Vermoeiende confrontatie
met uitheemse culturen
see***®
BERLINER FESTWOCHEN, veelzijdig georiënteerd:
Wedersijcl.se beïnvloeding
van Oost en West
NIEMEYER TABAK
EENDER
HIER IS ONS
BANKGEHEIM!
25
HET VOLLEDIGE
VOEDSEL VOOR
UW HOND
dingen
"PI
DOOR HOWARD SHAW
U mag het ook weten: de N.M.B. is de bank waar ieder
een zich thuis voelt. Een simpel „geheim". Maar de
cliëntenkring van de N.M.B. groeit er gestadig door.
Bedrijven, klein en groot, beleggers, spaarders... zij NEDERLANDSCHE
weten hun belangen in vertrouwde handen! MIDDENSTANDSBANK
Onderscheiding
„Gulden Letter'
voor jeugdzorg
Russische zender
voor
Stem van India
Nieuw „stuk" kanaal
van 115 kilometer
in W.-Duitsland
PIANO PER f
CENTIMETER
Promenade voor 7,5
ton in Scheveningen
>mmers
je 56 granv39"/
lat .en klarf
'l/l blik 7#
Iwaie stukken 89
(Van een muziekmedewerker)
,Ik ben ervan overtuigd, dat de Berliner Festwochen 1965 de geest
van een stad zullen weerspiegelen, die zich niet laat blokkeren door een
niuur, maar die voor de wereld blijft openstaan", schrijft Berlijns re
gerende burgemeester Willy Brandt in het programmaboek van de Ber
liner Festwochen, die voor het vijftiende achtereenvolgende jaar twee
weken lang een rijk gedifferentieerde kunstmetropool van deze tra
gisch gesplitste wereldstad hebben gemaakt.
Toen de veelzijdige georiënteerde Amerikaan van Russische kom-af
Nicholas Nabokov twee jaar geleden de artistieke leiding over de Ber
liner Festwochen overnam van dr. Gerhardt von Westermann, die dit
kunstfestijn in 1950 heeft gesticht en die het in geheel Europa, ja tot in
andere werelddelen toe een rotsvaste reputatie heeft verschaft, over
nam, heeft hij er bewust naar gestreefd een persoonlijk gezicht aan dit
gebeuren te geven. Hij betrad daartoe geheel andere wegen dan zijn
voorganger, die de Festwochen als een tableau van Berlijnse en Duitse
kunst had opgezet. Nabokov greep evenwel aanzienlijk verder; hij be
perkte zich niet alleen tot Duitsland en Europa, nee hij haalde andere
continenten naar Berlijn en tijdens de Festwochen van vorig jaar liet
Afrika zijn kunstzinnige en culturele verworvenheden zien en horen
terwijl ditmaal Japan aan bod kwam.
Het is uiteraard interessant ken
nis te nemen van voor het wes
ten praktisch onbekende culturen,
maar een punt, dat zeer wel in over
weging genomen dient te worden is,
dat bij zulk een kennismaking een
nauwelijks overbrugbare kloof tussen
essentieel andere mentaliteiten aan de
orde komt, die wederzijds begrip in
niet geringe mate in de weg blijkt te
staan. Zo bleef ook het merendeel van
de Japanse culturele manifestaties in
liet kader van de Festwochenin een
geestelijk niemandsland hangen, want
de westerse toehoorders en toeschou
wers bleken de diepere zieleroerselen
achter die vaak rituele uitingen niet of
nauwelijks te vatten.
Dit probleem woog wel zeer zwaar
bij de voorstellingen, die een keurkorps
van Japanse acteurs, musici en dan
sers gaf van oude theaterstukken uit de
zogenaamde Kabuki-periode, de Japan
se Barok. Hier ging het om een samen
smelting van woord en toon, dans en
pantomime. Het Kabuki-theater stond
en staat nog in zéér hoog aanzien bij
de Japanees €n voor hem vertegen
woordigt deze dramatische stijl en uit
drukkingswijze een dierbaar brok tra
ditie. Wanneer wij westerlingen de
faam hebben nuchtere lieden te zijn,
dan wordt men zich dat tijdens een
Kabukivoorstelling heviger dan ooit
bewust. Het is niet alleen de geestelijke
achtergrond van dit spel, die zich moei
lijk laat doorgronden, het is eerder een
samenspel van factoren, dat begrip in
de weg staat: van deze taal verstaat
men niets: deze muziek -klinkt vreemd
in de oren en het bewegingspatroon
biedt nergens houvast aan onze dans-
tradities.
Wanneer men dan een volle avond
lang met deze theateruitingen wordt
een tikkeltje geïrriteerd, omdat ver
standhouding tussen toneel en zaal uit
blijft. Men wordt wellicht een ervaring
rijker, maar die beklijft niet, raakt
niet geïntegreerd in de persoonlijke
geconfronteerd raakt men op den duur
culturele bagage. Datzelfde geldt ook
voor de nog oudere Japanse drama*
tische kunst van de Kyogen-fase, de
Koto-muziek en andere kunstuitingen,
die in Berlijn aan bod kwamen. Min
der gecompliceerd waren de concerten,
die indruikken gaven van de beïnvloe
ding over en weer in de sector van de
creatieve muziek. Daarbij bleek dat
Japanse componisten van de jongere
generatie zich merkbaar meer gelegen
laten liggen aan westerse principes
dan aan de tradities van eigen land.
Schönberg bijvoorbeeld blijkt op het
denken en doen van de tegenwoordige
Japanse progressief georiënteerde
toonkunstenaars grote invloed uit te
oefenen.
rvveiügenis moet worden benadrukt,
dat de Berliner Festwochen ook
dit jaar weer een aantal bijzonder ge
programmeerde concerten in de nieu
we Philharmonie opleverden. Indruk
wekkender dan waar ook wordt in Ber
lijn bewezen dat een concert in het ka
der van een festival geen verlengstuk
mag zijn van het gangbare seizoen,
maar dat er overwegend aandacht
dient te worden besteed aan die wer
ken die doorgaans niet aan bod komen
in de concertzaal. Dat de nieuwere mu
ziek en de music a novissima" in Ber
lijn steeds loyale kansen krijgen valt te
prijzen, maar of het resultaat de moei
te steeds loont moet vaak een open
vraag blijven. De „Sender Freies Ber
lin" spant zich wel zeer intensief in
Een scène uit de komische ope
ra Der junge Lord" van Hans-
Werner Heme, zoals die door het
ensemble van de Deutsche Oper te
Berlijn werd uitgevoerd in het ka
der van de Berliner Festwochen
1965. De titelrol werd gezongeji
door de tenor horen Driscoll
(tweede van rechts
voor de jongste creatieve muzikale ini
tiatieven en in het bestek van de Fest
wochen was er een concert georgani
seerd met werken van Enrique Raxach,
een Spanjaard die sedert geruime tijd
te Bilthoven in de sferen van Gaude-
amus toeft, van Bern Alois Zimmer-
mann, een op de voorgrond tredende
Duitse componist, wiens opera „Die
Soldaten", een vorm van totaal theater,
in Keulen zoveel succes oogst, en van
Jacques Wildberger, wiens .Epitaph
für Evariste Galois", zijn Duitse pre
mière beleefde. Deze als documentaire
opgezette compositie was bedoeld als
een in memoriam voor een briljant
Frans mathematicus, die reeds in 1832
bij een schermpartij werd gedood. Or
kestmuziek, spreekstemmen, zang en
„musique concrète" op toonbanden wis
selen elkaar in dit suggestieve werk af.
Zonder meer sensationeel was een
concert ter herdenking van het feit, dat
Bela Bartok 20 jaar geleden stief in
New-York. Wat de fameuze violist Ye-
hudi Menuhin aan de piano begeleid
door zijn zuster Hepzibah, tijdens dit
concert presteerde grensde aan het on
gelooflijke op het gebied van virtuoze
vaardigheid. Maar daarbij bleef het
niet: Menuhin toonde zich een uitge
sproken bewogen pleitbezorger voor
zijn vriend Bartok, zowel in de eerste
sonate voor viool en piano, als in de
Contrasten voor viool, klarinet en pia
no en ook in de razend moeilijke, maar
Een foto van een der voorstel
lingen, die Japanse artiesten in
Berlijn gaven van het Kabuki-
theater. Het gaat hier om een frag
ment uit Kanadehon Chushingu-
ra" oftewel „Bloedwraak".
zeer expressieve sonate voor solo-viool.
Met de bekende sonate voor twee pia
no's en slagwerk werd dit illustere con
cert formidabel afgerond door het duo
Kontansky en de slagwerkers Ghristoph
Caskel en Heinz König. Behalve de vas
te dirigent Herbert von Karajan leid
den Pierre Boulez. Hans-Werner Henze,
Massimo Freccia en de Japanner Akeo
Watanabe de onvolprezen Berliner
Philharmoniker. Kamermuziek in alle
toonaarden en stijlen completeerde het
concertante deel van de Festwochen.
T\e Deutsche Oper van Barlijn droeg
aan de Festwochen een memora
bele nieuwe enscenering van Verdi's
opera „La Traviata" bij, die een uit
gesproken realistische benadering van
dit beroemde dramatische - lyrische
belcantowerk liet gewaarworden. Gus-
tav-Rudolf Sellner intendant van de
Deutsche Oper en de decorateur Fi-
lippo Sanjust hadden, alle sentimenta
liteit en kitscherige schablones uit de
regie en de toneelopbouw geschrapt en
daarvoor in de plaats eenTHTHT w
regie en de toneelopbouw geschrapt en
daarvoor in de plaats een waarachtig
menselijke atmosfeer rond de tragische
lotgevallen van -Violetta Valery weten
te scheppen. *HiMe Güden van de Ween-
se Staatsoper voerde de nagenoeg Duit
se bezetting van dit in het Italiaans ge
zongen muziekdramatische werk aan;
zij werd gesecundeerd door de veelbe
lovende Portugese tenor Giacomo Ara-
gall als Alfred Germont en door Diet
rich Fiscber-Dieskau vader Germont.
Lorin Maazel debuteerde in ,,La Tra
viata" als chef-dirigent van de Deut
sche Oper. Het was een debuut, dat ho
ge verwachtingen wekte, maar dat
soms door een overbodig soort Sturm
und Drang"-revisionisme jegens de
weergave van de partituur werd ge
markeerd. Belangwekkend was nog de
ervaring, die de nieuwste opera van de
jonge Hans-Werner Henze, „Der junge
Lord" schonk, een opmerkelijk brok
eigentijds muziektheater vol geraffi
neerde orkestrale kleuren en elastische
zij het lang niet eenvoudig te zingen
polyfone ensembles. Ook in „Der junge
Lord" tekenden Gustav-Rudolf Sellner
en Filijppo Sanjust voor regie en de
cors, die de bourgois-sfeer van het ver
haal raak en realistisch weergaven. De
jonge dirigent Ohristoph von Dohnanyi
liet de voor een Mozartorkèstbezetting
geschreven, even intelligent als geëmo
tioneerde geconcipieerde muziek, waar
in tonale passages vindingrijk werden
verweven met twaalftoonsstructuren,
fraai weerklinken.
(Advertentie)
nature/ p tj p a b a k
Lichte, geurige naturel
pijptabak. Gemaakt uit
echte Java-, Maryland-
en vele andere tabaks
soorten. Om 'n éérlijke,
heerlijke pijp te roken.
SINDS 1819
KEBTUVRAGEN OVERTABAK OF PIJP: N.A,P.,POSTBUS 41, GRONINGEN
Advertenties
Breda: Veemarktstraat 55-57. Bérgen op Zoom: Zuivelplein 5. Roosendaal: Nieuwe Markt 24.
Oostburg: Nieuwstraat 24. Terneuzen: Nieuwstraat 10. Voorts bijkantoren te Breskens, Dongen, Goes, Hulst,
Sas van Gent en Zaamslag.
7)
,,Ho capito," herhaalde Giovanni.
„Nadat ik dat alles bestudeerd had,"
vervolgde de boekhandelaar, „ging
ik terug naar mijn winkel met een
hoofd vol onverwerkte indrukken. Na
een nacht slapen was ik nog niet veel
verder en dus pakte ik een koffer en
trok voor een paar dagen de bergen
in. Daar, tot rust gekomen door de
frisse Iuch en de stilte vah de bos
sen, zat ik na te denken over de
grondbeginselen van de natuurkunde,
die ik vele jaren geleden op school
leerde. Om kort te gaan, de wet van
Breachy, zo genoemd naar de grote
Litouwse natuurkundige Vladimir
Breachy, bracht de oplossing Deze
wet zegt, dat ieder voorwerp dat om
hoog gaat, ook omlaag kan gaan."
Giovanni haalde een Toscaanse si
gaar uit zijn zak en kauwde daar
zwijgend een tijd op. Hij schraapte
zijn keel en zei dan:
„Maar wat jij voorstelt..
De boekhandelaar .gromde. „Na
tuurlijk is het moreel onjuist, maar
heeft de Iniro-leiding ooit blijk gege
ten van gewetensbezwaren? Zij
willen jou ten gronde richten en ge-
ruiken alle middelen, eerlijke en on
eerlijke. Zij willen..." Verontwaardi
ging belette hem verder te spreken.
Giovanni was opgestaan om de
wijnkaraf opnieuw te vullen. Hij floot
een beetje vals. Toen de boekhande
laar plotseling zweeg, zei hij rustig:
„Ik begin al gewetenloos te worden.
Ik heb er geen moment aangedacht
of je plan in strijd met de wet was.
Ik wilde je daarnet alleen zeggen
dat wat hij voorstelt, veel tijd zal ver
gen. Het zal een zwaar werk zijn."
„Ja." zei de boekhandelaar. „Ik kan
je wel verzekeren, dat het niet in
een nacht op te knappen is. We zul
len echter uitsluitend door zachte tuf
steen moeten graven en er zijn, zo
ver mij bekend is, geen moeilijkheden
te overwinnen tussen jouw kelder en
de zuidelijke muur van het Iniro-res-
taurant. Ik denk dat wij die' tunnel
tegen het einde van de maand ge
reed kunnen hebben."
„Maar hoe staat 't met de man van
de etenslift?" vroeg Giovanni. „Zou
hij willen meewerken?"
Het gezicht van de boekhandelaar
versomberde. „Adh, die arme jongen.
Povero ragazzo." Hij dronk een slok
je wijn en schudde droevig zijn hoofd.
„Hij was zo aardig, zo knap, zo echt
mannelijk en zo jong. Het is jam
mer dat het zo slecht afgelopen is."
„Wat is slecht afgelopen?"
„Het toeval wil," vervolgde de boek
handelaar zonder direct op de vraag
van Giovanni te antwoorden, „dat een
van mijn kennissen een jonge vrouw
is met een opvallend knap uiterlijk-
Een elegante houding, prachtige
blanke schouders, schitterende donke
re ogen. een aanbiddelijk figuur, in
één woord volmaakt. Nu had een kor
te bestudering van de jongeman aan
de etenslift mij ervan overtuigd dat
hij beslist zeer gevoelig voor vrou
welijk schoon moest zijn. Allora, na
mijn terugkomst uit de bergen slaag
de ik erin die jongeman te ontmoeten
schijnbaar toevallig toen hij van
zijn werk kwam en ik bood hem een
paar glaasjes aan in een bar. Ons
gesprek bewees, dat mijn kijk op hem
juist was geweest. Hij had zeer veel
interesse voor vrouwelijk schoon. Ik
vermoedde dus dat hij belang zou
stellen in een uitvoerige beschrijving
van de bekoorlijkheden van de dame
in kwestie. Dit bleek inderdaad zo te
zijn. De volgende dag gelukte hét mij
hem toevallig te ontmoeten op de
Lungotevere Flaminia. terwijl ik
even toevalig in gezelschap van die
dame was. Ik moest hen toen wel aan
elkaar voorstellen en ik zsOg dat hij
meteen in vuur en vlam geraakte."
De boekhandelaar deed nadenkend
een paar trekken aan zijn pijp. „Ach
teraf bedenk ik nu dat het niet hele
maal juist was te laten doorscheme
ren dat de bewuste dame misschien
wel van zijn hofmakerij gediend zou
zijn. Povero ragazzo! Het deed me
werkelijk leed vanochtend in de krant
te lezen dat die arme jongen afschu
welijk toegetakeld vier kilometer bui
ten Rome is gevonden. Wie had dat
kunnen denken? Als onze vriendschap
langer geduurd had, zou ik de gele
genheid gehad hebben hem te vertel
len dat de echtgenoot van de bewus
te dame beroepsworstelaar is." Hij
zuchtte meewarig. „Het leven is vol
onverwachte verrassingen, Giovanni.
Giovanni fronste zijn wenkbrauwen.
„Dus het baantje van die jongen
is nu vrij
„Nee," zei de boekhandelaar, ter
wijl hij zijn hoofd schudde, „dat is
niet precies het geval. Ik had min of
meer een voorgevoel dat een derge
lijk ongeluk zou kunnen gebeuren. In
vrea woont een verre neef van me
die niet alleen heel verstandig maar
toevallig ook nog werkloos is dat
is te zeggen, hij was werkloos, toen
ik hem drie dagen geleden opbelde
en opdracht gaf naar Rome te ko
men. Toen ik vanavond dus het
droevige nieuws in de krant las, heb
ik hem onmiddellijk naar het Iniro-
restaurant gestuurd- Natuurlijk heb
ben wij het onderhoud van tevoren
ingestudeerd en tot mijn genoegen
kan ik zeggen dat hij blijkbaar een
goede indruk heeft gemaakt. Toen
hij zich bereid verklaarde het be-
biedt, te aanvaarden, werd hij direct
biedt, ete aanvaarden, werdh ij direct
aangenomen Hij bestudeerde zijn
wijnglas. „Ik denk dat hij een ijve
rige en gewillige medewerker zal blij
ken te zijn. zowel voor de Iniro als
voor de Trattoria Di Giovanni."
Giovanni kauwde op zijn sigaar en
dacht na. „Het is een krankzinnig J
plan," zei hij tenslotte.
„Ja," zei de boekhandelaar kalm,
„het is volkomen dwaas."
Maar toch hief Giovanni Venturi
kort na middernacht op 4 september
1956 een houweel boven zijn hoofd en
dreef die voor de eerste maal in de
vloer van zijn kelder bij de noord
westelijke muur van zijn eigen tratto
ria.
Het was drie uur in de ochtend
van de 10e september. Giovanni grom-
de toen zijn houweel verdween in de j
tufsteen en een wolk van grijze stof t
deed opdwarrelen van de bodem die
met puin bedekt was. Hij knielde
neer en begon langzaam de losse
stenen en het stof in een reeds bijna
volle jute zak te bergen. Hij hijgde.
Eike OLVEH polis is winstdelend
Bred.a, Veemarktstraat 40 - tel. 30164
Amsterdam - Arnhem - Leiden - Botterdam
DAGBLAD DE STEM
De bank waar u zich thuis voelt!
AMSTERDAM (ANP) Als blyvende
herinnering aan het feit dat de Droste-
fabrieken op 4 december 1964 het predi
kaat „koninklijke" ontvingen heeft de
directie een fonds gesticht, waaruit jaar
lijks een onderscheiding „De gulden let
ter" wordt uitgereikt aan een persoon of
instelling, die zich bijzonder verdienste
lijk heeft gemaakt voor de jeugd.
Aan de onderscheiding is een bedrag
verbonden van f 1000,te bestemmen
voor een door de onderscheidene aan te
wijzen organisatie, stichting, vereniging
e.a.
De commissie, die zal beoordelen aan
wie en op welke gronden de onderschei
ding wordt uitgereikt bestaat uit: me
vrouw De Beer: inspectrice van de kin
derpolitie, de heer H. J. Broekhuizen,
hoofd afd. jeugdprogramma's AVRO, dr.
Ph. H. Fiedeldij Dop, kinderarts, de heer
J. W. Ooms. voorzitter Nederlandse
Jeugdgemeenschap, de heer C. P. de Smit
secretaris Amsterdamse Sportraad.
Aanbeveling van kandidaten moet
plaatsvinden voor 15 november aan het
secretariaat van „De gulden Letter",
postbus 9 te Haarlem.
NIEUW-DELHI (UPI) India gaat
zijn „stem" in Zuidoost-Azië verster
ken met hulp van Rusland.
In Nieuw-Delhi is een overeenkomst
getekend waarbij de Russen zich ver
plichten een radiozender van 1000 kilo
watt te leveren. De zender, die een waar
de heeft van 1.764.000 dollar, zal over een
periode van vijf jaar met 2,5 procent
rente in ropijen worden betaald
BONN (Reuter) De Westduitse regering
en de vijf noordelijke deelstaten hebben
een overeenkomst gesloten voor het door
trekken van het Mittellandkanaal van
Brunswyk tot Lauenburg ten zuidoosten
van Hamburg over een afstand van 115
km.
Op die wijze krijgen Hamburg en Lue-
beck verbinding met het Ruhrgebied zon
der omweg door Oost-Duitsland. Het gra
ven van het kanaalstuk zal naar schatting
drie miljard D. mark kosten. Het wordt
50 meter breed.
De overheid hoopt, dat zich meer in
dustrie in de noordoostelijke hoek van
het bondsgebied zal vestigen als het ka
naal daar is. Nu zoeken velen werk in
het Ruhrgebied. De boeren zijn niet blij
met het plan. Zij vrezen dat zij nog meer
van hun toch al schaarse arbeidskrachten
zullen verliezen.
(Advertentie)
Muzikale flatbewoner of concertpia
nist. Wij streven naar maatwerk in
onze adviezen. Daarom nemen wij de
tijd ons in 'Jw problemen te ver
diepen. En daarom hanteren wij naast
de stemvork ook de duimstok. Uw
woonruimte, budget of extreme eisen
prikkelen ons tot het vinden van een
passende oplossing. Neem bij Bender
de tijd om dit zelf te ervaren.
deskundig in kiank
(Advertentie)
DEN HAAG (ANP) Op de gemeente
begroting van den Haag is 750.000 gulden
uitgetrokken voor uitvoering van de de
finitieve plannen voor de promenade in
Scheveningen. Daarmee werd van de zo
mer reeds een proef genomen, door een
stuk van de strandweg voor de pier al
leen voor voetgangers open te stellen en
ener verfraaiingen en attracties aan te
brengen.
Vraag uitgebreide folder" bij
Flora Hondebroodfabriek N.V.,
Postbus 28 - Dordrecht.
