BEEKSE BERGEN
ORCHIDEEENTUIN
HORECABEDRIJVEN
11
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 12 JUNI 1963
11
in ontwikkeling kan al heel wat vakantiegangers bergen
in ruil voor naam en bezoekersregister
willen service geven, als er maar extra betaald wordt
iitsen te Goes opgesteld,
fcn deze firma gewonnen
Els niet moeilijk. Alleen al
Irbijganger hopen op de
Ter weerszijden van de weg: Tilburg-
Hilvarenbeek ligt vierhonderd hectare
grond, eigendom van de gemeente Til
burg en behorend tot het gebied van
de gemeente Hilvarenbeek. Tientallen
jaren geleden kocht Tilburg de grond.
Het was de bedoeling er een project
voor de watervoorziening van te maken.
Dat plan behoefde geen doorgang te
vinden en nu verrijst er een recreatie
centrum, dat het grootste is van ons
land. Het vorig ja«ar hebben de toeris
ten er al mondjesmaat van kunnen ge
nieten.
Maar het is nu zo ver, dat het bestuur
van „Beekse Bergen", zoals het recrea
tieoord is genoemd, de sluizen van de
publiciteit wijd open heeft gezet. Deze
maand is het centrum officieel geopend
zij het dan dat nog slechts een fractie
van het geheel gereed is. Hiet belooft
'n uniek project te worden, van 'n varië
teit die een ieder kan bevredigen, van
een schoonheid die exclusief is in ons
land, van een omvang die uniek is. Bra
bant, dat nog volop over grond kan be
schikken, biedt de toerist, die op zoek is
naar ontspanning de helpende hand.
„Beekse Bergen" is verdeeld in tweeën:
ten oosten van de weg ligt het stuk voor
de actieve recreatie, een oppervlakte
van honderdzestig hectaren. Ten westen
van de weg ligt het deel voor de pas
sieve recreatie met o.a. de camping
onderverdeeld in een groot terrein en
diverse „kampeerkamers", kleine stuk
jes grond waarop niet meer dan maxi
maal een 50 tenten kunnen staan. Bos
en hei zijn de hoofdbestanddelen van
het „passieve deel", de actieve recrea
tie vindt zijn hoogtepunt in de „zwem
plas met het strand".
Het bad met het kunstmatige strand
is pas voor een deel gereed. Het pro
bleem van het stilstaand water, dat
gauw vuil wordt, is opgelost door over
vijftig meter een verharde bodem aan
te leggen, een mixture van cement en
zand die door een ingenieuze machine
wordt aangestampt. Het water blijft
helder. De plas zal in de toekomst niet
minder dan zeventig hectaren groot
worden. Het gedeelte, dat thans gereed
is, kan een bezoekerstotaal van enige
tienduizenden verwerken.
waterfiets
Die bezoekers zullen af en toe een
drankje willen drinken en een hapje
willen eten. Dat kan. Op het strand ko
men verkooppunten van patat, limonade
e.d. Voorts is er een restaurant, langszij
de plas waarop ook gelegenheid is mei
de befaamde „Z.-Frankrijk"-waterfiets
de tijd te passeren. Daarvoor zijn overi
gens meer mogelijkheden. Er is een
speeltuin voor de kinderen en een mid-
get-golfbaan voor de groteren.
Op het kampeerterrein is in totaal plaats
voor vijftienhonderd personen. Dit deel
van het omvangrijk plan, dat twaall
eneenhalf miljoen zal kosten, is ook
klaar. De kampwinkel is er, de kantinn
en het sanitair en de elektriciteitsvoor
ziening. Op een apart terrein, dat vrij
toegankelijk is voor het kampeercen-
trum e.d. moet men betalen kunnen
eveneens tenten worden opgezet maai
men mag er niet overnachten. Het par
keerterrein voor meer dan duizend
auto's zal wel gauw te klein blijken
maar er staat uitbreiding op het pro
gramma.
formidabel
Als over enige jaren het gehele com
plex gereed is, zal een formidabel re
creatiecentrum zijn ontstaan. Een greep
uit de mogelijkheden, die kan worder.
geboden: bowlingcentrum, kabelbaan
over de plas. een enorme waterjungle
waar de kinderen vlotten kunnen bou
wen en volop in en op het water hun
activiteit kunnen botvieren roeibaan, mo
tel. botanische tuin, jeugdherberg, jeugd-
boerderij, manege, tennisbanen, in
dianendorp, hal voor automatische spe
len. havens voor privé-j achten en zeil
boten, gelegenheid tot waterskiën, uit
zichttoren, plastic boten, en drijvende
dieren, verkeerstuin, rolschaats- en
autopedbaan, terreinen voor volleybal,
basketball e.d.
Dat is dus nogal wat. Voorlopig zal men
het echer met een deel moeten doen.
Maar dat is wel zo aantrekkelijk en zo
groot, dat Tilburg en Hilvarenbeek een
enorme bijdrage, nu reeds, hebben gele
verd aan een verantwoorde vrijetijds-
en vakantiebesteding. Het vooruitstre
vende Tilburg, dat in eigen stad enorme
voorzieningen realiseert, heeft zijn vleu
gels ook buiten de stad uitgeslagen. Ten
gerieve en ten bate van de vakantie
ganger in geheel Nederland.
Dit is nog maar een deeltje van de grote plas, die ontstaan is door zandwinning in „Beekse Bergen"
Tussen Schin op Geul en Scheulder
op het grondgebied van de gemeente
Valkenburg-Houthem, ligt een van de
mooiste en zeldzaamste natuurreserva
ten van ons land: het Gerendal. Het is
geen dal in de strikte zin van het woord
omdat het niet ontstaan is doordat een
rivier het landschap heeft uitgespoeld.
Het is meer een droogdal dat zijn ont
staan te danken heeft aan het regen
water, dat eeuwenlang van de aangren
zende plateaus naar beneden stroomde.
Dit laatste is reeds uitzonderlijk en
heeft een stukje natuurschoon gescha
pen, dat zelfs in het hieraan zo rijke
Zuid-Limburg zijn weerga niet vindt.
Een grindweg slingert zich bergop, berg
af er doorheen en mondt uit in smalle
veldweggetjes, die weer verloren lopen
in de groen beboste hellingen, die de
wanden vormen van dit droogdal.
Deze beboste hellingen maken van dit
Gerendal zulk een zeldzaam gebied. Het
krijtgesteente komt overal aan de op
pervlakte, waardoor een voor ons land
zeldzame flora is ontstaan, die de na
tuurkenner in verrukking zal brengen.
Hij zal er planten en heesters, varens,
grassoorten en bloemen ontdekken, die
nergens anders in ons land te vinden
zijn. Zelfs meer dan twintig soorten
orchdieeën waaroncber verscheidene
zeldzame exemplaren, zoals de groene
nachtorchis, bloeien in het wild en trek
ken door hun exotische geur insekten en
nachtvlinders tot zich.
Helaas dwingt deze rijke en zeldzame
flora het Staatsbosbeheer, dat dit ge
bied in bezit heeft, tot een voor Limburg
onsympathieke maatregel. Er zijn over
al bordjes met de bekende waarschu
wing: „Verboden toegang" gezet, terwijl
andere borden de 'bezoeker erop attent
maken dat alleen maar op de paden
mag worden gewandeld.
Deze maatregel is noodzakelijk ge
bleken, omdat door onachtzaamheid
laten we maar het gunstigste geval
nemen in het verleden in dit gebied
onherstelbare schade is aangericht. Er
bloeien in het Gerendal zulke zeldzame
planten en orchideeën, dat men een
voudig niet het risico mocht lopen ieder
een maar door deze bossen te laten
dwalen. Een ondoordachte stap zou een
orchis, een orchidee, waarvan wordt
aangenomen, dat hij niet meer tot de
Nederlandse flora behoort, kunnen ver
trappen. Vandaar dat de weinige vind
plaatsen van zeldzame orchideeën in
het Gerendal angstvallig voor het grote
publiek moesten worden afgesloten.
omgetoverd
Nu is het afsluiten van voor de na
tuurliefhebber waardevolle gebieden in
flagrante tegenspraak met de doelstel
ling van Staatsbosbeheer, een instelling
die al wat in de natuur waardevol en
zeldzaam is juist wil bewaren en voor
iedereen toegankelijk maken. In het na
tuurreservaat het Gerendal is men daar
volkomen in geslaagd. Midden in het
reservaat staat een oude boerderij, die is
opgetrokken van blokken Maastrichts
krijt. Daarachter strekt zich tegen een
warme zuidelijke helling een weiland
uit van bijna drieduizend vierkante me
ter, met aansluitend een natuurlijk bos.
Weiland en bos zijn de laatste jaren
omgetoverd in een orchideëntuin, zoals
die nergens anders in ons land is te vin
den. Gemakkelijk was dit niet, omdat
orchideeën een speciale bodemstructuur
eisen. Het was echter mogelijk deze
bodemstructuur kunstmatig in het leven
te roepen, omdat het weiland alles in
zich borg wat noodzakelijk was. De oude
eultuurweide werd jarenlang niet meer
bemest, waardoor de krijtflora de over
hand kon krijgen op de weidegrassen.
Men hielp de natuur nog een beetje
door het krijt uit de ondergrond naar
boven te spitten en met een laagje rulle
en humushoudende bosgrond te bedek
ken. Hiermee was men er echter nog
niet want eenvoudig is de orchideeën-
teelt niet. Wanneer alleen maar kalk-
houdende grond een vereiste was, zou
iedereen deze exotische bloemen in een
pot kunnen kweken. Zij gedijen alleen in
symbiose (in samenstelling) met leven
de schimmels. Men heeft toén de grond
geënt met aarde van de vindplaatsen
der planten, die men wilde uitzetten.
leefklimaat
In 1958 was men zo ver en was het
terrein achter de Gerendalshoeve gereed
om de zeldzame bloemen, die op de hel
lingen rondom overal in het wild groei
en,-te ontvangen. Meer dan 20 soorten
werden er dat jaar uitgezet, zoals de
mannetjesorchis, de bruine orchis, de
bijenorchis, de grote muggenorchis, de
welriekende nachtorchis, de poppenor-
chis, de keverorchis, de vliegenorchis en
verscheidene andere. Maar ook van el
ders aangevoerde, in Nederland uitge
storven orchideeën, zoals d,e aange
brande orchis, de hommelorchis, de bok-
kenorchis en de bruinrode wespenorchis
vonden er een leefklimaat. Ons land
had in het Gerendal kunstmatig een
stukje flora gekregen, waar op enkele
honderden vierkante meters alles bij
elkaar was gebracht wat in de omge
ving in het wild groeide.
Zelfs meer dan dat. In deze orchi-
deeëntuin groeien en bloeien niet alleen
orchideeën, maar ook zeldzame planten
en bloemen, die tot de krijtflora be
horen, maar door ontginning of ver
nieling, verdwenen zijn. Zo vindt men
er de zeldzame amandelwolfsmelk, de
steentijm, het teucrium, de grote pim
pernel, het geel vingerhoedskruid, de
kleine leeuwenbek en de zeer zeldzame
witte boterbloem. Er is ook een kunst
matig kalkheuveltje aangelegd voor de
allerdroogste planten, waaronder het
zonneroosje en roodbruine wespenorchis.
vrij spel
Het prettige van deze orchideeëntuin
is, dat de natuur zoveel mogelijk vrij
spel is gelaten. Planten en bloemen
staan er niet in stijve pérkjes, maar het
lijkt, alsof zij zichzelf een plaats hebben
gezocht, wat in vele gevallen ook waar
is. De meeste orchideeën gedijen hier
zo goed, dat zij zichzelf hebben uitge
zaaid, wel een bewijs, dat de bodem
aan alle voorwaarden voldoet.
Dit alles kan u Wiel van Loo, de re
servaatbewaker van het Gerendal, ver
tellen. Door noeste zelfstudie weet hij
alles van deze wonderlijke planten af.
Staatsbosbeheer heeft deze tuin niet
aangelegd voor eigen plezier, maar voor
het genoegen van de echte natuurlief
hebber, die men geen vrije toegang heeft
mogen geven tot de beboste hellingen
van het Gerendal. Als compensatie voor
deze maatregel heeft iedereen van
's morgens 9 tot 's avonds 5 uur vrije
toegang tot de orchideeëntuin. Op za
terdagen en zondagen van 2 tot 5 uur
krijgt men deskundig geleide mee.
Iedere bezoeker ontvangt een fraaie
folder waarin men alles over orchideeën
kan lezen.
Als enige dank verwacht het Staats
bosbeheer, dat men zijn naam zet in het
bezoekersregister.
Het restaurant „binnenwerks", waar men zoigel zichzelf kan bedienen als bediend kan worden.
Onze slager heeft twee man personeel.
Die knechten heeft hij nodig omdat zijn
zaak goed beklant is. Maar als de sla
ger of een van zijn medewerkers de be
stelling aanreikt over de toonbank zegt
hy er niet by: „En vijftien procent"
Onze apotheker heeft zeven a«sistenten.
Die heeft hij nodig omdat hij het zeer
druk heeft. Maar hij legt geen tien of
vijftien procent op de pry's. Dat doen
alleen de horecabedrijven. Wie in een
broodjeswinkel iets bestelt aan de toon
bank, moet daarvoor tien tot vijftien
procent extra betalen. Wie in een hotei,
een restaurant, in vele cafés de nota
krijgt, moet voor de service betalen. En
dat terwijl de horecabedrijven zo prat
gaan op het verlenen van service. Het
personeel dat men nodig heeft, zoals
onze slager en onze apotheker, wordt
voor een flink deel betaald door de
cliënten. Nu de vakantietijd met rasse
schreden nadert, willen wij enige uit
wassen eigen ervaring dient als in
formatiebron de aandacht vestigen.
Een klein hotelletje in het oosten van
ons land. in het voorseizoen. De accom
modatie is voldoende maar geenszins aan
de meer dan middelmatige kant. De
eigenaar heeft in dienst een leerling
kok, een meisje dat bedient en een
meisje dat zowel kamermeisje als werk
ster is, voor halve dagen. Dat hij een
leerling kok in dienst heeft, is logisch.
Hij „verkoopt" vol pension en moet dus
zorgen dat er eten op tafel komt. Dat
het eten op tafel wordt gebracht, is
evenzeer logisch want men heeft geboekt
voor „volledige verzorging". Niemand
kan van de gast eisen, dat hij het eten
zelf in de keuken haalt. Blijft over het
kamermeisje-werkmeisje. Boven de prijs
wordt vijftien procent berekend. In dit
kleine hotel betekende dat by volledige
bezetting veertig gulden per dag. En
men wil van horecazijde toch niet be
weren, dat het kamermeisje-werkmeisje
voor halve dagen tweehonderd tachtig
gulden per week verdient. Het overblij
vende deel wordt dus kennelijk besteed
aan het betalen van de leerling-kok en
het dienstertje, beiden volkomen nodig
in een dergelijk bedrijf. Zij horen bij
de exploitatiekosten. Het is de conse-
quentie van het drijven van dit bedrijt
Maar de gast moet ervoor betalen, extra.
Een vreemd soort dienstverlening. En
zo is het bij alle hotels, niet een uitge
zonderd.
In de avonduren bediende de eigenaar
zeil Maar op elk kopje koffie, op elk
glas sherry, op elk biertje, waarvoor hi]
niet meer dan drie meter hoefde te lo
pen, kwam vijftien procent. Zelfs als
kinderen aan de ijskast een flesje cola
haalden en dit, met glas, zelf' mee
namen, kwam er vijftien procent boven
op, Maar onze slager en onze apotheker
enz
Alleen voor het overreiken van wa
ren, berekent het horecabedrijf „ser
vice". Zelfs als men enige prentbrief
kaarten uit de standaard haalde, wer
den die op de rekening gezet; plus vijf
tien procent! Over service gesproken.
gereserveerd
Een ander voorbeeld. Door een be
kend etablissement in Leiden werd een
beroep gedaan op dienstplichtigen, die
in opleiding zijn voor messbediende om
tijdens de drukke dagen te assisteren. Ot>
een deel van de tafeltjes lagen kaartjes
met ..gereserveerd". Maar er kwam nie
mand opdagen, die gereserveerd had.
Een van de messbedienden-in-spe vroeg
naar de betekenis van de kaartjes. Het
onthutsende antwoord luidde: ..Dat doen
we om gezinnen te weren. Die komen
hier met kinderen en bestellen met zijn
vieren drie menu's of wat kleine con
sumpties. Nu kunnen we zeggen: „Ai
les bezet of gereserveerd". De aanstaan
de messbediende heeft fors met zijn
ogen geknipperd en herinnerde zich de
slogan: „Uit goed voor u". Maar
niet als u in dat etablissement terecht
komt met kinderen. Ze zien u liever
niet
„dank u wel"
Het zijn slechts twee voorbeelden en
zij zijn vanzelfsprekend niet represen
tatief voor de gehele horecasector. Maar
velen ontdekken met verbazing om
geen sterkere uitdrukking te gebruiken
dat de horecabedrijven wel diensten
willen verlenen als er maar extra voor
wordt betaald. Zelfs bij zelfbedienings
restaurants, waar men dus zelf he'
couvert pakt. zelf de spijzen op het pla
teau doet en zelf ermee naar een tafel
tje loopt, wordt aan de kassa evenzo
vrolijk tien procent soms vijftien
extra gerekend. Omdat de restaurateur
zo vriendelijk is u zijn etablissement
aan te bieden en van spijzen te voorzien
Men zou er langzamerhand toe komen
bedeesd „dank u wel" te zeggen voor
zoveel goedheid. Maar met service ver
lenen heeft het niets meer te maken.
Met evenveel recht zou welke werkne
mer ook tegen zijn directeur kunnen
zeggen als hij zijn salaris gaat halen:
..Plus tien procent, want ik heb voor
u gewerkt In de horecasector doet men
het toch maar. Men is zo verheugd, dat
et klanten komen, dat de service die
normaal tot de dienstverlening behoort
extra wordt berekend.
'Ir -entreeprijs" wordt na het bezoek voldaan met pen en papier.
'•en feest de regenjas van
75,— hebt u daar een