Vat vol problemen en land vol beloften
ania
ONZE PUZZEL
Waar de
welvaart ver
te zoeken
15
IS
srgangen later
endia's thuis
Natuur
Vat vol problemen
Éi
"1^
1
Sip;
lllifc 1
r*!vi&vv>;
Kentering
Meer geld
Rapport
Onderwijs
Positieve dingen
Uitspraak gevraagd
Migratie
H
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 31 JULI 1965
Het gemiddeld inkomen in
Overijssel ligt tien procent
beneden het landelijk gemiddel
de; het gemiddelde inkomen in
Noordwest Overijssel is 23 pet.
beneden het landelijk gemiddelde.
Dit gebied behoort daarmee tot
dat met de laagste inkomensgroe
pen in ons land. In Noordoost
Overijssel is de situatie nog iets
somberder, maar daar stegen tus
sen 1950 er. 1960 de inkomens met
47 pet. In Noordwest Overijssel
met 33 pet. Er wonen 34.000 men
sen op een oppervlakte van ca.
320 km2, die verdeeld zijn over
negen gemeenten. Steenwijk
11.000 inwoners; Steenwijkerwola
8500; Vollenhove 5000; Wanne-
perveen 1700; Giethoorn 2500;
Blokzijl 1350; Oldenmarkt 2900;
Kuinre 900; Blankenham 500.
Kuinre en Blankenham hebben
samen één burgemeester. Ged.
Staten hebben een plan aanhan
gig gemaakt deze gemeenten sa
men te voegen. Ze voelen er niets
voor. Behalve Steenwijk dat met
een sterk stedelijk karakter een
centrale positie inneemt en dus
„ja" gezegd heeft op deze samen
voeging, waren er voor het ove
rige bijna zoveel stemmen als zo
veel zinnen. Steenwijkerwold is
zonder meer tegen. Giethoorn en
Wanneperveen willen wel samen
doen. Kuinre en Blankenham wil
len van de negen, drie gemeenten
maken. 1. Steenwijk en Steenwij
kerwold; 2. Blokzijl, Blankenham,
Kuinre en Oldemarkt; -3. Giet
hoorn, Wanneperveen en Vollen
hove. Oldenmarkt wil zelf de be
staande toestand handhaven. Vol
lenhove neemt eenzelfde stand
punt in. En dan is er nog een
voorstel van prof. dr. H. A. Brasz
uit Amsterdam, die op verzoek
van Steenwijkerwold, Giethoorn,
Wanneperveen, Blokzijl ert Olde
markt een rapport samenstelt
voor een zg. geleed bestuur. Hij
stelt dat voor de uitvoering van
bepaalde overheidstaken het plat
telandsbestuur niet voldoende is
ingericht. Een gebied met 30.000
tot 50.000 inwoners is echter aan
vaardbaar als grondslag voor een
geleed bestuur voor de gehele
„kop van Overijssel". Zo'n geleed
bestuur zou volgens prof. Brasz
in nauwe samenwerking met de
gemeentebesturen moeten wer
ken, maar deze gemeentebesturen
tevens in hun eigen waarde moe
ten laten. Het uitvoerend bestuur
zou in handen moeten komen van
de gezamenlijke burgemeesters,
die echter in hoofdzaak als geheel
een coördinerende taak krijgen en
derhalve zouden moeten optreden
als een soort senaat in federatief
verband. Het is allemaal nogal in
gewikkeld. In de Noordwest-hoek
zal er het laatste woord ook nog
wel niet over gesproken zijn.
Toch wordt het tijd, dat in dit
probleemgebied nummer één, dat
tevens aan natuurschoon een der
rijkst gezegende en pas hall ont
dekte recreatiegebieden van ons
land is, de zaken met meer ener
gie dan tot dusver worden aan
gepakt. Geen eenvoudige taak.
NOORDWEST-OVERIJSSEL
tastische zonsondergang op
:ér van genieten. Uw dia zit
ik zij de unieke binnen-drie-
Trania (geldt in alle landen
n het peuterwerkje van het
gedaan. De Ferrania servicre-
uw kleinbeeld kleurendia's
vorden ingeraamd in stevige
krijgt ze gratis thuisbezorgd i
turen die ook naar uw hutje
de Rivièra, uw herberg in
and voort). Overal kunt una
emomenten terugzien in dc
Ferrania DIA 28 kleinbeeld*
ke dia gratis ingeraamd
foto- on Ctnó-lmport N.V. Den Heaa - A Oam
JJct provinciaal bestuur heeft deze problemen al tijdig Ingezien, net eerste
streekplan van Overijssel kwam juist voor deze N.W.-hoek tot stand. Het
kreeg eind 1959 koninklijke goedkeuring. Thans ligt er een voorstel dit streekplan
nlt te breiden met de Noordoost Polder en Urk en In dit verband kan de vrzag
gesteld worden of ook de plannen voor samenvoeging van de negen eerder ge
noemde gemeenten niet opnieuw in een groter verband bekeken moeten worden.
We kunnen ons daarbij voorstellen, dat oude Zuiderzeesteden met een roemrijke
historie zoals Vollenhove, Blokzijl en Kuinre bestuurlijk zouden gaan aansluiten
by het nieuwe land, waaraan ze hun oude glorie danken toen dit land vroeger nog
door de zee beheerst werd.
"\7oor industrievestiging zijn de
stadjes niet gunstig gelegen,
zegt het streekplan. Steenwijk,
Meppel, Zwolle en Kampen trek
ken de ondernemers tot zich. De
meeste gronden in het gebied zijn
bestemd voor agrarische doel
einden.
Belangrijke inpolderingen hebben
het areaal vergroot: 't streekplan on
derscheidt verder gebied ten behoeve
van de rietcultuur; een beschermd ge
bied waarin een van de grootste laag-
veenmoerassen van Westeuropa voor
komt met zeer karakteristieke neder-
rettingsvormen; natuurreservaten o.a.
d| Weerrlbben en de oevers van de
Beulakkerwyde; tenslotte vinden we
hier belangrijke recreatiegebieden
(Giethoorn en Wanneperveen) in wel
ke omgeving 'n goed deel van de Ne
derlandse kunstenaarshart reeds een
eigen kolonie vormde.
Andrea Domburg, Ferdie Posthuma
de Boer, Rijk de Gooyer, Clara Eggink,
Richard Opland, Leen Timp, Cor
Stein, Jac en Verti Dixon zijn hier al
lang kind aan huis en de film ..Fanfa
re" van Bert Haanstra maakte niet al
leen een triomftocht door ons land,
maar bracht in een keer ook Giethoorn
midden in de belangstelling.
TN Noordwest Overijssel vinden we
-* nog nauwelijks ontsloten gebieden;
er zijn nog buurtschappen die per auto
niet bereikbaar zyn; het prachtige me
rengebied fungeert nog meer, als door
gangspoort naar de Friese wateren
dan als vaste trekpleister voor water
sporters. Land, lucht en water; bos,
weiden en moerassen liggen hier nog
vrij onbekommerd in hun eigen na
tuurlijke rust; de oude Zuiderzeestad
jes dragen hun verweerde glorie nog
mee in een soort status van drome.
rige openluchtmusea
Wat moet er van dit gebied worden?
Een groot natuurreservaat, zoals som
migen wel zeggen? Een gebied voor
massa-recreatie zoals anderen er wel
Inzien? Moet er enige industriële ont
plooiing komen of moet de streek
maar verder blijven vegeteren op een
afbrokkelende agrarische invloed, die
sinds 1947 zijn mannelijke beroepsbe
volking van ruim 4600 zag inkrimpen
tot circa 3400 personen?
ZO vormt Noordwest Overijssel in
wezen een vat vol problemen. ,,Het
is zo jammer dat er altijd alleen maar
negatief over geschreven wordt", zei
A. G. A. Dingeman Wierts, burge
meester van Steenwijk. Misschien
heeft hij gelijk. Misschien ook niet.
Economisch is de hele streek een
zorgenkind. Wat de rijke variatie van
zijn landschap en de dienovereenkom-
«scr v
1 - V -•
-
Bijhet watersportcentrum „De Blauwe Hand" bestaat hier vele watersportliefhebbers. De Beulaker weide
eas een campingTijdens het seizoen kamperen is nu een zeer uniek plassengebied.
ecmswm#o&
Mowi
•WW»-' MNRSMHSMtti&liSfó
deze instanties die gebieden in hun
oorspronkelijke staat behouden?'*
Natuurmonumenten wil graag de uit
gestrekte percelen beschermd hooiland
verpachten. Niemand wil ze hebben.
Waar zijn de wachters die de natuur
reservaten in stand moeten houden?
Met het organiseren van taak-vakan-
tiekampen komt men er niet. Zij los
sen het probleem niet op. Die oplossing
zal men moeten zoeken 'bij de autoch
tone bevolking, die van oudsher met
de streek vertrouwd is en kansen moet
krijgen om de factor „mens" weer in
haar réchten te hérstellen. ,,Doen we
dat niet en laten we de natuur aan
haar lot over, dan bestaat over 50 jaar
N.W. Overijssel niet meer en kunnen
we over 75 jaar weer opnieuw gaan
vervenen. Dit zijn de problemen en ik
zou graag gezien hebben, dat Ged. Sta
ten daar eens over gesproken hadden.
We lossen de problemen niet op door
de gemeentelijke grenzen op te heffen.
Dan ontstaat de kans op een technisch
verambtelijkte dictatuur, waar men
bang voor begint te worden. Ik ben
niet in staat tot het voeren van een
beleid op lange termijn, zegt de bur
gemeester. Het gebied is van nationaal
belang, maar als zodanig krijgt het. niet
die aandacht, welke het nodig zou heb
ben."
voortdurend kampt met een excessieve
migratie. De economische bezwaren
daarvan drukken ook hun stempel op
de sociale ontwikkeling, omdat er zo
wel kwalitatief als kwantitatief steeds
minder kader ter beschikking komt.
De welzynsontwikkeling wordt welis
waar bevorderd door subsidies van
maatschappelijk werk, maar deze zou
den pas reële betekenis kunnen krij.
gen, wanneer ook de welvaartsontwik
kelingen impulsen kon krijgen. Ook de
recreatievoorzieningen zouden kwali
tatief beter kunnen worden, wanneer
het gebied economisch en sociaal wel
varender zou zijn. Maar aan die wel
vaart ontbreekt nog veel.
Drs. H. A. Versteeg, directeur van
het ETIO zei eens dat de welvaart
van dit gebied schril afsteekt bij die
van de rest van Overijssel en derhal
ve nog schriller wanneer ze vergeleken
wo-rdt met de welvaart in Nederland.
stige mogelijkheden betreft is de hele
streek geen vat vol problemen. Wel
een land vol beloften met wellicht nog
nauwelijks verkende mogelijkheden.
Het land is economisch zwak. De cij
fers over de gemiddelde inkomens be
wezen het reeds. Wanneer er een de
pressie zou komen, dan zou ze daar
het eerst aan de oppervlakte treden",
zegt gedeputeerde H. Bakker. Het dag-
toerisme stijgt. De streek zelf profi
teert er nauwelijks van. De periferie,
steden als Zwolle en Kampen doen dat
in veel grotere mate. Het gebied is
geen ontwikkelingskern. Het provinciaal
bestuur heeft er genoeg voor gedaan
om Steenwijk al§ kerngemeente aan
gewezen te doen krijgen. Dat is mislukt.
Zwolle en Kampen- zijn dat wel, Mep
pel ook, maar dat is een aflopende
kerngemeente. Het aantal arbeids
plaatsen dat de industrie aan kan bie
den geeft onvoldoende compensatie
voor de afnemende werkgelegenheid in
de agrarische sector. Tussen 1960 en
1964 steeg het aantal industriële ar
beidskrachten in de gehele streek van
125 tot slechts 1563.
Qp verzoek van de streekraad heeft
het ETIO een sociaal-economisch
rapport uitgebracht. Er zal een be
leidsrapport op moeten volgen. „Tot
welke conclusie dit zal leiden, weten
we nog niet", zegt de heer Bakker,
,.maar de nadelige gevolgen van de
vertrekcijfers en van een veroudering
van de bevolking zullen we op een of
andere manier toch dienen op te van
gen."
„De rietcultuurf zit met grote moei
lijkheden. Er zal meer mechanisch ge
werkt moeten worden. Er zal ook een
scholing voor rietdekkers moeten
plaatsvinden.
Men zal een betere afzetpolitiek moe
ten gaan volgen, We willen er wat aan
doen, dat dit meer gebundeld wordt."
HET gebied telt te veel kleine scho
len. Het aantal leerlingen dat
voortgezet lager onderwys volgt is ge
ring en relatief in elk geval kleiner
dan de landelyke en provincie-gemid
delden. Er zUn 43 lagere scholen,
waarvan 36 met minder dan zes leer
krachten."
De heer Bakker registreert nuchter de
feiten-
Op 31 december 1962 volgde 22 pro
cent van de jeugd ulo of vho. In Over
ijssel 26 procent; in Nederland 29 pro
cent Na het schooljaar 1962 1963
werden toegelaten tot het ulo 41 pro
cent; Overijssel 48 procent. Nederland
54 procent. Dit betreft jongens. Bij
de meisjes is de verhouding 45. 52 en
56 procent.
A/TAAR er zjjn ook wel positieve din-
ItX gen", zegt de heer Bakker. Wan
neer de weg Amsterdam - Lelystad -
Steenwjjk Groningen gereed is, ligt
dit gebied slechts op één uur afstand
Blokzijl heeft als oude Zuider
zeestad een roemrijke geschiede
nis. Voor het stadje zijn, i.w.m.
recreatieplannen, nieuwe moge
lijkheden in de nabije toekomst
zeker weggelegd.
van Amsterdam. Het toerisme komt
aanbulderen. Dit gebied kreeg de eer
ste streek-VVV met een eigen direc
teur. De provincie riep een recreatie
stichting in het leven. Het project „De
Blauwe Hand" is in Wanneperveen in
uitvoering onder grote belangstelling
en financiële steun van Rijk en Pro
vincie.
De heer Bakker spreekt voorzichtig
over de samenvoegingsplannen. De mi
nister van Binnenlandse Zaken staat
er niet afwijzend tegenover. De gede
puteerde weet, dat er in de gemeen
ten geen eenstemmigheid is over deze
plannen. Hij betreurt echter, dat ze
niet tot een collectief alternatief wis
ten te komen. De streekraad heeft geen
bestuurlijke bevoegdheden, maar door
het werk van de streekraad is er meer
belangstelling gekomen voor de pro
blemen van dit gebied. „Ook dat is
waardevol", zegt de heer Bakker.
Maar wanneer de heer Bakker be
treurt dat er geen collectief alterna
tief is voor de samenvoegingsplannen
dan heeft d<e burgemeester C. van der
Wolf, die met grote enengie het re
creatieproject „De Blauwe Hand" tot
ontwikkeling bracht (investering circa
2 miljoen gulden voor een uniek wa
tersportcentrum van werkelijk grootse
allure) betreurt het dat Ged, Staten ten
aanzien van de ontwikkeling van N.W.
Overijssel geen visie wisten te produ
ceren.
»,Er is alleen maar negatief over
gesproken", zegt hij en ook de PPD wist
geen behoorlijke beleidslijn aan te ge
ven. Dat N.W. Overijssel expulsiege-
bied is, is al lang genoeg bekend. Dat
de gemiddelde inkomens er bijzonder
laag zijn eveneens, maar ze zijn niet
lager dan in sommige delen van Fries
land en Brabant. De streek heeft bij
zonder veel zelfstandigen. Het gaat er
om, wat men er van maken kan in het
kader van de gehele schaalvergroting,
waar we landelijk mee te maken heb
ben."
7">urgemeester Van der Wolf denkt
veeleer aan de mensen wier be
langen hy moet behartigen dan aan
de streek, alhoewel de toekomst daar
van natuurlijk ten nauwste met die
belangen verbonden is. Maar hy zou
wel eens een duideiyke uitspraak wil
len hebben over die toekomst. „Wan
neer men van de hele streek één groot
natuurmonument wil maken, dan zal
men ook de cultures binnen die streek
in stand moeten houden. Dit betekent
dat provincie en ryk er veel geld in
zullen moeten pompen. Dit betekent
dat men misschien bepaalde kleine
bedryfjes met subsidies in stand zal
moeten houden. Natuurbescherming en
Staatsbosbeheer kunnen wel grote ge-
ER zal meer geld in gepompt moe
ten worden", Dat is ook de me
ning van de burgemeester van Steen-
wyk. ,»We zitten met h«t probleem
dat we tot het noorden van Neder
land behoren, terwyi de hele ontwik
keling zich toespitst op het westen".
Tegen het raadsbesluit van Steenwijk,
dat wel alles voor samenvoeging voelt,
heeft deze burgemeester een minder
heidsnota ingebracht Hij acht het plan
te rigoureus en te ingrijpend. De streek
hangt te veel als los zand aan elkaar.
De afstanden tussen de verschillende
gemeenten zijn te groot. De burgemees
ter acht het niet ondenkbaar dat Ged.
Staten toch nog met een ander plan
zullen komen.
Hij is trouwens over de ontwikkeling
van zijn gemeente niet ontevreden. Zij
moge dan geen ontwikkelingsgemeen
te zijn, de industrie doet het zowel
qua uitbreiding als nieuwe vestigingen,
niet onaardig. „Vergeleken met de an
dere gemeenten is de positie van
Steenwijk dan ook vrij gunstig. Er
komt 30 ha nieuw industrieterrein bij.
Het bestaande terrein van 12 ha is
nagenoeg volgebouwd. De onderwijs
voorzieningen in Steenwijk zijn gun
stig tot aan een lyceum, vijf ulo's en
een l.t.s. toe en de instelling van het
bedrijfsleven heeft ten opzichte van
vroeger duidelijk verbeteringen onder
gaan. Dat bedrijfsleven doet enthou
siast mee aan de stichting van een
nieuw cultureel centrum; het heeft
zelfs woningen gebouwd en een belang
rijk pluspunt voor de toekomst is, dat
de afstand tot Amsterdam wordt te
ruggebracht tot slechts 80 km."
De achtste industrialisatienota zei
dat de werkgelegenheidssituatie in dit
gebied, speciaal bekeken zou moeten
worden. Er is alle reden voor het ne
men van positieve maatregelen, zegt
de nota, maar zonder dat daarop een
speciaal accent gelegd wordt.
ET Is een mooie leuze, maar weinig
positief voor een streek welke
IN dit verband is het probleem van
de sociale aanpassing minstens zo
belangryk als alle maatregelen dl» in
het economische vlak liggen. Ir. S.
Maso, die in 1961 secretaris was
van de plancommissie voor dit gebied,
zei toen, dat er nog te veel werk
krachten zyn, die de voorkeur geven
aan verbrokkelde arbeid. Een tydje
landarbeider zyn, punterverhuurder,
rietsnijder en werkloos. Bovendien
zyn er nog teveel mensen, die liever
in armoede leven als kleine zelfstan
dige, dan als beter betaalde arbeider
in de industrie. Er zyn hier nog te
veel mensen die zich schamen in de
industrie te werken en daaraan is ook
de publieke opinie schuld. Maar geluk
kig is er een kentering.
En van die kentering begint de In
dustrie thans aarzelend de vruchten te
plukken. De metaalnijverheid zag sinds
1960 het aantal werknemers stijgen
van 164 tot 339; de kleding en reini
ging van 101 tot 172. Het rapport van
de ETIO over de ontwikkeling van
de personeelsbezetting zegt dan ook
dat verdergaande industrialisatie in
dit gebied noodzakelijk is en dat
Steenwijk daarvoor gerede mogelijkhe
den biedt. De te verwachten verdere
afvloeiing uit de landbouw schept in de
komende jaren gunstige vooruitzichten
tot aanwerving van arbeidskrachten.
Maar op een of andere manier, zal
toch eerst ten aanzien van de kansen
voor deze hele streek een verlossend
woord gesproken moeten worden. Het
beleidsrapport, waarover gedeputeerde
Bakker sprak, zal spoedig op tafel
moeten komen, maar de inhoud daar
van is nog volledig in de schoot der
toekomst verborgen.
Y\ at er niettemin voldoende
energie in de streek voorhan
den is, bewijzen de woorden van
gedeputeerde mr. J. Niers, die hel
elan waarmee initiatieven op re
creatief gebied juist hier tot uit
drukking worden gebracht als
voorbeeld stelde aan de hele pro
vincie.
N.W. Overijssel. Nog steeds
probleemgebied en nog steeds ge
bied zonder beleid. Het wordt nu
zo langzamerhand tijd, dat daarin
verandering komt.
ONZE
TWEELINGPUZZEL
Als variatie deze
keer een „tweeling-
puzzel". Het lijkt een
gewone kruiswoord
puzzel, maar deze be
staat uit twee volko
men identieke dia
grammen. Voor elk
daarvan is er een op
gave met eigen om
schrijvingen. De moei
lijkheid voor onze
puzzelliefhebbers is
echter, dat de om
schrijvingen gecombi
neerd zijn. Zo staat
er bij horizontaal 2:
hoofdtooi; hijswerk-
tuig. Nu kan die
hoofdtooi komen op de
vijf hokjes in het
linker diagram, maar
het kan ook, dat het
achter 2 hoort in het
rechter diagram. Ho
rizontaal 7 geeft als
omschrijving: reeds;
stofmaat. Hoort het
een nu links en het
ander rechts, of om
gekeerd? Aan u de taak u^e piooiemen
op te lossen. Wanneer de puzzel goed
wordt opgelost, krijgt u twee complete
op zichzelf staande kruiswoordraadsels.
OPGAVE
Horizontaal: 2 hoofdtooi, hijswerktuig;
7 reeds, stofmaat; 9 lapd in Azië, dunne;
10 eikeschora, elasticiteit; 12 leurder,
hoop; 14 deel v.h. hoofd, Duits pers.
voornaamw.; 16 gesloten, netto; 17 berg
plaats, water in Brabant; 19 titel, bo
venaards wezen; 20 spil, en omgekeerd;
22 selenium, soort schip; 23 wapen, na-
tuurprodukt; 25 n.v. (Franse afk.), kin
der groet; 26 jongensnaam, voorzetsel;
27 rustplaats, deel der wet; 29 titel, vo
gel; 32 graafwerktuig, lopend touw; 33
toespraak, rivier in Duitsland; 36 dub
belklank, wereldorganisatie; 37 vloerbe
dekking, leesteken.
Verticaal: 1 levensstadium v.e. insekt,
schoenmakersgerei; 3 het Romeins im
perium, het Romeins imperium; 4 leger,
walkant; 5 water in Brabant, geogr. aan
duiding; 6 deel v.d. hals, windrichting;
8 watering, Europeaan; 11 bevestiging,
maatschappelijke groep: 13 ontginnen,
bieden veilig stellen, maar hoe willenbij wisselende beurt; 15 werpstrik, rij- rel, 75 est, 77 mei, 79 eg, 80 n.t.
tuig; li meisjesnaam, onderricht; 18
werpstrik, gebaar; 21 familielid, bevel;
24 godsdienst, dringend; 27 vloer, planeet;
28 mager, boogvorm; 30 nieuw, in plaats
van; 31 zwaardvis, haarkrul; 34 zang-
noot, stofmaat; 35 water in Friesland,
vreemde munt.
OPLOSSING
Horizontaal: 1 makker, 6 poedel, 10 ra,
11 knaap, 14 nr, 15 trans, 18 oir, 19 stoom.
21 ria, 22 iet, 24 the, 26 oom, 27 id, 29
lasso, 31 r.g., 32 s s., 34 ork, 36 ego, 38 dr,
39 pose, 41 era, 43 etina, 45 leo, 46 gede
gen, 47 ene, 48 lire, 50 eva, 51 reet, 52
ad, 54 elk, 56 vee, 57 es, 59 on, 60 einde,
63 ma, 65 nap, 67 rib, 68 urk, 70 ren,
72 haard, 74 ier, 76 ommen, 78 a.e., 79
essen, 81 e.o., 82 mollig, 83 triest.
Verticaal: 1 matras, 2 kraai, 3 kan,
4 r.k., 5 aai, 6 p.p., 7 ent, 8 droog, 9 lem
mer, 12 nota, 13 arts, 16 r.i.f 17 si 19 se,
20 oo, 23 elk, 25 hoe, 28 dos, 30 streven,
31 rot, 33 speld, 35 regel, 37 genre, 38
dante, 40 ooi, 41 ede, 42 aga, 44 nee.
49 ren, 52 eem. 53 arnhem, 55 kei, 56
ver, 58 sonnet, 59 opaal, 61 ibis, 62 dure
64 armoe, 66 aa, 67 r.d., 69 ko. 71 te, 73
