TEL
Groot filmkomiek blijkt
middelmatige schrijver
CAMPIE: de man
een
Franse
prinses Koningin der Noren?
64
DEN
CHAPLINS MEMOIRES VERTAALD
VOLK GELOOFT VAST: HARALD REDT DYNASTIE
13
Verschoppeling
in goeden doen
Kennis
Geen patriot
„Geboorte'
Geploeterd
Cockpit
Mentaliteit
Dank Paps
Kerr, een tandarts uit Lir
aar de Britse tennisster U
s vrijgezel en er zijn nog
elijkspartners in zicht,
vraag mat ze na Het ten-
gaan doen. antwoordde ze:
eigenlijk vragen wat ik er
oen. Wel, ik ga Wimbledon
JHRING -
oudere schaakgeneratie in
Jintig de leer van Tarrasch
stelde, dat wit met 1. e2-e4
noest openen en dan zo snel
Inde aan te sturen op de be-
|het centrum, rebelleerden de
hypermodernen genaamd
imig tegen dit dogma. Onder
I van Reti, Nimzowitsch en
beweerden zij, dat niet de
^.n het centrum belangrijk is,
ïeersing ervan.
(ie tijd af rezen de flankope-
iaddestoelen uit de grond. Na-
lioch het dogma, noch de stel-
1 hypermodernen alleen zalig-
ll.es hangt van het stellingspro-
luiks neemt evenwel niet weg,
leuwe gedachten de ontwikke-
li het inzicht in het schaken
"verrijkt hebben. Een actueel
het kampioenschap van Is-
nieronder een aardig inzicht
«3lematiek van de bezetting en
fvan de centrumvelden. De
J slaagt erin het centrum te
[och de ondermijnende activi-
l'.ijn rivaal doen de kansen ten
deze keren. Met een alleraar-
Jhnatie gevolgd door een onbe-
|[wikkeling wordt de zwartspe-
snel tot overgave gedwongen,
kraidman Zwart: M, Czerniak
-c5 2. Tgl-f3, c5xd4 3. Pf3xd4,
l-e6 7. 0-0.
|-e6 7. 0-0
1 isseling van zetten is een ver-
i het ..omgekeerde" Grunfeld-
Lstaan. Een situatie dus, waar-
idoch zwart de klassieke cen-
le opgebouwd heeft)
Jeter was 7. Dd7 om snel tot
(Tchade te komen)
I)d3-d7
,nter was 8. Le7 9. Lf6:, Lf6:
1 en dan faalt 11. Pb7: op 11.
I de tekstzet wordt de zwarte
kermate verzwakt)
Ta8-d8 10. e2-e4, dö-d4
lur verdiende toch wel 10.
Lf8-e7 12. Lgöxfö, g7xf6
beter was 12. Lf6: wegens
14. Pe6:. fe6: 15. Dh5 Kf8
17. Dh6 Kf7 18. f4 en wit
vinnende aanval)
|i, het is duidelijk dat dit paard
neverlies niet te nemen is)
fc8 14. Pc5xe6, 17xe6
(gedwongen)
Ke8-d7 16. Lg2-h3, Td8-f8
i gericht tegen een eventuele
I de zwarte koning naar de da-
I Maar zover komt het niet)
lende fout, maar in feite was
Ipositie reeds onhoudbaar)
17. Dc8-e8
ge combinatie. Zwart kan de
iis dame verlies niet nemen)
16 19. Dh5-h3, h7-h5 20. Le6-f5,
rfl-dl, Ld8-b6 22. Dh3-fl!
hg tot een jnelle en efficiënte
23. g3-g4, h4-h3 24. Dfl-b5,
Kgl-fl, De8-d8 26. Tal-cl,
fc3xd4
It door 28. Db4-f-)
p 28. d4xe5-f!, f6xe5 29. Pd5-
Pd4 beslist 30. Td4:
en zwart gaf zich gewonnen,
(onafwendbaar 30. Ke7 31.
|erzame en interessante partij.
SCHAAKRAADSEL
fiderstaande schaakraadsel kan
met een miraculeuze pro-
lijn tegenstander in zetdwang
at een niet te pareren mat ten-
left. Het is een bijkans yoI-
hleem.
pt en geeft mat in 3 zetten.
„Schopenhauer heeft gezegd, dat het geluk een negatieve toestand
is, maar ik kan het daar niet mee eens zijn. Gedurende de laatste
twintig jaar weet ik wat geluk betekent", aldus Charles Spencer Chaplin
in een van de laatste passages van zijn autobiografie, die zojuist in een
Nederlandse vertaling is verschenen. Bijna zeven van die twintig jaren
heeft hij besteed aan het schrijven van zijn omvangrijke levensverhaal,
dat is uitgegroeid tot een turf van bijna zeshonderd pagina's. Een
boeiend geschrift is het desondanks niet geworden. Hoe groot Chaplin
als kunstenaar ook is geweest: een schrijver is hij in elk geval niet.
De spirituele Chaplin van het witte doek is met de pen in de hand
een zeer middelmatig verteller gebleken, die eigenhandig afrekent met
de mythe, die wilde, dat hij ook verstandige dingen zou kunnen zeggen
over politiek, filosofie en aanverwante zaken.
retje te voorzien. Het karakter van het
mannetje was me nog niet geheel dui
delijk. Nauwelijks was ik echter ge
kleed, of de kleren en de grime deden
me voelen wie ik was. Ik begon hem al
te kennen en op het ogenblik, dat ik de
studio binnenkwam was zijn geboorte
een feit."
N DE STUDIO van Mack Sennet is
het langzame groeiproces begonnen
naar het karakter van de eenzame zwer
ver, de onaangepaste, alleen al verdacht
door zijn armoede en voortdurend in
conflict met de autoriteiten, ook al om
dat hij zich niettegenstaande zijn armoe
de nog aanmatigde het onrecht in de
wereld te willen herstellen door de on-
schuld te beschermen.
Het is niet duidelijk en hij zegt daar
zelf verder ook niet veel over of
Charlie zijn schepping bewust in die
richting heeft gedreven, of dat hij op de
verborgen mogelijkheden in zijn alter
ego attent is gemaakt door buitenstaan
ders. Hoe dan ook, de mensen stonden
al gauw in rijen voor de bioscoop om
hem te zien. Hij is er zelf van geschrok
ken en het heeft hem moeite gekost te
geloven, dat het allemaal waar was.
Zijn snel gestegen ster en zijn even
redig hoog opgelopen banksaldo ver
schaften Chaplin intussen een vrijbrief
voor de „hogere regionen" van de maat
schappij. Maar hij is ondanks zijn succes
de eenzame Chaplin gebleven. Voor al
tijd de verschoppeling, die met een wat
primitieve bewondering opkeek naar
alle arrivés, die zijn gezelschap zochten,
Slechts enkelen onder hen zijn werke
lijke vrienden geweest: Douglas Fair
banks sr. en diens vrouw Mary Pickford.
Y\7"AT in deze veel te lange biografie
duidelijk naar voren komt is Chöp-
lins drang méé te tellen, iemand te zijn.
Voor wie weinig van hem weet mag dat
paradoxaal klinken, voor Chaplin zelf is
het dat zeker niet. Zijn hele leven is hij
innerlijk gebukt gegaan onder de be
lasting van een armoedige jeugd en de
wetenschap op de wereld gekomen te
zijn als een underdog, een verschoppe
ling. Dat is ook de reden waarom hij
er later, in goeden doen gekomen, zo'n
naïef behagen in schepte op te trekken
met de groten van deze aardbol. En hij
vergeet ze in zijn levensverhaal niet te
noemen: geleerden, kunstenaars, mensen
met of zonder titel of blauw bloed, ze
paraderen door het hele boek. Ook de
opgenomen foto's wijzen in die richting:
Chaplin met Albert Einstein, met Anna(
Pavlova, met Randolph Hearst, met Lord
Mountbatten, met lady Mountbatten, met
Gandhi, met Winston Churchill, met
Bernard Shaw en Jascha Heifetz
TJIJ is iemand geworden. Zijn kunst
heeft miljoenen geroerd, maar zelfs
Het echtpaar Chaplin leidt al
vele jaren een rustig leven in
Zwitserland.
grensde mogelijkheden". Wat hem voor
al aantrok in Amerika was de kans er
vooruit te komen. Mede daarom begon
hij boeken te kopen.
„Ik wilde nl. kennis verzamelen:
niet om de kennis zelfmaar als een
verdediging tegen een wereld,
die de onwetende veracht. Zo
gauw ik dus tijd had, grasduin
de ik in tweedehands boekwinkels",
aldus Chaplin, die daarop meteen een
aantal titels opsomt van boeken, die hij
in Philadelphia op de kop tikte.
/"iHAPLlN heeft een turbulent leven
achter de rug. Vrouwen hebben
daarin vaak een toonaangevende rol ge
speeld, getuige zijn vier huwelijken. Ten
slotte heeft hij als 54-jarige een geluk
kig huwelijk gesloten met de achttien
jarige dochter Oona van de toneelschrij
ver Eugene O'Neill. Charles en Oona
zijn nu bijna aan hun zilveren bruiloft
toen.
Hoe gecompliceerd het fenomeen
Chaplin ook geweest mag zijn, zijn
denkbeelden hebben niet de betekenis,
die er wel eens aan toegekend is. Ze
zijn even vastomlijnd als primitief. Toen
hem in Amerika eens verweten werd,
dat hij altijd zijn Engelse nationaliteit
had behouden, antwoordde hij: „Ik ben
wereldburger." Later voegde hij daar
aan toe: „Ik kan geen patriot zijn. om
dat ik nooit een echt thuis heb gehad."
Chaplin was vóór alles voor gewoon
menselijk geluk en tégen alles wat dit
geluk weg zou kunnen nemen. Deze wij
ze van denken heeft hem ook in conflict
gebracht met de Amerikaanse samen
leving. Hij werd zelfs voor communist
uitgekreten toen hij het waagde tijdens
de tweede wereldoorlog voor een tweede
front te pleiten. De beruchte heksenjager
MacCarthy loerde op hem wegens ver
meende communistische activiteiten, het
publiek viel hem af, de pers boycotte
zijn films: Amerika wilde niet langer
iets te maken hebben met Charles Chap
lin. Op weg naar Engeland vernam hij
dat zijn visum voor de terugreis naar
Amerika ingetrokken was. Charlie ves
tigde zich daarop blijvend in Europa, na
eerst zijn woede gekoeld te hebben in
„The king in New York".
\\fIE belang stelt in Charlie's levens
verhaal zal de nodige moed op moe
ten brengen. Zijn biografie laat zich niet
gemakkelijk lezen, temeer niet, omdat
Chaplin er tot in het absurde allerlei
details bijsleept. Vanwege zijn onver
gankelijke filmoeuvre zij het hem graag
vergeven.
BERT VAN OOSTERHOUT,
Charlie Chaplin en de jonge
Jackie Coogan in de film The
Kid".
op het toppunt van zijn carrière kon hij
het nog niet geloven. Achter zich zag
hij nog altijd het spookbeeld van zijn
Dickinsiaanse jeugd in de sloppen van
Londen, waar zijn ouders straatarme
vaudeville-artiesten waren. Zijn moeder
was soubrette in een variété-theater.
„Hoewel ze geen bijzondere schoonheid
was, vonden wij (Charlie en zijn broer
Sidney) dat ze er goddelijk uitzag." De
toenmalige Chaplin sr. trok zich weinig
of niets van zijn vrouw en zijn beide
zoons aan. In die dagen is ongetwijfeld
de basis gelegd voor zijn melancholie,
een karaktertrek, die hij nooit meer
heeft kunnen verloochenen. Als kind
van artiesten kwam Charlie al op jeug
dige leeftijd in aanraking met het
theater. Nauwelijks twaalf jaar sloot hij
zich al aan bij een reizende toneelgroep,
waarmee hij zelfs overstak naar Frank
rijk en Amerika. Hetzelfde Amerika
waar hij later geliefd en gehaat zou
worden. Hij heeft er zich nu vanaf ge
keerd, of liever, Amerika heeft zich van
hem afgekeerd, maar in die tijd reisde
hij er heen vol illusies over de „onbe'
VUN EERSTE CONTACT met de film
kwam in 1929. Mack Sennet, be
faamd producent van de Keystone-
kluchten, bood hem een contract aan,
dat financieel heel wat meer perspectief
bood, dan zijn lopende verplichtingen
met de toneelgroep van Fred Karno. Hij
accepteerde de aanbieding overigens óók,
omdat hij er goede publiciteit in zag voor
zijn toneelloopbaan. Toch trok het wilde
gedoe van de gooi- en smijtfilms hem
niet zo aan. Hij heeft zich dan ook vrij
gauw teruggetrokken uit de baldadige
humor van de eindeloze achtervolgingen,
de vechtpartijen en de roomtaart-oor
logen.
De figuur van Charlie met de bol
hoed, de pandjesjas en de veel te grote
schoenen is feitelijk per toeval ontstaan.
Op een dag stond hij werkeloos toe te
kijken bij opnamen in de studio van
Sennet. „We hebben in deze scène nog
een paar grappen nodig," zei Sennet op
een gegeven moment tegen Chaplin, „ga
je als komiek schminken, het kan me
niet schelen hoe.''
fJHAPLIN herinnert zich nog hoe hij
toen in alle haast de basis legde voor
zijn later zo beroemd geworden ver
schijning.
„ik had geen idee hoe ik me zou gri
meren en kleden, maar op weg naar de
requisiteur besloot ik te verschijnen in
een slobberbroek, een te nauw jasje,
grote schoenen, een wandelstokje en een
bolhoed. Ik wilde, dat alles in mijn ver
schijning scherp tegen elkaar zou af
steken: ik twijfelde nog of ik er oud of
jong moest uitzien, maar ik herinnerde
me, dat Sennet van me verwachtte, dat
ik een oudere man zou voorstellen en
besloot derhalve me van een klein snor-
(Van onze luchtvaartredacteur)
TAE COCKPIT SEPPE „Weken
heb ik er over zitten piekeren
of ik het wel verkopen zou. Het ging
om een stuk van mijn hart, moet je
weten. Duf werd ik er van. Op een
bepaald moment zeg ik tegen Truus
dat is m'n vrouw nog voor geen
tien miljoen krijgen ze het. Maar dan
trok de hele geschiedenis weer door
m'n kop voorbij. Al die zorgen en
zo. En ik dacht: op m'n dooie eentje
rooi ik het toch niet meer. Die tijd
is nou voorbij. En eigenlijk dacht
ik is het in het belang van m'n
vliegveld dat ik het verkoop en dus
verkocht ik het aan die heren van
de WEB.
Adri J. van Campenhout (iedereen
die hem kent, zegt Campie) staat ©p
uit zijn fauteuil, kijkt door het raam
naar de grijze laaghangende wolken
en zucht: „Verdomme, wat is vliegen
toch mooi!"
Dat is, heb ik gemerkt in de loop
van het gesprek, Campie's stopwoord
waarmee hij een uitroepteken plaatst
achter elk onderwerp.
Je hoeft hem niet veel te vragen.
Campie praat gemakkelijk en graag.
Af en toe pauzeert hij om een slok
van zijn bier te nemen op een manier
die dorstwekkend voor anderen is.
Hrij geniet er van als van het vliegen.
Veel lijn zit er niet in zijn brokke
lige verhaal. Hij springt van de hak
op de tak en schijnt met opzet een
chronisch overzicht van zijn merk
waardige vliegersleven te vermijden.
Maar langzaamaan komt uit de
brokstukken van de lange monoloog
de man te voorschijn zoals hij is
een vlieger pur sang, uniek in som
mige opzichten en minstens twintig
jaar te laat geboren om een echte
luchtvaartpionier te zijn. Maar aan
zijn pioniersarbeid, stug volgehouden
met een onverwoestbaar optimisme,
dankt westelijk Noord-Brabant zijn
vliegveld voor de burgerluchtvaart.
Was Campie er niet geweest, het
vliegveld zou ook niet hebben be
staan. Dat is zo zeker als twee maal
twee vier is.
'V
Izetdwang! 1. a) b3xa2 2
nede 3. Lh4-f2 mat. Op 1.
iwint 2. ?a2-b4'., Ke2-d2 3. Dbl-
I na 2. Ke2-e3 3 Dbl-d3 mat>
I. ci Ke3-d2 2 Kg4-f3. b3xa2
|4-el mat Tenslotte beslist"®
2. Lh4-f2 Kd4-c4 Dbl-H
yOOR DAT VLIEGVELD heeft
Campie geploeterd en gevochten.
Hij heeft er voor krom gelegen en
meer teleurstellingen geslikt dan
honderdjes er aan verdiend.
„Ze hebben van me geschreven dat
ik er armoe voor geleden heb. Nou,
dat is niet waar. Maar krom gelegen
hebben we er wel voor. Truus en ik.
Ja, Truus ook. Die was even gek op
vliegerij als ik en als zij er niet bij
was geweest, nou dan weet ik 't zo
net nog niet Maar armoe?
Nee!
Kijk, ik ben een beetje artiesterig
zeggen ze wel eens. Ik ben gauw te
vreden- Ik hoefde niet meer dan
rond te komen en m'n vlieg
veld. De verleiding was wel eens
groot om geld bij vrienden te gaan
lenen, maar toch deed ik het niet.
Was er geld, dan bouwde ik verder,
Was het er niet dan legde ik de boel
gewoon een tijdje stop. Ik had vrien
den genoeg die me wilden helpen,
maar als ik gebonden ben kan ik
niet leven."
Campie staat op, loopt naar de deur
en pakt z'n colbert dat aan de knop
hangt. „Mooi jasje. Heb ik gisteren
gekocht. Wat denk je, als ik het ga
halen, zorg ik toch dat ik er het
geld voor in m'n zak heb? Zo deek ik
't met m'n vliegveld ook."
De man die zijn vliegveld ver
kocht, de 49-jarige Westbraban
der A. J. van Campenhout.
had, man!" glundert Campie trots en
zijn vrouw beaamt dat. Foto's ko
men voor de dag. Het zijn prentjes
van het soort dat iedere afgezwaai
de soldaat zorgvuldig in een apart
album bewaart omdat het herinne
ringen zijn aan de „mooie tijd".
rpROTS laat hij ons zijn veld zien.
A Het is een mooie strip, maar de
laatste tijd heeft de grasmat nogal
wat geleden. In de verte zijn grond
werkers bezig met voorlopig de
zandplekken weg te werken. In juni
landen op Hoeven meer dan 35 sport -
vliegtuigen uit binnen- en buiten
land. De Cockpit van Campie is dan
een rustplaats voor de deelnemers
aan de Nederlandse Rondvlucht, een
wedstrijdrally die elk jaar wordt ge
houden.
Straks komen ze met groter mate
riaal," zegt Campie, „dan krijgt het
hele terrein een grondige egalisatie
beurt."
Hoeven is sinds juli 1961 een door
de Rijksluchtvaartdienst goedgekeurd
luchtvaartterrein.
De luchtmacht maakte er destijds
veel gebruik van. Leerling-vliegers
maakten in hun S-elfjes de eerste
o ver landvlucht jes naar Campie's
luchtvaartterrein.
Een paar vrienden van Campie
hebben er voor hun vliegtuig een
vaste plaats in de hangar. Daar staat
ook de zilveren Auster waarin al
menige Westbrabander heeft leren
vliegen. Campie zelf geeft de in
structie.
TJET VLIEGVELD is er gekomen.
Stukje voor stukje. Campie
werd de enige man in Nederland die
er een eigen vliegveld op nahield.
Aan de rand van de grasstrip bouw
de hij zijn „luchthavenrestaurant" De
Cockpit, dat een befaamde pleister
plaats werd voor automobilisten en
een intieme feestgelegenheid voor
aankomende jachtvliegers van de
basis Woensdrecht. De bar, de wér
kelijke cockpit, hangt vol met her
inneringen aan oude klanten, vlie
gers en gewone aardse wezens.
„We hebben hier wat plezier ge-
"VflEMAND is in staat mij dood te
laten vallen. Daar heb ik zelf
veel te goede instructeurs voor ge
had. Willem „Paps" van de Graft
en Gerben Sonderman. Jammer ge
noeg zijn ze allebei dood. Vooral aan
Paps heb ik veel te danken. Hij was
een groot man, maar een hoop lui
hebben hem niet weten te waarderen.
Het is machtig werk om een vent
die het ogenschijnlijk niet kan, tóch
te leren vliegen. Echt leren kan ik
het ze eigenlijk niet. Ik leer ze met
een vliegtuig omgaan. Het vlieghand-
je moeten ze meebrengen, dan kan ik
het verder ontwikkelen. Maar er zijn
lui die vlieggevoel hebben, maar
mentaal niet helemaal in orde
zijn. Nou, die leveren mij de mooiste
karweien. Boksen tegen die mentali
teit. En als zó'n vent dan solo gaat
dan ben ik net zo blij en trots als hij
zelf."
Campie staat weer op, trekt gretig
aan zijn sigaret, laat de rook even
ontsnappen, hapt hem dan weer bin
nen en inhaleert fel zuigend. „Ver
domme, vliegen is toch mooi!" zegt
hij. „Weet je, ik kan me ergeren
aan groentjes met een uur of zeyen-
tig, tachtig, die aan de tapkist van
de Cockpit staan op te snijden over
stunten en zo. Dan denk ik bij me
zelf: laten ze die mannekes in de
gaten houden. Want stunten is wel
gewoon, weet je, maar die lui zijn er
nog te groen voor. Die hebben hun
kist nog niet m de hand. Meestal
blijft het wel bij opsnijderij, hoor.*
T^R KOMT een Piper van de Lucht-
macht aanronken. Campie veert
overeind. „Misschien moet'ie hier
zijn. Moment." Hij gaat naar buiten
en probeert de Piper zowat met de
ogen tot landen te dwingen. Maar j
het ding ronkt verder. Campie komt j
weer binnen en loopt zijn kantoortje
in. ,.Ik heb maar één keer iets ge
had," klinkt zijn stem gedempt van
achter de half dichtgevallen deur
vandaan. „Maar het liep goed af. Effe
kijken of ik m'n logboek kan vinden,
dan zal ik het je laten zien."
Htet valt niet mee. Ik hoor hem
grommen: „Altijd willen ze opruimen
en nooit kun je dan iets terugvinden."
Het logboek blijkt iij de kamer te
liggen „Kijk," zegt hij, „hier
staat 't. Op 1 november. Dat is de
verjaardag van m'n vrouw."
„1 november 1952 Wiel gebroken
(flens) tijdens start. Doorgestart.
Op een Wiel geland. Alles O.K.
Dank aan Paps"
Zo staat het in het logboek en dat
hij het allemaal aan Paps van de
Graft te danken heeft, vergeet Cam
pie niet, al nadert hij intussen de
vijftig jaar. „Paps leerde me crazy-
flying en daarom kon ik op één wiel
landen. Niet dat me dat koud liet.
Een goeie vlieger zit'm altijd te knij
pen. Niet omdat hij bang is. maar hij
neemt geen onnodig risico."
Sportvlieger is de heer Van Cam
penhout nooit geweest. „Daar heb ik
geen geld voor. De sportvlieger ij is
duur. Tegenwoordig zijn er wel die
het eigenlijk net niet kunnen betalen,
maar het toch willen. Ik mag ze wel,
want ze zijn net als ik: gek op vlie
gen. Ik heb het altijd weten te red
den omdat ik van vliegen business
maakte. Reclame en zo. Da's aardig
gelukt."
Campie heeft zijn vliegveld toch
verkocht. Aan een kleine club van
gemeenten. Breda. Roosendaal, Etten
en nog een paar kleinere. Zijn ideaal
echter heeft hij behouden en als
havenmeester op zijn „eigen" vlieg
veld heeft hij alle kans zijn droom
werkelijkheid te zien worden. De
droom die al ontstond in de oorlog
toen hij een begrafenisonderneming
had, omdat hij zijn autosloperij bij
gebrek aan auto's aan de kant had
moeten doen: een druk bevlogen
vlieghaven in en voor West-Brabant.
Het zit er dik in dat Campie dit
allemaal gaat zien. Lang voordat hij
met pensioen «zal gaan.
„Wie had dat kunnen denken,"
zegt hy. „Spijt heb ik er niet van.
Alleen een beetje heimwee naar de
moeilyke tijd toen het veld nog van
my was. Vliegen da's toch mooi
KROONPRINS HARALD
dynastie gered?
SONIA HARALDSON
aj gedaan
(Van een medewerker)
OSLO De Noren zyn er vast van
overtuigd, dat zy binnenkort een jonge
Franse prinses als toekomstige koningin
krijgen: prinses Tatiana Radziwill, die
erin geslaagd zou zijn kroonprins Harald
het charmante blonde burgermeisje So
nia Haraldson, die zo veel jaren zijn ge
liefde was, te doen vergeten. Toen het
nieuws over de ontluikende liefde tussen
kroonprins Harald en prinses Tatiana be
kend werd hebben velen in Noorwegen
een diepe zucht van verlichting geslaakt.
Vooral Haralds vader, koning Olav en
eerste minister Gerdharsen.
Diens zucht was dubbel gemeend. Het
gerucht doet immers nog steeds de ron
de, dat koning Olav zou willen hertrou
wen met de gescheiden, niet-adellijke me
vrouw Astrid Blesvik uit Oslo, waardoor
de vorst afstand van de troon zou moe
ten doen ten behoeve van zijn zoon Ha
rald. Als deze echter ook een morgana
tisch huwelijk aan zou gaan komt hij
niet meer voor opvolging in aanmerking
en dreigt de Noorse dynastie uit te ster
ven.
Kroonprins Harald zal zijn land dus
vermoedelijk een koningskwestie bespa
ren- Koningin Ingrid van Denemarken is
bij dit alles de „vrouw achter de scher
men" geweest. Zij heeft heel handig ge
manoeuvreerd om beide jonge mensen
nader tot elkaar te brengen. Zij wist, dat
Harald tijdens het huwelijksfeest van Don
Juan Carlos van Spanje en Sofia van
Griekenland bij voorkeur met de toen
achttienjarige Tatiana had gedanst.
Toen koning Olav van Noorwegen met
koningin Ingrid van Denemarken over de
liefdesproblemen van zijn zoon sprak,
bleek zy direct becreid U helpen. In juni
1964 organiseerde zij in het .prachtige
kasteel van Fredenburg nabij Kopenha
gen een bal, waarop vijftig van de meest
vooraanstaande figuren van de Europese
aristocratie waren uitgenodigd. Onder de
gasten bevonden zich ook Harald en de
Franse prinses Tatiana.
Koningin Ingrid en konig Olav werden
In hun verwachtingen niet teleurgesteld.
Kroonprins Harald inviteerde bijna bij
elke dans prinses Tatiana. Zij bleken
zelfs de allerlaatste dansers op de dans-
vloer te zijn en om de nacht te beslui
ten maakten zij arm in arm een wande
ling in het park. Maar deze mooie bal
nacht betekende niet direct het einde van
Haralds romance met Sonia Haraldson.
Het volgende weekeinde bracht de prins
namelijk weer door in gezelschap van dit
charmante burgermeisje bij vrienden in
het noorden van zijn land En juist in die
dagen werd hun idylle staatszaak. De
socialisten, die de regerende meerderheid
in Noorwegen vormen, lieten zonder om
wegen aan koning Olav weten, dat zij
geen burgermeisje op de troon van Noor
wegen konden aanvaarden. Zij vloeiden
niet over van sympathie voor de monar
chie maar bleven bereid haar als in het
verleden te aanvaarden indien ook het
koningshuis zich aan de regels van t"»t
spel bleef houden. Eén van die regels
was, dat de kroonprins met een echte
prinses zou trouwen.
Inmiddels ontstond er zo'n spanning
rondom de hele zaak, dat de regering
zich genoodzaakt zag een verklaring af
te leggen. De plaatsvervangende premier
Halverd M. Lange, verklaarde, dat de re:
gering niet protesteerde tegen een huwe
lijk van de kroonprins met een niet-adel-
lijk meisje, omdat een dergelijk protest
op dat ogenblik geen reden van bestaan
had.
Een dergelijke verklaring gaf natuur
lijk aanleiding tot uiteenlopende specula
ties. Zo publiceerde een Noorse krant een
artikel op de voorpagina, waarin werd
beweerd, dat de kroonprins liever vrijge
zel zou blijven als hij niet mocht huwen
met het meisje, dat hij wenste. In de
Noorse grondwet staat nergens geschre
ven, dat een lid van het koninklijk huis
geen huwelijk mag sluiten met een niet-
adellijk persoon. De grondwet zegt, dat
de koning aan het hoofd staat van het
koninklijk huis en dat hij in een huwelijk
met welk meisje dan ook mag toestem
men. De regering moet een koninklijk
huwelijk echter goedkeuren. Het is bij
gevolg onwaarschijnlijk, dat koning of
kroonprins tegen de wil van de regering
in zouden gaan.
De plaatsvervangend premier Lange
kon echter op zo'n raadselachtige manier
antwoorden, „omdat hij wist, dat de ro
mance Harald-Sonia Haraldson bijna be
ëindigd was terwijl er een goede kans
bestond, dat de kroonprins nu zijn ogen
zou laten vallen op een prinses. Een paar
KONING OLAV
hertrouwen?
weken later zouden beiden elkaar weer
ontmoeten.
Deze keer was het ter gelegenheid van
het huwelijk van Constantijn van Grie
kenland met Anne Marie van Denemar
ken in september 1964.
Het was helemaal geen toeval, dat
beide jonge mensen hier samen waren.
Koningin Frederika van Griekenland had
hier de hand in. Overgehaald door haar
nicht Ingrid van Denemarken speelde zij
het spel met des te meer overtuiging mee,
omdat zij de tante was van prinses Ta
tiana. Bovendien is zij als kleindochter
van keizer Wilhelm II van Duitsland een
van de hardnekkigste verdedigsters van
de koninklijke tradities bij huwelijken:
koningskinderen mogen alleen met ko
ningskinderen trouwen. En zo gebeurde
op het Atheense koningshuwelijk het
volgende:
Koningin Ingrid vroeg prinses Tatiana
als ereprinses voor haar dochter Anne
Marie en koningin Frederika verzocht
kroonprins Harald als ereprins te wil
len fungeren voor haar zoon Constantijn.
Zo kwamen beiden tijdens de hele plech
tigheid voortdurend in eikaars omgeving.
Op het ogenblik dat mgr. Chrysostomos
de ringen agn de vingers van bruid en
bruidegom stak, keken prinses Tatiana
en kroonprins Harald elkaar diep in de
ogen. Een hofdame, die de scène gade
sloeg, verklaarde nadien: „Ik was erg
ontroerd. Het leek mij alsof zij beiden
]een trouwbelofte uitwisselden". Toen
prinses Tatiana in Parijs terugkeerde,
waar zij met haar moeder, prinses Eugé-
nie en haai- twee broers Gustave en
Charles een prachtig kasteel te Saibt-
Claud bewoont, vertrouwde zij een vrien
din toei „Zelfs indien Harald geen prins
was, zou ik verliefd op hem zijn gewor
den".
In de herfst werd de officiële aankon
diging van kroonprins Haralds verloving
verwacht. En toch kwam deze niet. De
reden dient eenvoudig te worden gezocht
in het feit, dat de breuk met Sonla Ha
raldson een drama werd. Voor haar was
de kroonprins sinds vele jaren het doet
van haar leven. Toen zfj de nieuwe idylle
van Harald vernam, gebeurde met haar.
wat de meeste meisjes in een dergeljjk
geval overkomt: zij sloot zich op, at niet
meer en huilde hele dagen.
Toen kroonprins Harald dat vernam,
wist hij eerst niet wat t beginnen, maar
keerde uiteindelijk naar Sonia terug. Van
de verloving met de Franse prinses werd
niet meer gesproken. Toen het oudejaars
feest naderde besloten Harald en Sonia
de vakantie samen door tv brengen te
Gausdal in het noorden van Noorwegen,
waar zij reeds vele heerlijke skivakanties
hadden genoten. Sonia had reeds haar
koffers klaar, toen zjj van het palets te
Oslo bericht kreeg, dat de kroonprins niet
kon komen.
Sindsdien heeft Sonia haar prins niet
meer teruggezien. Zij vernam daarente
gen, dat hij voor het kerstverlof naar Ko
penhagen was gereisd, waar ook prinses
Tatiana door de Deense vorsten was uit
genodigd. Geregeld zijn beide prinsen
elkaar blijven ontmoeten. Sonia lijkt de
finitief uit het leven van Harald te zijn
verdwenen en in Noorwegen twijfelt er
niemand meer aan, dat nog dit jaar de
verloving van kroonprins Harald met
prinses Tatiana Radziwill bekend zal
worden gemaakt, zodat een Franse prin
ses de toekomstige koningin van Noorwe
gen zal zijn!
