Bonns geheime dienst werkt feilloos ONZE PUZZEL Moet spionage-chef Gehlen aftreden? Geen angst meer, Toeval speelt mee Rat en muis Ook in Rusland NeoSilviknn 21 heeft „it" - heeft pit maakt fit! Nu ook in grote Hes! DAGBLAD DE STEM VAN ZATEKDAG II SEPTEMBER 1965 23 In Bonn wordt ge fluisterd dat de chef van de Inlichtingen dienst van West- Duitsland, generaal Gehlen zal aftreden. Hij zou voortijdig ge pensioneerd worden. Gehlen was tevoren in dienst van de ge allieerden en daar voor van de Dienst- Canaris, de Militaire Afweer onder Hitier, die met de Führer voortdurend overhoop lag. De reden dat Gehlen voortijdig heen gaat is te wijten aan span ningen tussen hem en de regering ook reeds de regering- Adenauer. Tijdens de beruchte Spiegel-af faire bleek van deze spanningen voor de eerste maal. Men ver wijt Gehlen ook, dat zijn dienst tekort ge schoten is door niet het minste te weten gekomen te zijn over het voornemen van Ulbricht op 13 augus tus 1963 de Muur door Berlijn op te richten. Wat er ook van zij, niet alleen West- Duitsland maar ook de geallieerden ver liezen eventueel in Gehlen een eerste klasse kracht in de spionage en contra spionage. Een onze medewer kers vertelt in bij gaande reportage een en ander over gene raal Gehlen en zijn Dienst. (Van een onzer medewerkers) BONN. Ontelbaar zijn de berichten en legenden, welke zich in Oost en West in de laatste tijd rondom de Westduitse geheime dienst van generaal Gehlen ge vormd hebben. Veel van zijn met taaie verbetenheid en zonder ge nade gevoerde spionage-oorlog tegen het Oostblok zal nooit of te nimmer in de openbaarheid ge bracht worden. De namen van zjjn medewerkers zullen nooit of te nimmer in een geschiedenis boek opduiken, maar wat door hen gedaan werd is intussen ge schiedenis geworden. Om begrijpelijke redenen is het bovendien nog veel te vroeg om veel daarvan thans reeds in de openbaar heid te brengen. De chef van deze, naast de Engelse Secret Service wel de beste spionage. organisatie ter wereld, is luitenant- generaal b.d. Reinhard Gehlen. Foto's die van hem bestaan, dateren nog uit de laatste oorlog. Nieuwe opnamen be staan nauwelijks. De hoogstens twintig personen, die hem werkelijk kennen, beschrijven hem als een slank persoon, middelgroot, met jeugdige beweeglijk heid en waakzame ogen, wier blikken een mengeling weerspiegelen van de geesteseigenschappen van een geleerde en de levendige energie van een groot organisator. Hdj heeft geen lijfwacht ter beschikking, alhoewel de Oostduitse geheime politie een premie van een miljoen mark op zijn hoofd gezet heeft. Enkele jaren geleden werd een aanslag op hem gepleegd. De Sovjebrussische ge heime dienst betaalde alleen al voor het aanknopen van vriendschapsbetrek kingen met zijn dochter eens aan iemand 25.000 mark. Gehlen werd in 1902 in Erfurt ge boren, bezocht daar het gymnasium en werd reeds op betrekkelijk jeugdige leeftijd na absolventie van de militaire academie in 1937 in de Generale Staf opgenomen. Gedurende de oorlog met de Sovjet-Unie, in de tijd dus, waarin de Duitse Abwehr onder Canaris door het Reichsicherheitshauptamt sterk be streden werd en waarin bovendien het Hitler.woord van de tot in de bodem verpletterde Sovjet-Unie gold, ver trouwde men de jonge luitenant-kolonel Gehlen de afdeling „Buitenlandse leger machten-Oost" toe. Zijn taak was een eigen inlichtingendienst op te bouwen, die informaties moest inzamelen achter het Russsche front betreffende trans porten, afweer van spionage en het bedrijven van contra-spionage. Reeds na korte tfid waren zfin succes sen verbluffend. Zijn met bijna huive. ringwekkende preciesheid gedane voor spellingen werden algemeen als een soort doorslag van de operatieplannen der tegenpartij bezien. Toen de intus sen tot luitenant-genera»! bevorderde Gehlen echter in februari 1945 Hitier die hem wgens zijn religieuze hou ding en onverbloemde analyses niet kon luchten de nauwkeurige plan nen voor de stormaanval der Russen op Berlfin voorlegde, wilde deze hem voor de krijgsraad brengen. Het kwam niet meer zover, daar Berlijn capitu leerde Intussen had Gehlen zijn groot ar chief op een veilige plaats in Opper- Beieren opgeslagen, waar hij zich dooi de Amerikaanse troepen gevangen liet nemen. De Amerikaanse bevelhebber in het ressort waar Gehlen gevangen werd, had reeds onmiddellijk begrepen welk gevaar de Sovjet-Unie voor de vrije wereld werd, met als gevolg, dat Gehlen van het Counter Intelligence Corps (C.I.C.) zijn archief terugkreeg en hij en zijn medewerkers het krijgs gevangenkamp konden verlaten. Nog in hetzelfde jaar 1945 vloog hij naar Washington, waar hoge militairen hem aanboden, zijn het enige ingespeelde en nog functionerende informatie apparaat tegen het oosten verder onder Amerikaanse hoede te stellen. Gehlen eiste, dat zijn dienst bij het herstel van de Duitse souvereiniteit onmiddellijk weer onder Duits gezag zou terugkeren Dit was in 1945, gezien de toenmalige situatie tegenover de Amerikanen, een koene eis. Zijn spionagedienst nam de werkzaamheden weer op, ontving in de aanvang daarvoor vijf miljoen dollar, welk fonds, toen de Amerikaanse auto riteiten zijn berichten steeds meer de voorkeur gaven boven die van de eigen geheime dienst, vele malen werd ver hoogd. In 1953 omvatte de Organisatie Gehlen al 2500 agenten, een jaar later rond 4000. Haar geheimhouding fuhc- tioneerde zo goed, dat zij hoofdtegen speelster van de Oostduitse en de Sov- jetrussische spionage werd voor nog buitenstaanders in Duitsland ook slechts het geringste van haar bestaan bevroedden. Intussen is het apparaat als officiële ..Bundesnachrichtendienst'' onder West duits gezag gesteld en ressorteert onder het bureau van de bondskanselier in Bonn. Op de staatsbegroting staan 60 miljoen D-mark per jaar uitgetrokken Waarschijnlijk ontvangt het uit andere middelen nog meer. De gehele organi satie is als een internationaal handels kantoor opgebouwd. Aan de spits staat de directeur-generaal, gevestigd in een sterk bewaakt landgoed bij Pullach, zuidelijk van München. In deze cen trale, waar zich het met een grote antennetoren voorziene radiocentrum alsmede het hoofdbureau van de koe- rierdienst bevinden zijn meer dan 400 militaire, technische en economische specialisten tewerkgesteld. Een voor- FOTO RECHTSBOVEN. Een pro ces in Oost-Berlijn tegen medewer kers van de Dienst Gehlen. Elke ver dachte had zijn eigen bewaker der Volkspolitie. malige SD- of Gestapo-man is beslist niet onder hen. Onder deze centrale ressorteert een agentenschool aan df» Starnberger See, waar geoefend wordt in het gebruik en de herkenning van geheime inktsoorten, valse papieren en documenten. De totale onderbouw is op schijnfirma's opgebouwd. Hij bestaat uit „generale vertegenwoordigingen", die op hun beurt tot vijf onderver. tegenwoordigingen onder zich hebben met enige filialen. Deze weer staan in verbinding met de aan de andere zijde van het ijzeren gordijn zich bevinden de „residenties", die in het algemeen over twee marconisten, twee koerieren en enige V-mannen (berichtenbrengers) jDeschikken. Hun afscherming wordt met de grootste zorgvuldigheid ver zekerd. Geen enkele agentengroep mag daarom de andere groepen kennen. Zo als bij een precisie-apparaat grijpt het ene deel van het apparaat in het an dere. Van instantie tot instantie zijn alle mogelijke veiligheidsinstanties op gebouwd, zodat grotere schade door verraad of ontdekking zo goed als uit gesloten is. Op de dag van heden wer ken op deze wijze in het gehele Oost blok tot in Rood-China waarschijn- lijk ongeveer 7500 agenten in hogere militaire, politieke en economische po sities voor Gehlen. Het zijn mannen en vrouwen van allerlei nationaliteiten en verschillende leeftijd, die hun leven voortdurend op het spel zetten, die op nauwkeurig vastgestelde tijden hun zendertje bedienen of die als koeriers met vervalste papieren de trein- en ver keerscontroles van het oosten passeren. Zoals bij elke spionagedienst kwamen „ongevallen" voor, in het bijzonder in de jaren 1953 en 1954, toen Gehlen zijn apparaat reorganiseerde, omdat het door Bonn zou worden overgenomen. Het oosten probeerde dit met alle mid delen te verhinderen. Alleen om het propagandistische effect liet de toen malige S.S.D._chef in Oost-Duitsland, Wollweber, 603 bewoners van de Sov jetzone arresteren die allemaal heetten in verbinding met Gehlen te staan. Slechts enkele aangehoudenen behoor den inderdaad tot de organisatie-Gehlen. De jarenlange gevolgde werkwijze van de Oostduitse geheime politie, nl. de ontdekte medewerker van de tegenstan der van nabfi te volgen, de methoden en doeleinden van de opdrachtgevers te bestuderen en dan de spion plotseling „om te draaien", dat wil zeggen: voor de eigen dienst te gebruiken, werd plotseling opgegeven. Hele netten van tegen-agenten trok men terug, wier V- lieden dan met grote onthullingen voor de dag kwamen. De campagne, hoe groots ook opgezet, mislukte en kon de overname van de organisatie in of ficiële Duitse dienst niet verhinderen. De grootste panne was indertijd het geval-Geyer, die eerst voor Gehlen ge werkt had, daarna door de Oostduitse Staats Sicherheits Dienst (S.S.D.) ge arresteerd werd en tenslotte als contra spion in zijn voormalige filiaal van de Gehlen-dienst werd binnengeloodst. Dit filiaal manipuleerde in verband met een reorganisatie in strijd met de grondregels van de dienst meer dan twintig vertrouwenslieden in de Sov jetzone. Op een goede nacht kon Geyer in de brandkast komen, vond de namen van deze lieden en vluchtte ermee naar zijn opdrachtgevers in het oosten. On danks de direct getroffen tegenmaat regelen werden bijna alle medewerkers aangehouden. Aan een van hen beloof de de S.S.D. straffeloosheid en zette hem op het spoor van de leider van het Gehlen-filiaal 120a in West-Berlijn, Haase. Toen deze op een nacht een speciale telefoonkabel over de sectoren- grens wilde leggen, werd hij door een op de loer liggend S.S.D.-overvalcom- mando overvallen en ontvoerd. De meeste medewerkers konden op tijd ge waarschuwd worden. Voor vijf hunner echter kwam de waarschuwing om te vluchten te laat. Haase zelf kreeg in een met groot propaganda-tamtam ge voerd proces levenslang Door deze show-processen werd in middels het een en ander over de werk wijze van de Dienst-Gehlen bekend. Zo bracht de medewerker Miesera van het Oostduitse ministerie van verkeer zijn opdrachtgever voortdurend op de hoogte over het gehele spoorlijnnet in de zone, in Polen en de hoofdlijnen in Rusland. Toen de centrale in Pullach op grond van vele informaties de aan houding van Miesera verwachtte zond men hem een telegram met het verzoek „twee theaterkaarten te bezorgen", het sein voor een onmiddellijke vlucht Door toeval kreeg Miesera dit telegram te laat. In zijn proces nam hij zijn dood vonnis zonder enige uiterlijke opwin ding aan. De grote onberekenbare factor „toe val" liet ook een van de vele koeriers in de val lopen, dat zijn die medewer kers die regelmatig in de zone gaan om daar op bepaalde, regelmatig wisselen de bergplaatsen achtergelaten berichten af te halen. Een van deze „dode brie venbussen" bevond zich in een uitge holde paal van een hek in een groot park van Tnüringen en bevatte belang rijke aantekeningen over de daar aan wezige oorlogsindustrie, zowel als over wijzigingen in het Sovjetrussische leger. Enkele van deze mededelingen kwamen van de chef-secretaresse van een hoge Oostduitse staatsinstantie. van welke zij alles zelfs de dagelijkse post doorgaf. Dat zij voor de codering van haar berichten uitgerekend het boek „De geschiedenis der Communistische Partij der Sovjet-Unie" gebruikt had, werd haar in haar proces bijzonder kwalijk genomen. Gedurende lange tjjd achtereen foto grafeerde een andere helper met een kleinbeeld-camera alle belangrijke do cumenten uit het „staatssecretariaat voor motorisch vervoer en wegenver- zorging" in Oost-Berljjn zowel als van de Oder-Neisse grens. Naast zijn zeer groot organisatietalent is Gehlens kracht, dat hij onder zijn geheime medewerkers en groot deel idealisten telt. De Inlichtingendienst van de Bondsrepubliek probeert ook zijn V-mannen bij gevaar naar het wes ten te brengen. Typisch voor deze houding is het ge- val_Grausch. Deze vervoersvakman werkte sinds 1947 met de S.S.D.-chef Wollweber samen. Hdj was voortdurend in de mogelijkheid dien sabotage-appa- raat na te gaan, totdat hij in november 1953 naar het westen gehaald werd. Ze3 jaren lang was hij onder de deknaam Brutus medewerker van Gehlen ge weest. Hetzelfde was het geval met het dubbel spel van de Oostduitse uranium- geoloog Klaus Vogel, die door de Sov jetrussische geheime dienst tot spiona gediensten was geprest en op het spoor van een Gehlen-filiaal was gezet. Deze „draaide hem om", voorzag hem met zorgvuldig geprepareerd „spelmate riaal" Cd.i. echt schijnende, echter ver valste berichten) voor de M.W.D. en Vogel gold voor zijn Russische op drachtgevers als een succesvol Sovjet russische spion, terwijl hij in werkelijk heid voor Gehlen werkte. Opdat hun agent ook bij zijn tegenstanders in aan zien zou stijgen, stelde de Sovjetrussi sche chefs hem in het bezit van belang rijke documenten, zelfs proeven van uranium zelfs echte. Dit kat- en muisspel duurde lang, tot een verder doorzetten te riskant werd. Men bracht Vogel in veiligheid. In hoever Gehlen overigens in de vijandelijke spionagedienst kon binnen dringen en daar plannen, spionnen en afweermaatregelen tegen zijn eigen werkzaamheden kon achterhalen, is na tuurlijk moeilijk te beoordelen. Een aanwijzing echter: op een goede dag wilde de S.S.D. het in de loop van de tijd in Dresden achterhaalde Gehlen- net vernietigden. Alles was voor een grote propagandaveldtocht voorbereid. Vierentwintig uur voor de geplande aanhoudingsgolf werd Gehlen door zijn tegenspion in het S.S.D.-ministerie ge waarschuwd. Onmiddellijk werd aan de in gevaar verkerende medewerkers een waarschuwing gezonden en nage noeg allen konden ontkomen. Jarenlang was Gehlen ook in staat, de code van de Oostduitse geheime politie te ont cijferen en aldus radiogesprekken af te luisteren Een grote spionage-actie die haar voelhorens tot in de ministeries te Bonn kon uitstrekken, werd van achter opgerold ook weer door de dubbelagenten van Gehlen. In verschei dene gevallen kon hij spionagegroepen van hun oostelijke centrales „los weken". zodat deze in goed vertrou wen hun berichten in plaats van aan de S.S.D. of de Russische M.W.D aan de Bondsinlichtingendienst lever den. Langs deze weg vernam Gehlen o.a. dat de S.S.D. op haar agentenscho- len Zwitsers voor sabotagewerk in wes telijke havens africhtte. Op dezelfde wijze werden jaren ge leden TsjechischPoolse spionagenetten in West-Duitsland vernietigd. Want het zwaartepunt ligt reeds lang in het intussen ook wel wezenlijk moeilijker geworden infiltreren van de satel lietstaten en de Sovjet-Unie. Hun mili taire, politieke en in het bijzonder ook economische vervlechting, hun weder zijdse vriendschapsbezoeken en niet op de laatste plaats hun jaarbeurten ge ven telkens weer aanknopingspunten om tegenstanders van het communis tische regiem te winnen. Gezien de hou ding der bevolking alsook van bepaal de kringen onder de officiële beambten, neemt men aan dat de Dienst-Gehlen in Polen over de beste informatiebron nen beschikt. Weliswaar werden de vei ligheidsmaatregelen aan de OderNeis- segrens voortdurend versterkt, maar dit schijnt nog nimmer een ernstige hin dernis te hebben betekend. Naar enkele in Polen gevoerde spionageprocessen te oordelen, kregen de koeriers van Geh len steeds een officieel inreisvisum en daardoor konden ze Polen legaal be reizen. Voor een paar jaar gelukte het zelfs de conferentie van het militaire pact Vétfi Warschau met een klein band apparaatje af te tappen. Dat een derge lijke coup mogelijk is, bewijst een voor val uit Tsjecho-Slowakije. Op een goe de dag ervoer men in Pufiach, dat de Tsjechische communistische autoritei ten de leiders van de Tsjechische spio nage tegen de geallieerde troepen in West-Duitsland wantrouwden. Een koe rier werd naar de toenmalige centrale dezer leiders in Karlsbad gezonden en daar in contact gebracht met de leiden de spionnen Jearbek en Fejfar een onderneming op leven en dood en hun werd tot hun stomme verbazing botweg westtelijke hulp aangeboden. Als tegenprestatie wenste men de lijst met namen van alle Tsjechische spion nen in West-Duitsland, al de doorslagen van hun berichten alsmede de code en alle bereikbare papieren, van de Praag se geheime dienst. In een bijna ongelooflijke hold-up werden de beide Tsjechische spionage- leiderg met hun acht ondergeschikten in twee auto's over de Duits—Tsjechi sche grens gebracht. In de kortst mo gelijke tijd werd in het westen de hele Tsjechische spionage-ring opgedoekt. Tegelijkertijd lokte men de opperste lei der van de Tsjechische geheime dienst Koska naa»r München, waar hij meteen reeds in de trein aangehouden werd. In de Sovjet-Unie is het spionage werk het moeilijkste. Het kost enorm veel detailwerk om afgeronde kennis van feiten en toestanden te verkrijgen. Geen enkel gegeven wordt versmaad: Russische publikaties, berichten van reizigers, verklaringen van vluchtelin gen maar ook uit Polen en Joegoslavië binnenkomende berichten. Daarnaast verschaffen medewerkers in het Sov jetrussische bezettingsleger in de Duit se Oostzone, die naar de Sovjet-Unie terugkeerden, aanknopingspunten voor het verwerven van nieuwe medewer kers. Waarschijnlijk niet zonder ernsti ge reden waarschuwde de Sovjetrussi sche legerkrant voor Gehlen-agenten die als verkapte overlopers uit het westen naar Rusland zouden komen. Het geldt als zeker, dat de Inlichtingendienst van Gehlen ook medewerkers heeft in het officierkorps van het Sovjetrussische leger. De alom verbreide mening, dat men niet onbemerkt in de Sovjet-unie kan geraken en daar rondreizen, is reeds lang door de feiten weerlegd. Het klinkt als een sprookje: bij het einde van de laatste oorlog gaf Gehlen aan jonge anti-communistische Russen de opdracht, zich in de partij langzaam naar hoge posities op te werken en zich na vijf tot tien jaren weer voor medewerking beschikbaar te stellen. En inderdaad, meldden zich niet weinigen later weer. In Januari 1959 werd ln Bonn de plaatsvervangende spionagechef van de „Volksarmee" van de Duitse Sovjet zone. luitenant-kolonel Dombrowski aan het publiek voorgesteld. Kort voor zijn vlucht had hij nog aan een grote spionageconferentie met Sovjetrussi sche „Afweer"-generaals in Moskou deelgenomen. Deze klap, welke Gehlen de communistische regeringen toedien de, begon in 1957 toen de leider van de Oostberlijnse centrale, generaal-majoor Linke door moedige medewerkers van Gehlen van zijn dagboek zowel als van een aantal geheime papieren bestolen we,rd. Zelfs verdwenen zijn aantekenin gen over een interessante bespreking met generaal-overste Schtemko, de chef van de militaire spionagedienst in de Sovjet-Unie. Weliswaar had men niet in de gaten dat al het materiaal reeds lang in de Gehlen-centrale be werkt werd, maar het verliezen van zijn documenten alleen was al voldoen de om Linke met pensioen te zenden. De nietsvermoedende plaatsvervanger Dombrowski kon zich door de gebrui kelijke „zelfkritiek" nog een keer red den. Maar het „spook" spookte verder in de Regatta-straat in Berlijn-Grünau Alle velletjes carbonpapier moesten des avonds worden geteld en inge leverd, alle vellen papier moesten per stuk worden verantwoord en door lopend werden gedurende de dag steek proeven gehouden. Meer en meer werd aan de plaatsvervangende chef gebrek aan waakzaamheid verweten. En dat kan in het Oostblok reeds tuchthuis betekenen. Toen het voor hem prak tisch onhoudbaar werd en de Dienst- Gehlen werkte daar ijverig aan mee kreeg hij uit Bonn het voorstel in han den gespeeld over te lopen. Een actie welke natuurlijk nauwkeurig moest worden voorbereid en welke de kennis van interne verhoudingen, die alleen door beambten van Dombrowski's bu reau verkregen kon worden, voorop stelde. Dombrowski ging op het voor stel in, verkreeg hulp en bracht enorm belangrijke gegevens mee Deze werkwfize is by Gehlen weer liefd en het schijnt dat *y» als gevolg van het wezen van de rode dictatuur, doorgaans ook succesvol is. Want al dus kwamen reeds vele belangrijke ele. menten naar het westen. Het interes santste daarvan is wel, dat het meest jonge mensen zijn, die overlopen. In het begin waren ze trouwe communis ten, werden in hun idealisme bitter ontgoocheld, werden tenslotte fanatie ke tegenstanders van het S.E.D.-systeem en vonden de weg naa-r de inlichtingen dienst in Bonn. Vond de houding van twee employés van de Sovjetrussische ambassade in Bern zijn reden in een waarschuwing, welke de Dienst-Gehlen de Zwitserse autoriteiten deed toekomen? Het wordt ernstig vermoed. Feit is in elk geval dat hij onmiddellijk voor het begin van de Parijse conferentie aan hoge West duitse instanties kon mededelen, dat het centrale comité van de communis tische partij der Sovjet-Unie in Moskou zes dagen tevoren besloten had de Pa rijse conferentie te laten mislukken, voor het geval het westen niet op de toen gestelde Sovjetrussische eisen zou ingaan. Curieus is daarbij, dat Gehlen zelfs beter geïnformeerd was dan de Oostberlijnse autoriteiten die tot het laatst aan een positief resultaat van de conferentie geloofden. De grote vraag, of de Inlichtingen dienst van Bonn vóór de bouw van de Muur in Berlijn op 13 augustus 1961 daarvan op de hoogte was, blijft onbe antwoord. Slechts schijnt de westelijke regering aan Gehlen daarover verwij ten te hebben gemaakt. Wel wisten de leidende personen van de inlichtingen dienst alles af van de keiharde onder handelingen van Kroestjev en Ulbricht op 5 augustus 1961 in het Kremlin, toen deze de afgrendeling beval en Ulbricht hem met verwijzing naar het toch al zeer geringe prestige van de Sovjet-zone tegensprak en aan een controle over het luchtverkeer naar het westen de voorkeur gaf. Kroestjev wees dat, wij zende op het gevaar van een oorlog als gevolg daarvan, af. De grote manoeuvres van het Oost blok in de herfst van 1961 met 10.000 tanks en 700.000 soldaten werden in Bonn eveneens nauwkeurig tot in de tails geregistreerd. Aanvang december moest de S.S.D.-chef Mielke toegeven, dat de Muur in zoverre zijn taak niet vervuld heeft, dat hij de spionage-infil tratie niets heeft geschaad en dat Geh len nu nog slechts met verdubbelde in tensiteit en geraffineerder middelen en mehoden zou werken Ook gedurende de laatste jaren heb hen de berichten en overzichten van df Dienst-Gehlen overal een legendarisch' beroemdheid gekregen. Ook op de dar van vandaag gaat de geluidloze oorlor om berichten, informaties, met agent' en tegenspionnen verder. Dag na de en nacht na nacht Opname van het nieuwste tankmodel, dat bij Oostblok- manoeuvres gébruikt werd. Een medewerker van de Dienst-Geh len maakte deze opname. 'y¥ê. yê Foto door een Gehlen-agent gemaakt van een zware gra naatwerper van nieuw Russisch model in dienst bij de z.g. Na tionale Volksarmee der Sovjet zone van Duitsland. (Advertentie) Horizontaal: 1 volksvertegenwoordi ging; plaatsvervangend regeerder. 2 in orde; nobel; liefkozing; meisjesnaam. 3 luizeei; godsdienst; insekteneter; in houdsmaat. 4 stoep; plek; voorzetsel. 5 jongensnaam; vrucht; lidwoord; plaats in Italië. 6 voorzetsel; plaats in Duits land; bergplaats; klooster. 7 scheel; godheid; hond. 8 snor; vochtig; zwaard vis; graafwerktuig. 9 de somma van- deel v.e. schoen; vrouwelijk zoogdier; vallei; voorzetsel. 10 ontkenning; week. dier; Engelse titel; godin. 11 voorzetsel; kleur; meisjesnaam; naaigerei. 12 veel kleurig; opening; speelgoed; rivier in Frankrijk. 13 herkauwer; vogel; hevig. 14 familielid; land in Europa; elektrisch geladen deeltje; stofmaat. 15 met be perkte duur; afmeting; ziekte. Verticaal: 1 veerboot; vaartuig; vaar tuig; vaartuig. 2 putemmer; deel van de dag; heldendicht; kledingstuk. 3 her kauwer; Frans onbep. voornaamw.; wa ter in Friesland; zoogdier; verbinding"! 4 schriftteken; bedrijfsvorm; eens; aanw. voornaamw. 5 uitgave: plaats in Korea; kleur. 6 tafelgerei; lichaamshol te; briefaanhef; vis; aaneenschakeling. 7 meisjesnaam; muziekstuk; magne siumpoeder. 8 onprettig; onderricht; kennelijk; vochtmaat. 9 mak; vreemde munt; heilige; titel; gevangenis; voor zetsel. 10 gewas; ivoor; gewicht; meis jesnaam. 11 vreemd; coupe. 12 handvat; bevestigingsmiddel; als eerder; boven ste deel. 13 verharde huid; vogel; onzin; deel van een Franse ontkenning. 14 de onbekende; tafelgerei; bergplaats; voegwoord; plaats op Ameland. 15 rei nigingsmiddel; haast; spoed; het zij zo; verlaagde toon; rang in het leger. OPLOSSING VORIGE PUZZEL Horizontaal: 2 klas; 5 neet; 9 gala; 10 kling; 12 rede; 13 leo; 14 ora; 15 deli; 17 le; 19 li; 20 plas; 23 ereis; 24 zintuig 28 stabiel; 32 er; 34 al; 35 out; 37 na; 38 la; 39 eg; 40 af; 41 ad; 42 ja; 43 in 44 s.a.; 45 ger; 47 en; 49 n.o.; 51 reke nen; 54 eertijds; 57 nooit; 58 aard; 61 ge; 62 n.m.; è3 nero; 65 ore; 67 ako; 68 pool; 69 ranja; 72 otto; 73 kade; 74 ijlst. Verticaal: 1 page; 2 kali; 3 akolei; 4 8.1.; 5 n.n.; 6 egoïst; 7 trap; 8 edda; 11 ik; 15 deze; i6 lijn; 18 ergo; 19 list; 21 lui; 22 sela; 25 irene; 26 t.a.; 27 ulaan; 29 ander; 30 ba; 31 eland; 36 une; 43 irnia; 44 se; 45 gnoe; 46 rein; 48 n.t.; 50 oslo; 52 kor; 53 engerd; 55 etmaal; 5" ge; 59 aloe; 60 dolk; 63 noot; 64 rots 66 on; 70 a.e.; 71 jij. (Advertentie) want er is Neo-Silvikrin! Eerst komt roos... dan volgt haaruitval... daarna verhoornt de hoofdhuid... en kaalheid is het eind. Dit kunt u verwach ten, als u niet bijtijds zorgt voor „bijvoeding" van de hoofdhuid. NEEM NEO-SILVIKRIN! Silvikrin bevat in de juiste verhouding alle 18 natuurlijke opbouwstoffen, die ook uw haar nodig heeft. Vandaar dat niets zo helpt tegen roos en haaruitval als Neo-Silvikrin! de biologische haarvoedirig Voor dagelijkse haarverzorging is er Silvikrin Lotion (met of zonder vet). Houdt het haar gezond en laat het gemakkelijk kappen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 11