mg MES- HEREN- ^NFECTIE eel is grijk Ions ilberts lis lenz. enz. CAPROLACTAM Mamaia, droomstad in zacht roze breekt éénmaal op 3000 km draadlengte evolle RMANTEL De vrouwen TELKOSTUUM TELPAKJE IKOSTUUMS 1125.- 150.- enz. .USIEVE iOSTUUNIS 'ANTALON of een in HERENREGENJAS erhemd en merkdas rksokken. ra Expansief Felle strijd. Beterbest ankoop van een KOSTUUM racht wij een grote l'tering »n bij aankoop van TUUM uit iPORTCOMBINATIE rme sortering in dan u denkt zijn koopjes aat 30 - Huist neest tevreden klanten. tegen de laagste prijs! lop al onze goederen. oend van 96 uur. vrij- liags van 26 uur. Links: Buizen, glas en beton vormen de installaties, waarmee Staatsmijnen caprolactam produceren, Caprolac- tam is een van de chemische „win ners" van de chemische stad tussen Geleen, Beek en Stein geworden. Rechts: Toen Staatsmijnen in 1952 met de fabricage van nylon 6 begonnen, stelden de afnemers als eis, dat per 200 km draadlengte slechts één breuk mocht optreden. Thans is het zo, dat één breuk op 3.000 km draadlengte voorkomt. En nog al tijd wordt gewerkt deze uitzonder lijke prestatie te verbeteren. Hier ziet men een laborante bezig met het meten van de stevigheid van de nylondraad. men er niet in slaagde door expansieve produktievergroting de kostprijs telkens weer te drukken en door nieuwe werk wijzen kwaliteitsverbetering te berei ken. Zo speelt dus de strijd rond lagere kostprijzen niet alleen een beslissende rol in de koolwinningsbedrijven van Staatsmijnen, maar ook in haar chemi sche sector, waar men echt niet zo op rozen zit als buitenstaanders wel menen. Daarbij worden Staatsmijnen niet alleen geconfronteerd met de concurrenten in het vlak van de nylon, maar ook met concurrenten, die andere typen synthe- tica produceren zoals polyester, po- lyaeryl en dergelijke. Ondanks dit alles is het Staatsmijnen toch maar gelukt niet alleen reeds een belangrijk markt aandeel te verkrijgen, maar ook te gaan behoren tot de vier grootste wereldpro ducenten. In Europa is zij voorshands nog de grootste producente van capro lactam. (Bijzondere correspondentie) AMAIA, de droomstad, zo iVl als de Roemenen haar noe men, ligt aan de Zwarte Zee. Eens was het een moeras en dat is nog niet zo erg lang geleden. In vijf jaar tijd is hier een hotelstad zon der weerga ontstaan met veertien wolkenkrabbers, waar negendui zend gasten een onderdak kunnen vinden in een heerlijk klimaat met veel zon. Wie in Mamaia komt, kan er niet aan twijfelen dat hij in een communistische volksrepubliek is. passen de kamermeisjes alles wat zij aan kleding op de hotelkamers vinden. Als zü de kans schoon zien organiseren zij zelfs modeshows onder elkaar. Ze zijn dol op een paar westerse nylonkousen (Roe- betalen en tenslotte de gewone partij- meense kousen kosten van acht tot twaalf (Van één onzer rédacteuren) |n 1928 verkreeg een der meest bekwame che mici van het Ameri kaanse concern Du Pont, Wal lace Hume Carother, uit een van zijn apparaten een witte stof, die hij, na verwarming, tot draden van een zeer ho ge graad van stevigheid kon uittrekken. Als producent van celwol en andere soor ten rayon, begreep de lei ding van Du Pont onmiddel lijk, dat irrdit produkt grote mogelijkheden lagen. Met spoed werd een staf van chemici en technici aan het werk gezet om de produktie ervan voor te bereiden op commerciële basis. Toch duurde het nog tien jaar eet de nieuwe vezel op de markt kwam. De zegetocht van nylon was begonnen. jjoe men aan die naam is gekomen? burg Plate Glass Company bouwen De geschiedschrijvers van de mo derne, de wereld veroverende chemie, weten te vertellen, dat de naam nylon zou zijn ontstaan uit de beginletters van „Now You Lousy Old Nippons". Daarmee zouden de mensen van Du Pont hun ergernis uitgedrukt hebben over het verloren gaan van een groot deel der Oostaziatische kunstzijdemarkt aan de Japanners. Hoe dit zij: sinds de ontdekking van Carother leerde men vele soorten nylon maken. In 1914 pro duceerden de Verenigde Staten nog slechts 1000 ton synthetische vezels, dat waren er in 1957 al 571 duizend ton ge worden. Sindsdien is deze produktie meer dan verdubbeld. Het waren de Amerikaanse soldaten, die na de bevrij- Staatsmijnen thans in Augusta (VS) een caprolactamfabriek en met Fisons Fer- tilezers bij Flixborough in Engeland een andere op basis van een eigen produk- tie-procédé. Thans bedraagt het aandeel van Staatsmijnen op de vrije wereld markt van caprolactam reeds 25 percent. Het succes van SM-caprolactam en daardoor van de synthetica (technische garens en vezels) en van de plastics op basis van deze caprolactam, is veran kerd in het feit, dat Staatsmijnen bij haar produktie juist van dat eigen pro cédé kon uitgaan, vrucht van eigen re search. In 1952 kon zij de produktie op com merciële basis ter hand nemen op een peil van slechts 60 ton per jaar. In 1962 waren dat al 27. duizend ton geworden. Momenteel wordt de produktie-capaci- teit alweer opgevoerd tot meer dan 70 rpien percent van de caprolactam-pro duktie van Staatsmijnen gaat in de richting van plastics: de overige negen' tig percent in die van de textiel, want juist de markt van synthetische garens en vezels is buitengewoon expansief. In de gehele wereld nam de produktie in 1964 toe met maar liefst 23 percent tot 1,6 miljoen ton. Van begin 1962 tot einde 1964 verdrie- vcJdigde de wereldproduktie aan syn thetica. Terwijl ,/est-Europa thans voor 36 percent bijdraagt tot de wereldpro duktie aan kunstmatige vezels, is dit percentage voor synthetische vezels al 32 percent. Niet alleen in Europa, maar in de gehele wereld worden de kunst matige vezels steeds meer door de syn thetische verdrongen. Zo bleek capro lactam voor Staatsmijnen een voltreffer te zijn. Het werd zelfs een van haar chemische „winners". Aan alle voor waarden voor een commerciële produk tie kon ook worden voldaan: een gunsti ge markt, het bezit van een eigen pro- Men ziet hier de „nieuwe klasse" in actie. De nieuwe klasse, dat zijn de men sen die zich verdienstelijk hebben ge maakt voor staat en partij en die kunnen genieten van de zaligheden van kust en klimaat in luxe-hotels tegen een tarief dat in onze ogen bijzonder redelijk is. Zij betalen tweehonderd lei per persoon per week (in ons geld veertig gulden) en krij gen daarvoor hetzelfde waarvoor West duitsers tweehonderd mark per persoon en per week moeten neerleggen en andere toeristen vijftig Amerikaanse dollars. Maar dat is slechts de helft van het ver haal, men kan een dergelijke hotelstad alleen organiseren als men er ook de mensen voor heeft. Welnu, die zijn er in vdldoende mate. Ze worden gewoon gestuurd. Neem het personeel van de wisselbanken in Ma maia: het zijn meisjes uit de banken van Boekarest, die verplicht worden te wer ken tegen een salaris dat lager is dan wat zij gewoonlijk verdienen. Ze moeten wel, anders verliezen zij hun positie met de bescheiden voorrechten die zij zich heb ben verworven. De kellners zijn vaak vakmensen die hun opleiding hebben ge noten in de beste restaurants van Boe karest, of die een eigèn bedrijf hebben Zij zijn verplicht tewerk gesteld en ze staan voortdurend voor een groot pro bleem: Zó goed werken, dat ze geen slechte aantekening in hun arbeidsboekje krijgen, maar toch weer niet zó goed, dat zij volgend jaar wéér worden uitverko ren voor arbeid in dit bedrijf, waar zij voor de helft van hun normale salaris moeten werken. Wie teruggestuurd wordt krijgt een aantekening in zijn arbeids boekje en dat betekent dat hij of zij voor lopig niet meer in zijn eigen vak mag werken! In de praktijk betekent dit: mais sor teren op een collectieve boerderij In de veertien wolkenkrabberhotels van Mamaia kan men veel leren over de ran gen en standen in het oostblok. Voorop komen de leidende figuren uit de partij ;n dan pas de toeristen die in deviezen leden. De gasten worden in groepen verdeeld over de hotels: Westduitsers bijeen, Oost duitsers bij elkaar, Roemenen gerang schikt naar herkomst, Amerikanen, En gelsen, Fransen en dan andere nationa liteiten. Nederlanders worden bij de Westduitsers gerekend. De Oostduitsers hebben hun eigen po litie bij zich, toeristen met echte politie- gezichten, die ervoor waken dat hun landgenoten niet besmet raken met wes terse ideeën. Dreigen „gevaarlijke" con tacten te ontstaan, dan wordt er discreet ingegrepen. Een meisje uit Oost-Duits- land had in Mamaia een afspraak ge maakt met haar verloofde die in Keulen woont. De jongelui, die elkaar al meer dan een jaar niet hadden gezien, werden scherp bewaakt want er was een gerede aanleiding aan te nemen, dat het meisje zou proberen te ontkomen, vandaar dat er een vrouwelijke politie op haar kamer werd gestationeerd. Overigens: het valt niet mee voor mensen uit Oostblokstaten om uit Roe menië naar een westers land te ontko men. Aan de grenzen Iaat men zulke mensen niet door. Die Oostduitsers be talen hun vakantie thuis in marken en ze krijgen voor de duur van hun va kantie vijftig mark deviezen als zak geld per persoon. Zij leven tijdens die vakantie een groepsbestaan, dat begint met ochtendgymnastiek op het strand en dat eindigt met groepsgesprekken des avonds. Roemenië is een bureaucratisch land. Dit betekent dat alles geregistreerd en geadministreerd wordt. Elke schrijfma chine bijvoorbeeld staat geboekt en ge noteerd met proeven van de letters, zodat de herkomst van clandestien propaganda materiaal gemakkelijk kan worden ach terhaald. Ambtelijk is alles door en door ..gere geld". Probeer een boek te lenen in de hotelbibliotheek en alles wordt drievou dig geadministreerd. Overigens z.jn zelfs de romans in die bibliotheek politiek ge tint. De toerist uit het westen zal het gemis aan kranten en tijdschriften smar telijk ervaren. De lectuur van ,.Neues Deutschland"de enige krant die men kan lezen, is niet bepaald opwekkend. gulden per paar en zijn slecht) en als men werkelijk goede kamerservice wil hebben kan men niet heter doen dan een japonnetje van vorig jaar mee te nemen als fooi. De Roemenen die in Mamaia komen zijn merendeels burgers uit de nabijge legen stad Constanza. die er komen win kelen. In het luxewinkelcentrum is van alles te koop tegen redelijke prijzen, maar de kwaliteit is veel minder dan wij gewend zijn, of het nu om cosmetica, bad pakken of boeken gaat. Men zou de vrouwen in Mamaia in drie groepen kunnen verdelen; er zijn de Roe meense vrouwen die van zon en strand genieten, maar er zijn ook de partyvrou wen, die op alles letten, die ieder ver zuim aanbrengen en die vaak ook in vooraanstaande functies niets nalaten om zich onbemind te maken bij hun tot werk verplichte landgenoten. Dan zijn er de vrouwen die om vier uur in de ochtend (dan is het. al volledig dag) al de goten vegen met stoffer en blik, of grasvelden besproeien, de vrouwen die het zware werk in de hotels doen, de vrouwen die als kamermeisjes zware diensten hebben en die er geen geheim van maken, dat ze alleen hun best doen omdat er nog wel eens iets van af valt. Van partijmensen hebben zij niet veel te verwachten; die betalen met coupons en geven geen fooien. Geld betekent trouwens zo weinig in Ma maia, de mensen worden liever in natura beloond. Toeristen van buiten het oostblok wor den zeer verschillend behandeld; tegen over Westduitsers is men over het al gemeen terughoudend en kort, tegenover Fransen hartelijk, maar een groep Engel sen werd op het vliegveld van Konstan- zo uren lang in het vliegtuig vastgehou den. De inzittenden moesten één voor één naar buiten komen voor een tijdrovende pas- en bagagecontrole terwijl het vlieg tuig in de hete zon stond. Een drietal da mes viel flauw van de warmte. Nederland kent men als de buurman van Engeland en België, maar dikwijls wordt het met "Denemarken verward. Des avonds danst men in de hotelstad Mamaia in de open lucht en men drinkt er zijn wijn bij smachtende muziek, pre cies zoals het in een volksdemocratische republiek behoort: in zachtroze j axwc-ci upgevuuu tut uicex uan IU r*- dmg de eerste nylonkousen near Neder- duizend toni terwjjl alweer besloten u dukt.e-methode en de aanwezigheid van land brachten. Carother was toen juist verder te gaan tot 100 duizend ton. om het leven gekomen bij een auto-on- Jntussen fit de research niet stil. Toen Staatsmijnen in 1952 met de fabrica- pe vele soorten nylon, die thans op de ge van nylon 6 voor synthetische garens wereldmarkt worden gebracht, kan men indelen in goed, beter en best. Tot de „beste" behoort nylon 6, waaronder caprolactam van Staatsmijnen. De ge hele produktie van AKU-nylon steunt op caprolactam uit de chemische sta/ï van Staatsmijnen. Men verspint het in binnen- en buitenland als ENKALON tot dameskousen, ondergoed, blouses overhemden, vitrage en tapijten. Tegelij kertijd vormt caprolactam de grondstol voor de plastic, die AKI) onder de naam AKULON op de markt brengt en die o.a. toepassing vindt bij het produceren van tandenborstels, pannesponzen, pan nelappen, hakjes van damesschoenen drukknoopjes, tandwielen, kabelbekle ding en dergelijke artikelen. Met Pitts- begon, stelden de afnemers als eis, dat per 200 km draadlengte slechts één breuk mocht optreden. Thans is het zo, dat één breuk op 3000 km draadlengte voorkomt. Naast expansieve produktie- uitbreiding dus ook belangrijke kwali teitsverbetering. Het een zowel als het andere is levensnoodzaak voor Staats mijnen om haar positie op de wereld markt te behouden en nog verder te versterken. De snelle technologische ontwikkelingen en het sterk-groeiend verbruik van synthetica hebben geleid tot een forse concurrentie, waarvan re gelmatige prijsdalingen het gevolg zijn Ofschoon deze prijsdalingen het ver bruik sterk stimuleren, zou men voor catastrofale situaties komen te staan als grond- en hulpstoffen in eigen huis. Maar en het kan niet genoeg wor den herhaald dit succes is niet zonder veel moeite, kosten en inspanningen ko men aanwaaien, Daarom blijft m de wereldomvattende concurrentiestrijd op het gebied der synthetica grote waakzaamheid gebo den, ook met betrekking tot de verbe tering van het eigen produkt en van het eigen produktieproces. Wil Staatsmijnen haar positie op de wereldmarkt van syn thetica behouden, dan is daar in de toe komst veel research, maar ook weer veel kapitaal voor nodig. Wat dit betreft is men overigens in de chemische stad steeds bij de pinken ge' weest. Als men daar leiding en mensen rustig laat werken en hun de middelen geeft, die nodig zijn om de geboden mogelijkheden te verwezenlijken, dan zal de chemische stad in haar wereld- strijd met de allergrootsten uit de che mische industrie haar plaats niet alleen behouden, maar verder versterken. Natuurlijk brengen de Duitsers uit het westen lectuur mee: de Stern, de Spiegel, Revue en als ze die uit hebben en laten liggen, verdwijnen die bladen snel en spoorloos. Wie ze wegneemt weet geen mens;, het is blijkbaar een soort wedstrijd tussen Roemenen die wel eens wat uit het westen willen lezen, en partijleden die dat helemaal niet nodig vinden Het vrouwelijk hotelpersoneel is bij zonder gesteld op modebladen, wat geen wonder is als men bedenkt dat de Roe meense mode niet modern is. Als de hotelgasten naar het strand zyn, Vijf jaar geleden was het nog een moerassig lagunengebied; nu is in Mamaia aan de Zwarte Zee een toeristenstad met tal van ho tels ontstaan. ..Het is om deviezen aan te trekkenzeggen de autori teiten tegen de gewone Roemenen, „later, als alles betaald is kan iedereen uit Roemenië hier gratis op vakantie gaan!" Op de voor grond het moderne openluchtthea ter, op de achtergrond een winkel centrum met enkele hotels

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 13