Gemini roept Mercury vliegt achter uit ROMAN MET DE WAARDE VAN EEN DOCUMENTAIRE Sigaretten worden minder gevaarlijk Waarheids getrouw L. Actueel Voorzichtig Gezelschap Wat kost een bijenvolk Reacties Droog en zoni Jfc begrijp de bezwari Geef mij tijd. Ja, het was liefde op h gezicht. Weersverwachting, med door het K.N.M.I., geldig avond: Overwegend droog en zon met in het noorden van he en dan overdrijvende w. den. Zwakke tot matige ei kust vrij krachtige wind. G andering in temperatuur Vandaag: zon onder 21 Maan onder 21.52 uur Morgen: zon °P 4.23 uur. 105* JAARGANG UitgaveN.V. Uitg. Mi DirecteurDrs. W. A. HoofdredacteurL. Leije Redactieraad J. M. A. C. J. v. Hootegem, mr. c Mes, mr. H. M. L. de Ree Vercauteren, L. J. v. '1 V\ BureauBreda - Reiger tel. 22341 (5 lijnen). Post Bureau voor de Zeeuws „Voorzichtig, voorzichtig, of je raakt uit de buurt van het schip...." Deze foto van ruimteman White zou een plaat in het boek kunnen zijn. Een jaar geleden za voor het eerst. Er zijn niet veel auteurs die een boeiende én verantwoorde roman over de ruimtevaart kunnen schrijven. Het onderwerp vereist, be halve een grote taalvaardigheid, een gedetailleerde kennis van de moeilijke ruimtevaarttechniek en het vermogen om zich in details te kunnen voorstellen wat bijvoorbeeld iemand ervaart, die met een snelheid van ruim 400 kilometer per minuut rond de aarde cirkelt en zich lijfelijk onttrokken voelt aan de werking van de zwaarte kracht. Science-fiction-schrijvers zijn er genoeg, maar meestal moet men bjj hen al te sterk de nadruk op „fiction" leggen. Ze laten breed geschouderde mannen in ruimtevaartpakken samen met mooie meis jes door het heelal dartelen en zich gedragen alsof de interplanetaire ruimte hetzelfde comfort biedt als de Scheveningse boulevard op een zonnige zomermiddag. We moeten eerlijk bekennen dat we ÊÈt\ het boek van Martin Caidin* met de- zelfde reserve ter hand hebben geno- men als de meeste ruimtevaartromans, '"ïfA Ten onrchte. In de roman Gemini roept Wi T Mercury" namelijk is een schrijver aan WÊ^ het woord die de lezer met een gedra- '-V'*,Pi UB - ft» matiseerd verhsel weet te boeien zon- tfÊÈ der dat hij zich ten aanzien van de we- tenschappelijke feiten ook maar de ge- fafeT^Tsc ÉSlMS die tijdens een Mercury-vlucht dreigt te auteur. Nochtans heeft het verhaal de stand van de ruimtevaarttechniek, ook verneemt mmi van de beproevingen die een astronaut tijdens zijn opleiding moet $r M doorstaan, van de enorme voorbereidin- 'ffik |l duizend en een dingen waarmee ^bij de 1 niet in werking stellen. Dit betekent dat I hij op een rampzalige manier aan zijn later lanceren de Amerikanen een Ge- De Russen maken er een erezaak van. Als zij de Amerikaan veilig omlaag zullen weten te brengen, betekent dit een niet onaanzienlijke prestigewinst. Tenslotte echter is het niet de Vosok, maar de Gemini die Pruet uit zijn be narde situatie bevrijdt. Een mooi verhaaltje? Natuurlijk. Maar het gaat hier vooral om de manier waarop. Een citaat uit het boek kan dit verduidelijken: „Honderd achttien minuten Ter wijl Yakovlev de handbediening van het ruimtevaartuig testte, vloog de Vo- stok IX in zuidwestelijke riching be zuiden Nieuw-Guinea. Hij passeerde het Australische schiereiland Cape York Enkele seconden later was hij binnen bereik van het peilstation Woomera. dat was ingeschakeld om de gedragin gen van de Mercury Seven na te gaan dan vervolgde hij zijn tocht langs de noordoostkust van Australië. De NASA- technicus in het station Woomera staar de naar zijn scherm. „Ik zou hebben durven zweren dat ik een positief doel had,., verklaarde hij tegen een vriend „Ach, jij begint sterretjes te zien. Ga maar liever een bak koffie halen. Honderd achtentwintig minuten Yakovlev zette een langzame, spiraal vormige beweging van zijn ruimtevaar tuig in. Het toestel passeerde het noor delijke deel van Nieuw-Zeeland. Pal ervoor lag het zuidelijkste gedeelte van de baan over de Stille Zuidzee. Honderd tweeëndertig minuten Tevreden, zelfs opgetogen over de sen sationele wijze waarop zijn toestel re ageerde, sprak Yakovlev in de micro foon van zijn bandrecorder en schakel de de telemetrische zender op Standby Honderd zevenenveertig minuten De Mercury Seven was, zonder dat de piloot dit wist, begonnen parallel te lopen aan de baan van de Vostok, maar de Amerikaanse capsule bewoog zich ver naar het noordwesten en steeg voor zijn vlucht over het gebied van het Panamakanaal. Honderd drieënvijftig mmuten Beneden strekte zich de Peruviaanse kust uit; Yakovlev schudde zijn hoofd om het lichte wolkendek dat zich ver naar zee uitstrekte. Honderd zevenenvijftig minuten De Vostok IX passeerde de evenaar boven Noord-Brazilië en schoot in noordoostelijke richting verder over de Atlantische Oceaan. Honderd vijfenzeventig minuten Portugal. Honderd zesenzeventig minuten NORAD, zat al te wachten. De banen van beide ruimtevaartuigen (er be staat geen twijfel meer dat er nu een tweede satelliet om de aarde draait) kwam vlak over Woomera. „Ik had 'm. Zo zuiver als iets op het scherm riep de radarman uit. „Geen transponder, maak kijk eens wat dat ding allemaal doet. Wat is daarboven in vredesnaam gaande?" Tweehonderdzeven minuten Ge laden met opwinding flitste het bericht het peilstation Woomera uit. Mamien in Cape Control sprongen overeind; het Goddard centrum in Maryland kwam plotseling met een intense activiteit tot leven. Op het ogenblik dat de tele foon in het Witte Hiuis rinkelde, riep de capsulecommunicator van Woomera de bestuurder van de Mercury Seven pp. „Mercury Seven, Hier Woomera Cap Com. Ik geloof dat u daarboven gezel schap hebt. Beschouw vorig bezoek als ongedaan. De radar geeft een defini tieve bevestiging dat zich momenteel een tweede ruimtevaartuig parallel aan uw baan beweegt." „Oké, Woomera, dat is 'begrepen. Nog meer nieuws?" Hij luisterde zorgvuldig. „Mooi zo, Woomera. Ik ga nu overschakelen op de automatische piloot De seconden tikten weg. Pruett kon het andere ruimtevaartuig niet te zien krijgen. Hij maake een kastje open en haalde er een kleine sterke kijker uit. Was er daarbuiten iets wat de zon weer kaatste, dan moest hij in staat zijn dat tegen de achtergrond van de sterren hemel te zien bewegen. Hij schoof de gezichtsplaat van zijn helm omhoog en „Ik heb hem!" In zijn stem klonk op winding. „Ik zie hem duidelijk afge tekend tegen het sterrenveld. Wie wat kan dat zijn? Ik dacht dat de Ge- mini de eerste uren nog niet gereed zou zijn Heeft de Cape iets mee gedeeld over de vlucht met de Ge- mini? Over.'' „Nee, Seven. Woomera Cap Com her haalt nee met betrekking tot de vlucht van de Gemini. Kunt u ook bijzonder heden ontdekken? Over." „Nee, het schijnt het ziet er groot uit, wat het ook is. Enig idee? Over." „Mercury Seven, u vervaagt snel. Her haal alstublieft uw laatste mededeling, over." Stilte. „Mercury Seven, hier Woomera Cap Com. Hoort u mij? Over." Niets anders dan de geluiden van de atmosferische storingen. „Seven, hier Woomera. Hoort u mij! Hoort u mij Geknetter; stilte.'' Hij hoorde het gesis van de lucht die hij inademde. Het leek alsof hij abso luut niet bewoog. De capsule bewoog zich langzaam in zijn richting. Ze ging iets omhoog zou ter hoogte van zijn hoofd komen. Met ge- vveld onderdrukte hij de neiging om zijn armen te bewegen, om te proberen zijn lichaam omhoog te brengen. Hij was bang dat hij eenvoudig zou gaan rollen of tuimelen. Hij dwong zich te wachten Htij kon de seconden bijna horen wegtikken. Nu hij was er bijna. Niet naar grijpen! Rustig aan, langzaam, voor zichtig Zijn handschoenen raakten de opper vlakte van de capsule. Hij dwong zich niet te duwen; hij probeerde zijn be weging af te remmen met zijn vingers. De capsule bezat nog steeds zijn massa van 3000 pond en hij zou ertegen kun nen afketsen. Heel voorzichtig oefende hij druk uit met zijn vingers, toen met zijn handen, terwijl hij zijn lichaam liet omzwaaien. H£t luik Hij greep de rand van het luikgat en kl< nde er zijn vingers omheen. Met zijn andere hand haalde hij de losse veiligheidslijn in. Daar hij zwaaide het eind van de haak langzaam, langzaam, de open ruimte in. Een ogenblik later voelde hij een ruk. Pruett had hem te pakken! Zijn adem kwam naar buiten met een diepe zucht. Het ergste was achter de rug. ZeroIgnition! over het noordelijke deel van Spanje. Yakovlev maakte opnieuw een aan tekening in zijn logboek, nadat hij de navigatieglobe had gecontroleerd met betrekking tot de sterrenbeelden. Alles draaide met buitengewone precisie: Honderd zevenenzeventig minuten de Franse grens overschreden. Honderd vijfentachtig minuten de Duitse grens overschreden; de Vo stok buigt oostwaarts af in zijn baan voordat hij zijn tocht naar het zuid oosten begint. Honderd achtentachtig minuten de Kaspische Zee. Honderd negenentachtig minuten Iran. Honderdeenennegentig minuten Pakistan. Honderd drieënnegentig mmuten witgetooid, grimmig en machtig rees het Himalaya-gebergte op vanuit een onrustig bed van grauwe stormwolken. Honderdvierennegentig minuten Zuidoostwaarts, naar de noordoostelijke kustlijn van India. Op dit ogenblik is de Mercury Seven begonnen onder een lichte hoek op de baan van de Vostok over de aarde te glijden. De baan ligt oostelijker, maar loopt parallel aan die van de Vostok. Het Mercury-ruimte- vaartuig zal pal onder de zuidpunt van India passeren. Honderd zesennegentig minuten De Golf van Bengalen. Tweehonderdvyf minuten boven Derby, aan dc noordkust van Austra lië. De Vostok schoot over het peil station van Woomera. Het personeel van dit peilstation, dat gewaarschuwd was door het hoofdkwartier van de Men krijgt de indruk dat de schrijver geen enkel detail verwaarloosd heeft. Bijzonder knap bijvoorbeeld is de ma nier waarop hij de uiteindelijke red ding van Pruett beschrijft, de angst wekkende voorzichtigheid waarmee de man in de Gemini te werk moet gaan wanneer hij zich, op enkele meters van de Mercury» buiten zijn capsule gaat begeven: „Het luik bleef bewegen. Dougherty trok zijn benen onder zijn lichaam, voelde contact met zijn zitplaats. Hij stond langzaam op, terwijl hij tegen het luik bleef duwen. Enkele ogenblikken later sprong het luik open. Jim Dougherty ging rechtop staan nee, dat is verkeerd. Er is niets tegen je voeten dan leegte. Hij zweefde met zijn voeten een paar centimeter boven zijn zitplaats. Hiij keek voor zich uit, draaide toen zijn lichaam langzaam, voorzichtig; in gewichtloze toestand kun je geen enkele verkeerde beweging maken Je moet eraan denken dat op elke actie een reactie volgt Doe niets plotseling of je schiet in de tegengestelde richting Voorzichtig! Hij keek de ruimte in Zijn oren gonsden. Het is het is ongelooflijk- Miljarden sterren keken kil op hem neer Hij voelde zich plotseling heel nederig Goeie hemel!, fluis terde hij. Hij schudde het gevoel van zich af. dwong zijn geest terug naar de riskante handeling die hij moest verrichten. Behoedzaam greep hij de rand van liet luik. Met uiterste druk bewoog hij zijn lichaam tot zijn voeten stevig op liet omhulsel van de Gemini rustten. Een beetje druk blijven uitoefenen met je handen. Mooi. Je voorzichtig, uiterst voorzichtig bewegen, of je zult uit de buurt van het schip raken en je hebt geen tyd te verliezen Hy bewoog zijn knieën iets, terwijl hij met beide handen bleef drukken. Nee, nog niet goed Hy bewoog zyn voeten enkele centimeters nas«r vo ren Mooi, zo zou liet wel luk ken Hij liet het luik los, hield zyn adem in en strekte toen zyn benen. Hy zweefde. Langzaam, onmiskenbaar zweefde hij. Zijn lichaam dreef naar het Mercury- ruimtevaartuig, maar zes meter aan de overkant van een oneindig diepe kloof De auteur blijkt, behalve met de techniek van de ruimtevaart, ook ver trouwd te zijn met de interne gang van zaken in de bureaus, waar over de nieu we projecten wordt beslist en waar wat overigens begrijpelijk is lang niet altijd een voorbeeldige eensgezind heid heerst. Bovendien maakt hij de lezer duide lijk dat er niet alleen op Cape Kennedy aan ruimtevaart wordt gedaan. Op tal rijke andere plaatsen werkt men even intensief aan de voorbereiding van de vluchten. Tientallen fabrieken en re searchcentra zijn bij de projecten in geschakeld. Het is mede de verdienste van de auteur dat hij de lezer bijna terloops duidelijk weet te maken hoe duizelingwekkend complex de organi satie is, die tenslotte tot een geslaagde ruimtevlucht moet leiden. He boek van Caidin is overigens mo menteel bijzonder actueel. Zowel de Russen als de Amerikanen immers zijn bezig met pogingen om twee ruimte vaartuigen bijeen te brengen. In het licht van wat er allemaal nog komen moet, zijn het vrij „primitieve" ex perimenten. Wie de roman van Caidin gelezen heeft zal zich er echter voor hoeden dit woord een al te schampere betekenis te geven. Het lanceren van een ruimtevaartuig is werkelijk iets anders dan wat de Amerikaanse admi raai zich voorstelde, die na de eerste Spoetnik-lancering opmerkte, dat het geen kunst is een stuk ruw ijzer de lucht in te jagen. Martin Caidin: Gemini roept Mercu ry. Uitgeversmij. West-Friesland, Hoorn. In een ideale bijenweide staan hier de kasten opgesteld. De diertjes behoeven slechts even „de voordeur" uit om de honing uit de bloesems van de bomen te puren. (Van een medewerker) Het gaat niet goed met de bijen teelt in Nederland. De Vereniging tot Bevordering der Bijenteelt heeft op twee fronten alarm geslagen: er is een groot tekort aan „bijenweide" en bovendien, het aantal leden van de imker-organisaties loopt hard achter uit. Wilt u cijfers? Kort na de tweede wereldoorlog waren er nog 24.000 die hun hart aan deze bezige diertjes had den verpand. Dat aantal is nu ontstel- (Van onze correspondent in Bonn) BERLIJN Alle rapporten over het gevaar van het roken van sigaretten, hebben niet al te veel geholpen. Er is geen bijzonder grote vermindering in het sigaretten roken te bemerken. De weten schap zal dus moeten blijven zoeken naar de nicotinevrije sigaret, wat wel even moeilyk schijnt te zijn als de ont dekking van het vierkante garen of van de nachtspiegel met het oor aan de an- dere kant. Prof. Ernest Wynder, een Amerikaan se kankerspecialist heeft dezer dagen de diagnose gesteld, dat de verder rokende mensheid lijdt aan de illusie der onster felijkheid. Prof. Wynder en Westduitse en Zwitserse geleerden hebben op uit nodiging van de „Deutsche Gesellschaft für Sozialmedizin" in Berlijn gediscus sieerd over de oorzaken van longkan ker. De Amerikaanse geleerde is het niet eens met vele zijner Westduitse colle ga's, die nog steeds niet geloven, dat er tussen het roken (van sigaretten) en longkanker een direct oorzakelijk ver band bestaat. Westduitse geleerden ge- lr oven, dat de luchtverontreiniging er min stens evenveel mee te maken heeft. Professor Wynder zei echter resoluut: „Men kan net zo goed debatteren over de vraag, of de aarde rond is als over de vraag, of roken longkanker veroor zaakt" Prof. Reinhard Poche uit Düsseldorf, die het vorige jaar in een rapport nog had geprobeerd de stelling te weerleg gen, dat er verband bestaat tussen het roken van sigaretten en longkanker, was ditmaal in zijn verklaringen niet zo be slist. Hij wilde niet verder gaan dan te zeggen, dat het feit dat rokers veel va ker aan longkanker sterven dan niet- rokers, hoogstens een bewijs is voor de gevaarlijkheid van de sigaret. Men mag daaruit echter niet zonder meer conclu deren, meent hij, dat roken longkanker veroorzaakt. De Bonnse professor Mitt- mann wilde behalve sigaretterook ook alle andere factoren grondig onderzoe ken als eventuele oorzaken van longkan ker. Hij kwam met statistieken, die moesten bewijzen dat de toeneming van het aantal gevallen van longkanker met het roken van sigaretten niets uit staande heeft. Verheldèrend heeft de Berlijnse discussie niet gewerkt. De ge leerden, die voor de sigaretten-industrie werken, zijn blijkbaar toch wel de me ning toegedaan, dat er verband bestaat tussen roken en'longkanker. Zij doen ten minste iets. Zij zoeken naar de denico- tinisering van de sigaret. En zij hebben daarbij reeds enig succes kunnen boe ken, zo werd in Berlijn medegedeeld. Zelfs professor Wynder kon bevestigen, dat dankzij het werk van de geleerden der sigaretten-industrie in de afgelopen tien jaren de sigaret in ieder geval al minder gevaarlijk is geworden en daar mede reeds een veel zwakkere oorzaak van longkanker. Het einddoel is echter nog lang niet bereikt. Prof. Wynder bleef erbij, dat er voor de kanker-ver wekkende werking van sigaretterook maar al te veel bewijzen bestaan. De Amerikaanse professor legde een zware verantwoordelijkheid op de schouders der artsen. Hij zei, dat zij hun patiënten het sigarettenroken moeten verbieden. Wat de longkanker betreft: het risi co daalt onmiddellijk wanneer men op houdt met roken. Tien jaren na de laat ste sigaret is het risico volgens pro fessor Wynder zo gering alsof men nooit van zijn leven had gerookt. lend teruggelopen tot... 5500. Toch is de bij zij het dan op be scheiden schaal bezig te verhuizen van het land naar de stad. Niet in groten getale, maar toch als „huis vriend" van de stedeling, die in de beklemming van zijn „woonlaag" be hoefte gevoelt aan een hobby, waar aan elk mechanisme ontbreekt. Het is een nieuwe vorm van recreatie, een vrijetijdsbesteding, die de mens van het beton en de steenmassa's de kans biedt „terug te keren naar de natuur", een nostalgie, die elke sterveling met zich draagt. Steeds meer ziet men voornamelijk in de randstedenin minuscule tuintjes een of twee bijenkorven of -kasten staan. Wie in het gelukkige bezit van een volks tuintje is, kan zich helemaal speksnijder noemen. Anderen weer nemen met het dak van een schuurtje of zelfs het bal konnetje van de flat. Het is bovendien een goedikope hobby,want het beetje ge denatureerde suiker (voor aangesloten le den van een bijenvèrenging ook nog ac cijnsvrij) dat de bijen in de winter nodg hebben, is te verwaarlozen. En hoe groot is de trots van zo'n gelegenheidsimker, als hij zijn gasten 's morgens aan het ont bijt een potje zelf-gewonnen honing kan voorzetten? Maar ondanks deze hobby van natuur- minnende enkelingen gaat het met de bijenstand in Nederland niet goed. Zoals één zwaluw geen zomer maakt, zo ook kan één bijenkorf hier en daar bij de stedeling de teruggang van het totaal niet goed maken. Daarom voeren de Nederlandse bijen houders dit voorjaar een grootscheepse actie voor de uitbreiding van -wat zij de „bijenweide" noemen. „Bloemen en bijen" is de titel van een in een kleurige omslag gestoken brochu re, -die samengesteld is door de rijksbijen- teeltconsulent ir. J.F.A. Mommers te Til burg. Deze brochure \yerd toegezonden aan gemeentebesturen, plantsoenendien sten, tuinarchitecten en verder aan alle personen en instantes, die kunnen mee helpen de bijenweide uit te breiden. In ons land zijn te weinig bijen voor de bestuiving van de cultuurgewassen. Daardoor komt de vruchtbezetting van tal van land- en tuinbouwgewassen in ge vaar en leveren ook de boomgaarden, die verstoken bleven van kruisbestuiving, veel minder op dan die, welke door bijen werden bezocht. De toenemende „verstedelijking", die de groene grens steeds verder terug dringt, is natuurlijk mede schuldig aan de drastische terugval van het bijen areaal, maar óók het niet efficiënt be planten van tuinen en parken, waardoor na de bloei van de boomgaarden te wei nig „jachtgebied" voor de bijen overblijft. Intussen is gebleken, dat de oproep van deze nuttige vereniging weerklank heeft gevonden in ons land, waar nog vele mensen wonen, die de bijenteelt een goed De tijd, dat men voor een bij envolk 12,50 betaalde, is defi nitief voorbij. De moderne houten kast heeft haar intrede gedaan en de bijen volken blijken ook daarin uitste„ kend te gedijen. De kast biedt vele voordelen boven de korf, al was het alleen al dat men er veel gemakkelijker bij kan en het volk op elk ogenblik van de dag kan observeren. Wat er in een korf, zit, is altijd maar een gok en daarom is voor de korf-im- kerij meer vakkennis nodig dan voor die van de kast. Wij vroegen aan een man, die het weten kan, hoe de prijzen lagen. Voor een korf met volk betaalt men al gauw f 35 en voor een kast met inhoud tussen de f 45 en f 50. Vaste bedragen zijn niet te noemen, omdat de tijd van aankoop ook een rol speelt, evenals de toestand van de kast, die dikwijls niet zo best is. hart toedragen. Of de actie het gewenste resultaat zal hebben, moet echter in de toekomst nog blijken. Vele gemeentebesturen hebben we! de gelijk notitie genomen van de „nood kreet", die hen bereikte. In Breda bij voorbeeld stimuleert de gemeentelijke overheid het houden van bijen door parti culieren. In deze stad werd zeer onlangs een propaganda-avond voor de bijenteelt gehouden, die volledig slaagde en waar van de successen binnen enkele jaren merkbaar zullen zijn. Maastricht helpt mee aan de actie door m stadsparken een plantsoenen veel coto- neasters (dwergmispels) en symphoricar- pus aan te planten. Het zijn heesters, die zeer honinghoudend zijn en daarom graag bevlogen worden door bijen. Verder zorgt de gemeente Maastricht voor een uitge breid lindenareaal, waarvoor de bijen ook veel belangstelling tonen. Jammer is het, dat in Zuid-Limburg, Zuid-Brabant en een deel van Zeeuwsch- Vlaanderen de mijtziekte onder de bijen heerst. In verband daarmee mag met de bijenvolken niet worden gereisd. Luilekkerland voor de nijvere bijen. Een bloeiende boomgaard zoemt in het voorjaar van de ho- ninggaarders, die door hun kruis bestuiving zo'n prachtige taak ver vullen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 8