
dat hij een extra honorering van zijii
opdrachtgevers kreeg.
Bij de spionage tegen de bondsminis
teries moet vooral de 60-jarige Helfmann
vermeld worden; hij benaderde achter
het masker van de vaderlijke vriend
talrijke secretaressen en verstrekte het
Oosten zeer belangrijke, inlichtingen
vanuit het Bonner ministerie van Bui
tenlandse Zaken.
Geruime tijd geleden werd een hulp
ambtenaar van het ministerie van Bin
nenlandse Zaken veroordeeld, hij had
een oostelijke geheime dienst ongeveer
6000 foto's van voor een gedeelte zelfs
zeer geheime documenten in de handen
gespeeld.
Het zwaarste spionage-geval was on
getwijfeld dat van een lid der verdedi
gingscommissie van de Bondsdag, Fren-
zel, die door Praag wegens duistere za
ken in zijn verleden gechanteerd werd
en voor totaal 26.500 DM regelrecht ge
kocht werd.
De grootste coup echter, zijn deelname
aan de NATO-parlementszibting in Pa
rijs, vond niet meer plaats en gelukki
gerwijze kreeg hij ook geen inzicht in
het NATO-plan MC 70, anders wist het
oosten nu iedere standplaats van toe
komstige atoomwapens op Westduitse
bodem.
Kortelings heeft de Sovjet-zone vooral
haar spionage in het buitenland uitge
breid. Vorig 'jaar december werden in
Oostenrijk vijf Oostberlijnse agenten ge_
arresteerd, die bij de speciale staalwer-
ken voor raketten en ruimtevaartcap
sules bij Metaalwerken Plansee/Tirol te
werk gesteld waren. Kort daarop werd
een ingenieur in een rubberfabriek bij
Wenen gepakt.
Vóór de oprichting van de Berlijnse
Muur kwamen de spionnen over het al
gemeen mee -met de vluchtelingen
stroom. Van toen af werden zij met
valse papieren gedeeltelijk ook via
Zwitserland de Bondsrepubliek bin
nen geloodst. Het „werk" van de agen
ten bestaat over het algemeen uit het
heimelijke fotograferen van documen
ten en gegevens. "Het meest gebruikt
wordt hiertoe hef toestel „Mica", waar
van de grootste en de kleinste afmeting
2 cm bedraagt; de filmen hebben een
kleinbeeldformaat van 8 x 10,5 mm, de
sluitersnelheid bedraagt 1 1000 secon
den. Voor het opnemen van gesprekken
zijn er vulpenhouders en polshorloges
met ingebouwde luis-tenmicrofoons.
Thuis worden de negatieven van de
documenten met een kleinbeeldcamera
en speciaal fotopapier tot de grootte van
een normale punt (d.w.z. tot ongeveer
0,3 mmverkleind. Ook worden mi
crofoontjes, die een diameter van soms
zelfs maar 8 mm hebben, in voor de
spionage belangrijke ruimtes gesmok
keld. Onder de plinten van een pension
in Bad Gódesberg werden zeven micro
foons ontdekt, waarmee de gesprekken
van de Westelijke diplomaten afgeluis
terd werden
Een uniform systeem om deze infor
maties naar de ND-centrales achter het
IJzeren Gordijn te brengen is er niet
De snelste en door de beste agenten
meest gebruikte manier is natuurlijk
radiografisch. Bij het „A-l-verkeer"
staan agent en centrale met elkaar in
verbinding. Het gesprek van de agenten
wordt samengeperst en bestaat slechts
uit een secondenlange fluittoon het
geen door de westelijke afluisterdiens-
ten natuurlijk nauwelijks thuisgebracht
kan worden dat in de Sovjetzone via
een bandrecorder dan weer vertraagd
afgespeeld kan werden. Het „A-2-ver
keer" betekent het ontvangen van be
richten door middel van morsetekens.
Vtelvuldiger is het „A-3-verkeer",
waarbij de agent via de korte golf van
een Oostberlijnse zender bepaalde ge
tallen doorkrijgt en deze met behulp
'van een „sleutel" ontcijfert (dus het om
zetten van de getallen of de morseseinen
in tekst)
Een andere manier is het doorgeven
aan de leider van een „residentie". Bij
na iedere spion behoort namelijk tot een
agentenkring: deze wordt geestelijk, tac
tisch en politiek geleid door een resi
dent, die eveneens woonachtig is in de
Bondsrepubliek (met een salaris- van
750 DM per maand), en die tevens de
verbinding tussen de afzonderlijke me
dewerkers in stand moet houden. Via de
ND-centrale komt het dan tot een eerste
..treffen", dat vaak ook in Nederland
of België plaatsvindt en waarbij voor
zichtigheidshalve afgesproken herken
ningswoorden en -tekens uitgewisseld
worden. Dat de informaties rechtstreeks
naar het oosten gestuurd worden komt
zelden voor. Eens gingen ze in holle
walnoten per liefdadi/gheidspakket naar
een camouflageadres van de Sovjetse
geheime dienst. Een agente in Wenen
stuurde microfilms in tennisballen naar
Oost-Berlijn. Ook worden de medede
lingen wel op afgesproken schuilplaat-
Een onschuldige borstel (hier
boven). Maar tussen de haren
stak een uiterst dunne naald
met een iets dikkere kop, waar
mee men de borstel kan openen
(zie foto links bovenaan). In
de borstel een cameraatje voor
de allerkleinste opnamen, ge
bruikt voor het snel fotogra
feren van documenten.
sen, „dode brievenbussen" genaamd,
gelegd. In verschillende gevallen be
vonden deze zich- op kerkhoven, ge
deeltelijk werden zy zelfs in Zwitser
land georganiseerd.
In de regel wordt een dergelijke „brie
venbus" om de 14 dagen door een koe
rier geledigd, die het-materiaal van et
telijke „brievenbussen" naar de spiona-
gecentrale in het oosten smokkelt. Van
daaruit brengt hij ook de geldsbedragen
evenals verdere aanwijzingen naar de
af zo nd e rlij k e b ri evenh ussen
Een kort geleden ontdekte chemicus
uit Brussel kreeg voor deze koeriers
diensten naar Rome, Parijs en Londen
een actetas met dubbele bodem en als
loon 1000 DM per maand. De films met
de spionageberichten ter grootte van
33 mm verstopte hij in een spons
in de toiletruimte van de trein Ostende-
Berlijn-Warschau. Hij viel tenslotte op
door zijn vele reizen, vooral daar hij
steeds vooraf in 'de juist tegenoverge
stelde richting van een eigenlijk reisdoel
ging. Toen hij verder nog bij de over
gang naar Oost-Berlijn door de Volks-
poli'tie niet zoals andere passanten
nauwgezet gecontroleerd werd, maar be-
leefd en snel doorgelaten werd, werd de
verdenking tegen hem sterker.
Deze kringloop gaat door tot de arres
tatie, en ook de allerbeste spionnen in
de Bondsrepubliek hebben zich tot nu
toe over het algemeen hooguit vijf tot
zes jaar kunnen handhaven. Het Oosten
probeert natuurlijk zijn agenten in ge
val van gevaar dus vooral bij arres
taties van andere medewerkers te
waarschuwen, en een speciaal waarschu
wingssysteem beveelt de spion de werk
zaamheden stop te zetten of naar het
oosten te 'vluchten. In bijna geen enkel
geval functioneert echter dit systeem;
de oorzaak hiervan ligt in het weinig
menslievende stelsel van het commu
nisme, want de kleinste informatie is
belangrijker dan de mens. En zo wordt
de spion onverbiddelijk in de steek ge
laten. Zijn verder lot is volkomen on
belangrijk.
FRANKFURT De Westduitse deelstaat Hessen heeft op het
gebied van de voltrekking van straffen bij jeugdigen een pioniers-
daad verricht. De thans één jaar oude jeugdgevangenis Wies-
baden-Dotzheim heeft haar proeftijd doorstaan. Het is nog maar
twee jaar geleden, dat jonge mensen, die tot een straf voor on
bepaalde tijd veroordeeld waren, hun intrek moesten nemen in
de donkere cel van een omgebouwd klooster of een afgedankte
kazerne. Nu gaan zij echter naar Wisfcbaden-Dotzheim. Hier
zullen jeugdigen, die met de wet in conflict kwamen, een nieuw
leven beginnen.
De voltrekking van de straf doorloopt vier trappen, van de „afzonderlijke
opsluiting" tot „algehele bewegingsvrijheid". Daarmede wil men de geweldige
spanningssituatie tussen straf en opvoeding overbruggen. Het uitgeven van
kleding aan de gedetineerden is al een novum: iedere gestrafte ontvangt ge
nummerde kledingstukken, die hij tot het einde van zijn straftijd onder zijn
beheer houdt. Tot nu toe werden na iedere was de kledingstukken verwisseld.
Heeft de delinquent nog geen vak geleerd, dan. biedt de jeugdgevangenis
de beste mogelijkheid daartoe. Een college van doktoren, pedagogen, maat
schappelijke werkers en psychologen test hem op zijn capaciteiten en adviseert
dan een beroep. Een gymnasiast, die veroordeeld wordt, kan gedurende de
straftijd zijn eindexamen doen.
De grootste moeilijkheden bij de voltrekking van de straf bereidde tot nu
toe altijd weer de vrije tijd. Vroeger, in de cellen voor meerdere personen
werden nieuwe plannen voor de vrijheid gesmeed. De een stak de ander
aan. Dat is in Dotzheim niet meer mogelijk. Iedere delinquent heeft zijn
eigen cel. Daar heeft hij tot 22.00 uur het recht te lezen of te werken. Het
aan de conventionele manier van straffen gewende personeel werd door
jonge onbevooroordeelde krachten vervangen. Naar uit de praktijk is ge
bleken, is het oudere bewakingspersoneel niet in staat, het moderne systeem
ten uitvoer te brengen.
De jeugdstraffen worden volgens een getrapt systeem ten uitvoer gelegd.
Eerst leeft de gedetineerde dag en nacht in strenge afzondering. Voor de
bewaker is een kijkgat aangebracht; er is toezicht tijdens het werk. Aan
gemeenschappelijke bijeenkomsten nemen de delinquenten gedurende de
eerste tijd niet deel. Tijdens de tweede trap echter worden zij al uit hun
isolement verlost. Door middel van een koptelefoon kunnen zij, als zij dat
willen, een radioprogramma volgen. Tevens mogen zij in de recreatiezalen
knutselen. De derde trap brengt ze nog dichter bij de vrijheid. De celdeuren
zijn al open, alleen de trappenhuizen zijn nog door hekken afgesloten. Met
een eigen radioapparaat kan ieder gewenst radioprogramma gekozen worden
Voor de invrijheidstelling gaan de gestraften dan naar de huizen van de
vierde trap. Hier worden de deuren alleen 's nachts gesloten. Overdag werken
de jongelui in de stad. Hun loon wordt op een spaarbankboekje .gestort en
na hun vrijlating kunnen zij er vrij over .beschikken.
De'ervaringen tijdens het eerste jaar in deze moderne strafgevangenis op
gedaan heeft het Hessische ministerie van justitie doen besluiten dit jaar
nog twee „gevangenissen" van dit soort te bouwen.
