DOOR INTEGRATIE VAN EUROPA Beatrix moet monarchie een nieuw gezicht geven Drakesteyn is zeer smaakvol ingericht Taak als kroonprinses BEATRIXZOVÉÉL MOGELIJK LEREN Beatrix op bres voor Europa Droom van 'n Draeck" Dit sa Beatrix Jeugd moet offeren voor er is nog oneindig veel te doen' over..... Dit zeggen zij over de monarchie Taak van de vorst Emma regeerde als eerste naar grondwet J ailjfffAAN STRAATSJBURGrE Problemen liever van binnenuit benaderen REIZEN REPRESENTATIE 15 DAGBLAD DE STEM EMMA regentes W1LHELMINA strijdende vorstin JULIANA nieuwe mentaliteit BEATRIX monarchie-nieuwe-stijl „De monarchie is niet slechts een gees testoestand of een kwestie van ge voel. Zü is een levend organisme, dat teruggaat tot de oudste bron nen der geschiedenis en beantwoordt aan de diepste verlangens der mens heid. (Geoffrey Bocca) „In onze tijd, waarin de mensen zo dikwijls door een gevoel van een zaamheid worden geplaagd, heeft een monarchie een diepe samenbin dende taak. Genegenheid en dank baarheid jegens de koninklijke fa milie zijn immers ook een band tus sen de leden van ons volk. Het is een voorrecht, dat deze band uit drukking vindt in koninklijk cere monieel, in eenvoud en menselijk heid en in onbetwiste aanhankelijk heid". (Prof. mr. F. Duynstee) „Het constitutionele koningschap is een der hechtste waarborgen voor een democratisch staatsbe stel. Het plaatst voorts de drager van de Kroon boven de partijen en maakt hem aldus tot een symbool van nationale eenheid". (Prof. mr. P. J. Oud) (Van een onzer redacteuren) Als Beatrix koningin wordt („maar dat duurt nog wel twintig tot dertig jaar" zegt ze zelf) zal ze de derde vrouw in successie zijn, die de Nederlandse troon bestijgt. Zij zal tot taak krijgen de monarchie zinvol te houden in een tijd, waarin grenzen steeds meer vervagen of al uitgewist zijn, Europa geïntegreerd zal wor den of al zal zjjn, en landen een groot deel van hun soevereiniteit prijs zullen (hebben) moeten geven. Op het eerste gezicht een taak vol paradoxen, maar desondanks geen onmogelijke. Het Europa-van-straks zal immers geen totale samensmelting, geen uniforme massa moeten zijn, maar een eenheid, waarbinnen ruimte moet overblijven voor nationale verscheidenheid. Zjj zal tot taak krijgen de monarchie een weer ander gezicht te geven, zoals haar drie voorgangsters dat eveneens hebben moeten doen. Eigenlijk begon het met koningin Emma, die in 1890 na de dood van Willem III voor de duur van acht jaar regentes werd. Tot de „erfenis", die deze haar naliep behoorden o.a. constitutionele moeilijkheden met het kabinet, omdat Willem III zich nooit had willen neerleggen bij de machts- beperking, die hem door de grondwet van 1866 was opgelegd. Emma be greep haar tijd, zwichtte voor de meer democratische denkbeelden en her stelde de verbroken band tussen ka binet, parlement, volk en vorstin. Vanaf dat moment kreeg de monar chie een andere inhoud en de vorstin een andere taak. Emma regeerde als eerste strikt constitutioneel, begreep haar louter adviserende taak en in troduceerde een nieuw element in de monarchale taak: het veelvuldige contact met het volk en het neerdalen van de troon, waarop haar voorgang sters zo hemelhoog gezeteld hadden. Wilhelmina trok deze lijn door: nóg meer bezoeken aan stad en land. nóg meer medeleven met nood en ellende en verdere machtsbeperking. Toch kreeg haar bewind een geheel eigen gezicht. De eerste wereldoorlog maak te haar immers tot een symbool van onafhankelijkheid, de tweede tot een van verzet - tot - het - bittere einde. Wilhelmina was de/militante vorstin, die te paard de troepen inspecteerde, de koningin, die onder het prikkel draad door kroop om bevrijd gebied te kunnen betreden, de strijdende vrouw, die tijdens de tweede wereldoorlog het plichtsbesef van het Amerikaanse con gres mobiliseerde, kortom de enige man in Londen", zoals Churchill het eens uitdrukte. Juliana heeft weer een geheel ander stempel op onze monarchie gedrukt, en doet dat nog steeds. Zij moet het koningschap aanpassen aan een tijd, waarin romantiek wijkt voor zakelijk heid en praal voor efficiëncy. Zij moet het koningschap acceptabel maken voor een generatie, die koningen zag gaan en presidenten zag komen en die eigenzinniger, onstuimiger en nuchterder is in haar opvattingen. Dat eist weer een andere vorm voor en een nieuwe inhoud van de monarchie. Een ander facet van haar bewind was het volk doen wennen aan een unieke situatie in ons land, dat door het dekolonisatieproces Nederlands- Indië en Nieuw-Guinea verloor en tot de „kleintjes" in de wereld ging be horen. Een zware psychologische klap voor menige Nederlander, wiens na tionale trots in zo grote mate steunde op het bezit van onze uitgestrekte overzeese gebiedsdelen. Die klap moest koningin Juliana mede voor haar volk opvangen! De oprichting van de Benelux, de noodzakelijkheid van Europese integratie en de moei zame pogingen in deze richting nopen haar bovendien nu al tot het leggen van de fundamenten voor een monar chie, die in het Europa - van straks levensvatbaar zal moeten zijn. Welke stempel prinses Beatrix op ons koningschap zal drukken zal de tijd moeten leren. Feit is, dat zij de B*» „."Tromiot *«i A«* et4iE(«g iC O Wrat#* 4' Va zk-it met ,|u-V «J '«■«tij a* iwte nrfnu' Vas ee «ut g\ n Ve» wiiSr «Ct •V waar. .r wttfc»s» kr* ir W toomS?» «ij ov ftè" o\P „vVl\ ,v Ht vyp ««veal"-.-tv.AA.r"v«»i »f- :i<* xi \\)V> Met opet, M ü.t aaevalt^i c>v« S Viag«& wnd fk ver- AiroSe-rfeWtsa d«v{ fedsr Wftos H<- mg',» vjjfiten mteates -wgfeifa ym zm «sri imns ws owr ■■«fa viüticaa<$s« ta e» f BBC m ,--'•'«49» De Cm. i-» bg „aa O* een wat nffi*. >Ji n&it*" 'ASti te treffeo, Sa» Serf tit. waot hei •&■>- .tansroer» ttfA* tui «iSïysr, <!k ver-, -«wreffafxl afetraft« Gr| PB*- ,3* monarchie een zinvolle taak zal moe ten geven in een totaal ander Europa. Dat wordt wellicht de meest rigoureu ze gedaanteverwisseling, die het ko ningschap ooit heeft ondergaan. De evolutie van een zekere autocra tie onder Willem III tot parlementai re democratie onder Juliana heeft de taak van de vorst vergemakkelijkt. Vroeger moest de vorst zelf de beslis singen nemen, nu dragen zijn minis ters de verantwoordelijkheid. Hij heeft zijn belangrijke adviserende en stimulerende stem in het staatsblad behouden. In welke mate, dat onttrekt zich aan onze waarneming. Door hem genomen initiatieven komen immers op naam van de verantwoordelijke minister, zodat de vorst nooit met de eer kan gaan strijken. Hierdoor mist hij een middel tot het verwerven van populariteit en ontzag. Wel kan hij in het openbaar suggesties doen of ac ties aanmoedigen, maar die worden dan onmiddellijk weer gedekt door de ministeriële verantwoordelijkheid. De vorst is gebleven het symbool van eenheid en de onpartijdige arbi ter. Vooral in laatstgenoemde hoeda nigheid treedt hij vaak op, met name tijdens kabinetscrises. Echter steeds achter de coulissen van het staatsto- neel en dus onzichtbaar voor het gro te publiek: „Het geheim van Soest- dijk." Ondanks de verlichting van de taak van de vorst worden aan hem nog zware eisen gesteld: een sterk rechts gevoel, een volkomen onpartijdig oor deel, kennis van politieke stromingen en verhoudingen, staatkundige tact, de gave om uiteenlopende adviezen naar hun juiste waarde te beoordelen, belangstelling voor lief en leed, repre sentatieve kwaliteiten en een inne mend gedrag om goodwill te kweken. De verwachting, dat Beatrix aan deze eisen zal kunnen voldoen is alles zins gerechtvaardigd. Haar grondige opleiding en de studieuze wijze, waar op ze zich voorbereidt op de troon staan hier borg voor. Elders op deze pagina komen wij hier uitvoerig op terug. (Van een onzer redacteuren) Beatrix is kroonprinses in een tijd, waarin het maatschappelijk bestel steeds ingewikkelder wordt, de bemoeienis van de overheid met dat bestel steeds groter, public relations steeds belangrijker en de integratie van ons land in het ene Europa steeds onvermijdelijker. Het is voor de vermoedelijke erfgename van de kroon" onontbeerlijk deze evolutie op de voet te volgen en grondig studie te maken van de (.rob.'emen, die in alle secforen van het maatschappelijk bestel leven. Ze brengt daarom bezoeken aan legeronderdelen en Generale Staf, waar ze zich inwerkt in defensie-vraagstukken. Ze laat zich niet alleen voor lichten over b.v. de dagelijkse gang van zaken in een kazerne, maar ook over kwesties als de Europese luchtverdedigingsgordels. het werk doen, te leren kennen om me, als ik er een beetje inzit, nader op de praktijk te oriënteren". Sinds 1956, het jaar waarin zij staatsrechtelijk meerderjarig werd, is Beatrix in het bezit van een ei gen jacht, „De Groene Draeck", die haar werd geschonken door de ma rine, de scheepvaart en zeilsportbe- oefenaars. 't Jacht („een droom" noemt ze het) heeft een stalen romp dekken van teakhout en zwaarden van eikehout. Behalve zeilen heeft het ook een motor, zodat het onder alle omstandigheden kan varen. De „Draeck" bestaat uit een 4-persoons- hut, een salon en een verblijf voor de bemanning. De stoffering en de inrichting van het interieur werden uitgevoerd naar de wensen van de prinses. Ook maakte zij de ontwer pen voor het beeldhouwwerk aan de roef, de steven en de stuurkuip. Om helemaal thuis te raken in de gecompliceerde sociaal-economische sector brengt ze bezoeken aan zittin gen van de S.E.R. en de Stichting van de Arbeid. Zo woont loononderhande lingen bij en praat met werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers. Ze verschijnt in vergaderingen van Euratom, E.G.K.S. en andere supra-na- tionale instellingen, praat met Europe se topfunctionarissen, laat zich de pro. blematiek uitleggen, komt er eerlijk voor uit, dat „ze er nu helemaal niets meer van snapt", maar zet onvermoei baar door. Vooral Europese kwesties hebben haar intense belangstelling. Dit blijkt uit haar activiteiten als presidente van de Europese Werkgroep, waaraan wij elders op deze pagina uitvoerig aan dacht schenken. Helemaal niew is haar werk in de nationale raad voor maatschappelijk werk en de' academische raad. Zelf zegt ze hierover: „Al heb ik een vrij druk leven, toch vond ik, dat ik mijn tijd beter kon indelen en er wel wat bij kon doen. Het heeft een jaar geduurd voordat ik een vorm had ge vonden, waarin een combinatie van theorie en praktijk mogelijk was. In de nationale raad voor maatschappe lijk werk en de academische raad wil ik eerst alleen meeluisteren en me in werken in de problemen door de stuk ken te bestuderen en de mensen, die „Het lijkt me geweldig", vertelt ze verder, „om verschillende schakerin gen in Nederland te leren kennen, mensen in hun werk te ontmoeten, te weten hoe ze denken, waar ze van daan komen, waarom ze het doen. Hoe wel het in de praktijk meestal mee valt heb je toch bij officiële bezoeken de neiging om wat aan de oppervlakte te blijven en ik geloof, dat ik een hele boel dingen beter zal kunnen begrij pen als ik ze van binnen uit kan vol gen, al verbeeld ik me helemaal niet, dat ik nu alles zal gaan doorgronden". Veel aandacht besteedt Beatrix aan ge- brekkigenzorg en revalidatie, dat ze „ongelooflijk belangrijk werk" vindt. Buitenlandse reizen vullen vele da gen in Beatrix' agenda. Vooral met Suriname en de Antillen wil ze inten sief contact onderhouden. In 1958 bracht ze haar eerste visite aan onze koninkrijkdelen. „Nog maar zelden heb ik zoveel geleerd als in die maand daar. Alles was even nieuw voor me en al had ik me wel goed voorbereid op wat ik er zou vinden, de sfeer kan niemand je vertellen. De enorme af wisseling van de bevolkingsgroepen is iets fascinerends. Ik vond het onge looflijk de moeite waard". De prinses houdt van reizen, omdat het haar dwingt zich te verdiepen in allerlei zaken, waar ze normaal niet aan toe komt. Voor ze aan zo'n bezoek begint bereidt ze zich maandenlang grondig voor. „Je kunt soms vermijden aanstoot te geven of te kwetsen als je kleine dingen weet en het is altijd leuk om de reacties te zien als men merkt, dat je je best hebt gedaan om de gewoonten van het land te leren kennen. Haar reis naar Azië heeft de prinses alleen al drie maanden voorbereiding gekost. Ze nam lessen van mensen, die haar iets konden vertellen over de antropologie, de cultuur, de sociale en economische structuur, de geschiedenis en het gedragspatroon in de landen, die ze ging bezoeken. Het afleggen van officiële visites gaat Beatrix goed af. Ze slaagt erin direct andermans sympathie te verwerven en kweekt op deze wijze een massa goodwill. Steeds belangrijker wordt ook haar repre sentatieve taak in eigen land. Ze reist naar steden en dorpen om in contact te komen met alle lagen vein de bevol king en kennis te nemen van alle re gionale problemen en ontwikkelingen. Ze wil het volk leren kennen en wil, dat het volk haar leert kennen. Legio is het aantal instellingen, waar van Beatrix erelid of beschermvrouwe is. Geen functies, die uren werk be zorgen, maar samen toch een groot deel van haar belangstelling opeisen. Op officiële plechtigheden ontbreekt ze zelden. Deze vullen menig uur in Beatrix' agenda, die bovendien nog ruimte moet overlaten voor het ont vangen van gasten op haar kasteel en het beantwoorden van stapels brieven van landgenoten, die zich met aller lei problemen tot haar wenden. (Van een onzer redacteuren Temidden van de liefelijkheid van de Vuurse bossen rijst een tofmach- tig kasteeltje op, dat de naam Dra kesteyn draagt. Het is een zeventien- de-eeuws bouwsel, waarin de kroon prinses rust en tevens een vriende lijke werkgelegenheid vindt. Beatrix bekostigde zelf de aan koop. de verbouwing en de inrich ting. Ook het honorarium van de ar chitect werd door de prinses voldaan. De overheid heeft hierin geen aan deel gehad. Evenmin werden subsidies verleend. Het fraaie gebouw werd op haar aanwijzingen verbouwd en zelf deed Z1J de aankopen voor de inrichting. De inrichting van de vorstelijke ^oning is verrassend goed gekozen. Pasteltinten in behang en bekleding strelen het oog. terwijl geschenken Van buitenlandse hoven en regerin- fen op artistieke wijze een plaats werd gegeven. Een grote hal vormt de entree van net kasteel De muren werden wi+ ge pleisterd en kregen verdiepte pane len. Bovendien werd een zeventiende- eeuwse schouw aangebracht. De sjah van Perzië schonk c'.e prin ses bij haar bezoek aan zijn land een tapijt, dat nu een plaats heeft ge-vin nen in de „rode salon", rechts van oe hal. De wanden zijn hier boven een eenvoudige lambrizering bespan nen met roze-rode taft en ook de gor dijnen hebben deze kleur. De prinses heeft aan haar werk?.*- mer bijzonder veel zorg besteed. Zij wist de nuchtere zakelijkheid te we ren door een warme aankleding en ®eu huiselijke gezelligheid. Weliswaar trekt een hele wand met voorname boeken, pockets, encyclope dieën en in antiek leer gebonden kunstwerken onweerstaanbaar de aan dacht. maar anderzijds vindt rien op Beatrix' bureau foto's van de ko ninklijke familie terwijl enige vaas jes bloemen de hand van een vrouw verraden. Wanneer men de blikken door dit gezellige vertrek Iaat dwa len, ontdekt men foto's van koning Boudewijn en koningin Fabiola, van enige vriendinnen en van „My fair lady". Margriet de Groot. De herinneringen aan de jongste reis naar het land van de rijzende zon zijn schier tastbaar. Japanse poppetjes, een foto van de Japanse kroonprins en zijn echtgenote en voor al in de boekenrekken ,,De geschie denis van Japan" een naslagwerk over dit ongemeen hoeiende .land. Op de eerste verdieping zijn de zit kamer en de slaapkamer van prinses gelegen. De eikehouten trap die naar deze verdieping leidt is be legd met een roze tapijt. De kamer doet weldadig rustig aan, hetgeen me de werd bereikt door het goudkleurig Japanse glaspapier, dat de wanden siert. De wanden vormen een volko men combinatie met het diepbruine tapijt op de vloer Een van de wan den biedt plaats aan een schilderij, dat een geschenk is van de ouders van de prinses. Aan een andere wand ziet men enige iconen. In de slaapkamer van de prinses is blauw de hoofdkleur. De wanden zijn beplakt met zacht blauw Japans zijden behang. De vloer wordt ge dekt door een blauw tapij't. De aan grenzende badkamer is met Italiaanse witte tegels bezet. Enige afwisseling werd verkregen door met bloemen en vlinders versierde exemplaren. (Van een onzer redacteuren) „Wü. de jongeren, moeter, klaar staar» om een harmonischer en krachtiger Europa te bouwen. Maar dit zal slechts tot wording komen als wij bereid zijn offers te brengen, waar dat nodig is. als wij bereid zijn de verantwoorde lijkheden te dragen, die ov onze gene ratie rusten, als wjj de gelegenheden weten te grijpen om deel te nemen aan het onmetelijke werk, dat nog ver richt moet worden voordat ons doeJ bereikt zal zjjn" Dat L» de Beatrix, zo als ze is en niet zoals de boulevard pers haar zo graag zou zien. Niet de fonkelende figuur om wie een fleme- rige romantiek geweven is, maar een krachtige jonge vrouw, die bewust mei beide benen in deze twintigste eeuv staat. In 1961 tjjdens een rede in Tou louse voelde ze zich geroeper de jeugd voor het Europa van straks wakker te schudden. „Wij voelen een leegte en missen een gemeenschappelijk ideaaL Wij voelen ons niet geleid naar een welomlijnde toekomst en trachten di- Leegte te vul len door een tamelijk negatief mate rialisme". zo constateerde ze. Wat daar aan te doen? „We moeten onze geeste. lijke instelling veranderen, onze traag heid afschudden. We moeten ons niet afwenden van de enorme vraagstuk ken en ons verschansen achter een muur van afzijdigheid en passiviteit Deze verschijnselen zijn een vergrijp en vernietigen onze toekomst" En tot de intellectuelen onder haar gehoor: „U moet de blik wijd geopend hebben op de wereld. U moet haar frank en vrij beoordelen, onafhankelijk, onstui mig zelfs. U moet de duizenden jonge ren om U heen inspireren, organiseren, inlichten en bezielen". Haar gehoor was verbouwereerd Toen het daar overheen was kwam de kritiek los. „Knappe vent, die deze rede voor haar in elkaar gezet heeft" „Ze zegt nu vel wat we moeten doen. maat wat doet ze zelf?". Die knappe vent is er niet geweest Het waren hóar woorden en haar ide alen. Ze zette haar woorden om in da den en nauwelijks één jaar later werd onder haar leiding de Europese Werk groep opgericht. Het doel was tweele dig: hulp verlenen aan mensen, die de ze hulp nodig hebben en de Europese jeugd belangstelling inboezemen voor de medemens. Eerste resultaat: de we- derpbouw van bet Perzische dorp Dousadj, dat door een aardbeving was verwoest. „Er is nog zo ontzettend veel werk te doen", zegt Beatrix nu. „Niemand kan gemist worden, iedereen kan wat bieden, al zou het alleen maar zijn po sitieve belangstelling zijn. Als wij ge zamenlijk willen, dan zullen wij on voorstelbaar 'eel bereiken". De oudere generatie kan daarbij on schatbare diensten bewijzen. „Daaruit kunnen onze leermeesters en onze leidsmannen komen", meent ze. „Op voorwaarde, dat zij begrijpen, dat de jeugd van nu zich niet meer laat lij men door fraaie woorden. Laten zij ons hun meningen en inzichten uiteen zetten, duidelijk, concreet, scherp, fel zelfs. Wij zullen naar ze luisteren e met hen discussiëren. Mooie woorden hebben wij genoeg gehoord. Wij willen stevig aangepakt worden. Wij aanvaar den, dat hun opvattingen verschillen van de onze. Laat hen ook aanvaarden dat onze opvattingen verschillen van de hunne en htterrein van discussie zal open zijn en eerlijk". Praat men met Beatrix over het Europa van straks dan zit ze prompt op haar praatstoel. „Ik zou willen, dat op de scholen minstens één uur per week „Europa" gedoceerd wordt, zodat de jeugd leert, dat Europa voor ons als geheel belangrijker is dan Nederland alleen. Wij moeten over onze grenzen Leen durven en willen kijken". Ze ziet een geïntegreerd Europa niet als een middel tot zelfbehoud of als een poging tot welvaartsvermeerde ring, maar als een manier tot verbroe dering met behoud van de goede na tionale kwaliteiten van iede land. Niet als een totale jamensmelting van sta ten en volkeren, maar als een verbon denheid, waarbinnen ruimte genoeg overblijft voor nationale verscheiden heid. Niet als een onbereikbaar ideaal, maar als een noodzakelijke ontwikke ling. „Door vorm te geven aan onze gedachten in een Europese geest be vorderen wij een Europets bewustzijn dat, naar mijn overtuiging, tot de enige oplossing kan leiden voor onszelf en voor dit deel van de wereld, ook al lijkt ons zijn toekomst vandaag nog verward en ingewikkeld". HAAR TAAK ALS KROON PRINSES DIT ZEI DE PRINSES OVER „Nu zoveel mogelijk proberen te be grijpen. Zoveel mogelijk zien en zo veel mogelijk te weten te komen. Ik wil nu die dingen doen, waar ik la ter niet meer aan toe kom. Ik zou me niet zo breed oriënterer. als ik niet wist wat er later moet komen. Het is ^onvermijdelijk, dat je daar mee bij alles wat je doet rekening houdt". PRESIDENT KENNEDY „Ik heb maar heel weinig mensen ontmoet met wie ik direct zo fijn contact had. Van mijn kant probeer ik altijd zo snel mogelijk door het koetjes-en-kalfjes-stadium van een gesprek heen te breken. Het is zon de om je tijd daarmee te verknoeien als je bijzonder interessante mensen ontmoet. Ik heb met president Ken- nendy, geloof ik, de hele wereld af gepraat". ROMANCE-GERUCHTEN „Het is abnormaal als iedere eer ste kennismaking of vluchtige vriendschap direct als een grote liefde wordt uigebazuindIk heb veel vrienden en kennissen, ook in het buitenland, maar het wordt benauwend als iedere vriendschap „liefde" moet zijn. Ik zou het er veel te druk mee hebben". KRITIEK ..Het aanmoedigen van gezonde kri tiek is van zulk een vitaal belang, omdat er tegenwoordig maar al te veel jonge mensen zijn, die alleen negatief in hun opvattingen zijn. Zij dragen de last van een leven zonder hoop of idealen. Voor mij betekent het hebben van idealen niet noodza kelijkerwijs, dat men een idealist is; het is veeleer een positieve houding ten aanzien van het leven en ik ge loof, dat de negatieve houding, di* zo wijd verbreid is onder de jeugd van Europa en Amerika, een zeer groot gevaar betekent voor onz* be schaving"

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 9