DRGING 41 Breda Beeldverhaa! der Griekse beschaving R. Boitendal: Boekmakers Sex in film roept (ook) weerstand op Antiek notenschrift op muur DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 18 SEPTEMBER 1965 mensen en muzen veertien profielen J. P. Barth teleurstelling strijd om pocketboek ruimte te creëren, het gebruik van ge Fristho-kol lektie m2 verkoopruimte. TOT 18 UUR C'unsul '61 Type ,jju sport schijfremmen f 3250,- V W dè Luxe '63 f 3450,- V.W. bus 62, nwe motor nw. gespoten f 2500 Opel Rekord '62 pracht wagen f 3200,-. Ope] Rekord '58 100 procent staat f 1750._ Te koop z.g.a.n. bromfiets, 1000 km. gel. merk Batavus. Wouwseweg 51, Belgen op Zoom. Na 6 uur. Stamboekrammen te koop. J. C. Sneep Dz. Kon. Wilhel- minalaan 2. Willemstad. Auto-, tractor- en landbouw- bandengebruikers attentie. Al les wat u op bandengebied zoekt vindt u voordelig bij 't grootst gesorteerde bandenbe drijf in Nederland en wel bij: ZEBO Middelburg, Kromme Weele 17A, Tel. 01180-3993. Na 18.00 uur: 2835-3510-4590-2088. Voor Z.Vl.: Axel Koestr. 21-23, tel. 01155-923. Ook filialen te Breda en Bergen op Zoom. Fa briek te Hoogerheide. Gebruikte en gecoverde ban den in alle maten en soorten tegen zeer lage prijzen? ZFB0 Kromme Weele 17A, Middel burg. Voor Z. VI. Axel, Koestr. 21-23. Banden coveren of repareren? Assen en wielen voor elk doel. ZEBO Kromme Weele 17a, Middelburg. Voor Z.Vl. Axel Koestraat 21-23. Nieuwe banden in alle maten tegen alle prijzen. ZEBO Kromme Weele 17A, Middel burg. Voor Z.Vl. Axel Koestr- 21-23. Te koop aangeboden Knobbel- ganzen, 1 halfwas bok. Kon- Willem I straat 27, Berge» op Zoom. Nest Jonge boxers met stam boom. Bevragen: A.Coesmans Marijkelaan 7, Waspik. Te koop aangeboden. Klein® lakzwarte Middenslag poe' tjes, Dwergpinchertjes, geesje, Duitse staande 3aC" honden en Duitse herders. Dieren pension ,,'t Laagveio Laagveldsestr. 1 A Roosenoa Achter Comm. Kaz. Altijd in voorraad dw. en n? delsl. poedeltjes, z, kl. dvr-,P chertjes. m. Deense dog» L. v. Boxtel rut se weg 13, Nest praclulge jonge Duitse herders van prima oudere. D atrixlaan 29, Oudenboscn. Grote schieting zon. 19 seP* rz P. Leeraert - Nijs, Hulst op wippen. Inl. 2.50. Beg. 3 tl Kermisschietingen te Lams- waarde bij Th. v. Driesscne. Zat. 18 sept. bekerschietmg- Zon. 19 en maand. 20 sept. 2 schietinig. Allo schietingen op wippen. Aanv. 2.30 uur. Schieting zon. 19 sept. bij C. dc Kind. Knr^llehrug. Eerste Zeeuwse Schepenbeurs Op het terrein in de havens van de Eerste Zeeuwse zejj"* school „De Viking" te .Wol phaartsdijk zal van vrijdag september t.m. maandag tober een schepenbeurs wor gehouden voor hoofdzakelij 2e hands schepen nchepen k nen* vanaf 15 september ITO bracht worden, alle schep® worden dasgewenst met e expertise rapport gel«vera. lichtingen en voorwaarden E.Z.Z. („De Viking yd. phaartsdijk, Veerweg 71A 01198-206.liifl - Ziekenhuisverz. leeftljdsgï^®^ 100 jaar. ongeacht knielt, surantiekantoor C.H. Vijg®, boom tel. 01179-267 Cadzaöd- Uitgevers zijn eigenaardige mensen Van de ene kant zijn het zakenlieden, die erop uit zyn geld te verdienen, no. dig om te kunnen leven en het bedrijf in stand te houden, van de andere kant hebben zy meestal een artistieke en idealistische inslag, die hen risico's doet nemen en soms zelfs bewust ver liezen doet accepteren. Het zijn in ze kere zin gokkers, bookmakers. Vanwege de associatie met dit Engel se begrip heeft Rudi Boitendal zijn bun del interviews „Boekmakers" genoemd. Inderdaad is elk nieuw boek een avon tuur, waarvan men nooit met zekerheid kan voorspellen, of het zal aanslaan bij het lezend publiek. Er wordt dus wer kelijk, evenals by de paardenrennen, geld op het spel gezet. Toch bevredigt de titel ons niet geheel, oyidat het niet alleen de uitgevers zijn, die een boek maken. Schrijvers, zetters, drukkers. binders enz. spreken nek een woordje mee. Als men het woord letterlijk neemt Is ook de fabrikant van kasboeken een „boekmaker". In zijn inleiding wijst Boitendal erop. dat genoemde tweeslachtigheid wei eens moeilijkheden oplevert met de au teurs. Hun wensen komen soms in con flict met de commerciële cijfers. Er is dan nogal wat diplomatie nodig om de meningsverschillen te overbruggen. De krasse uitlating van een der geïnter viewden: „Er komt geen enkele uitge ver in de hemel", moet vanzelfsprekend met een korreltje zout worden geno men. De veertien protielen zijn oorspron kelijk geschreven voor het dagblad „Friese Koerier" te Heerenveen, waar aan de Veendammer Rudi Boitendal sinds 1953 is verbonden, vanaf septem ber 1963 als adjunct-hoofdredacteur. Bij de keuze, die zeer beperkt is, hebben allerlei subjectieve overwegingen ge golden. Uitgevers met een duidelijk bel- letristisch fonds hadden de voorkeur en voorts werden zij uitgezocht voor wiei activiteiten de schrijver ook zelf 10 te. resse had. Aangezien ons landje hon derden uitgevers telt, zouden er nog et telijke bundels met interviews te ma ken zijn. Van alle „slachtoffers" is een foto op genomen, behalve van G A. van Oor schot, die geen toestemming verleende tot herdruk. De schrijver heeft deze wens genegeerd en met de Vlissinger, waarvoor hij kennelijk een grote be wondering koestert, zijn boek geopend. Van Oorschot heeft in een onmogelijk kort aantal jaren onder meer het verza meld werk van Ter Braak, Multatuli, du Perron, Van Oudshoorn en Frans Coenen op de markt gebracht. Over een jaar of wat zal bovendien de giganti sche en uiterst gedurfde aanpak van de Russische Bibliotheek tot een goed eind zijn gebracht. In vijftig delen zul len dan alle Russische klassieken in een directe vertaling beschikbaar zijn. An dere grootse projecten zijn de Stoa- reeks en de briefwisseling tussen Ter Braak en du Perron. Uit het vraaggesprek met J.-P. Barth, de uitgever van Marnix Gij sen, Clare Lennart en Jos Panhiiijsén, blijkt, dat deze een heel bijzondere figuur is. Als student 111 de economie nam hij de zaak van A. A. M. Stols over. Helaas is het financieel niet mogelijk gebleken deze uitgeverij te handhaven. Vorig jaar is zij gelikwideerd. Uit een zekere wee moed heeft Boitendal zijn artikel toch in de bundel opgenomen. We kunnen deze piëteit wel begrijpen, maar had den toch liever een gesprek met een nog actieve uitgever in de plaats ge zien. Tot onze verbazing was Geert Lub berhuizen voor de schrijver een vrij wel onbekende. Over deze veelomstre den uitgever is toch al heel wat gepu bliceerd. Hij is voortdurend in het nieuws geweest en als voorzitter van de C.P.N.B, is hij bij ieder bekend, die iets met boeken te maken heeft. Hij leidt de persconferentie voor de Boe kenweek en opent het jaarlijkse Boe kenbal. Wel weet Boitendal te vertel len, dat Lubberhuizen een vis :s. Der gelijke nonsens over een sterrenbeeld hoort in een serieus boek toch werke lijk niet thuis Van meer belang is, dat De Bezige Bij een unieke uitgeverij ge noemd >kan worden, omdat zij eigendom is van een zestigtal auteurs. Deze co- operatie is voortgekomen uit de illega liteit. Lubberhuizen maakte zich ver dienstelijk onder de schuilnaam Bas Ruys. Er werd van nem gezegd: ..Bas busy as a bee can be". Daar Ligt de her komst van de naam der uitgeverij. Haar grootste flop was tot nu toe „De min streel van de mesthoop" van Alex de Haas. Het boek was voor opa's bedoeld, maar het pakte niet. Lubberhuizen weet er nu de reden van: „Er staan een paar blote meisjes In. Opa's zullen dat wel leuk vinden, maar hoe komen opa's aan een dergelijk boek? Van de kleinkinderen, natuurlijk. Nou, en die vonden klaarblykelyk, dat zy zo'n boek niet aan opa cadeau konden geven Als een goed journalist weet Boiten dal aantrekkelijke kopjes boven zijn interviews te plaatsen. Bijv.; „Een vrouw na twee dominees". Het betreft mevrouw mr. G. van TrichtRingeling te Arnhem, die als uitgeefster ds. Van Loghum Slaterus en dr. Van Tricht op volgde. Eerstgenoemde heeft haar fonds zijn naam gegeven. Dat het een belang rijk bedrijf is, blijkt uit de auteurs, die er onderdak vonden: Dirk Coster, An- thonie Donker, R. van Genderen Stort, Herman Heyermans, Jos Panhuijsen (die er in 1931 debuteerde), J. C. van Schagen, Theun de Vries, en' van de buitenlanders o.a. Knut Hamsun, Emil Ludwig, Maxim Gorki, Miguel de Una- muno. Een van de grote successen van de huidige directrice is di Lampedusa's „De Tijgerkat" geweest. De naam van Heyermans duikt ook op in het gesprek met de twee direc teuren van H. J. W. Bechts Uitgevers mij.: de heren A. Becht en L. Th. Dom- hoff. Hij heeft hen nl. voor een moei lijk probleem geplaatst. De boeken we zen niet alleen uit. dat Heyermans' werk (de Falklandjes o.m.) goed ver kocht werd, maar tevens, dat deze schrijver een voor die tijd „fabelachtige schuld" (meer dan 20.000 gulden) had aan de firma Becht. Junior vertelde: „Vader was een zeer zakelyk man, maar tegen Heyermans kon hy geen nee zeg gen, als deze om een voorschot vroeg. Vaak kwam hy daartoe per rijtuig, tot grote ergernis van mijn moeder, die een dergelijke verkwisting niet kon aanvaarden." Op ander terrein is de schade echter ingehaald. We herinneren o.a. aan de bekende Palet-serie, waarin 45 mono grafieën over schilders verschenen van Van Eyck tot Jan Sluyters, en aan de populaire een-delige Vondel-uitgave van Albert Verwey. Chris Blom van de uitgeverij Contact elkaar hebben gevondén. Zij maakten o.m. naam met hun fotoboeken en hun reeks „De Onsterfelijken". De belang rijkste romanschrijver van dit fonds is Graham Greene. Het zal ook niet alge meen bekend zijn, dat De Neve en Blom in Nederland het eerst de naam „pocket" hebben gebruikt. Deeltjes uit hun Proloog-reeks, die veel opgang maakten, waren de dagboeken ..Door tocht" van Bert Voeten en „Het Ach terhuis" van Anne Frank. De levensloop van J. M. Ph. Uitman, directeur van Het Wereldvenster te Baarn, is een der merkwaardigste, die we in dit boek aantroffen. Deze protes tant gaf enige werken van prof. dr. B Delfgaauw uit, terwijl zijn Kinderbijbel ook in rooms-katholieke kring veel en thousiasme wekte. Jopie Uitman is in Zeist geboren. Hij raakte in zijn jeugd bevriend met Hennie Marsman, wiens vader daar een boekhandel dreef. In september 1940 schreef hij „een levens beeld" van zijn vriend mr. Hendrik Marsman. Ook publiceerde hij een stu die over de dichtbundel „Porta nigra". Een bibliografie van Marsman is helaas niet klaar gekomen. In 1930 werd Uit man secretaris van Albert Kuyie en in die hoedanigheid ontmoette hij Anton van Duinkerken, Otto van Rees, Char les Eyck en andere Gemeenschap-men sen. Van zijn ervaringen als niet-katho. liek in dit roomse milieu vertelde hij: „Soms kwam er wel eens een kerke-, lijke hoogwaardigheidsbekleder op be zoek, of een pater of zo, en dan was mijn taak om de gordijntjes dicht te trekken voor een in het kantoor han gend naakt, dat, meen ik, van Colson was, die toen in Parijs woonde". Onthullend is ook de mededeling, dat Uitman in diezelfde tijd hetzelfde meis je beminde als Gabriël Smit. Hij was voorts korte tijd secretaris van de be faamde dr. P. H. Ritter jr., die op zijn vsiitekaartje liet drukken: „wegge jaagd hoofdredacteur en handelaar in literatuur en aanverwante artikelen". Waarom er voor de firmanten na de oorlog slechts twee mogelijkheden wa ren is ons niet duidelijk. Volgens Boi tendal konden ze meedoen aan de strijd rond de pocketboekenof de weg in slaan naar internationale oriëntering. Het moet toch mogelijk zijn het ene te doen en het andere niet te laten, dunkt ons. Hier en daar blijkt, dat het tussen de uitgevers niet altijd goed botert. Zo is de heer Becht niet helemaal te spreken over Het Spectrum, dat zonder iets te zeggen de Karl May-boeken in pocket- vorm is gaan uitgeven. Inderdaad niet collegiaal tegenover de firma, die 70 jaar lang de rechten over May's boe. ken bezat. Uit het gesprek met C. H Postel van De Tijdstroom blijkt, dat de serie „Dwars door de wereldliteratuur" niet zal worden voortgezet. De oplage was te klein. Zeer prettig verliep ook het onderhoud met de uitgevers van de Salamanders. Een bijzonder interessante figuur is Bert Bakker, lid van de P.S.P., onver- ezie, en van bestsellers als de memoires bekende Oooievaartjes met de velepo- zoenlijk anti-fascist en uitgever van de van commissaris Voordewind en adju dant Groen, als de herinneringen van Annie Salomons en Simon Vestdijk. Voorts is hij de oprichter en redacteur van het maandblad Maatstaf, dat zon der enige subsidie een oplage van ge middeld 4000 haalt. In het hoofdstukje over de Erven J Bijleveld maken we kennis met de on gewoon vitale heer J. Bommeljé sr., die als zestien-, zeventienjarige zijn vrien den van de jongelingenvereniging in Goes met een voor die leeftijd ongewo ne zekerheid vertelde: ik word niet al leen boekverkoper, maar ook uitgever. Als twaalfjarige jongen hielp hij trou wens al in de bibliotheek van de Goese boekverkoper J. J. Visser. Als uitgever boekte hij zijn eerste succes met „lm Westen nichts Neues" van Remarque, dat in de accurate vertaling van Annie Salomons druk op druk beleefde. Geboeid leest men ook het relaas over de manier, waarop G. P. de Neve en Een uitgeverij, waar de directeur ge heel en al de voetstappen van zijn va der drukt, is die van Meulenhoff. Haar grootste teleurstelling was de volkomen ontbrekende belangstelling voor de Spiegel der poëzie van Victor E. van Vriesland. Zou de „onverzoenlijkheid" van de samenstellers, die zijn werk verre van volledig maakt, niet een der redenen kunnen zijn? Uiteraard is Boi tendal ook op bezoek geweest bij de uitgever van zijn eigen boek, P. J aars- ma, die aan het hoofd staat van Mou.s- saults Uitgeverij te Amsterdam. Er is nog veel goeds van hem te verwachten, want hij is geen boekenfabrikant noch bandelaar in bedrukt papier. De laatste in de reeks is misschien: tevens de laatste uitgever-uit-liefheb- berij, die in Nederland nog te vinden is: J. C. Boucher in Den Haag. Het ver. zameld werk van dr. P. C. Boutens vormt een van de hoogtepunten 111 zijn fonds. Boitendal heeft ln een nawoord nog wat recente gegevens verwerkt. Willy Corsari's „Die van ons" is als best ver kocht boek van De Bezige Bij inmid dels" gepasseerd door „Ik Jan Cremer". Het ^ucces van Jan Wolkers' boeken wijst erop, dat Meulenhoff zijn aanslui ting bij de Nederlandse literatuur terug heeft gevonden. Elk hoofdstuk in dit bijzonder lezens. waardig boek eindigt met het desbe treffend handelsmerk, waarbij het op valt, dat de M. van Meulenhoff en van Moussault verwarrend werkt. Enkelft herhalingen had de auteur bij het her schrijven kunnen voorkomen en sommi ge weinig ter. zake doende opmerkin gen, die het in een krant wel doen, maar in een boek misplaatst zijn, had den beter geschrapt kunnen worden. Zoals bijv. de opmerking, dat hij de schrijver Lubberhuizen niet aan de te lefoon heeft kunnen krijgen. Voor het overige zijn we R. Boitendal dankbaar voor de vele gegevens, die hij over een aantal vooraanstaande uitge vers verstrekt. Ieder, die op een of an dere wijze met boeken te maken heeft, zal van deze neerslag van plezierige ge- dachtenwisseling met veel genoegen kennis nemen. WILLEM v .d. VELDEN «Sfl Mae West speelde in de films van de jaren twintig al voor lok- vogeltje. De recente roulatie in 011s land van de film over het leven van de legen darische filmster Jean Harlow, ves tigt weer eens de aandacht op een verschynsel. dat de film vanaf zyn kleuterjaren heeft begeleid: sex. Door vele filmproducers in de loop van de jaren tot een soort handelsmerk ver heven, heeft het fenomeen en dat /alt niet te ontkennen een gewel dige vlucht genomen. De invloed, die er op dit vlak va!, de film is uitge gaan is uiteraard moeilyk vast te stel len, maar het is zeker, dat de con stante stroom sex, die overal in de wereld uit de filmfabrieken vloeit, zijn weerslag heeft gehad en nog heeft op tal van andere zaken op dit onder maanse. Men kijke er b.v. de litera tuur maar eens op na. Bij dit alles is het wel duidelijk, lat het bedoelde verschijnsel niet )er se inherent is aan de film. Dat lit middel tot verpozing niettemin vooraan heeft gestaan in de rij van anjusementsbrengers, die sex op de duur min of meer tot gemeengoed hebben gemaakt, houdt verband met het karakter van de film. Le geschie denis heeft aangetoond, da* de onver bloemd brutale exploitatie van het verschijnsel hand over hand is toege nomen. nadat de film geluid voort ging brengen. De evenals Jean Harlow legendarisch geworden filmster Mae West komt in deze de twijfelachtige eer toe grootmoeder van de sex ge noemd te mogen worden. Nadat de eerste pogingen om een „sprekende film" te maken in 1923 als onpraktisch van de hand waren gewezen bracht Warner Brothers in 1926 toch een rolprent uit met geluid op grammofoonplaten. Een laar daar op begon de victorie. Toen werd n.l. een film gemaakt met Al Jolson. Hij moest daarin zegge en schrijve één liedje zingen. Het was niet de bedoe ling. dat er meer geluid opgenomen zou worden, maar vóór de acteur aan zijn liedje begon zei hij eigener bewe ging: „Zeg moeder, luister eens naar ditEn met zijn moeder luister de de hele wereld. Niet lang daarna konden de reclames aankondigen: Ziet Greta Garbo en hoort haar spre ken". Het nieuwtje was er echter gauw af en de producenten pijnigden zich de hersens om een nieuw element aan de beproefde filmschema's toe te voe ge. Het was er al gauw- En het is er nog zij het door de verschillen de decennia heen wat aangepast. 'Sex werd voor velen jammer genoeg bijna identiek met film De al genoemde Mae West kon naar de zin van het publiek dan ook niet vaak genoeg op het witte doek te zien zijn. In de twin tiger jaren schoot haar roem daar door als een komeet omhoog en als zij vanaf het filmscherm de zaal in knipoogde en haar „Kom eens aan en bezoek me eens" liet horen, bete kende dat voor zeer velen iets heel bijzonders. Precies zes maanden na de vertoning van Mae Wests film ,,She done him wrong", werd in Amerika het Episcopaal Comité voor de Film opgericht. Dit comité verweet de A- merikaanse film va de dertiger jaren dat hij de immoraliteit in de hand werkte. Ook de katholieke bisschoppen verhieven hun stem. Zij fundeerden de National Legion of Decency (Nationaal Legioen van Eer), die tot taak had alle nieuwe films vóór de vertoning te toetsen aan de normen van fatsoen an moraal. Deze en andere pogingen in Ameri ka en elders om paal en rerk te stel len aan de inderdaad immorele trek ken in tal van films, hebben niet ge leid tot een volledige verandering ten goede Sex als handelsmerk bestaat nog steeds. Ook Nederlandse filmver huurders putten zich vaak uit in de onmogelijkste banaliteiten om hun pro- dukten als „sexy" aan te prijzen Wie er zich door laten misleiden hebben achteraf waarschijnlijk spijt van hun centen, want hoe de verwachtingen nok zijn, het valt altijd tegen. De belofte van de titel staat nu eenmaal in geen enkele verhouding tot de wer kelijke inhoud van de film, althans Ontzagwekkend is de erfenis, die het Oude Griekenland ons heeft nagelaten. Daar in Hellas is de basis gelegd van ons cultuurpatroon. Aan de Griekse wijsbegeerte danken wij de hoofdvor men van het Westers denken. Onze kunsten en wetenschappen staan op de fundamenten van een beschaving, die ook de moderne mens nog in verruk king brengt door de schoonheid van zijn scheppingskracht. De Griekse beschaving is voortgeko men uit de ontdekking van de mens, dat hy tot vryheid geroepen is. Zij kwam tot bloei door de samenbindende kracht van religie, taal en kunst. Zy is tenslotte ten ondergegaan aan inner lijke tevredenheid. Tussen de opkomst en ondergang lig gen tien eeuwen, ligt het ontwikke lingsproces van standstaatjes met een minuscuur stukje grondgebied tot het lingsproces van stadstaatjes met een minuscuul stukje grondgebied tot liet wereldrijk van Alexander, de Macedo niër. Het is het epos van de Homerische helden, de tragedie van moordende on derlinge strijd, de prijs van het particu larisme. waardoor de stadstaten ten slotte bun onafhankelijkheid hebben verloren en de vrije burgers hun rech ten. Voor alles echter is de ontwikke lingsgang van de Griekse beschaving het verhaal van de mens, die zich zelf probeert te kennen en zijn plaats in de wereld. In „La Civilisation grecque" van Prof Francois Chamoux is deze boeiende ontwikkelingsgang in een aantal hoofd lijnen vastgelegd. Van dit werk is bij A. W. Sijthoff een zeer verzorgde Ne derlandse uitgave verschenen en wel als de eerste van een serie, waarmee men (in totaal 15 delen) een „galerij der beschavingen" wil ophouwen. Geen geringe onderneming. Geconstateerd moet echter worden, dat dit „galera- project met ,De Griekse Beschaving' in ieder geval een veelbelovende gtart heeft gekregen. „De Griekse Beschaving" is interes sant van opzet. Een boeiende tekst Dr. Onne Damsté zorgde voor een goe de vertaling maakt het de lezer ge makkelijk zich te verdiepen in de wor dingsgeschiedenis, de rykdom en veel zijdigheid van de Hellenistische or*tuur. Die Oude Griekse wereld herleeft even eens in een groot aantal illustraties, zo wel in zwart-wit als (eveneens van zeer goede kwaliteit) in kleuren. De illustra ties sluiten nauw aan by de tekst maar vormen op zichzelf ook een „beeldver haal". Alleen al om dit „beeldverhaal" is het moeilijk het boek weg te leggen. Aan het slot van het hoek is een bi- biografie opgenomen alsmede een chronologisch tabel en een uitgebreid register. zou oi. dan ook van hypocrisie ge tuigen in de film het bestaan van de erotiek te laten voor wat het is d.i. het te ontkennen. Maar dit is natuur lijk wel iets anders dan er gretig mee te leuren. Er zijn in het recente verleden zeker films gemaakt, waarin de erotiek ten- volle aan haar trekken komt (bij Ing- mar Bergman en Louis Malle), maar het gaat tenslotte om de juiste gesteld heid. Een man als Roger Vadim, die het zich tot een verdienste rekent, dat hij Brigitte Bardot „tot het onbereik bare ideaal van alle mannen" heeft gemaakt, heeft die gesteldheid zeker niet». De mislukte zelfmoordpoging van Brigitte heeft daar ongetwijfeld alles mee te maken, evenals trouwens de gelukte poging van dat andere sex-sym- bool: Marilyn Monroe- Het staat wél vast, dat de decadentie en de vrijwel totale ontluistering van menselijke en artistieke waardigheid, mede oorzaak zijn geweest van d» geestelijke crisis, die deze vrouw tot haar wanhoops daad heeft gedreven. Dit alles dan graag ter overweging bij de film over het trieste leven van die sex-bom uit de dertiger jaren Jean Harlow. BERT VAN OOSTERHOUT Brigitte Bardot is, dank ztf de „zorgzaamheid" van Roger Vadim, opgegroeid tot „een onbereikbaar ideaal voor alle mannen". niet in de categorie die speculeert op de nieuwsgierigheid en de sensa- tiezicht. Dat de tenden§ van morele verwording in de film al in het verre verleden overduidelijk was, moge blij ken uit de al genoemde acties van b.v. de Amerikaanse bisschoppen, maar ook uit het feit, dat paus Pius XI er tot tweemaal toe in een encycliek stelling tegen heeft genomen (encycl. „Divini illius magistri" en „Vigilanti Cura"). Ook de huidige paus heeft al verschillende malen waarschuwende woorden gesproken tot hen die het in de filmwereld voor het zeggen hebben Hoewel zulke waarschuwingen uiter aard algemene geldigheid hebben, al thans algemeen zijn bedoeld, zouden ze toch vooral ter hL-rte genomen moe ten worden (hetgeen wel niet zal ge beuren) door die mensen, die films maken enkel en alleen ter meerdere ,,eer en glorie" van de sex. Men dient overigens niet uit het oog te verliezen, dat de taboes rond ero tiek en sex in deze tijd voor een groot deel zyn weggevallen, tengevolge van veranderde inzichten op dit vlak. Het Marilyn Monroe heeft de hoog ste prys betaald voor een ideaal, dat vals is. Een vroeg-middeleeuws notenschrift, dat als één van de oudste in West-Eu ropa moet worden gezien, werd on langs s«n de kerk van het klooster Corvey in de Duitse Bondsrepubliek ont dekt, Bij een architectonisch onderzoek in het westelijk deel van het bouwwerk kwam op een wand van de bovenver dieping een serie letters te voorschijn, die naar de mening van musicologen niets anders dan een rij noten kan zijn. De abdij Corvey, gedurende de re gering van keizer Lodewijk de Vrome, de zoon van Karei de Grote, in 822 ge sticht behoorde tot de leidende een tra in het geestelijk leven van de mid deleeuwen. Belangrijke intellectuele stro mingen zijn van hier uitgegaan en heb ben ver in het noorden van het Franki sche later Duitse Rijk hun sporen ach tergelaten. Van de kloosterkerk uit de Karolingische tijd is alleen de west- bouw, maar deze dan ook in zijn geheel onveranderd, tot in onze dagen bewaard- gebleven. Rond het jaar 900 werden de muren van dit westelijke deel de eer ste maal gepleisterd, en kort daarna moet ook de rij noten zijn aangebracht die thans door geleerden als een vondst van de eerste rang wordt gezien. Dat het inderdaad om een muzikale notitie gaat, is daarom waarschijnlijk, omdat een zuivere versiering op deze plaats van de wand door niets te recht vaardigen zou zijn, een decor van let ters bepaald ongewoon is en, vooral, de groep alleen de eerste zeven letters van het alfabet van a tot g bevat. Aan liet begin van de 10e eeuw werd het namelijk in Europa gebruikelijk, do verschillende muzikale toonhoogten door letters uit te drukken. Daarbij werden uitsluitend de eerste zeven let ters van het alfabet gebruikt en deze aan de eerste zeven trappen van de dia tonische toonladder gelijkgemaakt. Zij kwamen dus overeen met ons CDEFG (do re mi fa sol la si). Dit letter-notenschrift was tot nu toe alleen uit handschriften van muzikale tractaten en leerschriften overgeleverd. Nu kon in Corvey voor de eerste maai het gebruik aan een muur van een kerk worden aangetoond. De lettergroep om vat ongeveer 40 tonen. Het aantal ma- ten en de structuur doen daar bij con cluderen. dat hier in de vorm onge bonden hymnen voor liturgische doel einden gefixeerd werden. Zonder twij. fel was de notitie op de wand voor het praktische gebruik van de vroeg-mid- deleeuwse musici bestemd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 7