Stads- en landsparochie
ter Goes" bestaat 350
„Van
jaar
MEEI
AK
Walcheren
Zeeuwsch-Vlaanderen
ZUID-BEVELAND
MIDDELBURG
VLISSINGEN
HULST
SAS VAN GENT
Grandioos program
bevrijdingsfeest Terneuzen
voor
Omschakeli]
aardgas kost
20 milj(
Mantelkostuums
Burgerlijke stand
P.M. van ele Walle
HULST
Gemeente geeft meer
geld aan organisaties
GOES
Oorlogsexpositie
Burgerlijke stand
Dagblad De Stem
Hiaat
Feest van f 20.000
Contactavonden
Zeeuwse NOB
EXAMENS
HOOG WATER
Vermomd
Wal en schip
Bestand
Vaste statie
Moeizaam
Kapelaan J. de Kerf
kwart eeuw priester
Ook Vhi
en Tern
Bespre]
met
en T]
Onderscheiding voor
C. van Dixhoorn
Vandaag
Morgen
Groedenaa
ziekenhui
na aanrij<
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 29 APRIL 1965
„Centrum" komt In het kader van
het ZVU-programma speelt de toneel
groep Centrum op maandag 3 mei a.s.
het stuk „De eerbiedige lichtekooi" van
Jean-Paul Sartre. De voorstelling vindt
plaats in de schouwburg. Voor de pauze
wordt gespeeld „De schaduw in het dal"
van John M. Synge.
Fhilatelica Tijdens de maandelijkse
vergadering van de afdeling Middelburg
van de Int. Ver. Philatelica in restau
rant Wöhler werden de heren A. Koets
en W.J. de Bruyn, resp. secretaris en 2e
sacr.-penningmeester der afdeling be
noemd tot afgevaardigden naar de op 22
mei a.s. in Utrecht te houden algemene
voorj aarsvergadering.
De heer W. van der Hoek bracht na
mens de kas-controlecommissie een gun-
stg verslag uit over het afgelopen ver
enigingsjaar.
Tweede plaatsvervanger Het ge
meentebestuur vindt het nuttig en nodig
naast de huidige plaatsvervangend ge
meentesecretaris, de heer H. Strabbing,
nog een tweede plaatsvervangend ge
meentesecretaris te benoemen. Tijdens de
vanmiddag te houden raadsvergadering
zal de heer J.A. Geluk, chef van de
afdeling financiën, belastingen en be
drijven. beëdigd worden in deze functie.
Visaanvoer In de week van 19 t.
e.m. 24 april j.l. werden aan de mijn
te Vlissingen de volgende hoeveelheden
vis aangevoerd, te weten 2819 kg ex
port garnalen, 488 kg bot, 581 kg
schar, 647 kg schol, 560 kg kabeljauw,
269 kg wijting, 399 kg tong, 11 kg tar
bot, 57 kg griet, 3 kg paling en 6 kg
rog.
Geboren: Rudi zv Daniëlsche-de Rij
ke; Lilian dv Paul-AudenaerdtBelin
da dv Struijck-Ohristoffel; Pie ter zv Ro-
zenhart-Nieuw'hofInge dv Van Son-Flo-
risse; Ronald zv Willems-Broodman.
Overleden: M.J.S. van der Schaft, 85
j., wv Arij; W.A. Zevenhuizen, 75 j.; S.
Ie Conté, ev Jacobus; J.J. Baak, 11 j.
Huwelijksaangiften: A.J. Floresse, 22
j. en P.N. Kruijsse-n, 2l j.; W.A-A. Bra-
cke, 22 j. en A.K. de Nooijer. 19 j.; L.
van Riet, 36 j. en A.C. de Vos, 28 j.;
P.J. Leeuwenburg, 25 j. en E.S. Weug,
22 j.
Gehuwd: J.V. Adriaanse en M.J.
Bruijnooge; J. Diesch, 22 j. en J. van
Oorschot, 18 j.C Meerman, 31 j. en
H. Schilde 38 j.; J.P. Raaphorst, 23 j.
en S.F.R. Pihl, 19 j.
Koudekerke
fAtletiek Op maandagavond, aan
vangende 19 uur zullen op het sport
terrein te Koudekerke atletiekwedstrij
den worden gehouden voor de vereni
ging Koudekerke; deelneming is mo
gelijk zowel voor KNAU als nietKNAU-
léden. De organisatie is in handen van
de atletiekvereniging Dynamo te Mid
delburg.
(Advertentie)
Commissie Monaco Tijdens de leden
vergadering van het Reizend Zeeuws
Volkstoneel in de Stadsimolen is een
commissie Monaco gevormd, waarvan
drie leden deel uitmaken. De commissie
zal zich doende houden met het treffen
van de nodige voorbereidingen voor de
reis naar Monaco, waar het RZVT begin
september Nederland zal vertegenwoor
digen op het internationaal amateur-to-
neelfestival. Men besloot enige financiële
acties op touw te zetten om de reis naar
Monaco te kunnen bekostigen. De regis
seur, drs. Louis Lockefeer, verdeelde de
rollen voor de opvoering van Pieter Lan-
gendijks eenacter „De Wiskunstenaars",
waarmee het RZVT de Nederlandse eer
zal trachten hoog te houden.
6
Clinge
GEMEENTE CLINGE
BEKENDMAKING
Burgemeester en wethouders van Clin
ge maken bekend dat in verband met
Koninginnedag de badhuizen te Clinge
en Nieuw-Namen op vrijdag 30 april
a.s. gesloten zullen zijn.
Burgemeester en wethouders van Clinge
P.V.M. Vercauteren, wnd. burg,,
C.B. IJsebaert, secr.
Clinge, 29 april 1965.
Graauw
GRAAUW Het voorstel van b. en
w. om in principe akkoord te gaan met
het verlenen van een bijdrage in de
kosten van aanleg van de weg Terhole-
Nieuw-Namen en alles wat er bij hoort
leverde stof tot enkele debatten tijdens
de raadsvergadering. Tenslotte ging de
raad akkoord. De subsidies van de ver
enigingen werden verhoogd. Zo krijgt de
E.H.B.O. voortaan f 250,-, de toneelver
eniging „St.-Genesius" f 300,- en de
fanfare f 900,-. Ook de subsidie van
andere verenigingen zijn verhoogd.
Het feestcomité zal in verband met
de 5 mei-viering een subsidie van f 775,-
ontvangen. De Stichting Katholieke Le
vensschool in Zeeuwsch-Vlaanideren zal
een subsidie van f 70,- per leerling
ontvangen.
De aanleg van de riolering en bestra
ting in het uitbreidingsplan wordt on
derhands gegund aan de firma Koster en
Visser uit Hulst voor een bedrag van
f 63.600.
Vanavond zal de heer J.B. Vermeu
len uit Breda de tentoonstelling oorlogs
documentatie in het Museum aan de
Goese Turfkade officieel openen. De heer
Vermeulen was in de bezettingstijd de
contactman voor Zeeland.
De tentoonstelling bevat uitvoerig foto-
en documentatiemateriaal van het Rijks
instituut voor Oorlogsdocumentatie te
Amsterdam. Verder is er materiaal be
schikbaar gesteld door particulieren uit
Goes en omgeving.
Het is de bedoeling, dat scholen in
klasseverband de tentoonstelling bezoe
ken. Voor het publiek is de tentoonstel
ling open in de avonduren en de namid
dag. Verder de hele dag op koninginne
dag 30 april en bevrijdingsdag 5 mei.
Stcdebouwkundige adviezen Burge
meester en wethouders hebben het archi
tectenbureau Rothuizen en 't Hooft N.V.
aangetrokken als stedebouwkundig ad
viseur voor de gemeente. De N.V. neemt
de plaats in van het stedebouwkundig
adviesbureau Schut.
Caravanshow Tot en met zaterdag
1 mei a.s. is in de tuin van het Schut-
terhof een grote camping- en caravan-
tentoonstelling" te zien. Op deze show,
die wordt georganiseerd door Roovers'
Sport uit Middelburg, zijn de laatste
snufjes te zien op het gebied van kam
peren.
Aanrijding Om half zes woensdag
avond vond op de kruising Scheldestraat
-Zuidvlietstraat een aanrijding plaats.
Het ongeluk gebeurde, doordat de brom
fietser A. de M. uit Geersdijk geen voor
rang verleende aan een personenauto,
bestuurd door A. de C., rijdende over de
Zuidvlietstraat richting Landbouwcen
trum. Een botsing kon niet meer worden
voorkomen. De bromfietser werd met
ernstige been- en hoofdwonden maar het
St. Joa-nnaziekerihuis overgebracht. De
bromfiets werd geheel vernield. De aiuto
liep ernstige schade op.
Geboren: Agnes dv G. Ravestein-v.
Reine; Ilse dv L. Geus-De Koster; Mi-
chiel zv en Hannelimde dv H- de Zeeuw-
v. d. Klippe; Hubrecht z.v. P. Scheffers-
van den Dorpel; Gestruida dv J. Ver-
ton-Kole; Jozias zv P. Kanijsteker-de
Regt; Pieter zv J. Honkoop-Wolters
Johannes zv J. de Leeuiw-Brusket; Al
fred zv W. Kramer-v.d. Veen.
Huwelijksaangiften: H. Smallegange-
27 j. en N-P. IJzerman, 23 j.; C.N. Kou-
wenberg, 25 j. en M. A. Verscboore de
la Houssaije, 22 j.
Gehuwd: A.J. Bierens, 25 j. en E.L.
Lanikamp, 41 j.; J.M-J. van Hese, 23 j
en C.W. Visser, 24 j.; G Janse, 24 j.
en A.M.M, Kort, 21 j.; D Rijkhals, 29
j, en T.F.' van Son, 31 j.
Overleden: P. van Damme, 79 j. wv
P.J. v. Oeveren; B. Pennings, 78 j. ev
L.M v. Damme; F. Koens, 90 j., wv.
A. PolfHet; M.G.Geense, 68 j, ev J.S.
Hoogerwerf; R. Koreuise. 64 j. ev A.A.
Hoogehheide; M Steijn, 71 j- ev A. v.
't. Westeindie.
Kloosterzande
Brandwonden. Toen mevrouw v. K.
alhier bezig was met het verplaatsen van
een teil kokend water, kreeg zij een
groot deel van dit water over haar be
nen. Het gevolg was dat zij ernstige
brandwonden opliep en zich onder dok
tersbehandeling moest stellen.
Harmonie De harmonie ,,De Ver
enigde Vrienden" heeft groot succes ge
boekt op de Gentse Floraliën. waar zij
een uur hebben gespeeld. Ö.a. werd
gespeeld, een selectie uit My Fair La
dy, Faust, Lichte Cavalerie en de mars
der Medici.
Polo-club De Zwem- en Polo-club
zal haar jaarlijkse algemene vergade
ring houden op vrijdag 7 mei a.s. om
8 uur in hotel Rotterdam. Aan de orde
zijn onder meer: jaarverslagen, reke
ning en verantwoording van de penning
meester, verslag kas commissie, vaststel
ling contributie en verkiezing van be
stuursleden. Aftredend zijn: de heer H.
Gunter, die herkiesbaar is, de heer L.
F. S. de Meijer (niet herkiesbaar) en
mevr. M. Tack-Wijnacker (tussentijds
aftredend). Het bestuur stelt voor de
ze vacature twee kandidaten, n.l. de
heren R. C. de Cooker en A. J. Bol
wijn.
Sluis
Feestprogramma's Het Oranjecomi
té heeft het feestprogramma bekend
gemaakt voor koninginnedag en voor de
bevrijdingsdag.
Op koninginnedag is er in de ochtend
uren in het r.k. parochiehuis een kleu
renfilm voor de schoolgaande jeugd.
Dezelfde film wordt in de avonduren
voor de volwassenen gedraaid, n.l. een
film over het bezoek van de prinsessen
aan de West. 's Middags is er op het
gemeentelijk sportterrein een handbal
wedstrijd voor de meisjes en een voet
balwedstrijd voor de jongens.
Bevrijdingsdag begint met een geza
menlijke kerkdienst voor alle gezindten
s Morgens worden er atletiekwedstrij
den en een wallencross gehouden, 's mid
dags is er een rondgang voor de jeugd
met versierde wagens en fietsen en
voor de ouderen een behendigheidswed
strijd voor automobilisten op het par
keerterrein. Prijsuitreiking voor alle
wedstrijden vindt 's avonds op de Markt
plaats. Beide dagen zal Apollo" zijn
muzikale medewerking geven.
Biljarten De biljartvereniging Krijt
op Tijd sloot in café Bakx het winter
seizoen af met een onderlinge prijs
kamp en een maaltijd voor de leden.
De uitslag luidt: 1 M. Lazoen, A. Groos-
man; 2. J. Bauer, G. v. Oorschot.
De heer J. Bakx bracht een financi
eel verslag uit en voorzitter F. Dusar-
duijn bracht dank voor de sportieve
geest, die alle deelnemérs kenmerkte.
Vogelwaarde
Benoeming Het bestuur van het In
terparochieel Centrum voor Maatschap
pelijke Werk Vogelwaarde heeft de heer
O.W.A. Vosveld uit Hulst benoemd tot
maatschappelijk werker in vaste dienst.
De heer Vosveld is de opvolger van
mew. C. de Waal-Blommaart, die eer
vol ontslag heeft gekregen. Zij maakt nu
deel uit van het bestuur van het „cen
trum".
Bevrijdingsfeest In het kader van de
viering van de bevrijding zal de sport
school Felix Janssen te Roosendaal op 5
mei 's middags judo. en gymnastiek-
demonstraties verzorgen in de hal van
de failliet gegane n.v. Westerschelde
Textielfabrieken G.H. Meijerink en Co,
De demonstraties beginnen om vier en
om zeven uur. Op het voetbalterrein te
Boschkapelle zullen, eveneens 's mid
dags, de oud-spelers van de v.v. Rapen
burg en de v.v. Vogelwaarde een wed
strijd tegen elkaar spelen.
's Avonds is er de geëigende gelegen
heden gelegenheid tot dansen.
Wolfaartsdijk
Dagblad voor Zeeland
KANTOREN:
Voor Zeeuwscn-Vlaanderen:
Steenstraat 14, Telefoon 2377, Hulst
voor Walcheren en Zuid-Beveland:
Klokstraat 1, telefoon 6252, GOES
Eerste redacteur Exploitatie
inspectie Zeeland
L. K. M. DE JONG
tel. 2377 Hulst
voor Zeeland
F. DE LIGT
tel. 6252 Goes
privé 7300 Goes
Redacteur voor
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen en
Kanaalzone
W. WOLTERS tel. 2377 Hulst
privé 2572 Hulst
Redacteur voor
West-Zeeuwsch-V laanderen
J. PETIT, v. Ostadestraat 41, Oostburg
tel. 01170-2991
Redacteur voor Zuid-Beveland
en Walcheren
H. REKKERS, tel. 6252, Goes
Rayonbeheerder voor Zuid-Beueland
en Walcheren
K. MENU tel. 6252 Goes
Prijs voor losse advertenties bestemd
voor de editie Zeeland 0,18 per mm
1 mm ingezonden mededelingen 2'/.
mm gewone advertenties
Bij contract aanzienlijke reductie
„Kleintjes": 3 regels of minder f 1.—
elke regel meer f 0.25.
Als één regel gelden 23 letters en/of
leestekens
Bij plaatsing ook in de Brabantse oplage
resp. 1,60 en 0,60.
3 achtereenvolgende ongewijzigde
plaatsingen de derde plaatsing tegen
half geld.
Koninginnedag Voor de viering van
koninginnedag heeft de oranjevereniging
alhier het volgende aantrekkelijke pro
gramma vastgesteld: 8.50 ontvangst ten
gemeentehuize van alle gedecoreerden;
9.00 uur zanghulde van schoolkinderen
voor gemeentehuis m.m.v. Advendo toe
spraak burgemeester en oplaten duiven;
9.4511.30 uur schoolvoetbal en -korfbal
wedstrijden en kinderspelen op het sport
veld. 13.13.45 uur: voortzetting van
de wedstrijd op het sportveld; 14—17.30
uur gezelligheidsrit voor auto's motoren
en bromfietsen, 18.3020.00 uur voetbal
wedstrijd DorpOud Sabbinge om wis
selbeker beschikbaar gesteld door het ge
meentebestuur: 19.30—21.30 uur ringrij-
den voor auto's motoren en bromfietsen.
21.3023.30 uur concert door Advendo en
drumband op hat Dorpsplein besloten met
taptoe.
Yerseke
Auto door wegdek gezakt Dinsdag
morgen vroeg zakte een grote vracht
wagen met aanhanger uit Horst, bela
den met compost voor de champignon
teelt, in de Steeweg door het wegdek.
Ter plaatse bleek zich later een lek in
de waterleiding te bevinden, waar door
het zand onder het wegdek was weg
gespoeld. De achterwielen van de auto
zakten plotseling in het gat en er was
geen beweging meer in te krijgen. Met
een grote takelwagen van de fa Zandee
uit Goes werd de wagen weer op de
weg gebracht. De schade aan de auto,
die zijn eerste reis maakte, viel betrek
kelijk' mee.
Dezer dagen is in stilte een merkwaardige datum voorbijge
gaan welke niettemin voor de katholieke gemeenschap van
Zuid-Beveland zeer vermeldenswaard is. Het is namelijk juist
350 jaar geleden dat de eerste officieel-benoemde pastoor
voor Ter Goes zijn intrede deed.
Bijna 40 jaren waren verlopen sinds
op Zuid-Beveland de katholieke ere
dienst wettelijk verboden was. De fa
tale datum waarop dit geschiedde, was
26 oktober 1578. Op een enkele uitzon
dering na, waren Goes en Zuidbeveland
toen nog geheel katholiek. Slechts
onder bedreiging en met gruwelijke
voorbeelden van elders voor ogen (zo
als men o.a. in het nabije Gent in die
dagen kon zien), gaf de Goese Ma
gistraat gehoor aan de eis om de grote
stadskerk af te staan aan een handvol
vreemdelingen uit Walcheren
Wat er met de toenmalige'stadspas-
toor Bouwen Jansse en diens kapelaan
Jacob Franken gebeurd is, staat ner
gens vermeld. Wellicht zijn zij tijdelijk
ondergedoken of hebben zij hun heil
gezocht in zuidelijker streken met de
hoop op beter tijden en de mogelijk
heid tot terugkeer. Officieel was ér
voor hen geen verblijfsvergunning, ten
zij na belofte om hun priesterlijk werk
te staken.
In de veertig jaren die volgden, wa
ren er oorspronkelijk slechts wat on
dergedoken pastoors (minstens 13) van
de oude bedeling, die nu en dan de
sacramenten in het geheim toedienden
en de bewoners bijstonden in hun trouw
aan het katholieke geloof. Deze gene
ratie van vóórreformatorische priesters
stierf van lieverlee uit. Eerst zeer lang
zaam heeft de kerkelijke hiërarchie
zich gerealiseerd, dat hier een blijven
de toestand ontstaan was. Er was als
het ware een ijzeren gordijn gevallen
tussen de noordelijke en zuidelijke pro
vincies van de toenmalige Nederlan
den. Deze situatie kunnen we het best
vergelijken met de huidige scheiding
tussen Oost- en West-Duitsland.
De benoemde bisschop van Zeeland,
Jan van Strijen, ontplooide weliswaar
na zijn gedwongen vlucht (door de
overgave van Middelburg in 1574)
grote activiteit op allerlei terreinen,
maar het zijn eigen diocees of gelovi
gen had hij geen directe bemoeienis
meer.
Daar de hele kerkelijke ordening uit
Zeeland was weggevaagd en er o.a.
geen sprake meer was van normaal-
omschreven en aan grenzen gebonden
pastoorsfuncties, had Jan ^an Strijen
vanuit Rome toestemming gekregen
om zijn priesters mobiel te maken. I>e
mogelijkheid hiertoe werd verleend
doordat de weinige overgebleven pries
ters binnen Zeeland gebruik mochten
maken van een zogenaamd draagbaar
altaar en er uitgebreide volmachten
kregen inzake de sacrament^bediening.
(3# febr. 1581).
Ondertussen was ook in de noorde
lijker provincies een soortgelijke aan
zet tot missionerende wederopluiking
ondernomen en wel onder Sasbout Vos
meer, die in 1583 vicaris-generaal werd
van het Utrechtse bisdom. Aan hem gaf
op 2 januari 1584, Jan van Strijen
zijn bijzondere volmachten voor Zee
land door. De leiding van dit moeiza
me werk in de door de gereformeerden
bezette gebieden kreeg deze Sasbout
officieel op 3 juni 1593, zodat al ^e"
trekkelijk spoedig ook Zeeland - zij 't
met 'een kleine onderbreking de sta
tus kreeg van een missiegebied onder
een Apostolisch Vicaris. In deze perio
de van nog onvoldoende organisatie
waagde zich bij tijd en wijle 'n missie
priester op de Zeeuwse eilanden. Meer
dere namen zijn ons bekend van deze
moedige mannen die gevangenschap
en Zeeuwse koortsen trotseerden zoals
Martinus Conincx (Regius) bekend als
de „wonderdoener", die eens in deze
contreien bedreigd werd met ophan
ging, Het uitgebreide terrein en het
grote priestergebrek deden de seculie-
ren beseffen dat zij een eigen speciale
opleiding nodig hadden, waartoe zij in
Leuven en Keulen een eigen semina-
(Van een onzer verslaggevers)
MIDDELBURG Ook dit jaar beleg
gen de Zeeuwse wegvervoerbedrijven
weer een aantal contactavonden. De
eerste -avond vindt plaats te Middelburg
in het City Theater op vrijdag 7 mei en
de tweede op vrijdag 14 mei te Axel in
„Het Centrum".
Philippine
55-jarig huwelijksfeest Vandaag is
het 55 jaar geleden dat het echtpaar
Pielaet-Borghgracht in het huwelijk is
getreden. De heer Pielaet werd gebo
ren op 23 april 1887 te Sas van Gent
en zijn vrouw op 1 oktober '89 te Phi
lippine. Zij wonen in de Clarapolder. De
;heer Pielaet is jachtopziener.
(Van een onzer verslaggevers)
TERNEUZEN De Terneuzenaars
krijgen in de dagen rond 5 mei, wanneer
nationaal het vierde lustrum van de be
vrijding wordt gevierd, af te rekenen met
de leuze: „Hier is nu nooit eens iets te
doen". Het bestuur van de Samenwerken
de Personeelsverenigingen heeft namelijk
een hele reeks feestelijkheden georga
niseerd. „TSen grandioos programma, Ter-
neuzen waardig", zoals burgemeester
mr. H, Rijpstra en voorzitter G. D. Spran-
gers van de Samenwerkende Personeels
verenigingen eendrachtig verklaren in de
respectieve voorwoorrden in het pro
grammaboekje, dat onlangs is uitgeko
men.
De organisatie van de verschillende
evenementen vergt een uitgave van
f 20.000,ongeveer. De financiën worden
uit verschillende bronnen geput: de ge
meente heeft zich garant gesteld voor een
tekort van f 3500,—, de feestkrant en het
programma boekje hebben voor de nodi
ge sommen gelds gezorgd, terwijl de in
zameling onder de Terneuzense bevol
king momenteel ook uitstekend blijkt te
verlopen. Dat laatste zou erop kunnen
duiden, dat de Terneuzense gemeenschap
echt wel iets over heeft voor een groots
opgezet feest. Men volgt de raad van de
heer Sprangers op: „Laten we aantonen,
dat Terneuzen niet alleen op economisch
en industrieel gebied iets groots tot stand
kan brengen, maar dat het ook werkelijk
leefbaar is. dat er gezellig en feestelijk
kan zijn".
Trommelaere
Op 5 mei om negen uur zullen de leer
lingen van de hoogste klassen van de la
gere scholen een aubade brengen op de
Markt. Ze krijgen daarna een versna
pering uitgereikt, die zij kunnen verorbe
ren tijdens de demonstraties door de
gymnastiekvereniging E.M.M. op de
Markt en de show van de Trommelaere
van Roesendaele, eveneens op de Markt.
Van twee tot vier uur 's middags zal een
optocht voor kinderen, groepen en wagens
door de Terneuzense straten trekken.
Terneuzense en andere tieners
zullen om half vijf van hun muzikale
kunnen blijk kunnen geven op de Markt
ten overstaan van een competente jury.
Om zeven uur 's avonds is er overal mu
ziek, die zal worden voortgebracht door
de gezelschappen, die ook zullen deel
nemen aan de lampionoptocht, die om
half zeven van start zal gaan. Om half
negen verzorgen de Terneuzense Harmo
nie, het Tamboers- en Pijperskorps Irene,
de P.T.T.-Harmonie uit Breda en de
Trommelaere van Roesendaele een taptoe
op dè Markt. Om half tien is er een
vuurwerk, dat, zo doet het programma
geloven zijn Zeeuwsch-Vlaamse weerga
voorlopig niet zal kennen, op de Schelde-
kade.
T ento on stelling
In het gebouw ,,De Schakel" zal op 3,
4 en 5 mei onder auspiciën van de Ter
neuzense Jeugdraad een tentoonstelling
over de tweede wereldoorlog worden ge
houden. Het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie leverde het nodige materi
aal ervoor. De bejaarden zullen op 6 mei
aan hun feesttrekken komen: de toneel
groep van de gereformeerde kerk ver
zorgt dan een opvoering van het spel:
„Bazuinen rond Jericho" van Ben van
Eijsselsteijn in het Concertgebouw. Het
spel verhaalt over een aantal verzets
strijders, die enkele jaren na de oorlog
weer met elkaar worden geconfronteerd
en bij die gelegenheid tot de ontdekking
komen, dat de vrijheid grote offers eigen
lijk niet waard is geweest. De opvoering
begint om acht uur.
SCHEEPSWERKTUIGKUNDE
Voor het voorlopig diploma scheeps-
werktuigkunde slaagde G. W. Hl Wisse
ling uit Wolphaartsdijk.
Morgen, vrijdag 30 april: Hansweert
2.14 en 14.45; Terneuzen: 1.40 en 14.08;
Vlissingen: 1.11 en 13.34; Wemeldinge:
3.03 en 15.28.
rie in het leven riepen. Op dat van
Keulen was de bekende Goesenaar
Leonardus Marius later rector en pro
fessor. De vrucht van dit seminarie
met speciale training voor de missie
in de noordelijke Nederlanden, zou wel
dra ook het Goese land ten goede ko
men.
Ondertussen stuurden ook de Jezuïe
ten sinds 1592 rondtrekkende missiona.
rissen vanuit het zuiden naar het noor
den. Hierbij vergaten zij de Zeeuwse
eilanden niet. We treffen hier dan ook
paters aan met klinkende namen, die
in deze toch ook avontuurlijke perio
de als ambachtsman vermomd langs de
wegen trokken, in de huizen verscholen
de nacht afwachtten voor de viering
van de H, Geheimen, of in gevangen
schap verkeerden. Eind 1602 werd pa
ter De Leeuw S.J. te Goes gevangen
genomen door de baljuw mr. Jacob de
Witte. Hij werd vrijgelaten omdat de
echtgenote van de baljuw een vurig
katholiek was, waarbij nog kiwam dat
de gevangene een adellijke indruk
maakte op de baljuw. Niettemin was
de bestaande situatie verzoenen en
de boete toch 800 gulden, die snel door
de Goesenaren voldaan werd. uit angst
dat de baljuw van gedachten zou ver
anderen als hij ondertussen zou ont
dekken met een Jezuiet te doen te heb
ben.
Ondanks deze onmogelijke toestanden
werd 19 januari 1600 toch nog ineens
een nieuwe bisschop voor de vacante
zetel van Middelburg benoemd. Daar
deze Carolus de Rodoan geen kans zag
daadwerkelijk in zijn bisdom te kun
nen werken, nam hij een andere bis
schopszetel aan namelijk die van Brug
ge. Toch behield hij tot zijn dood in
1616 de titel van administrator" van
het bisdom Middelburg en bij voorko
mende gelegenheden ontleende hij aan
deze titel ook zijn rechten.
Er was ondertussen een hele gene
ratie verstreken alvorens men tot het
inzicht kwam dat men met lijdelijk de
krijgskansen moest afwachten (zoals
de Rodoan), totdat daardoor de kerk
vanzelf weer in de oude rechten her
steld zou worden. Men moest zich met
doen wat men kon. Deze laatste con
clusie hebben de Jezuieten overigens
eerder getrokken dan de seculieren,
waarschijnlijk omdat de eerste uit het
zuiden kwamen als nieuwkomers, ter
wijl de laatsten meer vanuit het noor
den dachten en meer verworteld lagen
in de vroegere rechten.
Bij dit al lijkt het of de Zeeuwen tus
sen wal en schip zouden vallen. Onder
de druk der nieuwe kerk werden de
plakkaten (hier strenger onderhouden
dan in Holland, terwijl het moeilijker
was voor de priesters om vermomd op
de eilanden binnen te dringen en on
herkenbaar te blijven. Vanuit het noor
den had men altijd drie dagreizen no
dig, terwijl men vanuit het zuiden de
frontlijn moest passeren en gemakke
lijk met de vijand vereenzelvigd kon
worden. Bovendien waren de Zeeuwse
koortsen geen denkbeeldig gevaar, zo
als de dood van Martinus Schaap be
wees, die te Goes stierf op een Missie
tocht. (1606)
Van de drie genoemde instanties: bis
schop die Rodoan, als administrator van
Zeeland, de Jezuieten en de noordelij
ke missie had niemand voldoende pries
ters. Ofschoon zij alle drie voLmach
ten hadden voor de zielzorg in Zee
land, bleef het uiteindelijk onduidelijk
wie van de drie nu de werkelijke ver
plichting had om Zeeland in deze re
gelmatig te voorzien.
Het initiatief om tot een definitieve
verzorging te komen is dan ook uit
gegaan van de Goese burgers zelf. Het
leek of het pas gesloten „Bestand"
daartoe eindelijk de kans bood.
In 1609 werd het 12-jarige be
stand gesloten. Aan beide zijden van
de debarkatielyn trachtte men de posi
ties te consolideren. Zuid-Beveland had
voortdurend tegén de frontlijn aan
gelegen, en men herademde er even
om de schade hiervan op te nemen.
Vooral de oost- en zuidrand van het
eiland hadden verschrikkelijk geleden.
Veel huizen en hoeven waren „ver-
destrueerd'' en halve dorpen stonden
leeg of werden bewoond door slechts
verouderde en verpauperde achterblij
vers. Dit alles als gevolg van de vele
anti-Staatse invallen of dreigingen van
de „overkant van de Schelde".
Bij het begin van het Bestand waren
er echter nog maar weiniig werkelijk
gereformeerden op Beveland. In 1609
(dus dertig jaar na de zogenaamde
protestantisering) waren er nog maar
drie hervormde regenten in het ,,Goes-
se Kollegie van de Wet". Deze drie
verzochten of voortaan minstens één
van de beide burgemeesters en de helft
der schepenen van de nieuwe gods
dienst mochten zijn. Maar dit werd
tegengegaan. Niettemin deed zich in
1612 nog weer eens een rel voor bij
de benoeming van David van der Nisse
tot burgemeestervan Goes. De beken
de predikanten Lansbergen verzetten
zich openlijk vanaf de kansel tegen die
verkiezing, omdat Van der Nisse be
hoorde tot de roomsgezinde partij, die
trouwens eeen zeer grote aanhang had,
Zelfs de Goese baljuw Michel van
Baarland stond terecht onder soortge
lijke verdenking De genoemde actie
mislukte, maar herhaalde zich een jaar
later toen Soetwater tot burgemeester
werd gekozen. Ook toen zonder succes.
Inzake burgerlijke functies was men
ter plaatse toen nog autonoom genoeg
om niet onder de kerkelijke druk te
bezwijken.
Toch was de situatie allerwege zo
erg, dat velen het eiland verlieten. De
kans die het Bestand bood, benutte
men om van hier weg te trekken,
hoofdzakelijk naar het Hulster Am
bacht, waar men in de verlaten pol
ders met open armen ontvangen werd,
De uitoefening van de katholieke gods
dienst was daar heel wat gemakkelij
ker.
Anderzijds vestigen zich voor en tij
dens het Bestand veel Zuidnederlandse
hervormingsgezinden in Goes en de
omliggende dorpen, zoals te zien is in
de lidmaatboeken van de Hervormde
kerk en in de verschillende poorter-
boeken. In de periode 1589-1640 ontving
Goes op die wijze 130 Vlaamse gezin
nen die het poorterrecht verkregen.
Van de Bevelandse landadel hadden
reeds velen hun heil in zuidelijker stre
ken gezocht daar zij onder het nieuwe
bewind geen levenskansen kregen. Ook
tijdens het Bestand werd hun verzoek
op rechtsherstel inzake verlaten bezit
tingen meestal afgewezen. Hierdoor
werd hun vertrek, dat aanvankelijk 'n
provisorisch karakter had. definitief
gemaakt.
Door al deze migraties over en weer
van de demarkatielijn had er op Zuid-
Beveland een ware transfusie plaats
onder de bevolking. Slechts een deel
der autochtone bevolking bleef (zo niet
in getal dan toch sociologisch gezien)
als een minderheid achter. Door hun
vasthouden aan het oude geloof en hun
in vele opzichten rechteloze status, wa
ren zij reeds een randgroep aan het
worden: bijwonens in hun eigen ge
boorteland
Vlak voor het sluiten van het Bestand
zag het er naar uit dat men een per
manente vorm van zielzorg kreeg. In
1608 immers vestigde zich alhier de
Jezuiet pater Mattheus Olinger. In 1610
vertrok hij weer, misschien omdat hij
door de burgerlijke overheid gesnapt
.was, maar het lijkt waarschijnlijker,
dat hij zijn vastbedoelde statie opgaf
als gevolg van de overeenkomst die in
1610 gemaakt werd tussen enerzijds de
apostolisch vicaris Sasbout Vosmeer,
anderszijds de Zuidnederlandse provin
ciaal dei Jezuieten. Deze overeenkomst
was een poging om eikaars terrein,
tak en werkwijze over en weer af te
bakenen. Hoe dan ook: Beveland zat
weer zonder priester. Kort daarop
werd weliswaar een seculier missiona
ris gezonden afkomstig uit het Keulse
seminarie, maar ook deze Johan Tru-
tius volgde de gewone handelwijze en
liet het bij een kortstondig bezoek. De
ze priester zal toen niet vermoed heb
ben dat hij spoedig als definitief pas
toor zou terugkeren.
In afwachting op betere verzorging,
trokken vele katholieken naar Hulst en
Antwerpen om hun huwelijk te
doen bekrachtigen, kinderen te laten
dopen en het H. Vormsel te ontvangen.
Met dat al werd de onzekere toe
stand de Goese katholieken te mach
tig. Een van de voornamere burgers,
Cornelius Balthasar trok zelf naar
Antwerpen en vroeg zowel aan de bis
schop als aan verschillende regulieren
om priesters. Zonder succes. Ook de
apostolisch vicaris liet weten dat men
geen permanente man kon afstaan bij
gebrek aan voldoende missionarissen.
In hetzelfde jaar 1611 trok men nog 'n
tweede maal naar Antwerpen voor het
zelfde verzoek, maar ook nu weer met
een negatief resultaat.
In 1612 dook er wéér een missiona
ris op van het Keulse seminarie. Go-
vert de Rovere, maar ook hij was een
voorbijganger. Wilhelmus Keyting
verscheen na hem, maar hij werd spoe
dig ontdekt en moest het hazenpad
kiezen. In opdracht van zijn aposto
lisch vicaris reisde hij over Antwerpen,
waar hij overigens ook tevergeefs
vaste priesters trachtte los te krij
gen bij de bisschop. Daarna klopte hij
bij regulieren aan, die hem nu toezeg
den naar Zeeland te zullen komen om
hem af te lossen. Met deze gedachte
trok Keyting noordwaarts zonder dat
de toegezegde aflossing plaatshad.
Nu werd de gewetensnood haast on
houdbaar: in Zeeland werden immers
de Plakkaten veel strenger toegepast
dan in Holland. Vooral inzake het hu
welijk, liep het de spuigaten uit: in
Holland kon men tenminste nog al
tijd voor een neutrale magistraat hu
wen, maar in Zeeland was men ver
plicht uitsluitend voor de gereformeer
de predikant te trouwen. Ir antwoord
op de gewetensvraag hierover, hoorde
men juli 1612 van de bisschop van Me-
ohelen, dat men ofwel naar elders
moest trekken of niet moest trouwen,
maar in elk geval niet voor een her
vormd kerkbedienaar. Ten einde raad
wendden enkele Goesënaren zich tot de
bisschop van Brugge. Hij toch bleef
als administrator van Zeeland zijn
rechten handhaven o.a. inzake het
priestervraagstuk, zonder overigens
priesters te sturen. Hij gaf hun ten
antwoord, dat zij wel voor een predi
kant konden verschijnen, mits men
zorgde dat er onder de omstaanders
heimelijk een priester stond, voor wie
zij dan in werkelijkheid en in hun hart
elkaar het jawoord moesten geven.
Het leek een oplossing, maar zonder
vaste priester was het een kluitje in
het riet. Daarom delegeerde hij bij die
gelegenheid de ketterse predikanten
om het huwelijk van de katholieken
in zijn diocees geldig te sluiten.
Zo was het 1614 geworden en op 3 mei
van dat jaar stierf de apostolisch vi
caris Sasbout Vosmeer. Reeds datzelf
de jaar werd hij opgevolgd door Ro
venius d.d. 11 oktober. Dit zou de om
mekeer worden in de verwarde toe
stand waarin de Bevelanders zich be
vonden. Rovenius moet al vroeger in
gelicht zijn geweest omtrent het eiland
en de wanhopige situatie der inwoners
door Leonardus Marius, die afkomstig
was uit Goes en zich ook later met
de Goese aangelegenheden inliet. Ro
venius had als rector samengezeten met
Marius op Alticolense, het Hollandse
Seminarie in Keulen. Onmiddellijk na
de aanvaarding van zijn nieuw ambt
benoemde Rovenius enkele pastoors en
wel in het begin van 1615.
Het betrof een vaste pastoor voor
Goes en Beveland, zoals hjj tevens pa
ter Petrus Judoci aanstelde tot pas
toor van Middelburg. Voor Goes was
het de toen 28-jarige seculier Johan
Trutius, die reeds in 1610 hier op be
zoek geweest was. Daarmee was de
permanente zielzorg voor Beveland
een feit geworden.
Onmiddellijk zorgden de Goesenaren
voor een huisvesting voor deze pastoor,
die als eerste een blijver zou zijn. Hij
was van een officiële benoemingsbrief
voorzien, zodat alle burgers konden we
ten dat dit hun rechtmatige herder was.
Op 1 april 1615 ging een roulatie
systeem in werking, waarbij de voor
naamste Goese katholieken op zich na
men om bij toerbeurt hun pastoor in
huis te nemen en verborgen te hou
den. Van de burgerlijke overheid kon
men alsnog geen verblijfsvergunning
loskrijgen, al was het maar omdat
loskrijgen, al was het maar omdat deze
onder druk der hervormden de toe
stemming onmogelijk konden geven.
Het aantal van deze moedige burgers
bedroeg aanvankelijk slechts 16.
Het duurde niet lang of ook deze
eerste pastoor moest weer de wijk ne
men. Reeds in 1616 werd hij opgevolgd
door Joannes Griffinus. Deze zou het
zwervend leven van de ene woning
naar de andere moeten volhouden tot
1633 door Joannes Griffinus. Deze zou
het zwervend leven van de ene woning
naar de andere moeten volhouden tot
1633.
Eerst toen kreeg hij een permanente
woongelegenheid bij zijn zuster, die
daartoe samen met een vriendin een
aparte woning huurde. Eindelijk ver
kreeg pastoor Griffinus toch van de
stad toestemming om binnen de veste
te verblijven, maar toch piet dien ver
stande dat officieel geen godsdienst
oefening gehouden mocht worden. Met
deze laatste bepaling is zeker de hand
gelicht, maar niettemin onderging deze
pastoor regelmatig de vernedering van
een gerechtelijk bezoek tijdens zijn
misviering, waarbij de katholieken
steeds flinke geldsbedragen moetsen op
brengen om de opgelegde boeten te
kunnen betalen. Dit laatste zou trou
wens nog tot lang na hem voorvallen
Maar het begin van de vaste statie
was gemaakt. Men had een eigen vas
te zielzorger en de financiële gevolgen
van dit verboden geluk droeg men
naar vermogen. Bovendien tronen zij
het bijzonder met deze pastoor Griffi
nus: bekwaam in woord en zacht van
aard, licenciaat in de theologie, bleef
hij bij de zijnen tot zelfs 1639. Toen
maakte 'n ongelukkige erfeniskwestie
hem in de ogen van de stadsmagistraat
onhoudbaar. Maar ondertussen had
men in Je jaren onder zijn pastoraat
reeds de kern gelegd van wat nu de
huidige katholieke kerk en pastorie is:
in het huis nl. van de bekende schilder
Eversdijk (die naar Antwerpen ver
huisde) had men achter de hoge bo
men rond het toenmalige stadskerkhof
van de Singelstraat" in 1635 de pas
torie ondergebracht. Deze zou omge
bouwd worden tot een schuilkerk in
de trant van O.-L.-Heer op Zolder. Maar
van die mogelijkheid droomde men
vooralsnog niet tijdens het Bestand,
toen men de hier beschreven mijlpaal
bereikte van een eigen vaste statie.
J. ROOF SS.CC.
AARDENBURG Op Hemelvaarts
dag, 27 mei, zal het 25 jaar geleden
zijn dat kapelaan J. de Kerf tot pries
ter werd gewijd. Teneinde dit zilveren
priesterjubileum voor de parochie niet
ongemerkt voorbij te laten gaan, werd
een comtié gevormd, dat een feestelij
ke herdenking zal voorbereiden. Het co
mité werd samengesteld uit de vereni
gingen waarvan kapelaan De Kerf gees
telijk adviseur is. Het bestuur werd als
volgt samengesteld: Th. Lannoye, voor
zitter, G. van Vooren, secretaris en me
vrouw M. Braet-Dekkers, penning-
meesteresse. Bij de Boerenleenbank werd
een rekening van het comité geopend,
waarop de verenigingen en parochianen
een bijdrage kunnen storten. Het is de
bedoeling, dat in het r.-k. Jeugdgebouw
op de jubileumdag vanaf half twee na
mens de parochie en de verenigingen
een hulde wordt gebracht, waaraan de
schooljeugd en het dameskoor „Amici-
tia", alsmede enkele verenigingen, fciw
medewerking zullen verlenen.
(Van een onzer
MIDDELBURG.
gasbedrijven hebben hl
gebracht by de n.v. Zer
gam, die geheel Zeela
van aardgas. By de opl
van dit jaar waren reel
provincie en de gemeen!
Zierikzee. Later zyn d|
men: Vlissingen en Teq
men in onderhandelin
Tholen. Wat de eerste
verkeren de onderhandel
gevorderd stadium. D4
dracht zal dan plaatsvin
Met de toevoeging van f
ven zal de raad van beJ
uitgebreid tot maximaal!
De uitvoering van d< I
zaamheden in het kad j
schakeling en aansluiting I
zal dan als volgt worde] I
Zegam heeft een overe«l
met het openbaar He'll
Zuid-Beveland, dat op z: f
tact staat met de GascoJ
van het gasnet voor Zei
rekening neemt. Het z<
zoeken" heeft Rebeta te f
genomen, terwijl de firn|
kenszand de reparaties
zorgen. De controle gel
binnenleidingen en binn<|
men Zegamo te VHssirl
geven. Mankeert er watf
eigenaar c.q. de bewonel
dit moeten laten opknap, I
ten door een plaatselijkel
De firma Van Hioeflakq
is opdracht gegeven
van een enquête de vral
gastoestellen te onderzoell
AARDENBURG Op het gemeente
huis te Aardenburg werd aan C. van
Dixhoorn uit Draaibrug de bronzen me
daille, verbonden aan de orde van O-
ranje-Nassau, uitgereikt door burge
meester M.G.M. van Berckel wegens
zijn 40-jarige dienst bij de n.v. Stoom
tram Maatschappij Breskens-Maldegem.
Aanwezig waren de president-commissa
ris der maatschappij, J. Mijs uit Oost-
burg, de directeur van het bedrijf, L.
Hortensius. het voltallige college van
burgemeester en wethoudersfunctions*
rissen van het bedrijf en de familie "vati
de jubilaris. President-commissaris Mijs
roemde in zijn toespraak de trouw en
het vakmanschap van de jubilaris. Di
recteur L. Hortensius overhandigde hem
de medaille, plaquette en diploma vi
de Maatschappij voor Handel en N;-
verheid. Tijdens de bijeenkomst werde
nog talrijke gebeurtenissen uit de loop
baan van Van Dixhoorn als monteur op
gehaald.
MIDDELBURG
ling op aardgas gaat de
Gasmaatschappij Zegan
doel stelt de gehele
aardgas te voorzien,
van ongeveer 20 mill
De raad van aandef
sinds de oprichting
op 16 maart van dit
eerste maal vergader
het bestuur' tot het aal
deze som. De overnam|
staande gasbedrijven,
meedoet, beloopt een I
7,5 miljoen, de omboJ
gen dan nog 9 miljoen.
Tholen zal worden r
een distributienet, dat
vraagt en dan is er no
miljoen nodig voor de 1
en aansluiting van Sas
omstreken op het aar<|
verwacht, dat de thans
gemeenten en gebieden i
maal van aardgas wil
der van het aardgas ge
maken dan de gemeent*
gas hebben. Wat het c<
gaat zijn er n.l. nog lope
ten tot 1 januari 1967. M
tijdstip van levering ai
meenten te kunnen vei
1 januari 1970 moet gel
van het aardgas kuninei
De verwachtingen zijn g
de eerste aardgasvlam
reeds volgend jaar in S
zal branden.
IJZENDIJKE
Hotel Lievens 15 uur Alg. verg. boe
renleenbank
TERNEUZEN
Luxor 20 uur Jeanne d'Arc, 14 j.
WESTDORPE
Troutzaerte Expositie werken Jaap v.ö-
Pol en Hans de Jong
HEINKENSZAND
Gemeentehuis 16.30 uur Raadsvergade
ring
SOUBURG
Gemeentehuis 14.30 uur Raadsverga
dering
GOES
Museum Turfkade 20 uur Opening ex-
positie oorlogsdocumentatie.
ANTWERPEN
KVO 20 uur Manon
(Van een onzer versl;
SCHOONDIJKE - Op d
weg naar IJzendijke, juist
bouwde kom van Schooi
zware Oostenrijkse vraol
matie in botsinggekomen
bouw tractor, tengevolge w;
jarige boerenzoon A. v. d.
de met een bekkenfractuui
toniusziekenhuis te Oos
worden opgenomen. Het on
de toen de vrachtwagen dé
passeren en plotseling z
moest remmen voor een te
aanhangwagen kwam dwars
te staan, sleepte het lanc
mee, dat kantelde. In omg
ting kwam de combinatie
tot stilstand. Van de Ree
zijn voertuig terecht. De
heel door de vrachtwagen
keer geblokkeerd. De shpp
tijdens een flinke regenbu
Dat $e aanrijding n
gebeurde blijkt wel uit i
de tractor kantelde.
WESTDORPE
Troutzaerte Expositie werken van JaaP
v.d. Pol en Hans de Jong.
Het Oudt Raedhuys Schieting
20 uur Dansen
ZUIDDORPE e
M. de Cock 9.30 uur Puntensch^^f
voor de leden15 uur Schietingsta
de wip
A. de Block 15 uur Schieting
A. Apers 19 uur Dansen
HULST
J. v. Helsland 15 uur Schieting
Bioscoopgebouw 19.30 uur Oranjeoa
het
TERNEUZEN
Luxor 20 uur Man, vrouw e*1
huwelijk, 18 j.
HENGSTDIJK
P. de Waal 16 uur Gaaibollmg
MIDDELBURG t_wfv0.
De Schakel 14 uur Tafeltennistoern
KOEWACHT
R. de Letter 15 uur Schieting
KLOOSTERZANDE ,4--
Het Witte Huis 15.30 uur Schiennj
