INGMAR BERGMAN SLAAF
VAN EIGEN BEPERKING
STOP 'N TIJGER
IN UW TANK!
IlJ
s
Spionageles slechts
middel tot vluchten
Contact met Limburgse
priesters niet afgeraden
Alarmknopjes
verstopt in
Helderse taxi s
DOCHTER WERD NIET
INGESCHREVEN: PA
IN HONGERSTAKING
Vader en soon
dreven 37
dagen op vlot
„Man in de kistbeweert:
Landelijke primeur
Dieven beroven
weduwe van
juwelen:
waarde f350.000
2kums7*re huid?
wereld-delen speldjes.
Bisdom Luik ontzenuwt geruchten
m
I
ilM,
I iê
r 1
EN REIS MET ESSO AUT0KAARTEN
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 22 MEI 1965
mm
De Zweedse regisseur Ingmar
Bergman aan wie prins Bernhard (3.
volgende maand in Amsterdam de
Erasmusprijs zal uitreiken.
r\iS prins Bernhard volgende maand in Am
sterdam de Erasmusprijs uitreikt aan Charles
Chaplin en Ingmar Bergman, dan worden daar
mee twee mannen geëerd, wier werk voor de
filmkunst van onschatbare waarde is gebleken.
Zowel Chaplin als Bergman heben een oeuvre
opgebouwd, dat om verschillende redenen uniek
is. Allerwegen is de bijzondere betekenis van
deze cineasten erkend; de toekenning van de
Erasmusprijs kan dan ook alleen een onderstre
ping zijn van een al lang gevestigde mening, dat
beiden volstrekt onvergelijkelijke grootheden
zijn in de wereld van de film. Kort geleden heb
ben wij nog aandacht besteed aan Chaplin i.v.m.
het verschijnen van zijn mémoires, daarom zullen
we hier alleen nader ingaan op het werk van
Ingmar Bergman.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HELDER Alarmerende berich
ten over aanslagen op taxichauffeurs
hebben mensen in deze branche in ern
stige mate verontrust. Hoewel zich in Den
Helder op dat gebied nog geen onregel
matigheden hebben voorgedaan, heeft de
heer J. Lamens, taxiondernemer in de
marinestad, bij zijn wagens een uniek
beveiligingssysteem aangebracht. Door
middel van 2 geheime knopjes, die zijn
aangesloten op de mobilofooninstallatie
kan een taxichauffeur, die lastig gevallen
wordt, het bedrijf en zijn collega's di
rect alarmeren. Aan de zender en ont
vanger van de mobilofoon zitten zicht
bare knopjes. Voor situaties echter, die
de chauffeur moeilijkheden kunnen ople
veren, zijn er ia de taxi's nog twee ge
heime. voor de buitenstaander onzicht
bare, knopjes aangebracht. Een van deze
bevindt zich onder de rubbermat in de
omgeving van de pedalen, zodat de be
stuurder, die lastig gevallen wordt, deze
met zijn voet kan indrukken. Het an
dere knopje bevindt zich bij het dash-
bord. Vertrouwt een taxichauffeur zijn
passagier niet of dreigen er moeilijkhe
den, dan drukt de bestuurder op een van
de geheime knopjes zodat de centrale
post alles kan horen wat zich in de wa
gen afspeelt en maatregelen kan nemen.
De taxichauffeur die in de benauwde
positie verkeert, behoeft alleen maar de
straat te noemen, waarin hij zich be
vindt. Vanuit de centrale post kan men
dan onmiddellijk alle assistentie verle
nen terwijl ook de andere taxichauffeurs
hun collega te hulp kunnen komen.
(Advertentie)
^ls het waar is, dat „ieder mens
1 een produkt van zijn milieu" is,
dan spreekt dat wel heel duidelijk bij
Ingmar Bergman. Mede vanwege de
mededelingen, die hij hierover zelf
heeft gedaan, is het n.l. vast komen
te staan, dat men in zijn jeugd moet
gaan zoeken om iets te begrijpen
van de dingen, die hem nö bezig
houden. De bezetenheid, waarmee
hij in een groot aantal films heeft
geprobeerd iets zichtbaar te maken
van een fundamenteel geestelijk ge
geven, spruit rechtstreeks voort uit
de kinderjaren van deze dominees
zoon uit Uppsala. Wat Bergman nü
doet is in feite zoeken naar een syn
these van „alles, wat een gevoelig
kinderhart overrompelde aan vreug
de en nog veel meer aan pijn en
angstig gemis".
rje wereld van zijn jeugd was vooral
de wereld van zijn vader de domi
nee: „Dood en leven kwamen over de
drempel gewandeld bij begrafenissen,
huwelijken en dopen". Ingmar begeleid
de zijn vader soms als die rondreisde
om in kleine dorpskerken te gaan pre
ken. „Het waren feestelijke ritjes door
een lente-landschap. Mijn vader leerde
me de namen van bloemen, bomen en
vogels. We brachten de dag in eikaars
gezelschap door zonder gestoord te wor
den door de gekwelde wereld om ons
heen". De jonge Bergman raakte op de
duur vertrouwd met de interieurs van
talrijke kerken. Vooral de beelden en de
schilderingen boeiden hem daarin. „De
middeleeuwse kunstenaars hadden dit
alles geschilderd met grote tederheid,
maar vooral ook bekwaam en met
vreugde. Ik werd er spontaan door aan
gegrepen en die wereld (van schilderin
gen etc.) werd voor mij even reëel als
die van elke dag met mijn vader, moe
der. broers en zusters."
IToe sterk deze herinneringen Bergman
zijn bijgebleven heeft hij later b.v.
laten zien met films als „Wilde aard
beien" en „Het gelaat". De voornaamste
jeugdervaring echter, die de latere Berg
man mede heeft gevormd was de een
zaamheid. In zijn ouderlijk huis werd
hij onwillekeurig geconfronteerd met het
drama van de wederzijdse ondoordring
baarheid van man en vrouw. Het hu
welijk van zijn ouders was niet bijster
geslaagd. Zij leefden volkomen langs
elkaar heen. Beiden vluchtten voor een
onvoldaanheid, waarvan zij de essentie
niet onder ogen durfden zien. Ingmar
werd aan zijn lot overgelaten met het
gevolg, dat hij opgroeide als een een
zaam en eenzelvig kind, dat'zich terug
trok in de wereld van zijn fantasie. Hij
leefde, zoals zoveel Zweedse jongens, in
een beschaving, die er blijkbaar nooit
echt in slaagde de mens tot eenheid te
brengen: nuchtere materialistische wel
vaart ging steeds gepaard met een
godsdienstig leven, dat voornamelijk
door de traditie in stand gehouden werd.
Bergman is uit dit alles omhooggegroeid
als een verward man, die m.b.t. veel
zaken en met name tot de godsdienst,
zoals hij die had leren kennen niet
met zichzelf in het reine kon komen.
Daarom heeft hij op een gegeven mo
ment alles in één slag van zich afgewor
pen.
JJij wilde van het leven gaan genieten
zoals het zich presenteerde. Het
schonk hem echter geen voldoening. Hij
hi! L!« ,^jUf van cis universiteit, waar
nij enige tijd de aanvoerder was geweest
.»D.e Avondmaalgasten": een
twijfelende dominee wordt gecon
fronteerd met de angst voor de
A-bom van een van zijn gemeente
leden.
van een groep intellectuele herrieschop
pers en wierp zich op het toneel en de
literatuur. Kierkegaard noch Nietsche
waren hem vreemd maar hij voelde
zich meteen ook aangetrokken tot
Strindberg en Shakespeare. Bij de twee
laatsten ontdekte hij de mens, een
mengsel van realisme en intuïtief speu
ren naar het geheim van de ongrijpbare
dingen. Overigens boeiden alle genres
hem. En hij slaagde er in zich er won
derwel bij aan te passen. Wat echter
voorop stond was de manier, waarop elk
van de door hfem gelezen of op de plan
ken gebrachte schrijvers het leven wist
bloot te leggen.
|_Jet is dan ook niet verwonderlijk, dat
de Bergman van het toneel zich
sterk aangetrokken voelde tot Camus en
Bernanos. Hij bewonderde hen vooral
om de soepele wijze, waarop zij onder
woorden wisten te brengen wat hij uit
eindelijk zocht. Aanvankelijk had hij
ook een voorliefde voor Sartre, maar
gaandeweg is die bewondering afge
zwakt, omdat hij op de duur tot het be
sef kwam, dat „niemand kan leven met
de dood voor zich en de wetenschap, dat
alles niets is."
Hoewel Bergman al jong beschouwd
werd als een echte tdneelman, is hij al
leen door zijn films over de hele wereld
bekend geworden. Toch schijnt het to
neel hem liever te zijn dan de film. Dat
heeft hij althans zelf gezegd. „Als ik
gedwongen zou zijn", aldus Bergman,
,.te kiezen tussen film en toneel, zou ik
de film laten vallen". Hoe wonderlijk
dit ook mag klinken, het zou kunnen
wijzen op het enorme belang, dat Berg
man zelf aan zijn films hecht. „Filmen
is een marteling, die mij in duizend
stukken scheurt. Men merkt niet, dat
men vooruit gaat, men is slaaf van de
beperking, die de techniek oplegt. Een
toneelstuk voorbereiden betekent een
gestadig opgaan van vele trappen, en
kele weken lang, tot men volledig alles
geven kam in één zinderend contact met
het publiek".
niettegenstaande zijn voorkeur voor
het toneel, blijft hij films maken.
Dat kam alleen betekenen, dat hij hierin
een mogelijkheid ziet zichzelf van een
hele hoop dingen te bevrijden. Wat hem
in de film vooral ook aantrekt is „het
magische", het spel van licht en donker,
van beweging en klank, waarmee hij
kan proberen het onzegbare uit te druk
ken. Want dat wil hij eerst en vooral.
Alles staat bij Bergman in dienst van
dit gepassioneerde zoeken naar de zin
van het leven: zijn lectuur even goed
als zijn onstuimige privé-leven. Zijn hele
leven is a.h.w. een vragen stellen. En
vooral ook zijn kunst is een voortduren
de ondervraging. Hij wil in zijn films
de uiterste grenzen van het leven naja
gen. Hij maakt daarbij gebruik van een
geprononceerde symboliek, die hij hier
en daar wel wat te vèr doorvoert.
Tn zijn klinisch onderzoek naar de ge-
L heimen van het menselijk bestaan
betrekt Bergman voortdurend in ruime
mate de erotiek. Een op sensatie belust
publiek kan wat dat betreft doorgaans
bij hem dan ook wel aan zijn trekken
komen. Maar de nauwgezette toeschou
wer kan in elke Bergman-film toch ook
weer ontdekken, dat deze erotiek we
zenlijk dienstbaar is gemaakt aan een
eerlijk streven tot algehele zuivering.
Zijn films zijn voor het merendeel ge
plaatst in het kader van een wereld, die
uitsluitend zinnelijk tastbaar is. Als zo
danig is de erotiek in do Bergman-films
eerlijker dan b.v. die van menige Fran
se cineast. Ingmar Bergman heeft zich
vooral door zijn laatste films de image
bezorgd van een zoeker, een man. die
zich steeds koppiger en eenzamer is
gaan verbergen achter een symbolische
en allegorische geheimtaal. Naarmate
hij dieper trachtte door te dringen in de
duisternis, werd hij zelf steeds hardnek
kiger door anderen gezocht. Bergman is
zozeer geëngageerd door zijn thema's en
hij slaagt er daarbij in zijn gevoelens zo
levendig over te dragen, dat hij bijna
zonder moeite gehoor vindt voor zijn
argumenten.
•yanaf de eerste dag, dat Bergman een
stap in de Zweedse studio's zette,
was zijn vaste greep op het filmme
dium duidelijk. Zijn allereerste werk
bestond overigens uit het schrijven van
een scénario voor een film van regis
seur Alf Sjöberg („Frenzy"). Het thema
behandelde de mentale worsteling van
een opgroeiende jongen. De problema
tiek, die er aan ten grondslag lag was
in feite al dezelfde van de latere Berg
man-films.
De eerste film, die Ingmar Bergman
zelf regisseerde was „Crisis" (1945), die
de strijd beschreef tussen een moeder en
een stiefmoeder om het bezit van een
jong meisje. Een jaar later maakte hij
„Het regent op onze liefde", waarin twee
jonge mensen pogingen in het werk
stellen in het reine te komen met de
gemeenschap, die hun het leven moeilijk
schijnt te willen maken. Daarna volgde
nog een série van ruim twintig films,
die nog niet zo lang geleden voorlopig
werd besloten met „Wat betreft de vrou
wen".
I^en enkele uitzondering daargelaten
heeft Ingmar Bergman zich in al
deze films met wisselend succes op in
drukwekkende wijze beziggehouden met
de waarden, die ten grondslag liggen
aan het menselijk bestaan. Hij is onge
twijfeld een filmvemieuwer, niet zozeer
naar de vorm als wel naar de inhoud.
De vorm van zijn films „De grote
stilte" en „Wat betreft de vrouwen"
Scène uit „Het oog van de dui
vel". Twee historische verleiders
gaan op last van Satan een kuise
domineesdochter het vuur aan de
VLIEGBASIS CLARK (UPI)
Roodverbrand, bebaard en met
enigszins bloed-doorlopen ogen
heeft de 62-jarige Amerikaan
Frank Cushing in het hospitaal
van de vliegbasis Clark het relaas
gedaan van een drijfpartij die hem,
in gezelschap van zijn zoon, in 37
dagen van Guam naar de Philip-
pijnen voerde.
Cushing, die op Guam woont,
verklaarde, dat hij de uitputtende
tocht op een open vlot nooit had
overleefd zonder zijn 20-jarige zoon
Frank jr., student in de biologie in
Guam.
„Het was zuiver onachtzaam
heid", verklaarde Cushing hoofd
schuddend toen hij vertelde hoe zij
beiden ongewild aan de 1500 mijl
lange tocht begonnen.
Op 10 april begaven vader en
zoon zich met hun ruim zeven me
ter langé vlot, dat zijn drijfkracht
ontleent aan 16 olievaten, buiten
gaats met de bedoeling om tropi
sche vissen te zoeken. In de avond
uren dreef hun vlot af en toen de
volgende morgen de zon weer op
kwam was er geen streepje land
rfieer aan de horizon te bekennen.
Bovendien waren zij niet in staat
hun „drijftuig" te besturen in de
hoge zèeën, die werden opge
zweept door een op enige afstand
passerende wervelstorm. Zo dre
ven zij, geleid door de stroom, 37
dagen voort tot zij op de Philip-
pijnen aanspoelden.
„Je doet soms automatisch iets
zonder dat je eraan denkt voldoen
de voorzorgsmaatregelen te ne
men", zei Cushing terugdenkend
aan hun avontuur. „Het was zuiver
onachtzaamheid", herhaalde hij
nogmaals.
Overigens is Cushing niet voor
een kleintje vervaard, want hij
werkte voorheen onder andere als
stuntman en testpiloot.
„Ik ben nog wel zwak, maar ik
voel me verder uitstekend", zo
zei hij. Hij voegde eraan toe, dat
hun grootste probleem was om aan
behoorlijk drinkwater te komen.
Overigens zijn zij er gedurende
die 37 dagen maar tweemaal in ge
slaagd om regenwater op te van
gen. Cushing schatte, dat zij in
totaal ongeveer 15 liter water heb
ben kunnen bemachtigen, waarmee
zij het meer dan een maand heb
ben moeten doen.
(Advertentie)
„De Maagdenbron": boer Töre
en zijn vrouw bij het lijk van hun
door herders onteerde dochter.
daargelaten is zeker niet opmerkelijk.
De inhoud daarentegen is zonder meer
zeer belangrijk, omdat ze een getrouwe
afspiegeling is van het uiterst langzame
geestelijke rijpingsproces, dat zich in
deze talentvole kunstenaar voltrekt.
Het feit. dat bij de toekenning van de
Erasmusprijs aan Ingmar Bergman, „in
hem niet slechts een vooraanstaand ver
tegenwoordiger van de hedendaagse
filmkunst wordt geëerd, maar tevens de
man, die op zeer persoonlijke wijze
heeft bijgedragen tot de ontwikkeling
en vernieuwing van deze kunst", zou er
op kunnen wijzen, dat Bergmans wor
steling niet voor niets is geweest.
BERT VAN OOSTERHOUT
LAKE FOREST (UPI) Drie man
nen hebben ingebroken in het landhuis
van mevrouw Phillip E. Armour in La
ke Forest, Illinois en haar gedwongen
voor ruim 100.000 dolar (circa f 350.000)
aan juwelen af te geven.
Het dienstpersoneel in een andere
vleugel van het 105 vertrekken tellende
huis heeft niets van de roofoverval ge
merkt. Mevrouw Armour, een weduwe
van in de zestig, was niet gewapend
of anderszins op de komst van dieven
voorbereid.
Babyderm-zeep
Bij Babyderm-zeep(dubbe! stuk),-poeder,
-crème, -olie, -shampoo en -haarlotion,
voor de kinderen tijdelijk sierlijke
Rijd met nóg meer activiteit zuinigheid,
zekerheid: tank nieuwe Esso Extra! Dat
kunt u óveral in West-Europa.
ROERMOND (KNP) Na het bis
dom Aken in Duitsland Is thans ook
van de zijde van het Belgische bisdom
Luik officieel tegengesproken, dat er
een herderlijke brief zou zijn uitgege
ven, waarin gewaarschuwd wordt tegen
contacten met de priesters van het bis
dom Roermond vanwege zogenaamde
al te moderne opvattingen.
Het diocesaine blad „Credo" had vori
ge week die verzekering uit Aken gekre
gen, Thans heeft het blad dezelfde ver
zekering gekregen van het secretariaat
van het Luikse bisdom.
Wel heeft secretaris Vendrickx van
de Luikse hulpbisschop mgr. Heuschen,
gezegd, dat er wordt gefluisterd dat de
Limburgse priesters de hand zouden
hebben gelicht met het voorlezen van de
herderlijke brieven over boeteviering en
eucharistie. Deze beschuldiging is van
de hand gewezen door het secretariaat
van het bisdom Roermond, dat ver
klaart geen enkele reden te hebben om
aan te nemen, dat de Limburgse pries
ters op ongeoorloofde wijze van de voor
lezing zouden zijn afgeweken. Het blijkt
echter, dat er nogal eens katholieken
uit Aken en Luik naar Limburg komen
om daar deel te nemen aan de gods
dienstplechtigheden, Dan zijn spoedig de
misverstanden geboren, vooral omdat in
de nabuurlanden het legalisme sterker
leeft dan hier. Overigens hebben de bis-
-
FRANCE
BKgqjf?
DEUTSCHlANDi
SCTWH/ I
SUISSE SVIZZÏRA 1
BHt M
m w
•llw..
H, 4, jt
^EUROPA
EUROPA
Wegwijzers met internationale faam.
Rijk aan informaties. In voorraad bij
honderden Esso dealers. Ookeenspeciale
gids voor Europa van 62 pagina's!
GREAT BRITAIN
ANO IRELAND
E SPANA
PORTUGAL
OANMARK
SVERIGE
NDRGE
- V.
Dit bord betekent óveral:
welkom toerist. Wij zijn
tot uw dienst!
schoppen van Aken en Luik te kennen
gegeven bijzonder ingenomen te zijn met
de herderlijke brieven der Nederlandse
bisschoppen over de boeteviering en de
eucharistie.
Mgr. Heuschen, hulpbisschop van
Luik, heeft op priesterdagen te Luik zelf
gewaarschuwd tegen de vele op misver
standen en onbegrip gebaseerde geruch
ten over het Roermondse bisdom.
(Advertentie)
JERUZALEM (UPI) Mordecai Loek
(31) van wie beweerd wordt dat hü spio
neerde voor Egypte en daarvoor nu te
rechtstaat in Israël, heeft voor een recht
bank toegegeven, dat hij zes maanden
lang onderricht heeft gehad in tegen
Israël te gebruiken spionagemethoden.
Hü verklaarde echter, dat hü de oplei
ding alleen maar had gevolgd om weg te
komen uit een gevangenis in Kairo en
dat hü van plan was geweest voor
Egypte te werken na zün vertrek uit dat
land.
Loek deed ook mededelingen over de
gebeurtenissen, die waren voorafgegaan
aan zijn aanwezigheid gebonden en
gekneveld in een kist met het opschrift
„diplomatieke post", op het Romeinse
vliegveld Fiumicino in november van
het vorige jaar.
Loek vertelde dat Egyptenaren hem
hadden bedwelmd, ma>ar dat hij naar
het toilet was gegaan en zichzelf had
gedwongen om over te geven. Hij d tol
later alsof hij duizelig was. Egyptische
functionarissen gaven hem twee injec
ties, waardoor hij het bewustzijn zou
moeten verliezen. Hij kreeg hoofdpijn,
maar bleef bij kennis.
Terwijl hij zich slapende hield werd hij
op een stoel in de befaamde kist gezet.
Loek, die was vastgebonden, geblind
doekt en gekneveld en een stalen helm
op het hoofd had, bleef de gehele tijd
bij kennis. Tijdens de rit naar het vlieg
veld zon hij op mogelijkheden om te
vluchten en verwijderde hij de prop uit
zijn mond. De beschuldigde vertelde hoe
het hem op het vliegveld was gelukt de
aandacht te trekken en uit de kist te
komen.
Hij verklaarde, dat men hem, na zijn
ondervraging door Italiaanse functiona
rissen, voor de keuze had gesteld in
Italië te blijven, naar Israël terug te ke
ren of zich naar een derde land te be
geven. Hij zei dat hij Israël had verko
zen, ondanks een waarschuwing van de
Israëlische consul, dat hij zou worden
aangeklaagd wegens spionage.
MONTELIMAR (UPI) - Jacques
Martin uit Montelimar in Frank
rijk is gisteren in hongerstaking
gegaan, omdat de burgerlüke
stand „Marjorie" niet win inschrü-
ven als naam voor zün op 26 april
geboren dochtertje.
Een Franse wet uit 1803 schrüft
ouders voor, dat ze de namen van
hun kinderen moeten putten uit
de heiligenkalender of uit de ge
schiedenis van Frankrük.
De ambtenaar van de burgerlüke
stand heeft zich veel moeite gege
ven ergens uit de Franse geschie
denis een heilige of niet-heilige
Marjorie op te diepen, maar toen
hij er geen vond. weigerde hü in-
schrüving.
Hoelang Martin het zonder eten
wil stellen heeft hij niet gezegd.
Wel zal hü liet „voor de rechter
gooien" en zo nodig voor de Raad
van State, het hoogste cöllege in
Frankrük, waar hü terecht kan.
