Het die ELEKTRONISCHE CIRCUITS AFKOELING REDT LEVEN VAN KIND ANALOGIE TUSSEN HET LEVEND BREIN EN SUCR perspectief Gelddor matelo< Lady Chu wil fla DE FR, 14 FREUD EN JUNG DOOR HANS FRIEDEMAN HARTOPERATIE NA 5 DAGEN... IN IJSWATER GEHEUGENFILTER OPHOPING VAN AFVAL Sucrosa - de in Ameril dekte zoetstof-bevat gé< charine en heeft zo'n smaak, dat U suiker v In plaats van suiker. Goedgekeurd zonder saccharine, voor de (Van onze Parijse i PARIJS De altijd nog erger d*| ken beschreven wil van dertig jaar, IV; rijdt op 18 augustu: vader en moeder oj weg, maakt een vl komt tegen een boo der en zoon behoj de moeder op slag doet zijn zoon een eist 10.000 frank sell voor het verlies vq met wie hij, naarl gelukkig getrouwd] onderzoek in het geval bleek te zij eiste hij 14.000 frank ding voor herstel vï| heid. De rechtbank in Chd zoveel inhaligheid van dl alsof de jongen nog nie| heeft door het verlies j De rechter van ChartrJ alles. Hij veroordeelde boete van zestig frank I gaan van een verkeersol 500 frank schadevergoel aan zijn vader. Het geldl te pakken, dat hij bij el Parijs in hoger beroep gi I de rechters vor hem al el lijk. Het bleef bij 500 f| deze vader in zijn licha;l een steen? Men zou zegl Een mens blijft nerge l geldduivel hem te pakker I aan de voet van de Pyrl dorpje Camou-Chihigue, I verspreide boeren wonen. I arm en levert weinig op H twaalf jaar worden, moei uit en de stad in om daéf te verdienen. Op die mail rese dienstbode bij een n<| Daar wordt de zoon van I slager op haar verliefd. (I niet uit, maar het huweli.l en rechtstrijken. Theresef zet en al haar vaatwerk! pig opbergt in de kasterj staande schoonmoeder, i al gevierd. Datum van vastgesteld. Uitgekeken woning. Burgemeester en I gewaarschuwd. J Kort voor het huwelijk I families bij elkaar om del gen te treffen. „Jullie hJ maar gemakkelijk," zegtl slagersvrouw. „Van ons k« Maar wat brengen jullie I den we moeten inbrengen! (Advertentie! LONDEN (UPI) D wijlen sir Winston Chui Park Gate wordt verkoel chili vind het huis te gre naar een flat. dergelijke instructies worden in gevoerd op zogenaamde keuze- punten" in het programma, waar de computer op grond van zijn voorgaande berekeningen moet beslissen wat hij verder moet doen. De modificatie van het program ma kan zich op deze manier be perken tot het wegnemen van de keuze. De ongewenste oude infor maties behoeven dan niet te wor den verwijdend. Geen enkel cir cuit leidt meer naar hen toe. Zij zijn door de computer eenvoudig ..vergeten". Het zou misschien beter zijn om alle ongewenste instructies zonder meer uit een computer weg te ne men. Daardoor zou dan nieuwe ruimte vrijkomen voor andere in structies. Toch is de opslagruimte voor informaties niet het werkelij ke probleem, noch in computers noch in levende hersenen. Het zou zelfs nut kunnen hebben oude informaties te bewaren. Op zekere dag zouden zij weer betekenis kun nen krijgen" als zij op de een of andere manier in contact komen met nieuwe programma's. Oude infor matie-complexen kunnen zelfs noodzakelijk zijn voor geheel nieu we en totaal andere programma's. Deze „vergeten" informaties kun nen daar weer worden te'ruggehaald door middel van aangepaste in structies. Het is in dit verband een op merkelijk feit dat schijnbaar ver geten informaties in. het menselijk brein, na jaren of zelfs tientallen jaren weer in iet bewustzijn opdui ken. Het plotseling terugkomen van zulke „verre herinneringen", waar van er veel volkomen triviaal van inhoud zijn kan worden veroor zaakt. door een of andere ongewo ne fysieke of psychische gewaar wording, zoals een klap op het hoofd of door toepassing van de zoge naamde elektroshock-therapie. Zij kunnen zelfs experimenteel worden opgewekt door directe elek trische prikkeling van uiterst klei ne stukjes van de hersenschors tij dens een operatie. In deze gevallen vertelden de patiënten later dat zij vage en korte lerinneringen had den gehad aan beelden, gevoelens, geluiden en zelfs geuren die zij „al jaren waren vergeten". Deze feiten schijnen er op te wij zen dat alle bewufete ervaringen een plaats vinden in het geheugen en daar meer of minder gemakkelijk toegankelijk worden bewaard. Al leen de meeste onbeduidende in formaties worden .weggesloten" en zijn alleen toegankelijk via ab normale prikkelingen. Hoewel de menselijke hersenen be perkt van afmetingen zijn, is het aantal hersencellen en hun onder linge verbindingen in zogenaamde neuronen-netten fantastisch groot. Zo groot zelfs, dat nog nooit een nauwkeurige schatting van dit aan tal is gemaakt. Wetenschappelijke onderzoekers zijn het er dan ook algemeen over eens, dat de hersenen van de mens groot genoeg zijn om alle van dag tot dag verzamelde informaties ge durende enkele mensenlevens te kun nen bevatten. Er bestaat in ons g- heugen geen ruimteprobleem voor de opslag van informaties. Het eni ge probleem is de toegankelijkheid van het geheugen voor het gemak kelijk en snel hereiken van deze informaties. Evans en Newman tot de hierna genoemde gevolgtrekkingen: 1. Wanneer ook het menselijk ge- neugen. zoals een computer, van tijd tot tijd moet worden „schoon gemaakt", is het logisch aan te ne men dat dit - alleen kan gebeuren in een toestand zonder activiteit. Bij de computer is dit het geval wanneer deze „off-line" «s. Bij de mens wanneer hij slaapt. 2. Als de „schoonmaak" wordt Sir Winston kocht he hij in het begin van het in 1945. Het heeft negen drie ontvangkamers. In de 19e eeuw werden enkele belangrijke nieuwe theorieën ontwik keld, die de weg openden naar een beter begrip van het droomproces bij de mens. De theorie van Freud formuleerde de nogal schokkende hypothese dat dromen de kenmer kende psychologische factoren van het individu weerspiegelen en, in feite, een waarheidsgetrouwer beeld geven van de persoonlijkheid dan normale dagelijkse uitingen en ge dragingen. Een andere klassieke theorie, die van Jung, stelde dat het menselijk ras een gemeenschappe lijke noemer van rudimentaire droompatronen bezit naast ge meenschappelijke fysiologische ge dragspatronen, zoals eten en ade men. Zowel de theorie van Freud als die van Jung introduceerden een voor die tijd revolutionair begrip, die volgens Dement 20 procent van de slaap uitmaakt, duidt op een meer elementaire en in zekere zin ook meer fysieke rol van de droom dan de psycho-analytische theorie yan Freud suggereert. Zij geloven in feite dat de droom in de eerste plaats dient als een „geheugenfilter" een nachtelijk onderzoek van het ve le materiaal, dat in de loop van de dag is verzameld, gevolgd door het „afstoten" van over bodige en nutteloze herinnerin gen. En hier begint de analogie een gegeven tijdsinterval. Deze opeenhoping van „afval" is op zich niet zo ernstig. Maar iedere computer heeft een bepaalde om vang en een bepaalde snelheid. En de niet noodzakelijke informaties in de elektronische circuits zijn obsta kels voor belangrijkere gegevens en betekenen in feite een verspilling van zeer kostbare computer-tijd. Bo vendien beïnvloedt het groeiende aantal nutteloze gegevens het ver mogen tot aanpassing aan nieu we programma's. Wanneei zowel de snelheid als de flexibiliteit aanzien lijk verminderen, kunnen ernstige bepaalde snelheid. Om dezelfde re denen als bij computers, moeten de ze schoonmaakbeurten plaats heb ben tijdens periode van rust en met -egelmatige tussenpozen. Bij computers is er een simpele en effectieve manier om nuttelo ze en verouderde informaties uit een bepaald piogramma te ver wijderen. Men kan nieuwe in structies invoeren, die niet naar de afval'-informaties leiden, maar direct, of via een paar „tussen instructies", naar de jongste ge gevens die in net programma wor den gebruikt. Het best kunnen verhinderd of lang uitgesteld, tre den in de computer functionele sto ringen en aanzienlijke reducties van effectieve snelheid op. Bij de mens doen zich dan mentale stoornissen en afwijkingen in gedrag voor. Voortgezet uitstel van het schoon- maak-proces leidt zowel bij een com puter als* bij het menselijk brein tot ernstige stoornissen en moge lijk zelfs onherstelbare schade. 3. Bij de mens worden dromen tijdens de slaap verge'ten. Want ten slotte is het de bedoeling van het droomproces al het „onnodige" te „vergeten". Bij een computer wordt het schoonmaakproces nadelig be- invloed als het wórdt onderbroken. Wanneer de mens tijdens een droom ontwaakt, wordt het, „vergeet-pro- ces" eveneens onderbroken. Men „herinnert" zich dan een droom, maai dit is meestal tijdelijk. 4. Het schoonmaak-proces kan bij de mens verschillende dromen te weeg brengen, waarvan de inhoud afhankelijk is van het .program ma" dat op een gegeven moment in zijn geheugen wordt afgetast. Daar het gaat om onnodige, onin teressante of niet te pas komende informaties, mag men aannemen dat de meeste dromen zijn samen gesteld uit tamelijk slordig „uitge knipte" fragmenten, waardoorheen een nogal chaotische „draad" loopt. In de meeste dromen komen situa ties voor die men, als men zich de^ ze herinnert, bestempelt als non sens. Wanneer er echter lange „pro gramma's" bij betrokken zijn, is het heel goed mogelijk dat er redelij ke en zelfs betekenisvolle dromen optreden. 5. Dromen met een onschuldige inhoud zullen een normaal ge zond mens niet vaak in zijn slaap storen en men zal zich deze ook zelden herinneren. Maar ais iemand onrustig slaapt ->f aan Koorts lijdt kan zelfs het schoonmaakproces van trivialiteiten hem voortdurend wek ken en leiden tot steeds terugkeren de „nachtmerries". 6. Dromen die geladen zijn met geweld, heftige emoties en snelle acties kunnen de slaap gemakkelijk verstoren. Daardoor wordt er vaak een overdreven betekenis aan toege kend. In feite zijn zulke dromen waarschijnlijk veel zeldzamer dan de „onbetekenende" dromen. V. De slaaptoestand waarin het schoonmaak-proces het meest effec tief werkt, benoeft niet identiek te zijn aan de diepste staaf van be wusteloosheid. Het is mogelijk dat slaap die wordt verwekt door slaap middelen (barbituraten) niet leidt tot normale dromen. Eer dergelij ke slaaptoestand biedt in dat geval weinig of geen blijvende verlichting voor iemand die aan chronische slapeloosheid lijdt. Evans en Newman komen tot de conclusie dat de belangrijkste func tie van de slaap niet het verschaf fen van een niet nader gedefinieer de „rust" is. maar het bieden van een gelegenheid voor het individu om te „dromen Het zijn de dro men die de menselijke geest reini gen van overtollige indrukken en nutteloze informaties en net zijn in feite de dromen die er voor zorgen dat men bij het ontwaken weer fris en .uitgerust" aan een nieuwe dag begint. Computers zullen wat dit betreft steeds meer op mensen gaan lijken, zo voorspellen de Britse psychologen. Naarmate e gecompliceerder worden en moeilijker problemen moeter vei werken zullen ze meer be hoefte krijgen >an een geregel de schoonmaak" In de niei meer zo verre toekomst zullei de computers daarom zichzeli op gezette tijden uitschakelen en gaan „dromen". En nie mand zal hen in deze dromer mogen storen. (Gegevens ontleend aan New Scientist Vol. 24 no 419) Het veriagen van de lichaamstem peratuur, ook wel hypothermic ge noemd, is een techniek die in de geneeskunde steeds meer wordt toe gepast. Wanneer een lichaam wordt afgekoeld, neemt de chemische ac tiviteit in de lichaamscellen af en heeft het weefsel minder zuurstof nodig. Dit maakt het mogelijk om, bijvoorbeeld, de bloedtoevoer naar de hersenen te onderbreken zonder dat onmiddellijk gevaar voor blij vende beschadiging van de hersen cellen ontstaat. Gewoonlijk oeginnen de hersencel len na drie minuten zuurstofgebrek af te sterven. Maar na een vooraf gaande afkoeling van het lichaam kunnen de hersenen het veel langer zonder zuurstof stellen. Daardoor worden hartoperaties, waarbij de bloedsomloop tijdelijk moet worden gestopt of verminderd, mogeLijk. Dr. Robinson en dr. Buckler zet ten in hun artikel in The Lancet uit een dat hypothermie, hoe veelbe lovend ook, nog steeds een onge bruikelijk reddingsmiddel u in me dische noodsituaties. Hun patiëntje kwam bewusteloos in het ziekenhuis, nadat het drie dagen ziek was ge weest. De diagnose was meningitis (hersenvliesontsteking) en het kind kreeg onmiddellijk grote doses bac teriën bestrijdende medicamenten, zoals penicilline. Een tijdelijke voor uitgang in de toestand van het kind, sloeg plotseling om in een ernstige inzinking en 24 uur na opname in het ziekenhuis «weefde het kind op de grens van de dood. In dit stadium namen de artsen hun toevlucht tot een laatste red dingsmiddel. Het lichaam van het kind werd af gekoeld met ijsoiokken, ijs water en ventilatoren. Deze behandel mg werd een week lang voortgezet terwijl men doorging met het toedienen van penicilline en andere medicamen ten Na vijf dagen kwam het kind tot bewustzijn. En drie weken la ter speelde het weer alsof er niets was gebeurd. Na zes weken konden de ouders hun baby. die zij reeds opgegeven hadden als een in alle opzichten normaal kind mee naar huis nemen. Meningitis is een infectie van da vliezen en vloeistoffen die de hersen massa omgeven. De zwelling die met de infectie gepaard ^gaat, onderdrukt de bloedtoevoer naar de hersenen, waardoor zuurstofge brek ontstaat. De schrijvers in The Lancet opperen de mogelijkheid, dat in hun geval de afkoeling van het lichaam de hersenen In staat, stel de de periode 'van verminderde bloedtoevoer te overleven en er voor had gezorgd dat de hersencellen door de zwelling niet blijvend wer den beschadigd. De mogelijkheid bestaat misschien ook. aldus de artsen, dat Hchaams- afkoeling kan helpen bij de bestrij ding van infecties door dé activiteit van oinnendringende organismen te onderdrukken zonder evenwei de produktie van anti-lichaampjes in het eigen organisme af te remmen. In bet Amerikaanse blad Medical News wordt bericht, dat lichaams- afkoeling mogelijk voor een „dra matische vermindering" van 't aan tal lijders aan hersenverlamming zou kunnen zorgen Hersenverlam- ming wordt vaak veroorzaakt door zuurstofgebrek bij de geboorte van kinderen .die niet direct beginnen te ademen, Volgens het blad zouden veel van deze beschadigingen kunnen worden voorkomen, als pasgeboren baby's met ademhalingsmoeilijkheden zou den worden ondergedompeld in ijs- gekoeld water. Daardoor zou de be hoefte van de hersenen aan zuur stof kunnen worden verminderd tot de normale ademhaling begint. De ze behandeling is met opmerkelijk succes toegepast op meer dan 150 baby's 'in Europa en de Verenigde Staten. ^OEN de eerste computers onze samenleving binnen drongen en het werk van mensen overnamen wer den zij spoedig „elektronische breinen" genoemd. De compu ter-specialisten maakten zelf bezwaar tegen deze kwalifi catie. Zij zeiden dat een com puter een schamele en nie-t erg efficiënte kopie is van het men selijk brein en in feite niet in telligenter dan een worm. Psy chologen gingen zelfs zover te beweren dat computers weinig óf niets gemeen hebben met de nog slechts ten dele begre pen principes van het mense lijk denken. Niettemin bleef men in bredere kring hardnek kig vasthouden aan de term „elektronisch brein". Misschien wel omdat deze een geheimzin niger en veelzeggender klank had dan het prozaïsche en niet geheel toereikende woord „computer". Nu, vijftien jaar later, lijken de rollen bijna omgedraaid. „Com puters", „data-processing machines" of gewoon „elektronische reken- en administratiemachines" beginnen vaste begrippen te worden in ons dagelijks leven. Steeds meer bedrij ven en diensten schakelen over op automatisering en elektronische in formatie verwerkende apparatuur. En men ervaart dat de „breinen" in feite gewone machines zijn, die wel iswaar uitzonderlijk snel en accu raat kunnen werken, maar toch door mensen bediend en geregeerd moe ten worden. Merkwaardigerwijs staan compu ter-technologen, psychologen en neu rologen nu echter wat minder kri tisch tegenover de computer-brein analogie. Zij weten nu veel meer over computers en zij hebben een tipje van de sluier over het myste rie van het menselijk brein opge- ilicht. Ontdekkingen van de laatste jaren hebben tot het inzicht geleid, dat een vergelijking tussen hersen cellen en elektronische circuits niet helemaal onrealistisch is. Men ge looft zelfs, dat beginselen uit de computer-wetenschap kunnen lei den tot verrassende en verhelderen de denkbeelden over de manier waarop het menselijk brein functio neert. Met name zouden de principes volgens welke een computer werkt, ons iets kunnen vertellen over een van de raadselachtigste processen in het menselijk brein: het dromen. Volgens de Engelse psychologen en computerspecialisten Christopher R. Evans en Edward A. Newman, werkzaam in het Britse National Physical Labaratory in Teddington, kunnen zich bij grote en gecompli ceerde computers verschijnselen voordoen die een frappante gelijke nis hebben met vermoeidheid, sla pen en dromen bij de mens. namelijk dat de droom tijdens de slaap van een menselijk individu een dynamisch en vitaal facet is van zijn bestaan en dat de slaap niet zonder meer een regelmatige en on vermijdelijke collaps is van een or ganisme dat is uitgerust met een uitzonderlijk gecompliceerd zenuw stelsel. De laatste 10 jaar zijn de opvat tingen over betekenis en functie van het dromen veranderd. De zui ver psycho-analytische zienswijze heeft steeds meer kritiek ontmoet. Het opzienbarende werk van de Amerikaanse psycholoog W. De ment schijnt de Freudiaanse theo rie, althans oppervlakkig, te steu nen. Maar in werkelijkheid wijst zij in een andere richting. Dement en zijn medewerkers registreerden bij een aantal proef personen door middel van elektro den de oogbewegingen tijdens de slaap. Het bleek dat zich tijdens een slaapperiode meer dan eens activi- teitspieken voordeden, die soms minuten lang aanhielden. Dement ontdekte dat, als de proefpersonen tijdens een periode van grote oog- bewegings-activiteit werden gewekt, zij mits snel ondervraagd on veranderlijk antwoordden dat zij „een droom" hadden gehad. Controle-personen, die werden ge wekt, tijdens „niet-actieve" perioden, antwoordden in praktisch aile geval len negatief. Bij verdere onderzoekingen bleek, dat proefpersonen, die meer dan drie of vier nachten achtereen tij dens oogbewegingsdroom-perio- den in hun slaap werden gestoord, psychisch veel meer gespannen wa ren dan de controlepersonen die al leen tijdens perioden zonder activi teit waren gewekt. Bovendien werd ontdekt, dat personen die twee of drie nachten achtereen wakker wa ren gehouden, aanzienlijk langer „droomden" toen zij eindelijk in de gelegenheid werden gesteld onge stoord te slapen. Door dit opmerkelijke onderzoek schijnt experimenteel te zijn vastgesteld "dat dromen van vitaal belang zijn voor het psychische wel zijn va" het individu. Evans en New man geloven dat de regelmaat en frequentie van de droomactiviteit, met de functie van een compu ter. Talrijkè ervaringen wekken sterk de indruk dat het menselijk geheu gen veel overeenkomst vertoont met een stel in elkaar grijpende com puter-programma's. Dit wil niet zeggen dat geheugenpatronen iden tiek zijn aan computerpro gramma's of op dezelfde manier in het levende brein worden ingevoerd als in digitale computers. Dit is een al te simpele voorstelling van za ken. Niettemin zijn er verrassende gelijkenissen. Om een voorbeeld te noemen: veel geheugenpatronen zijn aaneengeschakeld in reeksen: het ene deel ervan roept het andere op, enzovoort. Ditzelfde vindt men in elektro magnetische computergeheugens, waarin samenhangende gegevens in een zelfde „circuit" zitten. Een andere analogie: menselijke geheugenpatronen passen zich aan bij de ervaring. Zij evolueren met de veranderende belangstellingen en verlangens van het individu. En in dit opzicht verschillen zij niet zo veel van de informatiepatronen die in computer-kerngeheugens zijn op geslagen. Goede computer-program ma's evolueren ook en worden voortdurend aangepast aan nieuwe eisen. Het enige verschil is, dat bij een computer de evolutie wordt te weeg gebracht door een instantie van buitenaf, de programmeur en niet door ingebouwde eigenschappen, zo als die in het menselijk brein moe ten bestaan. Specialisten die veel met compu ters omgaan, hebben reeds veel er varing opgedaan met het aanpassen en evolueren van computerprogram ma's. Vooral in die gevallen, waar in computers worden gebruikt voor administratieve routine werkzaamheden Bij deze toepassin gen is het van belang dat de com puter-programma's worden aange past aan nieuwe taken, terwijl zij tegelijkertijd beter „ingewerkt" ra ken op oude routines. Het is echter onvermijdelijk, dat computers op deze wijze .verstopt" raken met een toenemende warboel van verouderde instructies. Het is gebleken dat deze toeneming expo nentieel is: iedere verdubbeling leidt tot eeh nieuwe verdubbeling in storingen in een computer optreden. Dit probleem kan op betrekkelijk eenvoudige manier worden opgelost. Computerprogramma's moeten van tijd tot tijd worden „nagelopen" om alle niet noodzakelijke instructies te verwijderen. Bij een dergelijke schoonmaakbeurt moeten echter wel enkele belangrijke dingen in acht worden genomen. Belangrijkste voorwaarde is, dat de computer niet bezig is met ander werk. Zij moet, om een vakterm te gebruiken „off line" staan: geheel geïsoleerd van andere taken, klein of groot. Het „schoonmaken" van een wer- kende computer zou rampzalige ge volgen kunnen hebben. Ongebruikte circuits zouden kunnen worden in geschakeld en lopende berekeningen zouden volledig in het honderd lo pen door de invloed van acties in het „vuile" programma. Wanneer een computer op dat moment be zig zou zijn met het berekenen van salarissen, zouden er waarschijnlijk gigantische of belachelijk lage be dragen in de loonzakjes terecht ko men. En wanneer de computer dienst deed in een chemische fa briek, zou het gevaar groot zijn dat l)et gehele bedrijf in de lucht, zou vliegen. Een tweede vereiste is, dat het schoonmaken gebeurt op gezette tij den en nooit onnodig wordt uitge steld. Want hoe langer net uitstel, des te meer nieuwe programma-on derdelen zullen worden beschadigd. Dit, omdat verschillende pro gramma's in het eindige systeem van een computer veelal gemeen schappelijke circuits hebben. Het is van belang bestaande „schone" pro gramma's zo weinig mogelijk aan te tasten, wil men niet met een bij na onmogelijk te ontwarren klu wen komen te zitten, die de beste programmeurs nachtmerries be« zorgt. Wat heeft het verwijderen van overbodige en nutteloze infor maties uit computer-program ma's nu te maken met het dromen van levende wezens? Ook het geheugen van de mens zit vol met programma's: reeksen herinneringsfeiten die onderling op de een of andere manier met elkaar samenhangen. Ook deze program ma's hebben af en toe een schoon maakbeurt nodig. Want hersenen hebben, net als computers, eindige afmetingen en werken ook met een rwee artsen van het St. Bartho- lomew's ziekenhuis in Lon den hebben het leven van een baby gered door de lichaams temperatuur van het 11 maan- den oude meisje, dat aan een dode lijke hersenvliesontsteking leed, een week lang 4 tot 5 graden Fahrenheit beneden de normale waarde te hou den. De twee artsen, dr. Alfred Ro binson. en drBuckler, hebben dit merkwaardige geval beschreven in „The Lancet".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 6