Dienstplichtigen in Y.N.-vredesleger Overwintering tussen de massa-wapens 4 Apartheid als export artikel BLIK NAAR BUITEN ES al Realisme en WRAAK- TRIL OGIE VAN EX-NAZI idealisme KIESRECHT Verkouden? TOTAAL 4000 MAN BESCHIKBAAR Nu 140 duizend Amerikanen in Zuid-Vietnam Monniken voor rechter in smokkelzaak Vakcentralen bang voor moeilijkheden op loonfront R GOOD LUCK, JOHNSON Voorlichting Zeg het met bloemen NA VO-taak „Ballance of terror" Wereldregering Notities v ROND fcéj HET B BINNENHOF DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 8 OKTOBER 196S WASHINGTON (AFP) Op het Witte huis kon men gisteren niet merken dat president Johnson, die vandaag vrijdag aan zijn galblaas ge opereerd zal worden, twee weken lang aan zijn bed gekluisterd zal zijn. Johnson had nog een druk program af te werken voor hij naar het ma rinehospitaal in Bethesda ging. In het ziekenhuis is men druk bezig met de voorbereidingen. Op de tweede ver dieping zijn vertrekken voor hem ingericht. Toen hij in januari in dit ziekenhuis werd opgenomen om voor een zware kou behandeld te worden j werd hij naar een veel hoger gelegen verdieping gebracht. De geheime dienst zou dit niet erg prettig heb ben gevonden, omdat het bij een ver blijf „aan de top" moeilijk zou zijn hem te redden als er brand zou uit breken. Op het Witte Huis treft men voorbereidingen om te „emigreren". Zo zijn de geheime dienst, het persbu reau en het secretariaat van de pre sident doende materiaal over te bren gen naar het ziekenhuis. Men is echter niet ongerust. De art sen hebben duidelijk te verstaan ge geven, dat de gezondheidstoestand van Johnson zodanig is, dat hij niet bang hoeft te zijn voor de operatie Boven dien hebben de statistieken uitgewe zen dat er maar weinig mensen dood gaan tijdens of aan de gevolgen van een galblaasoperatie Op de foto: President Johnson heeft woens dag een wandeling gemaakt in de omgeving van het Witte Huis. Aan de vooravond van zijn opera tie groetten vele voorbijgangers hem met Good luck Mister Pre sident (Van onze parlementaire redactie) DEN HAAG Nederland houdt minimaal 1800 en maximaal ongeveer 4000 man landmacht-, luchtmacht, en marinepersoneel beschikbaar voor het vredes- leger van de Verenigde Naties. Dit is het grootste aanbod door een land tot nu toe gedaan. Canada heeft 1000 man toegezegd, Zweden 1600 man, Noorwegen 1300 man en Denemarken 900 ma«n. Bovendien heeft Nederland praktisch de ge hele marine materieel aangeboden, met uitzondering van de onderzeedienst en enige andere schepen. SAIGON (U.P.I.) De laatste een heden van de 15.000 man sterke Ameri kaanse eerste infanteriedivisie zijn don derdag in Vietnam aan land gegaan, De totale troepensterkte in Zuid-Viet- nam is thans op 140.000 man gebracht, De legereenheden zullen samen vech- ten met het derde Vietnamese leger korps. In Canranh, in Zuid-Vietnam, zijn gisteren 5000 Zuidkoreaanse mariniers aan land gegaan, die zondag met twee Amerikaanse schepen uit Poescan (Zuid-Korea) zijn vertrokken. Vier straaljagers zijn boven Noord- Vietnam neergeschoten. Vier beman ningsleden zijn als vermist opgegeven, één piloot kon gered worden. Drie van de vier toestellen werden neergehaald ongeveer op 70 kilometer van de Noordvieetnamese hoofdstad Ha noi. (Advertentie) fH Verrassend nieuw: super elastisch in lengte en breedte. Wat een kousl Zo'n verrukkelijk weefsel heeft U nog nooit gevoeld. Het been wordt zacht en soepel om helst. De nylon voegt zich naar iedere beweging van de huid. De hele kous zit mooier en gladder. 3 Sterren nylons f. 2.95 en f 1.95. Dit hebben gistermliddag de ver enigde chefs van staven van land macht, luchtmacht en marine meege deeld. De 600 mariniers kunnen binnen 24 uur naar ieder punt van de aarde overgevlogen worden, met het pawtser- infanteriebataljon en de geneeskundige eenheid ligt dit iets anders. Deze troe pen komen volgend jaar volledig ter beschikking, maar hun uitzending, na verzoek van de Verenigde Naties, duurt wel enige tijd. Het landmacht-personeel, dat voor het vredesleger of voor VN-politie- diensten ter beschikking komt, behoort tot het 44e bataljon ,,Johan Willem Friso" en bestaat voor het overgrote deel uit dienstplichtigen. Mocht dit noodzakelijk zijn, dan wordt hun prak tische diensttijd verlengd tot 24 maan den. Maar dit blijft, telkens wanneer het bataljon uitgezonden moet worden, een kwestie van overleg. De bevelhebber der landstrijdkrach ten, tevens chef van de generale staf, luitenant-generaal F. v. d. Veen heeft gistermiddag toegezegd de ouders van betrokken dienstplichtigen voor te lichten over de gang van zaken met het bataljon en over het doel van de VN uitzending. Vrijwilligers, ook onder het dienst plichtig personeel, gaan voor. Het vliegkampschip „Karei Door man" en eventueel de kruiser „De Ruy- ter" zijn in een later, stadium beschik baar. Zij worden echter kort na 1970 uit dienst genomen en hebben dan evenmin meer een bestemming voor het vredesleger. Hoe na die tijd het aanbod van schepen zal zijn kan nu nog niet meegedeeld worden. (Advertentie) en..* bestel tijdigI VELLETRI (U.P.I.) In het stad huis van Velletri, in Italië, is gisteren het proces begonnen van twee kapu cijner monniken, die er van worden be schuldigd sigarettensmokkelaars te heb ben geholpen. Het proces wordt in het stadhuis gevoerd omdat de rechtszaal te klein is voor alle journalisten en an dere belangstellenden. De verdachte monniken, Mario en Antonio, verschenen niet ter zitting. Het proces begon met een verzoek der verdediging een medische verkla ring over de geestestoestand van pater Antonio onder de processtukken op te nemen. De verklaring, getekend door een bekende specialist, suggereert dat de betrokkene niet toerekeningsvatbaar is. De verdediging verzocht de recht bank tevens een aantal dokters, politie functionarissen en een bisschop mede delingen over de geestestoestand van pater Antonio te laten doen. De zaak kwam in mei van dit jaar aan het licht toen pater Antonio een gewonde bij een ziekenhuis afleverde en het verhaal deed dat de man op eni ge afstand van het klooster van Anto nio, te Albano, door een auto was over reden. Toen de politie eens een kijkje ging nemen in het klooster, vond zij een lijk op het terrein van het kloos ter en een aantal kisten met gesmok kelde sigaretten in het gebouw. Volgens de politie hebben de twee monniken hun medewerking verleend aan een smokkelbende, die wel een treinlading vol sigaretten uit Zwitser land naar Italië had laten komen. Op de vrachtbrieven stond „landbouw werktuigen". Personeel en materieel worden ook niet aan de NAVO-taak onttrokken. Deze bestemming blijft bestaan. Dit is ook de oorzaak, dat de luchtmacht naar getal zo weinig bijdraagt. De Ne derlandse luchtmacht is op de eerste plaats ingedeeld in de NAVO-verdedi- gingsgordel van West-Europa, ook in vredestijd. De NAVO is over het Nederlandse aanbod aan de Verenigde Naties inge licht. Er is echter geen overleg ge pleegd. De manschappen krijgen, zodra zij uitgezonden zijn. de VN-embleem op hun uniform en de bekende blauwe VN-helmen. Zij komen dan eveneens onder VN-commando, terwijl de orga nisatie de extra kosten van uitzending, extra toelagen enz. betaalt. De normale kosten blijven voor rekening van Ne derland. AMSTERDAM Het overlegorgaan van de drie vakoenitralen, NW, NKV en CNV blijft ook na bestudering van de miljoenennota en de macro-economische verkenning voor het jaar 1966 veront rust over de wijze waarop de regering meent de meerdere uitgaven te moeten financieren. In een gisteren uitgegeven verklaring staat dat de verhoging van de indirecte belastingen op een aantal pro- dukten zwaar op de gezinsuitgaven drukt. Bovendien, aldus de verklaring, ,,moet rekening worden gehouden gehou den met de gevolgen van de voorgestelde huurverhoging en de stijging van sociale verzekeringspremies. De vakcentralen hebben eveneens over wogen dat een dusdanige lastenverzwa ring, gelet ook op het voortdurend te kort aan arbeidskrachten, haar reper cussies op de loonvorming niet zal mis sen. Het overlegorgaan is derhalve van oordeel dat matiging in de voorgestelde maatregelen noodzakelijk is. Deze dient te worden gevonden door de voorgenomen herinvoering c.q. verho ging van de omzetbelasting op textiel, schoeisel,, schoenreparaties, alsmede op bromfietsen, achterwege te laten en de huurverhoging verder te temporiseren. Voor zover vervang van aldus wegvallen de middelen noodzakelijk is lijkt naar het oordeel van het overlegorgaan een beroep op de kapitaalmarkt, mede ge zien de in de macro-economische ver kenning verwachte stijging van de spaar- quoota en het overschot op de betalings balans, mogelijk. ':A ..iTÏÊü- Lt.-generaal F. v. d. VEEN met ouders praten DE 23-jarige Ann Packer, die op de Olympische Spelen in Tokio de 800 m hardlopen won en die spoedig na de Olympische Spelen in het huwelijk trad met Robbie Brightwell, de aan voerder van de Britse Olympische ploeg, heeft te Moulsford in Berkshire het leven geschonken aan een zoon, (Van onze correspondent in Bonn) KEULEN Van Egypte uit waar hij probeert politiek asiel te krijgen dreigt de in mei jl. uit West-Duitsland gevluchte uitgever Helmut Cramer uit Siegburg by Bonn met „onthullingen" over politici, ju risten, publicisten en diplomaten van de bondsrepubliek. Cramer beweert in het bezit te zijn van „omvangrijk bewijsmate riaal". Blijkbaar wil hij de West- du itse autoriteiten chanteren: de toe zegging, dat men hem bij zijn terug keer naar Wèst-Duitsland met rust zal laten in ruil voor de belofte zijn „onthullingen" niet te publiceren. Jammer voor Cramer is, dat velen hem niet serieus zullen nemen. Cra mer was uitgever van literatuur over de Waffen-SS. Hij stond in Keulen terecht wegens de verspreiding van gevaarlijke literatuur. Kort voor zijn proces vluchtte hij met 20.000 SS- boeken naar Egypte. Zijn voornaamste „auteur", de 44- jarige Hamburger Werner Nixdorf ex-SS-Oberstürmfülirer die o.a. het oeuvre „Stanuiartenoberjun- ker Nermann'' schreef, werd tot 3 maanden voorwaardelijk veroordeeld. Uitgever Cramer, 'heeft de bonds regering in Bonn een „vergelijk" aangeboden. Indien de regering daar op niet ingaat, begint hij met zijn „onthullingen". Cramers voorstel: vrijwillige terugkeer naar West- Düitsland bij buiten vervolging stel ling, door de justitie en benoeming van een neutrale commissie die moet beoordelen of de door hem gepubli ceerde SS-literatuur inderdaad „staatsgevaarlijk" is. Natuurlijk gaat de bondsregering op dit „vergelijk" niet in. Zij kan dat niet eens, aan gezien zij de justitie niet zou kunnen gelasten Cramer met rust te laten. En zo zullen dan Cramers „onthullin gen" over enige tijd wel op de boe kenmarkt verschijnen. Ónder de titel „Misdaden in naam van 't volk" wil hij schrijven over nog in dienst der Westd'uitse rechterlijke macht zijnde rechters, die gedurende het nazi-re gime politieke terreur-vonnissen heb ben uitgesproken. Het is een oud zeer, maar dergelijke „onthullingen" behoeft Bonn niet bijzonder te vre zen. De rechterlijke macht'is intus sen gezuiverd. Een tweede boek wil Cramer pu bliceren onder de titel: „Ze schreven gisteren, ze schreven vandaag". In dit boek wil Cramer artikelen van toen en van nu van de hand van bekende Westduitse publicisten tegenover el kaar stellen. In een derde boek, dat de voorlo pige titel „Materialsammlung" draagt wil Cramer te velde trekken tegen vooraanstaande CDU-politici en hoge staatsambtenaren. Zo nodig wil hij de te zijner beschikking staande dos siers via de Britse pers of desnoods via het Oostduitse nieuwsagent schap ADN in de openbaarheid bren gen. Het is genoeg voor de komende jaren. (Van onze concilie-redacteur dr. Alfred v. d. Weijer) ROME. De debatten over Kerk en wereld zijn het diepte punt gepasseerd. Was men tot voor kort in conciliekringen wat pessimistisch gestemd over de toe komst van het tweede gedeelte, waarin zoals men weet enkele praktische vraagstukken van het huidige mensenbestaan worden aangesneden, nu overheerst het optimisme weer. De indruk be stond, dat het concilie met deze paragraaf in de maag zat. Over het huwelijk en gezin had het nog met aarzeling gedebatteerd. Maar wat het over de cultuur, over het SO' ciaal-economische leven en over de politieke gemeenschap wist te zeggen, kwam niet boven het ni veau der gemeenplaatsen uit. Op een gegeven moment was de be- langstelling zelfs tot een niveau afge zakt, waar met vrucht een idee kon wor den geopperd, om deze lastige passage maar van de agenda af te voeren. „Maak er een conciliaire boodschap van", zei mgr. Franic uit Joego-Slavië, „althans voor die gedeelten, die tot een zekere reinheid zijn gekomen, en geef de rest in handen van de nieuwe bisschoppensy node". Een idee, dat in doorgaans voor zichtige kringen direct aanhang vond. Maar dat door meer vooruitstrevende vaders met verontwaardiging van de hand werd gewezen, omdat het zou neer komen op een totale mislukking van heel schema 13. Gelukkig heeft het laatste hoofdstuk over „volkerengemeenschap en de be vordering van de wereldvrede" de va ders uit hun mismoedigheid gewekt. Het is alsof ze weer vaste grond onder de voeten hebben gekregen. Al dat gepraat over cultuur, over sociale zaken en poli tiek leek hun zweverig en irreëel: al thans voor een oecumenisch concilie. Nu zijn ze gelukkig weer beland op een ter rein, waarop zij uit hun ervaring een hecht getuigenis kunnen geven. Bovendien ligt er een ontwerp-tekst ter discussie, die er wezen mag. De com missie heeft de opmerkingen van het vo rig jaar met grote nauwkeurigheid ver werkt en getracht een middenweg te vin den tussen het ideaal en de werkelijk heid. Zeer scherp heeft zij zich gereali seerd, dat het heel gemakkelijk is, enke le grote idealen te formuleren, maar heel moeilijk, om aan te geven, wat wij moe ten doen om vanuit de werkelijkheid bij die idealen te komen. Zo toont het huidige schema zeer goed hoe de gebroken situatie is, waarin de mensheid anno 1965 verkeert. Het aan vaardt, dat er nog altijd geen we- reldgezag, is, dat conflicten op een voor beide partijen dwingende manier tot een oplossing kan brengen. En dat een natie, die onrechtmatig door een andere wordt aangevallen, bijgevolg ook het recht kan hebben, om zich met geweld van wape nen, uiteraard ook kernwapenen, te ver dedigen. Het vindt deze oplossing alles behalve ideaal en het erkent ook het in trinsiek zondige van de hele situatie. Maar wat moet de mensheid in het hui dige stadium van haar ontwikkeling an ders Zij is onderweg. Zij leeft in een toestand van gebrokenheid. Zij kan het evangelie, ook al zou zij het willen, niet ten volle beleven, en moet zich dus te vreden stellen met het haalbare maxi mum. (Advertentie) Eike OLVEH polis is winstdelend In nauw verband met het zojuist aan gehaalde realisme staat het effect, dat het schema heeft voor de oplossingen die een goedwillende mensheid in haar zondige situatie thans heeft weten te vinden. Het concilie is zich goed bewust, dat het sterke argumenten zal moeten heb ben, om de basis van de huidige wereld politiek omver te kunnen kegelen, bij voorbeeld de befaamde „balance of ter. ror". Het behoeft geen betoog, dat het be staande evenwicht in de wereld berust op een evenwicht van vernietigingswerk tuigen. De politici, waaronder mannen als Truman, Kennedy en Johnson, waar onder het merendeel van de leden der Ver. Naties, die nog deze week door Pau- lus VI als „architecten van de wereld vrede" zijn geprezen, hebben eenvoudig geen andere oplossing kunnen vinden. Dit moet de kerk manen tot een uiter ste voorzichtigheid in het doen van uit spraken. Zij mag de gevonden oplossing eenmaal niet afkeuren, als zij geen goed alternatief heeft te bieden. En de Kerk heeft dat kennelijk niet. Dus zit er niets anders op dan de „balance of terror" te aanvaarden. Als iets wat door de zonde getekend is, als iets precairs en dubbel zinnigs, als iets dat heel gemakkelijk kan worden misbruikt: maar ook als iets waarmee de mensheid voorlopig wel zal moeten leven. Het schema vindt de lance of terror" zeer juist, „een soort laatste termijn, die de mensen gegeven wordt, om te zien of ze voor hun con flicten alsnog een menswaardiger oplos sing kunnen vinden". Al dit realisme neemt echter niet weg, dat bepaalde oorlogshandelingen, onver kort moeten worden veroordeeld. Het schema heeft zich niet gewaagd aan een absolute veroordeling van elk gebruik van atoomwapens, omdat het zeker weet, dat een dergelijke veroordeling ook ten opzichte van tactische atoomwapens juist zou zijn. Het grijpt dan ook dieper en veroordeelt eenvoudig „elke oorlogs handeling, die gericht is op de vernieti ging vam hele steden en haar. bevol king of nog erger: op de vernietiging van grote gebieden en alles wat daar leeft". Dit slaat even goed op het bom barderen van open steden of het branden van hele dorpen, als op het gooien van atoombommen. Het laat tevens de moge lijkheid open, om in bepaalde gevallen atoomwapens te gebruiken, waarvan de ;evolgen kunnen worden overzien en in le hand kunnen worden gehouden. Door slaggevend is niet het wapen dat wordt gebruikt, maar het doel dat men stelt en de meedogenloosheid waarmee men dait doei! probeert te bereiken. Tenslotte probeert het schema ook wegen te wijzen, die weg leiden uit de barre werkelijkheid, waarin de mens heid probeert te overwinteren. Meer malen wordt gezegd, dat het voeren van oorlog in toenemende mate een onaangepast middel wordt, om herstel van geschonden rechten te krijgen. De mensheid zal moeten streven naar de oprichting van een wereldregering, die haar gezag over heel de wereldbol kan uitoefenen, en die in staat zal zijn, con-< flicten tussen afzonderlijke staten op bindende wijze te beslechten, zodat niemand meer het recht heeft, om zelf naar de wapens te grijpen, ook niet wanneer zyn rechten door een ander geschonden zijn. Deze wereldregering moet langs de weg der geleidelijkheid naar volledige ont wapening streven en al degenen straffen, die de internationale orde verstoren. Ziedaar in grote lijnen wat schema 13 over oorlog en vrede te zeggen heeft. Sommigen zullen zich teleurgesteld voe len, omdat het bezit en a priori het ge bruik van atoomwapens niet zonder meer verboden wordt, eveiumiin trouwens als het voeren van een verdedigingsoorlog. Anderen echter en wij scharen ons bij voorbaat aan hun kant zullen dit schema prijzen om de juiste vermenging van realisme en idealisme. Realisme in zover het de huidige gebrokenheid van ons mens-zijn volkomen ernstig neemt. En idealisme in zover het ons uit de heersende winterkou naar een nieuwe lente probeert te leiden. Terwijl er nu hard gewerkt wordt om schema 13 nog in deze zitting gereed te krijgen komen vele bisschoppen voor een dilemma te staan. Wat zal er namelijk moeten gebeuren met de kleinere sche ma's, die binnenkort weer aan de orde komen Een voorbeeld is de binnenkort te be handelen ontwerp-verklaring over de priesters. Veel opmerkingen, die in een eenvoudige herziening niet pasten zijn eenvoudig genegeerd. Wat kardinaal Alfrink vroeg: een woord van troost tot de priesters die het celibaat als een last ondervinden, heeft er niet afgekund. Aan het schema van de scholen is aan de opbouw, die zeer ou derwets was, niets veranderd. Zelfs is het nu zo, dat het schema een stok in het wiel kon steken van de Zuidamerikaanse bisschoppen, die samen met hun regeringen bezig zijn aan een enorm onderwijsprogram om het analfa betisme uit te roeien. Dat gaat niet door alleen maar katholieke scholen te ma ken. In Zuid-Amerika is de massa anal fabeet, ook de volwassenen. Bovendien geschiedt daar de algehele verheffing tot een hoger peil vaker via de vakbonden en staatsscholen dan door de katholie ke scholen. Het gevolg van het lage peil van het schema is, dat een petitie de ronde doet, waarin de Zuidamerikaanse bis schoppen de vaders vragen om dit schema af te stemmen. Er is ook een mogelijkheid om het tribunaal te la ten beslissen, dat de stof opnieuw moet worden bewerkt en in het concilie be sproken. Tenslotte is er een kleine storm ge weest in de theologische commissie naar aanleiding van een voorstel dat do paus zelf als bisschop van Rome en als con cilievader had ingediend. Het betrof hier het yoorstel, in het schema van de open baring te verklaren, dat sommige waar heden des geloofs alleen in de traditie worden gevonden. Nu had de meerder heid van het concilie en van de theolo gische commissie dit juist weggelaten om de strijdvraag onder de theologen open te laten. Het voorstel van de paüs ia dan ook met grote meerderheid afge wezen ondanks verdediging ervan door mgr. Parente. Moeten we nu toch een nieuwe nota explicativa verwachten Het is niet waarschijnlijk, maar ook niet onmogelijk, zo zeggen deskundigen. Premier Ian Smith (46) van Rliodesië voelt zich als een profeet in Londen, hil wordt niet geëerd.... Hij heeft premier Wilson andermaal duidelijk willen maken, dat het de hoogste tijd is, Rhodesië onafhankelijk heid te verlenen. Wilson was het daar mee volledig eens. Alleen, de staatsvorm die Smith voor Rhodesië heeft ontwor pen, is voor ieder weldenkend mens, en derhalve ook voor de Engelse regerings leden, onaanvaardbaar. Want Smith wil. in strijd met de meest elementaire be grippen van democratie, een blanke re gering voor Rhodesië, dat 3 1/2 miljoen zwarte en slechts 250.000 blanke inwo ners telt. En premier Wilson voelt er niets voor en daarmee vaart hij de zelfde koers als zijn conservatieve voor gangers van Rhodesië een tweede Zuid-Afrika te maken. De republiek Rhodesië is ontstaan uil de vroegere Centraal-Afrikaanse federa tie. Daarvan maakten Noord-Rhodesië, Zuid-Rhodesië en Nyassaland deel uit. Noord-Rhodesië werd onder de naam Zambia zelfstandig. Nyassaland wist zich onder de nieuwe noemer Malawi onafhankelijkheid te verwerven. Dat gebeurde al enige tijd geleden. Zuid- Rhodesië, nu kortweg Rhodesië geheten, had die onafhankelijkheid ook allang ge had, ware het niet dat premier Ian Smith er niet aan denkt de zwarte be volking de rechten te geven die haar toekomt. Rhodesië wordt derhalve voor wat bin nenlandse aangelegenheden betreft, ge regeerd door een groepje blanken, dat kosten noch moeit spaart, het stem recht aan de negers te onthouden. Daar bij worden argumenten gehanteerd, die in alle opzichten gelijk zijn aan die waarop de Zuidafrikaanse apartheid steunt. Want niet alleen geografisch leunt Rhodesië tegen Zuid-Afrika aan, ook politiek zoekt het steun bij premier Verwoerd. Smith zegt, dat de blanken in Rhodesië even autochtoon zijn als de negers. Bovendien zegt hij, in zijn poli tiek gesteund te worden door de 600 voornaamste stamhoofden die op hun beurt de overgrote meerderheid van de negers zeggen te vertegenwoordigen. Die 600 stamhoofden hebben indertijd hun steun aan Smith toegezegd, na een „besloten" congres. Daarmee zagen zij opzettelijk over het hoofd dat er geen sprake kan zijn, dat zij de overgrote meerderheid van de zwarte Rhodesische bevolking vertegenwoordigden, omdat het stamverband in Rhodesië allang zoek is. Bovendien hadden de stamhoof den vlak voor hun vergadering een forse salarisverhoging ontvangen, het geen, uiteraard van invloed is geweest op de houding jegens premier Ian Smith. Met de aanhankelijkheidsbetuiging van (Van onze parlementaire redacteur P. v. d. Sanden) DEN HAAG Voor het eerst sinds vele jaren is een wijziging van de kies wet in de Kamer besproken, waarbij het ook ging om de vraag of meer kie zers tot de stembus moeten worden toegelaten. Maar niet, zoals in vroeger jaren, op grond van geschiktheid, wel stand of diploma's, maar omdat de leeftijd van 23 jaar, tot 21 jaar werd verlaagd. Men heeft deze verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd una niem toegejuicht. Niemand had er kri tiek op. Wie nog eens kennis neemt van ge schriften uit de tweede helft van de negentiende eeuw, toen een ongelofe lijk felle strijd om het algemeen kies recht, het recht voor alle mannen en vrouwen om zich uit te spreken over de manier, waarop zij wensen te wor den geregeerd, woedde, kan de argu menten van de tegenstanders nauwe lijks meer geloven. In een dictaat van het college van een Leidse hoogleraar, gegeven zo omstreeks het jaar 1898 le zen we het volgende: „Waarom gaf. men het kiesrecht niet aan allen? Dit staat vast: dat het er meer op aankomt goed bestuurd te worden dan zelf mee te besturen. Een meer of minder uitgebreid kiesrecht is dan alleen te verdedigen, wanneer daardoor een beter bestuur komt". Het betere bestuur was toen dus doel inzichzelf geworden. Het was het alleen zaligmakende. De wil van het volk, tot uitdrukking komend in vrije algemene verkiezingen, speelde geen rol. Nee, je moest het kiezerstal be perken, zodat er nooit mensen geko zen zouden kunnen worden, die niet goed zouden besturen. Men moet er maar niet aan denken, dat het objectief onmogelijk is om uit te maken wie wel en wie geen goed bestuurder zoukun nen zijn. Bovendien: al ben jezelf geen goed bestuurder, dan moet je nog in staat zijn iemand te kiezen, die dat wel is. Maar ook dat verhaal ging niet op, want men betoogde, dat „deze bur gers zelf niet doordrongen zijn van hun ongeschiktheid. En dus zullen zij mensen kiezen, die net zo zijn als zij". Een fraaie redenering, waarin van het begrip democratie zelfs geen slap aftreksel te vinden is. Wanneer men dit alles nog eens leest is het echt wel duidelijk, dat er in die vorige eeuw een felle strijd voor democratische rech ten is geleverd. Maar met de opkomst plicht had men, in tegenstelling tot thans, geen moeilijkheden. De stem briefjes werden tot het midden van de vorige eeuw, bij de kiezers aan huis opgehaald. Dat lijkt ook geen zaak om groot vertrouwen in te stellen. Het is daarom maar goed, dat we in deze tijd niet meer te veel naar het verleden kijken. Volgend jaar gaan we op 23 maart (voor de provinciale staten) en op 1 juni (voor de gemeen teraden) weer naar de stembus. Maar dan hanteren we hopelijk de stemmachine. Hetgeen (als deze ma chines er over het gehele land zoude» zijn) betekent, dat voor het eerst sinds 1848 een stembusuitslag krijgen, die absoluut zuiver is. De steeds vergaan de mechanisatie geeft wat dat betreft toch wel een geruststellend gevoel. •??:v2AMBIA NKanbi£ jKopba Zawl BEETSJOE •ANALAND' v.v.vi.O AFRIKA Sjomva SALISBURY; jjYonki. RHODËSIË' OuedueLeddi(|X Gwelo^-% Oemtalij Ft.8Victoria Ja-/ /UQ JVest Nlcholson\°èfva^i^ jteitbridgeY^^*;-; Spoorwtg Stuwdam Rm <00 de stamhoofden onder de arm, is Smit eind vorig jaar in Londen verschenen, om te „bewijzen", dat zijn regering d< instemming van de Rhodesische bevol king had. Met diezelfde papieren was tnj ook al bij premier Douglas Home geweest. Hij keerde ermee terug naar premier Wilson. Maar Wilson bleek evenmin als Douglas Home bereid de bewijzen serieus te nemen. En daarom is Rhodesië nog steeds niet onafhanke lijk. Dat men elkaar op compromissen zal vinden is niet te verwachten. Intussen voeren de Afrikaanse leden van het Britse gemenebest een actie om de Labour-regering te bewegen wat po sitiever ten opzichte van de kwestie Rhodesië te staan. Dit betekent dat Wilson op korte termijn Smith tot onde- re gedachten moet brengen. En daar zit de moeilijkheid. Want de Engelse regering voelt er niet zoveel voor in Rhodesië te interveniëren poli tiek noch militair. Want hoe schoon de intenties van zo'n tussenkomst ook zijn zij zijn onverteerbaar voor alles wat neo-kolonialisme en imperialisme voor in de mond heeft. En dat alles is nogal wat. Premier Wilson heeft dus van de con servatieven een probleem geërfd, dat vooralsnog onoplosbaar schijnt. WU son heeft met Smith al een soort tus senoplossing besproken, Maar Smith wü daar niet van weten. Hij wil op 1 januari 1966 premier van een met apart heid bezwaard onafhankelijk Rhodesië zijn. Die eenzijdige geproclameerde on afhankelijkheid zal dan gesteund wor den door buurland Zuid-Afrika, dat wellicht bereid is de middelen te ver schaffen om de apartheid desnoods met geweld een blijvend karakter te geven. (Advertentie) (/CttiotiW O/) Rillerig Onprettig? Pas dan op! Neem bijtijds 'ASPRO'. 'ASPRO' bevat alles om Uw verkoudheid snel en doel treffend te bestrijden. Ue-t&oMS cf>

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 7