DOOR INTEGRATIE VAN EUROPA
Beatrix moet monarchie
een nieuw gezicht geven
Drakesteyn is zeer
smaakvol ingericht
Taak als kroonprinses
BEATRIXZOVÉÉL
MOGELIJK LEREN
Beatrix op bres voor Europa
Droom van
'n Draeck"
Dit sa
Beatrix
Jeugd moet offeren voor
er is nog oneindig veel te doen'
over.....
Dit zeggen zij
over de
monarchie
Taak van de vorst
Emma regeerde
als eerste
naar grondwet
J
ailjfffAAN STRAATSJBURGrE
Problemen liever
van binnenuit
benaderen
REIZEN
REPRESENTATIE
15
DAGBLAD DE STEM
EMMA
regentes
W1LHELMINA
strijdende vorstin
JULIANA
nieuwe mentaliteit
BEATRIX
monarchie-nieuwe-stijl
„De monarchie is niet slechts een gees
testoestand of een kwestie van ge
voel. Zü is een levend organisme,
dat teruggaat tot de oudste bron
nen der geschiedenis en beantwoordt
aan de diepste verlangens der mens
heid.
(Geoffrey Bocca)
„In onze tijd, waarin de mensen zo
dikwijls door een gevoel van een
zaamheid worden geplaagd, heeft
een monarchie een diepe samenbin
dende taak. Genegenheid en dank
baarheid jegens de koninklijke fa
milie zijn immers ook een band tus
sen de leden van ons volk. Het is
een voorrecht, dat deze band uit
drukking vindt in koninklijk cere
monieel, in eenvoud en menselijk
heid en in onbetwiste aanhankelijk
heid".
(Prof. mr. F. Duynstee)
„Het constitutionele koningschap is
een der hechtste waarborgen
voor een democratisch staatsbe
stel. Het plaatst voorts de drager
van de Kroon boven de partijen
en maakt hem aldus tot een
symbool van nationale eenheid".
(Prof. mr. P. J. Oud)
(Van een onzer redacteuren)
Als Beatrix koningin wordt („maar dat duurt nog wel twintig
tot dertig jaar" zegt ze zelf) zal ze de derde vrouw in successie
zijn, die de Nederlandse troon bestijgt. Zij zal tot taak krijgen
de monarchie zinvol te houden in een tijd, waarin grenzen steeds
meer vervagen of al uitgewist zijn, Europa geïntegreerd zal wor
den of al zal zjjn, en landen een groot deel van hun soevereiniteit
prijs zullen (hebben) moeten geven. Op het eerste gezicht een
taak vol paradoxen, maar desondanks geen onmogelijke. Het
Europa-van-straks zal immers geen totale samensmelting, geen
uniforme massa moeten zijn, maar een eenheid, waarbinnen
ruimte moet overblijven voor nationale verscheidenheid. Zjj zal
tot taak krijgen de monarchie een weer ander gezicht te geven,
zoals haar drie voorgangsters dat eveneens hebben moeten doen.
Eigenlijk begon het met koningin
Emma, die in 1890 na de dood van
Willem III voor de duur van acht
jaar regentes werd. Tot de „erfenis",
die deze haar naliep behoorden o.a.
constitutionele moeilijkheden met het
kabinet, omdat Willem III zich nooit
had willen neerleggen bij de machts-
beperking, die hem door de grondwet
van 1866 was opgelegd. Emma be
greep haar tijd, zwichtte voor de meer
democratische denkbeelden en her
stelde de verbroken band tussen ka
binet, parlement, volk en vorstin.
Vanaf dat moment kreeg de monar
chie een andere inhoud en de vorstin
een andere taak. Emma regeerde als
eerste strikt constitutioneel, begreep
haar louter adviserende taak en in
troduceerde een nieuw element in de
monarchale taak: het veelvuldige
contact met het volk en het neerdalen
van de troon, waarop haar voorgang
sters zo hemelhoog gezeteld hadden.
Wilhelmina trok deze lijn door: nóg
meer bezoeken aan stad en land. nóg
meer medeleven met nood en ellende
en verdere machtsbeperking. Toch
kreeg haar bewind een geheel eigen
gezicht. De eerste wereldoorlog maak
te haar immers tot een symbool van
onafhankelijkheid, de tweede tot een
van verzet - tot - het - bittere einde.
Wilhelmina was de/militante vorstin,
die te paard de troepen inspecteerde,
de koningin, die onder het prikkel
draad door kroop om bevrijd gebied te
kunnen betreden, de strijdende vrouw,
die tijdens de tweede wereldoorlog het
plichtsbesef van het Amerikaanse con
gres mobiliseerde, kortom de enige
man in Londen", zoals Churchill het
eens uitdrukte.
Juliana heeft weer een geheel ander
stempel op onze monarchie gedrukt,
en doet dat nog steeds. Zij moet het
koningschap aanpassen aan een tijd,
waarin romantiek wijkt voor zakelijk
heid en praal voor efficiëncy. Zij moet
het koningschap acceptabel maken
voor een generatie, die koningen zag
gaan en presidenten zag komen en
die eigenzinniger, onstuimiger en
nuchterder is in haar opvattingen. Dat
eist weer een andere vorm voor en een
nieuwe inhoud van de monarchie.
Een ander facet van haar bewind
was het volk doen wennen aan een
unieke situatie in ons land, dat door
het dekolonisatieproces Nederlands-
Indië en Nieuw-Guinea verloor en tot
de „kleintjes" in de wereld ging be
horen. Een zware psychologische klap
voor menige Nederlander, wiens na
tionale trots in zo grote mate steunde
op het bezit van onze uitgestrekte
overzeese gebiedsdelen. Die klap
moest koningin Juliana mede voor
haar volk opvangen! De oprichting
van de Benelux, de noodzakelijkheid
van Europese integratie en de moei
zame pogingen in deze richting nopen
haar bovendien nu al tot het leggen
van de fundamenten voor een monar
chie, die in het Europa - van straks
levensvatbaar zal moeten zijn.
Welke stempel prinses Beatrix op
ons koningschap zal drukken zal de
tijd moeten leren. Feit is, dat zij de
B*»
„."Tromiot *«i A«*
et4iE(«g iC
O Wrat#* 4'
Va
zk-it met
,|u-V «J
'«■«tij a* iwte nrfnu' Vas
ee «ut g\ n
Ve» wiiSr «Ct
•V
waar.
.r wttfc»s» kr*
ir W toomS?» «ij ov
ftè" o\P „vVl\
,v Ht vyp ««veal"-.-tv.AA.r"v«»i
»f- :i<* xi \\)V> Met opet,
M ü.t aaevalt^i c>v« S Viag«& wnd
fk ver- AiroSe-rfeWtsa d«v{ fedsr
Wftos H<- mg',» vjjfiten mteates -wgfeifa ym
zm «sri imns ws owr
■■«fa viüticaa<$s« ta e» f
BBC m
,--'•'«49» De Cm.
i-» bg
„aa O*
een wat nffi*. >Ji n&it*"
'ASti te treffeo, Sa» Serf
tit. waot hei •&■>-
.tansroer» ttfA*
tui «iSïysr, <!k
ver-, -«wreffafxl afetraft« Gr|
PB*- ,3*
monarchie een zinvolle taak zal moe
ten geven in een totaal ander Europa.
Dat wordt wellicht de meest rigoureu
ze gedaanteverwisseling, die het ko
ningschap ooit heeft ondergaan.
De evolutie van een zekere autocra
tie onder Willem III tot parlementai
re democratie onder Juliana heeft
de taak van de vorst vergemakkelijkt.
Vroeger moest de vorst zelf de beslis
singen nemen, nu dragen zijn minis
ters de verantwoordelijkheid. Hij
heeft zijn belangrijke adviserende en
stimulerende stem in het staatsblad
behouden. In welke mate, dat onttrekt
zich aan onze waarneming. Door hem
genomen initiatieven komen immers
op naam van de verantwoordelijke
minister, zodat de vorst nooit met de
eer kan gaan strijken. Hierdoor mist
hij een middel tot het verwerven van
populariteit en ontzag. Wel kan hij in
het openbaar suggesties doen of ac
ties aanmoedigen, maar die worden
dan onmiddellijk weer gedekt door de
ministeriële verantwoordelijkheid.
De vorst is gebleven het symbool
van eenheid en de onpartijdige arbi
ter. Vooral in laatstgenoemde hoeda
nigheid treedt hij vaak op, met name
tijdens kabinetscrises. Echter steeds
achter de coulissen van het staatsto-
neel en dus onzichtbaar voor het gro
te publiek: „Het geheim van Soest-
dijk."
Ondanks de verlichting van de taak
van de vorst worden aan hem nog
zware eisen gesteld: een sterk rechts
gevoel, een volkomen onpartijdig oor
deel, kennis van politieke stromingen
en verhoudingen, staatkundige tact,
de gave om uiteenlopende adviezen
naar hun juiste waarde te beoordelen,
belangstelling voor lief en leed, repre
sentatieve kwaliteiten en een inne
mend gedrag om goodwill te kweken.
De verwachting, dat Beatrix aan
deze eisen zal kunnen voldoen is alles
zins gerechtvaardigd. Haar grondige
opleiding en de studieuze wijze, waar
op ze zich voorbereidt op de troon
staan hier borg voor. Elders op deze
pagina komen wij hier uitvoerig op
terug.
(Van een onzer redacteuren)
Beatrix is kroonprinses in een tijd, waarin het maatschappelijk bestel
steeds ingewikkelder wordt, de bemoeienis van de overheid met dat
bestel steeds groter, public relations steeds belangrijker en de integratie
van ons land in het ene Europa steeds onvermijdelijker.
Het is voor de vermoedelijke erfgename van de kroon" onontbeerlijk
deze evolutie op de voet te volgen en grondig studie te maken van de
(.rob.'emen, die in alle secforen van het maatschappelijk bestel leven.
Ze brengt daarom bezoeken aan legeronderdelen en Generale Staf, waar
ze zich inwerkt in defensie-vraagstukken. Ze laat zich niet alleen voor
lichten over b.v. de dagelijkse gang van zaken in een kazerne, maar
ook over kwesties als de Europese luchtverdedigingsgordels.
het werk doen, te leren kennen om
me, als ik er een beetje inzit, nader
op de praktijk te oriënteren".
Sinds 1956, het jaar waarin zij
staatsrechtelijk meerderjarig werd,
is Beatrix in het bezit van een ei
gen jacht, „De Groene Draeck", die
haar werd geschonken door de ma
rine, de scheepvaart en zeilsportbe-
oefenaars. 't Jacht („een droom"
noemt ze het) heeft een stalen romp
dekken van teakhout en zwaarden
van eikehout. Behalve zeilen heeft
het ook een motor, zodat het onder
alle omstandigheden kan varen. De
„Draeck" bestaat uit een 4-persoons-
hut, een salon en een verblijf voor
de bemanning. De stoffering en de
inrichting van het interieur werden
uitgevoerd naar de wensen van de
prinses. Ook maakte zij de ontwer
pen voor het beeldhouwwerk aan
de roef, de steven en de stuurkuip.
Om helemaal thuis te raken in de
gecompliceerde sociaal-economische
sector brengt ze bezoeken aan zittin
gen van de S.E.R. en de Stichting van
de Arbeid. Zo woont loononderhande
lingen bij en praat met werkgevers-
en werknemersvertegenwoordigers.
Ze verschijnt in vergaderingen van
Euratom, E.G.K.S. en andere supra-na-
tionale instellingen, praat met Europe
se topfunctionarissen, laat zich de pro.
blematiek uitleggen, komt er eerlijk
voor uit, dat „ze er nu helemaal niets
meer van snapt", maar zet onvermoei
baar door.
Vooral Europese kwesties hebben
haar intense belangstelling. Dit blijkt
uit haar activiteiten als presidente van
de Europese Werkgroep, waaraan wij
elders op deze pagina uitvoerig aan
dacht schenken.
Helemaal niew is haar werk in de
nationale raad voor maatschappelijk
werk en de' academische raad.
Zelf zegt ze hierover: „Al heb ik een
vrij druk leven, toch vond ik, dat ik
mijn tijd beter kon indelen en er wel
wat bij kon doen. Het heeft een jaar
geduurd voordat ik een vorm had ge
vonden, waarin een combinatie van
theorie en praktijk mogelijk was. In
de nationale raad voor maatschappe
lijk werk en de academische raad wil
ik eerst alleen meeluisteren en me in
werken in de problemen door de stuk
ken te bestuderen en de mensen, die
„Het lijkt me geweldig", vertelt ze
verder, „om verschillende schakerin
gen in Nederland te leren kennen,
mensen in hun werk te ontmoeten, te
weten hoe ze denken, waar ze van
daan komen, waarom ze het doen. Hoe
wel het in de praktijk meestal mee
valt heb je toch bij officiële bezoeken
de neiging om wat aan de oppervlakte
te blijven en ik geloof, dat ik een hele
boel dingen beter zal kunnen begrij
pen als ik ze van binnen uit kan vol
gen, al verbeeld ik me helemaal niet,
dat ik nu alles zal gaan doorgronden".
Veel aandacht besteedt Beatrix aan ge-
brekkigenzorg en revalidatie, dat ze
„ongelooflijk belangrijk werk" vindt.
Buitenlandse reizen vullen vele da
gen in Beatrix' agenda. Vooral met
Suriname en de Antillen wil ze inten
sief contact onderhouden. In 1958
bracht ze haar eerste visite aan onze
koninkrijkdelen. „Nog maar zelden heb
ik zoveel geleerd als in die maand
daar. Alles was even nieuw voor me
en al had ik me wel goed voorbereid
op wat ik er zou vinden, de sfeer kan
niemand je vertellen. De enorme af
wisseling van de bevolkingsgroepen is
iets fascinerends. Ik vond het onge
looflijk de moeite waard".
De prinses houdt van reizen, omdat
het haar dwingt zich te verdiepen in
allerlei zaken, waar ze normaal niet
aan toe komt. Voor ze aan zo'n bezoek
begint bereidt ze zich maandenlang
grondig voor. „Je kunt soms vermijden
aanstoot te geven of te kwetsen als je
kleine dingen weet en het is altijd
leuk om de reacties te zien als men
merkt, dat je je best hebt gedaan om
de gewoonten van het land te leren
kennen.
Haar reis naar Azië heeft de prinses
alleen al drie maanden voorbereiding
gekost. Ze nam lessen van mensen,
die haar iets konden vertellen over de
antropologie, de cultuur, de sociale en
economische structuur, de geschiedenis
en het gedragspatroon in de landen,
die ze ging bezoeken. Het afleggen
van officiële visites gaat Beatrix goed
af. Ze slaagt erin direct andermans
sympathie te verwerven en kweekt op
deze wijze een massa goodwill. Steeds
belangrijker wordt ook haar repre
sentatieve taak in eigen land. Ze reist
naar steden en dorpen om in contact te
komen met alle lagen vein de bevol
king en kennis te nemen van alle re
gionale problemen en ontwikkelingen.
Ze wil het volk leren kennen en wil,
dat het volk haar leert kennen.
Legio is het aantal instellingen, waar
van Beatrix erelid of beschermvrouwe
is. Geen functies, die uren werk be
zorgen, maar samen toch een groot
deel van haar belangstelling opeisen.
Op officiële plechtigheden ontbreekt
ze zelden. Deze vullen menig uur in
Beatrix' agenda, die bovendien nog
ruimte moet overlaten voor het ont
vangen van gasten op haar kasteel en
het beantwoorden van stapels brieven
van landgenoten, die zich met aller
lei problemen tot haar wenden.
(Van een onzer redacteuren
Temidden van de liefelijkheid van
de Vuurse bossen rijst een tofmach-
tig kasteeltje op, dat de naam Dra
kesteyn draagt. Het is een zeventien-
de-eeuws bouwsel, waarin de kroon
prinses rust en tevens een vriende
lijke werkgelegenheid vindt.
Beatrix bekostigde zelf de aan
koop. de verbouwing en de inrich
ting. Ook het honorarium van de ar
chitect werd door de prinses voldaan.
De overheid heeft hierin geen aan
deel gehad.
Evenmin werden subsidies verleend.
Het fraaie gebouw werd op haar
aanwijzingen verbouwd en zelf deed
Z1J de aankopen voor de inrichting.
De inrichting van de vorstelijke
^oning is verrassend goed gekozen.
Pasteltinten in behang en bekleding
strelen het oog. terwijl geschenken
Van buitenlandse hoven en regerin-
fen op artistieke wijze een plaats
werd gegeven.
Een grote hal vormt de entree van
net kasteel De muren werden wi+ ge
pleisterd en kregen verdiepte pane
len. Bovendien werd een zeventiende-
eeuwse schouw aangebracht.
De sjah van Perzië schonk c'.e prin
ses bij haar bezoek aan zijn land een
tapijt, dat nu een plaats heeft ge-vin
nen in de „rode salon", rechts van
oe hal. De wanden zijn hier boven
een eenvoudige lambrizering bespan
nen met roze-rode taft en ook de gor
dijnen hebben deze kleur.
De prinses heeft aan haar werk?.*-
mer bijzonder veel zorg besteed. Zij
wist de nuchtere zakelijkheid te we
ren door een warme aankleding en
®eu huiselijke gezelligheid.
Weliswaar trekt een hele wand met
voorname boeken, pockets, encyclope
dieën en in antiek leer gebonden
kunstwerken onweerstaanbaar de aan
dacht. maar anderzijds vindt rien
op Beatrix' bureau foto's van de ko
ninklijke familie terwijl enige vaas
jes bloemen de hand van een vrouw
verraden. Wanneer men de blikken
door dit gezellige vertrek Iaat dwa
len, ontdekt men foto's van koning
Boudewijn en koningin Fabiola, van
enige vriendinnen en van „My
fair lady". Margriet de Groot.
De herinneringen aan de jongste
reis naar het land van de rijzende
zon zijn schier tastbaar. Japanse
poppetjes, een foto van de Japanse
kroonprins en zijn echtgenote en voor
al in de boekenrekken ,,De geschie
denis van Japan" een naslagwerk
over dit ongemeen hoeiende .land.
Op de eerste verdieping zijn de zit
kamer en de slaapkamer van
prinses gelegen. De eikehouten trap
die naar deze verdieping leidt is be
legd met een roze tapijt. De kamer
doet weldadig rustig aan, hetgeen me
de werd bereikt door het goudkleurig
Japanse glaspapier, dat de wanden
siert. De wanden vormen een volko
men combinatie met het diepbruine
tapijt op de vloer Een van de wan
den biedt plaats aan een schilderij,
dat een geschenk is van de ouders
van de prinses. Aan een andere wand
ziet men enige iconen.
In de slaapkamer van de prinses
is blauw de hoofdkleur. De wanden
zijn beplakt met zacht blauw Japans
zijden behang. De vloer wordt ge
dekt door een blauw tapij't. De aan
grenzende badkamer is met Italiaanse
witte tegels bezet. Enige afwisseling
werd verkregen door met bloemen en
vlinders versierde exemplaren.
(Van een onzer redacteuren)
„Wü. de jongeren, moeter, klaar staar»
om een harmonischer en krachtiger
Europa te bouwen. Maar dit zal slechts
tot wording komen als wij bereid zijn
offers te brengen, waar dat nodig is.
als wij bereid zijn de verantwoorde
lijkheden te dragen, die ov onze gene
ratie rusten, als wjj de gelegenheden
weten te grijpen om deel te nemen
aan het onmetelijke werk, dat nog ver
richt moet worden voordat ons doeJ
bereikt zal zjjn" Dat L» de Beatrix, zo
als ze is en niet zoals de boulevard
pers haar zo graag zou zien. Niet de
fonkelende figuur om wie een fleme-
rige romantiek geweven is, maar een
krachtige jonge vrouw, die bewust mei
beide benen in deze twintigste eeuv
staat. In 1961 tjjdens een rede in Tou
louse voelde ze zich geroeper de jeugd
voor het Europa van straks wakker te
schudden.
„Wij voelen een leegte en missen een
gemeenschappelijk ideaaL Wij voelen
ons niet geleid naar een welomlijnde
toekomst en trachten di- Leegte te vul
len door een tamelijk negatief mate
rialisme". zo constateerde ze. Wat daar
aan te doen? „We moeten onze geeste.
lijke instelling veranderen, onze traag
heid afschudden. We moeten ons niet
afwenden van de enorme vraagstuk
ken en ons verschansen achter een
muur van afzijdigheid en passiviteit
Deze verschijnselen zijn een vergrijp
en vernietigen onze toekomst" En tot
de intellectuelen onder haar gehoor:
„U moet de blik wijd geopend hebben
op de wereld. U moet haar frank en
vrij beoordelen, onafhankelijk, onstui
mig zelfs. U moet de duizenden jonge
ren om U heen inspireren, organiseren,
inlichten en bezielen".
Haar gehoor was verbouwereerd
Toen het daar overheen was kwam de
kritiek los. „Knappe vent, die deze
rede voor haar in elkaar gezet heeft"
„Ze zegt nu vel wat we moeten doen.
maat wat doet ze zelf?".
Die knappe vent is er niet geweest
Het waren hóar woorden en haar ide
alen. Ze zette haar woorden om in da
den en nauwelijks één jaar later werd
onder haar leiding de Europese Werk
groep opgericht. Het doel was tweele
dig: hulp verlenen aan mensen, die de
ze hulp nodig hebben en de Europese
jeugd belangstelling inboezemen voor
de medemens. Eerste resultaat: de we-
derpbouw van bet Perzische dorp
Dousadj, dat door een aardbeving was
verwoest.
„Er is nog zo ontzettend veel werk
te doen", zegt Beatrix nu. „Niemand
kan gemist worden, iedereen kan wat
bieden, al zou het alleen maar zijn po
sitieve belangstelling zijn. Als wij ge
zamenlijk willen, dan zullen wij on
voorstelbaar 'eel bereiken".
De oudere generatie kan daarbij on
schatbare diensten bewijzen. „Daaruit
kunnen onze leermeesters en onze
leidsmannen komen", meent ze. „Op
voorwaarde, dat zij begrijpen, dat de
jeugd van nu zich niet meer laat lij
men door fraaie woorden. Laten zij
ons hun meningen en inzichten uiteen
zetten, duidelijk, concreet, scherp, fel
zelfs. Wij zullen naar ze luisteren e
met hen discussiëren. Mooie woorden
hebben wij genoeg gehoord. Wij willen
stevig aangepakt worden. Wij aanvaar
den, dat hun opvattingen verschillen
van de onze. Laat hen ook aanvaarden
dat onze opvattingen verschillen van
de hunne en htterrein van discussie
zal open zijn en eerlijk".
Praat men met Beatrix over het
Europa van straks dan zit ze prompt
op haar praatstoel. „Ik zou willen, dat
op de scholen minstens één uur per
week „Europa" gedoceerd wordt, zodat
de jeugd leert, dat Europa voor ons
als geheel belangrijker is dan
Nederland alleen. Wij moeten over
onze grenzen Leen durven en willen
kijken".
Ze ziet een geïntegreerd Europa niet
als een middel tot zelfbehoud of als
een poging tot welvaartsvermeerde
ring, maar als een manier tot verbroe
dering met behoud van de goede na
tionale kwaliteiten van iede land. Niet
als een totale jamensmelting van sta
ten en volkeren, maar als een verbon
denheid, waarbinnen ruimte genoeg
overblijft voor nationale verscheiden
heid. Niet als een onbereikbaar ideaal,
maar als een noodzakelijke ontwikke
ling. „Door vorm te geven aan onze
gedachten in een Europese geest be
vorderen wij een Europets bewustzijn
dat, naar mijn overtuiging, tot de enige
oplossing kan leiden voor onszelf en
voor dit deel van de wereld, ook al
lijkt ons zijn toekomst vandaag nog
verward en ingewikkeld".
HAAR TAAK ALS KROON
PRINSES
DIT ZEI DE PRINSES OVER
„Nu zoveel mogelijk proberen te be
grijpen. Zoveel mogelijk zien en zo
veel mogelijk te weten te komen. Ik
wil nu die dingen doen, waar ik la
ter niet meer aan toe kom. Ik zou
me niet zo breed oriënterer. als ik
niet wist wat er later moet komen.
Het is ^onvermijdelijk, dat je daar
mee bij alles wat je doet rekening
houdt".
PRESIDENT KENNEDY
„Ik heb maar heel weinig mensen
ontmoet met wie ik direct zo fijn
contact had. Van mijn kant probeer
ik altijd zo snel mogelijk door het
koetjes-en-kalfjes-stadium van een
gesprek heen te breken. Het is zon
de om je tijd daarmee te verknoeien
als je bijzonder interessante mensen
ontmoet. Ik heb met president Ken-
nendy, geloof ik, de hele wereld af
gepraat".
ROMANCE-GERUCHTEN
„Het is abnormaal als iedere eer
ste kennismaking of vluchtige
vriendschap direct als een grote
liefde wordt uigebazuindIk heb
veel vrienden en kennissen, ook
in het buitenland, maar het wordt
benauwend als iedere vriendschap
„liefde" moet zijn. Ik zou het er
veel te druk mee hebben".
KRITIEK
..Het aanmoedigen van gezonde kri
tiek is van zulk een vitaal belang,
omdat er tegenwoordig maar al te
veel jonge mensen zijn, die alleen
negatief in hun opvattingen zijn. Zij
dragen de last van een leven zonder
hoop of idealen. Voor mij betekent
het hebben van idealen niet noodza
kelijkerwijs, dat men een idealist is;
het is veeleer een positieve houding
ten aanzien van het leven en ik ge
loof, dat de negatieve houding, di*
zo wijd verbreid is onder de jeugd
van Europa en Amerika, een zeer
groot gevaar betekent voor onz* be
schaving"