ting!
Concilium": forum voor leken
en theologen
KARELl
Nieuw proces tegen
8 Auschwits-beul
CORA'S
KSISCHE
ERWORST
Idee van
uitgever
Paul Brand
LIEBHERR KOELKAST
BMW
SCHRIJFVERBOD
Valse dollars
in Rotterdam
Xuidkoreaanse
president
waarschuwt
studenten
Hoog niveau
Schoonheïdsfouteii
LANDING OP
MARS KOST
100 MILJARD
KABAAL IN
GRIEKS
PARLEMENT
Socialisten in
Duitsland
vergisten zich
Maleisië lonkt
commercieel
naar Rusland
ih I
ij de koop
f 12.625.- I
mm
Ex-geïn terneerden
herdenken einde
Japanse besetting
RUIMTE EXPERT:
Er is
maar één
bereid uit
de fijnste tabakken
Al meer dan 15 jaar genieten
duizenden rokers dagelijks
Karell V U E LTA
Kloosterzusters
willen
hondebaan
Slachtoffers bij
zware explosies
r Notitiessi
ROND p|i HET
BINNENHOF
BEHUIZING
10
ketbakkerskoekje
-10°/o
prbehouden
BMW 1800 Tl
124 SAE-PK
bovenliggend® I
nokhenas
snelheid 170 km/il
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 26 AUGUSTUS 1965
f AuAverterutle)
I*!»™"»
mm
(Door Dr. Alfred van de Weijer)
(OFM Cap.)
De kwestie van het schrijfverbod, dat
volgens het maandblad Sjaloom aan
pater Van Kilsdonk zou zijn opgelegd,
heeft meerdere kanten. De feiten, ons
door het K.N.P. verstrekt, komen in het
kort hierop neer;
De redactie van Sjaloom heeft pater Van
Kilsdonk om een bijdrage gevraagd. De
ze zou verklaard hebben dit niet te mo
gen doen op grond van een nog altijd
geldend en onlangs herhaald verbod. De
redactie van Sjaloom deelt dit aan haar
lezers mee en brandmerkt het verbod
als een anachronisme. Desgevraagd ver
klaren zowel de provinciaal der Jezuïeten
als de bisschop van Haarlem, dat pater
Van Kilsdonk van hen geen schrijfver
bod heeft. Tot zover de feiten.
LJier rijzen direct enkele vragen.
Heeft de redactie van Sjaloom de
gang van zaken juist weergegeven Zo
ja, wat heeft pater Van Kilsdonk bedoeld,
toen hij verklaarde het gevraagde arti
kel niet te mogen schrijven en eraan toe
voegde, dat „dit hem nog pas enkele
maanden geleden (opnieuw) was meege.
deeld".
Bedoelde hij een uitdrukkelijk verbod
of alleen een wens, een vingerwijzing
Door wie werd hem dit verbod gegeven
Niet door zijn provinciaal en ook niet
door de bisschop vam Haarlem. Maar door
wie dan wel
Of kwam er van de beide genoemde in
stanties zoiets als een wens of een vin
gerwijzing
Of is er misschien sprake geweest van
morele druk
TIet lijkt ons, nu de zaak eenmaal in de
1 publiciteit is gebracht, gewenst deze
vraagtekens uit de wereld te helpen. De
indruk is gewekt, dat de vrijheid van
meningsuiting door kerkelijke instanties
met middelen, die niet meer van deze tijd
zijn, wordt belemmerd. Dit is een zware
beschuldiging, die klimaatbedervend
werkt. De provinciaal der jezuïeten en
de bisschop van Haarlem hebben haar,
wat hun persoonlijk beleid betreft, van
de hand gewezen. Het woord is nu aan
pater Van Kilsdonk. Hij zal zijn bewering
waar moeten maken. Hij zal man en
paard en modaliteit moeten noemen. Kan
hij dit niet of wil hij dit niet, dan had hij
helemaal moeten zwijgen.
(Van een onzer redacteuren)
Eén van de belangrijkste vruchten van het Vaticaans concilie is
de uitwisseling van gedachten tussen bisschoppen uit aile hoeken van
de wereld, ieder met zijn eigen achtergronden, ieder vertolkend wat
er leeft in de eigen kudde. Deze heeft buitengewoon stimulerend op
de ontwikkeling van denken en doen in katholieke kringen gewerkt.
Velen zouden het dan ook betreuren, indien deze uitwisseling over
enkele maanden zou worden stopgezet. Volgens hen moet er een weg
gevonden worden, om tot een permanent concilie' te komen, minstens
in die zin, dat de communicatie tussen de bisschoppen onderling in
stand wordt gehouden. Nog nooit is de kerk zo katholiek', zo wereld
wijd geweest, als tijdens de kerkvergadering. Zij zou haar uiterste best
moeten doen, om het ook buiten concilietijd te blijven.
ROTTERDAM (A.N.P.) De Rotter
damse recherche zoekt een Engelsspre
kende zeeman, die de afgelopen dagen in
enkele winkels aankopen heeft betaald
met valse bankbiljetten van 20 Ameri
kaanse dollars. Zo ontving een winkelier
in Hoek van Holland een dergelijk bank
biljet voor de aankoop van souveniers. De
onbekende zeeman kocht in een andere
winkel sokken en betaalde deze met een
zelfde biljet. Een derde exemplaar werd
ontvangen in een kledingzaak in Schie
dam.
In al deze drie gevallen betreft het een
zelfde type falsificaat. De valse biljetten
werden ontdekt toen ze met andere bui
tenlandse valuta bij banken in Rotterdam
ter wisseling werden aangeboden.
DEN HAAG Tienduizend Nederlan
ders uit het oude Nederlands-Indië, In
dische Nederlanders, ex-geïnterneerden
uit alle Indische kampen en alle ex-
knjgsgevangenen uit geheel Nederland
worden zaterdag 2 oktober in de Dieren
tuin te Den Haag verwacht tijdens een
nationale bijeenkomst ter herdenking van
het feit dat deze maand 20 jaar geleden
een einde kwam aan de bezetting van
het toenmalige Nederlands-Indië.
De herdenkingsbijeenkomst, die dit
jaar voor de eerste en tevens laatste
maal wordt gehouden, wordt georgani
seerd door de Vereniging Indische Ne
derlanders, m samenwerking met om
de Vereniging van Officieren en Onder
officieren. de Vereniging van Oud-Strij
ders, de vereniging „Onze Toevlucht" de
SnSchNapdpyènnd °VerZee" 6n Indi"
SEOEL (Ü.P.I.) In een redevoering
voor radio en t.v. heeft de Zuidkoreaanse
President Park Tsjoeng Hie gewaar-
sc uwd, dat alle vereiste maatregelen
w°rden genomen om studenten-
etjes en demonstraties tegen de rege-
'n;: kop in te drukken.
de^ com of/ da.' al,leen maar ..onze vijand,
teert. umsten van de onrust profi-
mmstrPart!lident doelde OP de felle de-
het verrlra Va2 ?e afSelopen dagen tegen
lussen 7 dat normale betrekkingen
Elf Ziiid-Kor-ea en Japan vestigt.
Dit geldt niet alleen op het niveau van
het kerkelijk beleid maar ook op het
niveau van de theologie. Zoals men weet,
bracht iedere bisschop en iedere bisschop
penconferentie naar het concilie zijn des
kundigen mee, die voor de wetenschap
pelijke begeleiding van het conciluaira
werk moesten zorgen. Spontaan is er tus
sen deze deskundigen van alle mogelijke
pluimage, van alle mogelijke richtingen
en scholen, van alle mogelijke landen en
volkeren een gedachtenwisseling ont
staan, die nu reeds merkwaardige resul
taten heeft opgeleverd. Het zou zonde zijn
indien straks ai deze geleerde heren weer
achter him eigen bureau zouden kruipen
en zich opnieuw zouden verschansen in
hun veilig theologisch tehuis. De voor
uitgang van de theologie en de aanver
wante vakken zou er zwaar door worden
afgeremd.
Bovendien is er alles voor te zeggen,
het contact tussen beide sferen die
van het verantwoordelijke beleid en die
van de wetenschappelijke bezinning
levendig te houden. Niet om ze door el
kaar tb laten lopen, niet om een werk
groep van theologen op de stoel van het
wereldepiscopaat te zetten of om het
wereldepiscopaat tot een congres van
theologen te maken, maar om ze elkaar
te laten bevruchten. Het concilie heeft
duidelijk laten zien, hoe noodzakelijk deze
wisselwerking is en hoe beide partijen
ervan kunnen profiteren. Ook deze winst
mag men niet meer verloren laten gaan.
Het zijn deze overwegingen, die geleid
hebben tot de oprichting van het inter
nationale tijdschrift „Concilium", waar
van intussen reeds zes nummers zijn ver
schenen. Het idee werd tijdens de eerste
conciliezitting geboren in het brein van
de Nederlandse uitgever Paul Brand jr,
een man die in zijn vele contacten met
theologen van wereldnaam direct aan
voelde, welke kansen er lagen en welke
winstpunten er verloren konden gaan.
Er moest een tijdschrift komen, dat de
genade van het concilie zou continueren
en de resultaten ervan aan de wereld zou
doorgeven. Een tijdschrift, waarin theolo
gen uit de hele wereld een open samen
spraak zouden houden, terwijl ook niet-
theologeii, bisschoppen en priesters even
goed als leken, zich in het gesprek zouden
kunnen mengen. En dit alles vanuit de
.nieuwe inspiratie, welke Vaticanum II
aan het katholieke denken gegeven heeft.
Het heeft heel wat hoofdbrekens ge
kost om het schone idee in harde wer
kelijkheid om te zetten. Denken we al
leen maar eens aan het probleem van
de taal. Concilium verschijnt in acht
edities, elke verzorgd door een eigen
uitgever: een Franse, Engelse, Ameri
kaanse, twee Duitse, een Spaanse, Por
tugese, Italiaanse en Nederlandse editie.
De inhoud is voor alle uitgaven gelijk,
met dien verstande, dat een uitgebreide
staf van vertalers zorgt voor de omzet
ting in de verschillende talen.
PAUL BRAND jr.
zesde aan de problematiek van Kerk en
wereld». In de komende maanden krijgen
we dan nog nummers, die gewijd zullen
zijn aan de kerkgeschiedenis, aan het
kerkelijk recht, het geestelijk leven en de
studie der H. Schrift. Ieder jaar hoopt
men deze cyclus in dezelfde volgorde
te doorlopen. Elke afdeling heeft een
eigen redactie, die verantwoordelijk is
voor inhoud en strekking van de door
haar verzorgde nummers. Deze werkwijze
heeft het voodeel dat het tijdschift fris
en degelijk blijft: fris omdat ieder num
mer een geheel eigen karakter heeft en
degelijk omdat aan de voorbereiding van
ieder nummer een heel jaar kan worder.
gewerkt.
Het is volslagen onmogelijk, in enkele
woorden een waarde-oordeel over het
nu reeds gepubliceerde uit te spreken.
Wij volstaan dan ook met het weergeven
van enkele indrukken. Het niveau van
de eerste publikaties is zeer hoog, mis
schien zelfs iets te hoog om op den
duur de belangstelling van de niet-vak-
man te blijven trekken. Dit geldt met
name voor de hoofdartikelen, welke de
signatuur dragen van kopstukken als
Congar, Rahner, Schillebeeckx, Ratzin-
ger, Urs von Balthasar en anderen. Lich
ter verteerbaar is de rubriek, welke ver
zorgd wordt door het documentatiecen
trum, en de kroniek van de levende Kerk.
hier voelt ook de niet-vakman zich di
rect aangesproken en ten volle geïnteres
seerd. En zo komt ieder toch wel ergens
aan zijn trekken.
Een tweede opvallende kwaliteit is, dat
de redactie in elk nummer een of meer
onderwerpen weet aan te snijden die volop
actueel en direct voor de praktijk bruik
baar zijn. In het dogmatiek nummer be-
hanaeit zij het probleem van de colle
gialiteit van de bisschoppen. In het litur
gienummer spreekt zij uitvoerig over de
inrichting van het kerkgebouw zoals die
in de naaste toekomst worden moet. In
het pastoraalnummer over problemen
van organisatie en planning. In het oecu-
menenummer over de communicatio in
sacris. In het moraalnummer over hel
pacifisme en de wettige zelfverdediging,
in het Kerk- en wereldnummer over de
positieve benadering van het moderne
atheïsme en van het ongeloof. Wie niet
de tijd of cue moed heeft, om alle artikelen
door te werden, vindt iedere keer toch
weer een titel die hem meteen pakt en
die hem een uurtje doet uittrekken om
zijn theologische kennis op peil te bren
gen. Dat vinden we voor een wetenschap
pelijk tijdschriit een bijzondere verdienste.
Uitermate praktisch lijken ook de lite
ratuuroverzichten, die van tijd tot tijd
worden gegeven. Bijvoorbeeld over de
hele kwestie van de geboorteregeling en
de encyclopedische informaties over zulke
belangrijke onderwerpen als de veschil-
lende kerktypen binnen de reformatie.
De kwaliteiten van de vertaling laat ze
ker nog ruimte voor verbetering over
Ze gaan dikwijls mank aan een zekere
houterigheid en roepen hier en daar ook
de vraag op, of het origineel wel vol
doende exact is weergegeven. Nu weten
we hoe moeilijk het is een wetenchap-
pelijk betoog, doorspekt met vaktermen,
in een andere taal om te zetten. Om
het vlekkeloos te kunnen doen zou men
tegelijkertijd een goed' linguïst en een
goed theoloog moeten zijn, een combi
natie die helaas maar weinig wordt aan
getroffen. Ook komen er in de tot nog
toe gepubliceerde nummers nogal zetfou
ten voor, soms direct te herstellen, soms
van dien aard dat de leesbaarheid van de
tekst erdoor wordt aangetast.
Maar slechts een kniesoor zal kdnnen
vergeten, dat het hier slechts om schoon-
heidsfouten gaat. De kwaliteit van de
tot nog toe gepubliceerde Conciliumnum-
mers is boven alle twijfel verheven. En
wij mogen er gerust trots op zijn dat het
een Nederlandse uitgever is geweest die
het idee heeft geopperd en bij de organisa
torische uitwerking van dat idee een
grote rol heeft gespeeld.
Zou het dan toch waar zijn wat
Congar eens heeft gezegd dat het Ne
derlandse volk een bijzonder charisma
bezit, het charisma namelijk om alle mo
gelijke dingen te organiseren zelfs het
werk van de Heilige Geest Of moe-ten
we een beetje prozaïscher constateren
dat Nederland een oude traditie van cos-
mopoltisme in nieuwe vormen heeft
voortgezet? De waarheid 'zal wel ergens
lin het midden liggen. Halverwege tus-
|sen het charisma en de natuurlijke kwa
liteiten in.
Dr. Alfred van de W^üer.
(Advertentie)
WASHINGTON (UPI) Dr. Donald F.
Hornig, ruimtevaartadviseor van pre
sident Johnson heeft in het congres ge
zegd, dat een bemande landing op
Mars waarschijnlijk ongeveer 100 mil
jard dollar zal gaan kosten.
Horndig zei: ,,Als deze schatting juist is
dan kan ik alleen maar concluderen
dat er op dit moment wel nationale
objecten zijn, die van een groter be
lang zijn.
Hij dacht, dat er nog eens tien jaar lang
ruimteproeven genomen moeten wor
den, voordat men in staat zal zijn
zelfs maar over een dergelijke onder
neming verstandig na te denken. Hij
bestudeert momenteel de program
ma's komend na het Appolloproject.
Dit project zal 20 miljard dollar gaan
kosten en heeft tot doel rond 1970 een
mens op de maan te brengen.
verH.-™ ?er s steui*en de eis het
np f te annuleren en nieuwe algeme-
houden. De generaals
j n, dat de wijze waarop de regering
rinm f Politie laat optreden tegen de
monstrerende studenten naar fascisme
zweemt
Inminddels zijn berichten volgens wel-,
"i de noodtoestand was afgekondigd, on
juist gebleken. Troepen zouden gemobi
liseerd zijn, nadat de vice-minister van
«efensie had verklaard dat de studen
tenrelletjes uit de hand liepen.
Nu er zes nummers verschenen zijn.
kunnen we ons langzamerhand een oor
deel over de kwaliteit van het tijdschrift
gaan vormen. Het blijkt een gelukkiger
greep te zijn geweest, om elk nummer
rond een bepaalde problematiek te con
centreren. Zo was het eerste nummer ge
wijd aan de leer over de Kerk, het twee
de aan de vernieuwing van de liturgie,
het derde aan de aanpassing van de
pastoraal, het vierde aan de oecumenische
beweging, het vijfde aan moraaltheolo
gische vragen van het ogenblik en het
Probeert u ze ook
eens. Een hele doos
vol rookgenot voor
f 2.50.
Vraag voor SENORITAS de
frisse, rode doos DELUXEl8ct.
FRANKFORT (UPI) Wanneer de
openbare aanklagers hun zin krijgen
zal een nieuw» proces worden begonnen
izal een nieuw proces worden begonnen
tegen acht van de 20 Auschwitz-functio-
narissen, die gedurende 20 maanden in
Frankfort terecht hebben gestaan in het
grootste strafproces dat West-Duitsland
ooit heeft gekend. Deze acht zijn: Mulka.,
Hoecker, Capesius, Schatz, DylCwski,
Broad, Stark en Schlage.
De aanklagers zijn van mening, dat
dit achttal „er veel te gemakkelijk van
af is gekomen" met de straffen die
de mannen verleden week donderdag
tegen alk acht levenslange gevangenis
straf geëist. Het resultaat was, dat een
van hen werd vrijgesproken, en dat de
zeven andere ex-nazi's gevangenisstraf
fen van vier tot veertien jaar tegen
zich hoorden uitspreken.
De aanklagers hebben nu meegedeeld
dat zij in beroep zijn gegaan bij het
hooggerechtshof, dat overigens slechts
vonnissen van lagere rechters kan be
vestigen of een nieuwe procesvoering
kan gelasten. Dit hoogste rechterlijke or
gaan in de bondsrepubliek kan geen von
nissen op enigerlei wijze veranderen.
Het monsterproces eindigde donderdag
toen 'zes Auschwitebeulen tot levenslang
werden veroordeeld en 11 andere be
VICTORIA (Canada) (U.P.I.)
Zeven kloosterzusters in Victoria heb
ben gisteren weer geweigerd hun
dierenasiel op te geven en het reli
gieuze leven in een priorij te hervat
ten.
Het Vaticaan had moeder Cécilia-
Mary (75) vier maanden geleden be
volen het dierenasiel, „The Good
Shepherd animal haven", te sluiten.
De kloosterzuster had het asiel zes
jaar geleden opgericht. Het werd ge
financierd met geld uit een erfenis.
De kloosterzuster en haar zes assis
tenten hielden echiter vast aan hun
geloof, dat de verzorging van los
lopende honden een werk van God
was. Zij deden een beroep op de paus
om het bevel tot sluiting van het
asiel in te trekken.
De zaak verdween uit de belang
stelling, nadat moeder Céc ilia-Mary
en kerkelijke functionarissen het eens
waren geworden over een tijdelijk
bestand. Het vraagstuk van de ex
ploitatie van het dierenasiel werd
geruisloos terug verwezen naar het
Vaticaan.
Pate Keber en mgr. Michael O'Con-
néH, uit Victoria, hebben de kloos
terzusters nu gevraagd anderen te
zoeken voor de leiding van het asiel.
Maar moeder Cécilia-Mary zei dat
haar verzoek aan Rome nog niet was
beantwoord en aait de zaak om deze
reden wat haar betrof nog hangende
was.
klaagden lagere straffen kregen opge
ld. Drie verdachten werden vrijge
sproken.
De 20 mannen was tenlastegelegd te
hebben deelgenomen aan moord op 2,5
miljoen gevangenen van het nazi-ver
nietigingskamp Auschwitz.
De aanklagers hebben iiiet uitdrukke
lijk verklaard, dat zij opnieuw levens
lang zullen eisen tegen het achttal, maar
waarnemers nemen aan, dat dit zeker
zal gebeuren.
ATHENE (D.P.A./AF.P./Reuter) De
99 afgevaardigden van de nationale radi
cale unie zullen premier Tsirimokos steu
nen als, later deze week, wordt gestemd
over het voortbestaan van de nieuwe
Griekse regering. Dit deelde partijvoor
zitter Kanellopoelos woensdagavond tij
dens een rumoerige voortzetting van het
vertrouwensdebait mede.
Terwijl hij het woord voerde wierp een
afgevaardigde van de cenitrumunie zich
op de minister van buitenlandse zaken
tijdens het kabinet-Novas, Georges Melas,
die een onvriendelijk gebaar in zijn rich
ting had gemaakt. De vergadering werd
tijdelijk gesehorst.
Kanellopoelos zei dat zijn partij onge
rust was over het voortduren van de cri
sis en de steeds slechter wordende toe
stand. Hij verweet de leider van de cen
trumpartij, Papandreo, door zijn toespra
ken onverantwoordelijke groepen opge
wonden jongeren tot de jongste onlusten
te hebben aangezet, bedoeld om de de
mocratie te verwoesten.
Opnieuw had de regering strenge voor
zorgsmaatregelen getroffen. Rond het par
lementsgebouw was een politiekordon ge
trokken terwijl de omliggende straten met
prikkeldraad waren afgezet.
LOUISVILLE, Kentucky (U.P.I.) Tien
tallen hevige explosies hebben zich woens
dag in een fabriek van de Dupont Che
mical Corp., 8 km van de binnenstad van
Louisville (Kentucky), voorgedaan. De
autoriteiten hebben inmiddels iedereen
uit een gebied binnen een straal van drie
km geëvacueerd uit vrees dat een reus
achtige tank met vinylchloride zou ont
ploffen.
Volgens de politie van Jefferson Coun
ty is zeker een persoon gedood. Onbeves
tigde berichten zeggen dat een brand
weerman en vier andere personen wer
den gedood en 17 gewond.
(Advertentie)
Elke OLVEH polis is winstdelend
Ook wanneer men de Westduitse
sociaaldemokraten evenals andere
politici het recht toekent dat zij
zich ook wel eens mogen vergissen
moet men de Brandtpartij die op 19
september a.s. de C.D.U. van dr.
Adenauer en prof. Erhard wil aflos
sen toch voorhouden zestien jaar ge
leden de ontwikkeling van West-
Duitsland wel helemaal verkeerd te
hebben beoordeeld. Dit blijkt duide
lijk, wanneer men nog eens de uit
spraken van vooraanstaande socia
listen die ten dele al niet meer
in leven zijn uit de jaren en da
gen voor de eerste Bondsdagverkie
zingen van 1949 te voorschijn haalt.
Het is haast onbegrijpelijk, dat de
CDU dat niet heeft gedaan als on
derdeel van haar huidige verkiezings
campagne. Maar vermoedelijk js ook
niet alles wat de C.D.U. in 1949
voorspelde werkelijkheid geworden.
Overigens is er een interessante pa
rallel met die allereerste verkiezin
gen, die op 14 augustus 1949 in West-
Duitsland plaatshadden.
Toen werden er tien politieke par
tijen in de Bondsdag gekozen want
er bestond nog geen vijf-procents
clausule in de kieswet, die bepaalt,
dat een partij minstens vijf procent
van alle uitgebrachte geldige stem
men op zich moet verenigen om in
het parlement te komen.
De C.D.U.-C.S.U. kregen toen 31
procent van alle stemmen, de S.P.D
29.2 procent. De christen-democra
ten formeerden onder Konrad Aden
auer toen de eerste Westduitse rege
ring tezamen met de C.S.U de li
berale vrije democraten en de inmid
dels ter ziele zijnde .Deutsche Par
tei".
De christendemocraten zijn sinds
dien onafgebroken aan het roer ge
weest. Van 1957 tot 196l zelfs met
absolute meerderheid.
Aan de komende verkiezingen van
19 september wordt behalve door de
„grote vier" (CDU, CSU, FDP
en S.P.D.) deelgenomen door acht
kleine partijen en groeperingen, van
wie eigenlijk alleen maar de com-
munistisch-georiënteerde „Deutsche
Friedens Union" (D.F.U.) en de neo
nazi stische Nationaaldemokrati sche
Partei" KN.D.P.) een heel klein kans
je hebben over de 5-procents-horde te
kunnen springen. Waarschijnlijk is
dat niet.
Men herinnert zich in Bonn hoe de
toenmalige SPD-voorzitter, wijlen
dr. Kurt Schumacher een beslissend
aandeel had gehad in de opneming
van artikel 65 in de voorlopige
Westduitse grondwet. Daarin staat
dat de bondskanselier de richtlijnen
van de politiek bepaalt. Dr. Schu
macher moet wel zeer teleurgesteld
zijn geweest, toen de SPD de al
lereerste Bondsdagverkiezingen niet
won en derhalve ook niet de kandi
daat voor het kanselierschap mocht
aanwijzen.
Hoe het in West-Duitsland zou zijn
gegaan als in 1949 reeds de socia
listen aan het bewind waren geko
men. is natuurlijk niet meer met
zekerheid vast te stellen. Velen be
weren, dat de socialisten het ook
niet veel anders hadden kunnen doen
dan de christen-democraten en hun
coalitiegenoten en dat ook voor de
S.P.D. de situatie niet anders zou
zijn geweest, namelijk dat de socia
listische regering eveneens de steun
der geallieerden zou hebben gehad
om het westelijk deel van het ver
deelde Duitsland op te bouwen tot
een sterk bolwerk. Anderen daaren
tegen zijn van mening, dat het alle
maal toch heel anders zou zijn ge
gaan en zij verwijzen daarbij naar
de redevoeringen, die vooraanstaan
de socialisten in 'die jaren en dagen
voor de eerste verkiezingen hielden.
Reeds op de eerste partijdag der
socialisten in 1946 in Hannover (tot
op heden een socialistisch bolwerk)
verklaarde dr. Schumacher, dat er
aan het marxisme niets ouderwets
is en dat het niet als ballast mocht
worden beschouwd. (De tegenwoor
dige S.P.D. heeft in haar Badgodes-
bergse partijprogramma vrijwel al
het marxistische overboord gegooid.
Als ballast, naar openlijk werd toe
gegeven). In de verkiezingscampag
ne noemde dr. Kurt Schumacher de
C.D.U- een partij „zonder ideeën,
zonder orogramma, zonder kennisl
zonder moed en zonder verantwoor
ding tegen het Duitse volk". Op 12
september 1948 zei hij op het
S.P.D.-partij congres in Dusseldorf,
dait „de korte droom der mogelijk
heid van de vrije economie zijn ein
de nadert." Dr. Schumacher had het
trouwens op prof. Ludwig Erhard
als de later pas erkende va
der van de Westduitse welvaart voor
zien. Vermoedelijk heeft hij instinc
tief gevoeld, welk een invloed prof
Erhards economische planning 0p de
Westduitse kiezers zou hebben. Op
19 juni 1949 verklaarde dr. Schuma
cher: ,,Als we de economische poli
tiek eens nader bekijken, krijgen we
de indruk alsof de mannen van de
C.D.U. en de F.D.P., die beschikken
over de capaciteiten van middelma
tige bureauchefs, confectiearbeid
voor het Sovjetrussische totalitaris
me hebben geleverd." Drie weken la
ter verklaarde hij: „Ik weet niet
waar prof. Erhard zijn economische
colleges heeft gespijbeld, zijn bos
bonte luchtballons ontploft de een na
de ander als gevolg van de feiten.
De leuze van de sociale markteco
nomie is niets anders dan een leu
genparool a la het „Blut und Bo
den" (der nazi's). Ik vraag de non-
valeurs der C.D.U. en F.D.P.: hoe
lang willen jullie ons nog iets voor
zwendelen?"
En enkele dagen na de eerste
Bondsdagverkiezingen toen de SP.
D. tegen de C.D.U.-C.S.U- had ver
loren, verklaarde de toenmalige par
tijwoordvoerder Fritz Heine: „Deze
regering zal het probleem de prijzen
en lonen aan elkaar aan te passen
niet oplossen maar nog vergroten.
De S.P.D. verwacht een stijging van
het aantal werklozen en een daling
van de levensstandaard".
Een half jaar later was het S.P..-
bondsdaglid dr. Veit nog somberder.
In de Bonsdag verklaarde hij: ,,Als
deze economische politiek wordt
voortgezet, zal Duitsland in 1952 niet
meer levensvatbaar zijn". Prijzen en
lonen zijn inderdaad tot op de hui
dige dag niet in evenwicht. Voor het
overige heeft de S.P.D. zich nogal
KOEALA LOEMPOER (U.P.I.) Ma*-
leisië overweegt betrekkingen aan te kno,
pen met Rusland. De eerste conitactep
zouden gelegd kunnen worden op het ge
bied van de handel, aldus de Maleisische
premier Tengkoe Abdoel Rahman.
Maleisië heeft momenteel geen betrek
kingen met het communistische blok,
maar zou in contact staan met Zuid-Sla«-
vië met het oog op een mogelijke uitr
wisseling van diplomaten.
Van onze parlementaire redacteur
P. van der Sanden)
DEN HAAG Terwijl een aantcCl
vooraanstaande leden van de Tweede
Kamer zich bezint op de vernieuwing
die de werkwijze van ons parlement
moet ondergaan, hebben de bouwkun.
dige voorzieningen snelle voortgang
gevonden. Men is en was het er over
eens, dat de behuizing van de volks-
vertegenwoordiging beneden elk peil
was. Het gebouw van de kamer zelf,
hoe fraai ook aan het Binnenhof gele.
gen, was ruimtelijk volstrekt onvol
doende om een parlement tot normaal
werken in staat te stellen. Een heel
typerend voorbeeld daarvan was de
werkkamer van de voorzitter van de
grootste fractie, de K.V.P., drs W. K.
N. Schmelzer, vroeger bij ingewijden
beter bekend als „het kamertje van
Romme". Dit hok, een beter woord be
staat er niet. voor, zou in het particu
liere bedrijfsleven nauwelijks geschikt
zijn voor de portier. Maar in de Twee
de Kamer moesten daar door een
van de machtigste mannen van het
land gasten van groot aanzien uit
binnen- en buitenland te woord wor
den gestaan. Het was eenvoudig be
schamend. Maar goed, die periode is
nu bijna ten einde. Kamervoorzitter,
mr. F. J. F. M. van Thiel, heeft van
Rijksgebouivendienst verlangd, dat de
„tweede fase" van de nieuwbouw op
Prinsjesdag gereed zal zijn. Dan zcd de
fractie van de K.V.P. als laatste
over een behoorlijke eigen ruimte be
schikken. Dan ook zal fractieleider
Schmelzer een beetje representatief
gehuisvest zijn. Wat ook zeer belang
rijk is in de verhouding kiezer- geko
zene, of zo men wil volk-parle
ment, is het nieuwe restaurant. On
der de huidige omstandigheden kan
een kamerlid zich met een gast (en/of
een kiezer) slechts terugtrekken in
een officieel klein spreekkamertje.
Straks zal het mogelijk zijn, dat hij
met hem een kopje koffie drinkt. De
huidige koffiekamer is zo klein van
omvang, dat zij zelfs de 150 kamerle
den niet kan herbergen, laat staan,
dat het mogelijk zou zijn ook nog gas
ten toe te laten.
Met het gereedkomen van deze
tweede fase is de nieuwbouw van de
Tweede Kamer nog lang niet voltooid.
Het ruimtegebrek is in feite nog even
schreeuwend gebleven, omdat de be
hoeften van de kamer in het verleden
schromelijk zijn onderschat. Echte
werkruimte voor de kamerleden is er,
behalve dan in de grote schrijfkamer
of de bibliotheek, nog nauwelijks. Ka
mers om de deskundigen, die nu bin
nen afzienbare tijd hun intrede zul
len doen om het parlement technische
bijstand te verlenen, te laten werken,
zijn nog niet beschikbaar. Daarom is
ook nog een derde fase op papier ge
zet.
Maar de kamer zal pas werkelijk
goed in de werkruimte komen te zit
ten, wanneer de kansen benut worden
die ontstaan door het vertrek van mi
nister Vrolijk met zijn departement
van Cultuur, Recreatie en Maatschap
pelijk Werk naar Rijswijk. Als de ka
mer de beschikking krijgt over dat
departement en het aangrenzende ge
bouw, waarin de bezitsvorming reeds
jaren onderdak geniet, zal onze volks
vertegenwoordiging tot een echt par
lement kunnen uitgroeien. Daarvoor
is het dan ook de hoogste tijd gewor
den.
