Mr. Jo Cals tweede Roermondse
regeringschef
FABLO
i
Tyfus in woonwagenkamp
k...'
JE1T WEET JIJ NOU VAN ONDERWIJS AF
m
Vondsten uit Romeinse tijd
nabij Sint - Michielsgestel
Hond bijt
baby dood
ANNA PAULOWNA BLIJFT IN GEBREKE:
w
Als beesten
Onderbroken
>orfeerd.
HUMOR
HERVORMER
Vier waterputten ontdekt
RAPIER
PERLAS trcffcliike-lich,e en seurige Se*
altijd al de sigaar voor
moderne mannen
Opmerkelijke scherven
2©
iep draait U de Inge-
en U bent k/aar
's maken onder alle
f. 53,-
55
(Van een onzer redacteuren)
ROERMOND Wie hele stukken kan zingen en reciteren
uit de „Schinderhannes" moet een geboren en getogen
Roermondenaar zijn.
De nieuwe minister-president, mr. J. Cals, is zo'n man,
die ofschoon zelf éen zeer matig drinker kan zingen
van „Zeet zo'n glaas beer, det löp zo zaach nao binne
Het is een van de tophits uit het locale 19-eeuwse spektakel
stuk, dat tegenwoordig zou worden aangeduid als „musical"
en dat het door de jaren heen in het midden-Limburgse is
blijven doen.
Vroeger, toen Alfa-gymnasiast Jo Cals nog woonde in
het grote, neo-gothische huis aan cje Pieter Cuypersstraat in
Roermond, zong hij voor zijn zeven zusters soms hele
aria's uit „Emile Seipgens' muzikale schepping". Het liefst
voor zijn tweelingzuster Fiet, die thans als echtgenote van
notaris Jochems in het midden-Limburgse tuindorp Heyt-
huysen woont.
•mm
Cals' jeugd heeft zich gedeeltelijk vol
trokken in de nadagen van de romantiek,
gedeeltelijk ook in de bloeitijd van het
„rijke roomse leven".
Pa Cals was hoofd van het klein colle
ge in de schaduw van de Munsterkerk,
toen Joseph en Josephine op 18 juli 1914
als tweeling ter wereld kwamen. Onlangs
toen de school 75 jaar bestond, heeft het
huidige schoolhoofd, de heer Giebels, ge
memoreerd, dat zijn voorganger er in
vroeger jaren een verre van lucratieve
functie vervulde.
In 1928 werd vader Cals schoolopzie
ner. Als de dag van gisteren herinneren
we ons, hoe we netjes gekamd en met de
armen stevig over elkaar, opgepoetst in
de schoolbanken zaten als „meneer Cals"
op bezoek kwam.
Msjesmocassin,
er,modieuze
In de ogen der lagere school-leerlingen
van toen was hij een even hoog geplaatst
als streng man, maar leeftijdgenoten her
inneren zich zijn gevoel voor humor, dich
terlijke aanleg en voorliefde voor de
Franse taal. Zijn enige zoon dankt aan
hem dezelfde eigenschappen, alsmede
zijn werklust, slagvaardigheid en recht
lijnig denken.
De jeugd van Jo Cals verliep zoals die
van andere Roermondse jongeren in die
tijd. Op koninginnedag mocht hij langer
opblijven om met vader en moeder naar
het Munsterplein te gaan, waar de ,keu-
ninkleke'' onder Max Guillaume tussen
guirlandes van papieren kaarsballonne
tjes „de slag bij Waterloo" blies, met
vuurwerk en kamerschoten.
Als wij 's morgens vroeg met de hui-'
dige rijksarchivaris te Maastricht, drs. M.
Smeets, in het klooster van Sint-Salvator
de mis dienden, moest mgr. dr. Van Gils
zich wel eens waarschuwend omdraaien
aan het altaar, als het gegiechel der bei
de „kraolkes" de liturgische teksten
overstemde.
Na het klein college volgde het gym
nasium van het bisschoppelijk college
het degelijke onderwijscentrum, dat al
114 jaar lang voor velen een springplank
is geweest naar grote carrières. Zodanig
zelfs, dat de doorsnee-Roermondenaar
het heel gewoon is gaan vinden, wanneer
een van zijn stadgenoten het brengt tot
een ministerspost.
In de persoon van jhr. mr. Ch. Ruys de
Beerenbrouck bracht de stad al eens eer
der een minister-president voort, die in
de woelige tijd na de eerste wereldoorlog
een revolutie onderdrukte, de kroon red
de, de Belgische territoriale eisen af
wees en weigerde om ex-keizer Wilhelm
uit te leveren aan de geallieerden.
Straatnamen in Roermond herinneren
aan de ministers Strens en Bevers. De
naam van minister ir. Bongaerts is on
afscheidelijk verbonden aan de Zuider
zeewerken en het Julianakanaal.
Na de tweede wereldoorlog waren het
prof. dr. L. Beel, minister Cals, vice-ad-
miraal Moorman en minister R. Höppener
Deze foto was bevestigd aan het
menu ter gelegenheid van de brui-
loft van mr. Jo Cals met mr. Truus
van der Heijden op 7 mei 1941 te
Nijmegen.
pelijk college viel hij nauwelijks op. Hij
voetbalde op de speelplaats, droeg direct
na de match weer de voorgeschreven lan
ge kousen of de pofbroek, kreeg als lid
van de ene coalitie ook diens klappen en
deelde als lid van een andere combinatie
ook klappen uit.
Gevaarlijker voor zijn tegenstanders
dan dit soort klappen waren de rapier
stoten, die hij al op de middelbare school
uitdeelde in het debat.
Tijdens de grote vakantie hield de jong
studentenclub haar bijeenkomsten in de
bovenzaal van „De Prins'' aan de Markt.
Zolang Rein Pijls voorzitter was, werd
er alleen maar gekaart, stiekem gerookt
en een fietstocht gemaakt. Toen Jo Cals
hem opvolgde werd de club een echte
studentenorganisatie.
Rein Pijls is thans carnavalsvorst van
„d'n Uul", Jo Cals minister-president.
Door het leven van mr. Cals lopen ver
schillende rode draden. Zijn rechtlijnig
heid en onverzettelijkheid als hij weet
dat hij voor een goede zaak vecht, moes
ten hem wel in conflict brengen met de
Duitse bezetter. Hij stond in zijn Nij
meegse tijd jarenlang boven aan de lijst
van gijzelaars.
Onder hopman René Höppener trok hij
in 1933 naar de jamboree in Göddölö bij
Boedapest. Zijn patrouille veroverde de
totem en was de beste groep van het Ne
derlandse contingent. Oude krantenfoto's
laten zien hoe de groep bij zijn terugkeer
in Roermond even enthousiast van het
station werd gehaald als Swifts handbal-
sters onlangs na de Europacupzege in
Neurenberg. Swift staat overigens onder
voorzitterschap van mr. Cals' klasgenoot
Gerard van Appeven. Andere klasgeno
ten: Frans Cluitmans en Wim Brinkman,
thans professor aan de medische faculteit
te Nijmegen.
Een dikke, rode draad verbindt mr.
Cals aan het onderwijs. Zoon van een on-
derwijs-inspecteur zijnde, heeft hij twee
De familie Cals, door de hof-
fotograafC. G. Weers te Roer
mond gefotografeerd op 10 oktober
1924. De heer en mevrouw Cals-
Smeets, ouders van de minister
president, vierden toen hun zilve
ren bruiloft, in tegenwoordigheid
van oma., Jo Cals was toen tien
Jaar.
zusters, die lerares zijn en een zuster, die
inspectrice is.
Hij kreeg les van de latere directeur
van het r.-k. bureau voor onderwijs en
opvoeding, mr. Op de Coul, toen deze nog
leraar was aan het college en gaf in zijn
onderduiktijd zelf les aan het college.
Zijn vader vond overigens, dat hij hier
voor niet geschikt was. Toen mr. Cals in
1950 staatssecretaris van O. K. en W.
werd, merkte pa Cals op: „Wat weet jij
nou van onderwijs af". Maar de man,
die er „niets" van wist, werd de grote
hervormer van het onderwijs, sleepte een
verloren geachte als de mammoetwet door
het parlementaire vuur en geldt thans als
een der bekwaamste politici van ons land.
De trouw van de verkenner uit zich ook
op andere manieren. Zijn naaste familie
leden worden bij speciale gelegenheden
verrast door zijn persoonlijke attenties.
Zijn vroegere hopman en latere staats
secretaris mr. Höppener fungeerde als
peetoom van de jongste Cals, Mar ja. Mej
dr. Marga Klompé was peettante.
Hij vertoeft graag in het mooie huis
van zijn drie zusters aan een bocht van
de Roer, waar zijn moeder enkele maan
den geleden op 90-jarige leeftijd overleed
Zijn caravan staat nu en dan bij Meddens
in Nunhem, het geliefde oord van zijn
jeugd.
Zij, die hem van vroeger en van de
laatste tijd kennen, zijn het over een ding
eens: mr. Cals is een man, van wie heel
veel kan worden verwacht. Hij bezit de
kwaliteiten om, als eens zijn carrière
wordt afgesloten, niet licht in de verge
telheid te geraken.
W A T~ E E N|
FAÖ/.0 5MIRTT VOOR.
E;E:N OOET
$M(RJ5
i M vendelde:
Z.ECF<5TS2.IJ ken DE
PO PL.I M - K/CTOEN
wrr, E:M
MOD) EU2E <=,1 REP.EKI
De tweeling Joseph en Josephi
ne Cals kort na .hun geboorte op 18
juli 1914. Links dui huidige minis
ter-president.
Jo Cals in verkennerskostuum
met tweelingius „Fiet" (Josef en
Josefine) in de tuin van het ouder
lijk huis aan de Pieter Cuypers
straat in Roermond (1930).
die op een gegeven ogenblik tegelijkertijd
de Roermondse traditie voortzetten.
Minister Bogaers studeerde in Roer
mond en minister Luns heeft er zijn zoon
op het internaat.
Toen Jo Cals er tijdens zijn gymnasium
jaren op uittrok met de verkennersgroep
Sint-Franciscus of als hij in de zomer
maanden met zijn klasgenoten naar de.
Servaesbron in Nunhem wandelde en er
de hoge sprong van de Litsberg waagde,
zal hij zich er niet van bewust zijn ge
weest, dat deze jaren beslissend waren
voor zijn latere carrière. Toch heeft hij
speciaal in de verkennerij contacten ge
legd en relaties verworven, die tot op de
huidige dag behouden zijn gebleven.
Tussen de leerlingen van het bisschop-
COLERNE (UPI) In het Engelse
Colerne heeft een herdershond die ,,te
nerveus" was om door de Royal Air
Force afgericht te worden, een baby
van achttien maanden doodgebeten.
De hond. die ook niet doo;- de politie
had kunnen worden afgericht, was mee
naar huis genomen door korporaal
David Hill van de Raf die woont in
personeelsgezinsflat op 't Raf-terrcin in
Colerne. De hond viel de baby, Karen,
aan, toen ze met haar moeder in de
keuken van de woning was. Hills
vrouw slaagde er na veel moeite in de
hond van het kind weg te trekken, maar
haar pogingen om de levensgeesten van
de baby weer op te wekken, mislukten.
De herdershond, die Karen Hill bij
de strot had gegrepen, is door Raf-po-
litie. afgemaakt..
SINT-MICHIELSGESTEL
iNaar de Rijksdienst voor het Oud
heidkundig Bodemonderzoek te
Amersfoort bericht, zijn al in 1962
I in de buurtschap Halder, vlak ten
zuiden van de weg van Vught naar
Sint-Michielsgestel, tal van vond
sten gedaan, die uit de Romeinse
tijd dateren. In de jaren 1963-1964
hebben voornamelijk de broeders
|Celestinus en Arno van het Insti-
ituut voor Doven op hetzelfde ter
rein oudheidkundige waarnemin
gen verricht.
Mede op grond van de resultaten
hiervan moet het wel zeer betreurd
I worden, dat het 'Romeinse loopniveau
Steek op! Geniet van een voor-
BIJNA 150 JAAR FABRIKANTEN VAN LICHTE, GEURIGE EN FIJNE SIGAREN!
(Van een onzer verslaggevers)
ANNA PAULOWNA „Het is schan
dalig. Zelfs beesten laat je zo niet
leven." Het zyn de meningen van twee
vrouwelyke bewoners van het woon
wagenkamp aan de Kneeskade te Anna
Paulowna. Dezer dagen heeft zich hier
een geval Van paratyfus voorgedaan en
als vermoedelijke oorzaak kan worden
aangewezen de abominabel slechte toe
stand van een toilet. Er is nauwelyks
sprake van een toilet. Het is een be
tonnen hok met een richel door mannen,
vrouwen en kinderen te gebruiken.
Het is niet helemaal open en bloot'
zitten, maar het scheelt niet veel.
Toen duidelijk werd, dat zich een
geval van paratyfus heeft voorgedaan,
het betrof hier de heer G. Swertz, land
arbeider, die al ruim een jaar in het
kamp verblijft heeft de gemeente
Anna Paulowna snel maatregelen ge
nomen. Maar de snelheid waarmee deze
maatregelen zijn getroffen, heeft geen
gelijke tred gehouden met de deugde
lijkheid ervan. Er is nu een toilet
gebouw geplaatst voor vier personen.
Het is een houten hok met twee kijk
gaten op verschillende hoogten. Het
interieur bestaat uit een plank met vier
gaten waaronder vier mooie nieuwe
gegalvaniseerde vuilnisemmers zijn ge
plaatst. Het ergerlijke is dat de vier
gaten niet door schotten van elkaar
zijn gescheiden. Men moét nu broeder
lijk of zusterlijk naast iemand zitten.
Hei is niet zo, dat het geval van para
tyfus is opgetreden bij een bewoner die
van elders kwam, zoals eerder werd
gesuggereerd.
De heer Swertz werkt al een jaar
of vijf in het seizoën in Anna Paulowna
en was al tien maanden in het kamp.
Zelf zegt hij: „Ik kan bij alle boeren
terecht, ik ben niet erg lastig, toch
worden wij hier behandeld of we min
der zijn dan beesten."
De hygiënische toestand tart dan ook
elke beschrijving. Rondom het kamp en
in het kamp zijn grote afvalstapels ont
staan. Men zou kunnen aanvoeren dat
de kampbewoners hun vuil dan maar
elders zouden kunnen storten, maar
waar zou dat elders moeten zijn? De
gemeente heeft in het afgelopen jaar
geen vuil opgehaald, waarom niet? Per
soneel van gemeentewerken komt hoog
uit twee keer per jaar het toilet leeg
zuigen, maar dit is na een week al zo
goed als niet te gebruiken.
Burgemeester M. Th. Mijnlieff staat
bekend om zijn grote zorg voor een
fraaie en toonbare polder. Hij slaagt
er in de Anna Paulownapolder te pre
senteren als een bloeiend en welvarend
geheel Maar een "woonwagenkamp aan
de rand van het bij watersporters zeer
in trek gekomen .oude veer' is de rotte
plek in de fraaie, met groen gestof
feerde polder. In een vergadering van
de gemeenteraad van enkele jaren ge
leden heeft burgemeester Mijnlieff zich
eens laten ontvallen dat hij zijn hond
ook niet kon leren naar het toilet te
gaan. Hiermee maakte de eerste bur
ger van de polder een weinig vleiende
vergelijking tussen zijn hond en de
woonwagenbewoners. De indruk die
wij gisteren kregen van enkele dei-
woonwagenbewoners is, dat men hier
van goede wil is om te trachten het
kamp er ordelijk te laten uitzien. Men
is zelfs bereid om staangeld te betalen,
indien het kamp regelmatig door de
gemeente wordt onderhouden. Als
voorbeeld werd ons genoemd het woon
wagenkamp in Heiloo nabij Alkmaar.
Daar is het prima, het kan er niet beter,
werd ons meegedeeld. Hier wordt regel
matig controle uitgeoefend, dat hét
kamp schoon en onderhouden is. "Wie
rommel maakt of vuil zo maar neer
gooit, ontvangt een waarschuwing en
krijgt een dag de gelegenheid om schoon
schip te mak(?n, als een dag later blijkt
dat de waarschuwing niet heeft gehol
pen volgt een boete. In het kamp aan
de Kneeskade voelen ze wel voor deze
maatregel, maar dan moet het kamp
toch tenminste aan de minimumeisen
van bewoonbaarheid voldoen.
Verleden jaar stelde de gemeenteraad
van Anna Paulowna een flink krediet
beschikbaar voor het treffen van voor
zieningen aan het kamp. Aan de werk
zaamheden was een begin gemaakt,
maar tot grote teleurstelling van de
kampbewoners werd het werk ineens
neergelegd. Er zou onder meer een
washok komen en een aantal water
closets, terwijl ook het terrein zou wor
den geasfalteerd. Even onverwacht als
ze kwamen, gingen de werklieden weer.
Burgemeester Mijnlieff deelde ons mee,
dat enkele woonwagenbewoners wei
gerden het terrein te verlaten. .En
onder wagens kun je niet werken, eerst
moet het terrein ruim zijn, dan pas
kan er wat worden gedaan'. De heer
Mijnlieff deelde ons nog mee, dat men
momenteel niemand kan dwingen weg
te gaan, maar een wet die regelend
moet optreden is door de regering
voorgelegd aan de Tweede Kamer. Als
deze wordt aangenomen, heeft het
gemeentebestuur het recht het terrein
te ontruimen. Als wij de woonwagens
nu van het terrein zouden zenden, zou
den ze langs de wegen van de polder
kunnen gaan staan. ,Dat zou me al
te gortig worden,' aldus de heer Mijn
lieff. Hij stelde verder nog, dat de
woonwagens af en toe het kamp dienen
te verlaten, maar dat vele kampbewo
ners er een permanent verblijf van
maken.
De gemeente Anna Paulowna is in de
laatste jaren zeer tekort geschoten in
het onderhoud van het woonwagen
kamp. Het is een bestaand kamp dat
onderhoud verdient. Het merendeel
van de woonwagenbewoners zijn ge-
waardeerde arbeidskrachten in de land
bouw. Ze komen elk jaar terug als
het seizoen aanbreekt. In deze tijd van
hygiëne mag een dergelijke minder
waardige toestand niet geprolongeerd
blijven en het is hoog tijd dat het mes
ter hand wordt genomen om deze
zwarte plek helemaal uit te snijden.
ter plaatse rigoureus vernietigd is in
1962, toen het oppervlak van het betref
fende perceel in verband met ruilver
kavelingswerkzaamheden aanmerkelijk
is verlaagd. Dit heeït tot gevolg gehad
dat cultuursporen uit de Romeinse tijd
daar nog enkel op vrij grote diepte in
situ kunnen worden aangetroffen.
Op ca. 4 meter onder het niveau
van die bovenvermelde wegzijn in
1963 en 1964 vier waterputten gevon
den, die alle op een lijn bleken te
zijn gelegen. Het betreft een ronde
en drie vierkante putten, alle ver
vaardigd van eikehout.
Twee van de vierkante putten hebben
een dubbele wand. Tussen twee wanden
van een van deze putten is rijshout aan
getroffen. De ronde put is gemaakt van
twee halve uitgeholde boomstammen.
De constructie van de putten met een
dubbele wand is wel bijzonder ingenieus.
Een van deze lataste putten en de ronde
put zijn niet hulp van de heren M.
van Griensven en M. van Oorschot uit
Sint Michielsgestel en D. Steures uit
's-Hertogenbosch geheel uitgegraven,
waarna de onderdelen ter conservering
vervoerd zijn naar de werkplaats van
het Oudheidkundig Museum te Middel-
buurt, Schokland.
Interessant is verder de ontdekking
van een met paaltjes omgeven, recht
hoekige kuil, die met klei gevuld is.
Deze heeft wellicht dienst gedaan als
vergaarbak voor het slibben van klei
voor een pottenbakker.
Het jongste dateerbare materiaal uit
de vulling van de ronde put stamt uit
de tijd omstreeks 125 na Chr. Hiertoe
behoren terra sigillata-scherven van
kommen Dragendorff 37 uit La Madelei
ne en Lezoux en een 2de-eeuwse as, ver
moedelijk uit de tijd van Traianus-Ha-
drianus.
Uit de „insteek" van een der vier-'
kante putten met dubbele wand en uit
de ruimte tussen de twee wanden van
deze put zijn aardewerkscherven afkom
stig die dateren uit de tweede helft van
de eerste eeuw na Chr. Tot de vulling
van de eigenlijke put behoren o.a me
taalslakken.
In de tweede vierkante put met dub
bele v/and zijn eveneens aardewerk-
scherven uit de tweede helft van de
eerste eeuw gevonden. Verder o.a. hou
ten pennen en een houten spinsteentje.
De binnenwand tran deze put is volgens
een mededeling van broeder Celestinus
In tegenstelling tot de buitenwand niet
vervaardigd van eikehout, maar van
een soort grenen. In de insteek van de
put zijn alleen metaalslakken aangetrof
fen.
Uit de derde vierkante put (met enkele
wand) is, behalve enige metaalslakken,
9tukjes basaltlava en enkele niet dateer
bare Romeinse scherven, een fragment
van een Romeinse tegel afkomstig, dat
voorzien is van een uniek stempel in re
liëf: een rechthoek waarbinnen een x
is geplaatst, die door een verticale
streep in tweeën is verdeeld.
Tot de opmerkelijkste vondsten
behoren tal van dikke, ruwwandige
scherven van potten met een kartel
rand, die gekneed zijn uit met stro
verschraalde klei. Deze scherven
zijn aan dè buitenzijde grijs en op de
breuk roodachtig. 'Het oppervlak is
gesinterd, sorns verglaasd. Derge
lijke stukken zijn ook aan het licht
gekomen te Elewijt. te Ritthiem (te
zamen met romeinse scherven tij
dens de bodemkartering van Wal
cheren) en te Schiedam.
Tenslotte moet nog melding gemaakt
worden van een fragment van een platte
romeinse dakpan met een stepel (in
holle letters) (q)va Een dergelijk stem
pel is tot nu toe wat Nederland betreft,
alleen bekend uit Maasbracht.
Romeins baksteenmateriaal met deze
Romeinse dakpan met een stempel (in
België in het zuidien van de provincie
Duik. n.l. te- Clavier (Vervoz) en War-
zee.
Alle vondsten worden bewaard in het
Instituut voor Doven in Sint Michiels
gestel.
