2 andere werelden
de
oriënt
ligt
aan uw
voeten
in
prizren
zuiden
van
servië
een
andere
wereld
voor
elke
dag
een
vis
in
het
paradijs
onder
water
onderdelen mee te nemen els men met
de auto gaat. De garages zijn niet al
te dik bezaaid en niet alle vitale on
derdelen zijn onmiddellijk voorhan
den. Soms zelfs in het geheel niet,
vooral in het binnenland.
De dinar is het wettig betaalmiddel.
Een dinar is 100 paras. Koers onge
veer 100 dinars is 45 cent. Men kan
het best dollars meenemen om in Joe-
go-Slavië te wisselen. Een dollar wis
selt men graag, een papieren rijksdaal
der is niet zo geliefd. Men mag maxi
maal 5000 dinar per persoon invoeren
en 1500 uitvoeren, in coupures van 100.
Daar men in Nederland uitsluitend
coupures van 100 uitgeeft, kan het zijn
dat men bij terugkomst andere coupu
res niet kwijtraakt. Officieel mogen
de wisselkantoren ze niet aannemen
want ze kunnen andere coupures (of
ficieel) ook niet uitgeven. Wie de di
nars in Joegoslavië wil omwisselen te
gen Nederlands geld, moet de nota's
overleggen waaruit blijkt dat men die
dinars heeft verkregen door buiten
lands geld in Joego-Slavië om te wis
selen. In verscheidene winkels er
hangt een bord in de etalage krijgt
men 20 procent korting, indien met
reischeques of buitenlandse valuta
(liefst weer dollars want daar is men
zeer op gesteld) wordt betaald.
Alleen de tankinhoud mag vrij wor
den ingevoerd. Prijs gewone benzine
dinar 72.50 per liter, super 80.
De wegen in Joego-Slavië zijn over
het algemeen smaller dan wij gewend
zijn. Op enige autostrada's na. In het
binnenland en meer naar het zuiden
komen minder goede tot slechte we
gen voor. Maar waarom zoudt u in de
vakantie niet rustig rijden en stoppen
als het donker wordt? Het eerst omdat
de wegen veelal geen grote snelheden
toelaten, het tweede o* dat alle ver
keer, dus ook het langzame dat dik
wijls geen verlichting voert, van de
zelfde wegen gebruik moet maken. In
het donker is een botsing eerder ge
beurd dan men zou vermoeden. Alle
verkeer van rechts heeft voorrang en
buiten de bebouwde kom heeft het
verkeer op de hoofdweg voorrang op t'
verkeer komend van secundaire wegen
De maximumsnelheid is binnen de be
bouwde kom 50 km per uur, daarbui
ten 80 km, tenzij anders aangegeven.
Men dient te weten, dat motorrijtui
gen, rijdend met militair escorte niet
mogen worden ingehaald. Men mag
alleen parkeren aan de rechterkant
van de weg, in de rijrichting. Brom
fietsers mogen geen gebruik maken van
autosnelwegen en mogen geen duopas
sagier meevoeren.
De gemiddelde prijzen voor hotels
zijn voor volledig pension: eerste klas
2700-4400 dinar; middenklasse 2000-
3500 dinar; eenvoudige hotels 1500-
3000 dinar. Voor luxe hotels liggen de
prijzen te zeer uiteen dan dat een glo
bale prijs kan worden opgegeven. Alle
genoemde prijzen zijn exclusief taxe,
die afhankelijk is van de klasse van
het hotel en de toeristische beUngrijk-
heid van de plaats en die van 60 tot
200 dinar per nacht bedraagt.lndi-
verse grote steden zijn studententehui
zen waar men goed en niet duur kan
overnachten in het hoogseizoenP ijs
van kamers bij particulieren 600-14UU
dinar per bed per dag.
Er mag alleen gekampeerd w or eten
op daarvoor bestemde terreinen. Het
zogenaamde vrij kamperen is verbo
den. In de bekende toeristenstreken
wordt daaraan streng de hand gehou
den, in 't binnenland minder
soms niet meer mogelijk is tijdig een
camping te bereiken. Kampeer dan zo
mogelijk op een erf van een boerderij.
Prijzen camping: 100-250 dinar p.p..
voor de auto 50-250 per dag. Er zijn
kampeerterreinen waar men voor de
tent per vierkante meter 120 dinar)
moet betalen.
In de normale etablissementen -
dus niet de luxe hotels en de (weini
ge) nachtclus is tien procent bedie-
ningsgeld voldoende. Meestal wordt
het op de nota bijgeschreven en u
hoeft geen overtip te geven. Hotelper
soneel verwacht zeker niet meer dan
tien procent van de nota.
Hoewel er een kilometerprijs van
80-120 dinar is, verdient het aanbeve
ling bij een langere rit de prijs tevoren
af te spreken. Dit moet men ook doen
indien men bijvoorbeeld een rondrit
door een stad wil maken.
Brieven tot 20 gram 50 dinar; brief
kaarten en beschreven prentbriefkaar
ten 30 dinar; prentbriefkaarten met
maximaal vijf woorden 20 dinar.
per k.l.m. en j.a.t.
De dienstregeling van de K.L.M. en
de J.A.T. (Jugoslovenski Aerotrans-
port) ziet er als volgt uit:
K.L.M. woensdag per Electra 2 van
Amsterdam om 13.15 uur, aankomst
Belgrado 17.15 uur; zondag per DC-
7C van Amsterdam om 9.30 uur, aan
komst Zagreb 13.05 uur, Dubrovnik
15.05 uur.
J.A.T. van Amsterdam per Caravel-
le zaterdag om 13.35 uur, aankomst
Zagreb 16.45 uur, Dubrovnik 18.15 uur.
De K.L.M. gaat terug van Belgrado
op donderdag 21 uur, van Dubrovnik
op zondag 16 uur (Zagreb 18.05 uur).
De J.A.T. gaat terug op zaterdag
om 7.30 uur van Dubrovnik (Zagreb
9.10 uur).
Prijs Amsterdam-Zagreb enkele reis
241 gulden (retour 458 gulden of 326
gulden voor 23-dagentarief), Amster-
dam-Dubrovnik enkele reis 316 gul
den (retour 601 gulden of 443 gulden
voor 23-dagentarief), Amsterdam-Bel
grado enkele reis 311 gulden (retour
591 gulden of 450 gulden 23-dagenta
rief.
De J.A.T. zowel als de K.L.M. bie
den de mogelijkheid op respectievelijk
zaterdag en zondag over te stappen in
Zagreb naar Titograd.
Een vakantie aan zee ruilen voor Prizren; het is het waard.
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 3 APRIL 1965
Op de markt leert men een volk het
beste kennen, is een vaste stelregel
voor vakantiegangers. Heb er dan een
verre en niet zo gepolijste reis voor
over en uw stoutste verwachtingen
zullen worden overtroffen. Buigt u
over de kaart van Joego-Slavië en
zoek in het zuiden van Servië, een van
de zes federatieve republieken van 't
land, naar Prizren dat de meest onge
schonden oriëntaalse stad is met een
markt, die zo fleurig, zo bont, zo in
teressant is dat u er, indien u van
sfeer houdt, graag de dagen die u net
zo goed aan de zonovergoten kust kunt
doorbrengen, voor in ruil geeft.
De schrale mannen in Prizren heb
ben hun witte kalotje op omdat daar
de zon zeker zo fel schijnt, en wat dat
betreft komt u dus wel aan uw trek
ken, en slenteren in hun slobberbroe
ken door de nauwe bochtige straatjes.
En als u over Prizren heen kijkt, lijkt
het of iedereen er in een moskee
woont. De huizen verdwijnen in de
veelheid van oosterse bedehuizen.
Maar ze zijn er, met de kleine, houten
winkels waar de eigenaars in alle rust
zitten te wachten of er nog ooit een
klant komt opdagen. Hij zal bijna on
merkbaar zijn hoofd schudden als hij
de, voor hem toch altijd, haastige va
kantieganger ziet voorbijgaan, de pas
alleen inhoudend om het voor wester
se ogen vreemde tafereel van halfge-
sluierde vrouwen goed in zich op te
kunnen nemen. Gun u de tijd als u
ertoe mocht besluiten de eigenaar van
de winkel met een bezoek te vereren.
Hij zal u met oosterse hoffelijkheid
zijn waren tonen en zielstevreden zijn
aïs de klant met aandacht zijn koper
en zilverwerk, zijn kant en zijde of
zijn leren artikelen betast en bekijkt.
Om dan op even rustige wijze te on
derhandelen. Na een paar dagen in de
oosterse sfeer te hebben vertoefd,
wordt men vanzelf wel rustig, gaat de
gehaaste stap er wel af en sloft men
op even bedachtzame wijze door de
elleboog vormige straatjes met voor 't
merendeel mohammedaanse inwoners.
En dan is daar de markt, een tafe
reel dat iedere toerist in well.a stad
ook steeds bewondert. Maar een
markt in het zuiden van Servië, het
meest aantrekkelijke en interessante
deel van deze federatieve republiek,
stelt alle andere in de schaduw.
Maar u gaat immers niet voor een
markt helemaal naar Zuid-Servië? Al
licht niet. U hoeft geen doorgewinter
de kunstkenner te zijn om in extase
te geraken over de meer dan vijfhon
derd vierkante meter fresco's uit de
twaalfde eeuw, die te aanschouwen
Een der vele prachtige fresco's, die
de kerken in Servië ryk ztfn.
zijn in de kerk van Onze Lieve Vrouw
van Ljeviska. U zult met verbazing
bemerken dat soms midden in een
straat een stroompje is geleid. Dat is
dan de riolering. Voor ons westerlin
gen een ietwat vreemde oplossing van
een probleem, maar het hoort bij de
typische eigenaardigheden die de oos
terling als vanzelfsprekend aanvaardt.
monument
Iets meer naar het westen, maar
toch altijd een even forse reis ver
gend, ligt Pee, ook al zo'n oosters mo
nument. Maar daar is men hard doen
de het oude te laten wijken voor het
nieuwe. Daar worden de straten ver
breed en moderne bouwsels opgetrok
ken. Niettemin, er valt nog volop te
beleven en te bewonderen. Maar Pee
zit nog dik genoeg in de nauwe straat
jes, de moskeeën en de markt is ook
daar een feest voor het oog. Met even
veel gemak kunt u er een kilo toma
ten kopen als een schaap, een tapijt
of een onsje kruiden. Alle mrnnen en
vrouwen uit de omgeving trekken in
de vroege ochtenduren met karren of
met bundels niet te definiëren koop
waar op hun rug naar de stad, naar
de markt. Wie een kans wil hebben
nationale klederdrachten te zien, heeft
op de markt daartoe de meeste gele
genheid.
Natuurlijk, het is niet elke dag
markt maar dan biedt Pee het patri
archenklooster, dat wemelt van de
ikonen en de fresco's. Buiten de stad,
te bereiken over een niet al te beste
weg (maar het gemis aan dit comfort
dubbel en dwars waard) ligt het De-
cani-klooster. De marmeren kerk is
een hoogtepunt van de middeleeuwse
Servische bouwkunst. Fresco's? Dui
zend zijn er wel. Moe van het drente
len op de markt, van het met het
hoofd in de nek lopen om de fresco's
te bekijken? Het karajacpark van Pee
is een van de mooiste van gehezl Ser
vië. En de stad ligt bovendien in een
gordel van bossen, die noden tot een
verkwikkende wandeling.
Omdat u wellicht toch met de vin
ger langs de plaatsen glijdt op de land
kaart, is het een kleine moeite nog 'n
paar steden op te zoeken in Servië,
dat in het noorden zijn vruchtbaarste
vlakte heeft. Daar stroomt ook de Do-
nau die maar liefst bijna zeshonderd
kilometer door Joego-Slavië slingert.
Het midden van Servië moet het heb
ben van zijn bergen, die echter geen
hemelbestormers genoemd mogen wor
den en het zuiden toont „een geheel
andere wereld". Wie toch zover gaat,
zal niet verzuimen ook Belgrado, de
hoofdstad van Servië en zeshonderd
duizend inwoners tellend, te bezoe
ken. Het is de stad met het hoogste
inwonertal van geheel Joego-Slavië,
dat in Servië de republiek heeft die
veertig procent van het land beslaat.
Zeventien keer is Belgrado verwoest.
Met noeste ijver is het evenzovele ma
len opgebouwd. Er zijn veer de open
luchtcafé's, de kraampjes waar ce-
vapcici wordt verkocht aan de hon
gerige en van een hartigheidje hou
dende landsman en toerist, er zijn de
grote winkelstraten, alsof er nooit iets
is gebeurd. Maar er is ook nog die
oude Turkse moskee in de Ulica Jev-
remona.
sljivovica
Verder het binnenland in. Naar
Vrnjacka Ban ja, dat bekend is om de
koude en warme bronnen, naar het
deel ten zuiden van Belgrado waar de
pruimeboomgaarden zijn die zorgen
dat de Joegoslaaf en de toerist nooit
zonder sljivovica zit, naar Niska Ban-
ja met de kapel waarin de lugubere
toren van schedels. En dan komt men
toch weer terecht in het zuiden, dat
dan wel niet kan bogen op strand en
zee maar daarvoor zoveel merkwaar
digs en interessants in de plaats biedt,
dat het voor hen die niet tegen een
vermoeiende reis opzien een belevenis
is, die men nooit zal vergeten. En dat
kan niet van iedere vakantie worden
gezegd.
Het ls de bedoeling dat hotel Am
bassador in Opatija in juni klaar is.
Dan staat er in de meest luxueuze
badplaats van Joego-Slavië een bouw
werk van dertien verdiepingen, met
414 bedden, terrassen, lounges, bars,
twee zwembaden (één binnen en één
buiten) en een garage met plaats voor
180 auto's. De capaciteit in het meest
bezochte deel van Joego-Slavië, de
kust van Istrië, zal dan belangrijk zijn
uitgebreid. Nog meer vakantiegangers
zoekers naar zon, strand en zee, kun
nen daar een plaats krijgen. Maar het
zal wel weer zo zijn als vorig jaar en
het jaar daarvoor, zeker in de top-
maanden: alle hotels, alle kamers bij
particulieren langs de kust bezet.
Daarom met een enorme sprong naar
een ander deel van Joego-Slavië, dat
dan wel geen zee heeft aan te bieden
maar een voor westerlingen bijzonder
interessante wereld. Een andere we
reld dan wij kennen. De keus is deze
week gevallen op Servië. En omdat
we toch in een andere wereld vertoe
ven, tevens aandacht voor een steeds
toenemende sport, het sportduiken, de
wereld onder water. En daarvoor is
Joego-Slavië een ideaal oord. Zo zijn
we dan toch weer, ten gerieve van de
zonaanbidders, aan de kust terecht ge
komen.
-*
wegwijs in joegoslavië
Voor een vakantie in Joegoslavië
dient men van het volgende op de
hoogte te zijn:
Geldig paspoort plus visum zijn ver
eist. Men kan dus niet naai* Joegosla
vië met een verlopen paspoort of een
toeristenkaart. Het visum wordt gra
tis verstrekt door de Joegoslavische
ambassade, Groot Hertoginnelaan 30,
Den Haag. Het kan ook via de ANWB
worden aangevraagd. Ook in dit geval
geldt, dat men niet tot het laatst moet
wachten want dan moet iedereen eens
klaps zijn visum hebben. De aanvrage
dient te geschieden op een speciaal
formulier in tweevoud.
Groene kaart meenemen. U hebt de
ze trouwens toch nodig voor de lan
den die men moet passeren en waar de
groene kaart wel verplicht is.
NL-plaat is vereist.
Rijbewijs, kentekenbewijs en motor-
rijtuigenbelastingkaart worden erkend
in Joegoslavië. Voor een bromfiets zijn
geen motorrijtuigpapieren vereist.
Voor een kampeeraanhangwagen en
pleziervaartuig worden aan de grens
douaneformulieren in duplo verstrekt.
Een exemplaar houdt de douane, het
andere moet bij het verlaten van het
land worden ingeleverd. Voor een
kampeerwagen is geen carnet of trip
tiek meer vereist.
200 sigaretten of 20 sigaren of 250
gram tabak; 1 liter wijn en een kwart
liter sterke drank in aangebroken fles.
Voorts is het dienstig een set reserve-
Gracanica, een van de mooiste Servische klooster® toet een monumentale kerk.
Omwille van de commercie moet er
enige fantrsie worden betracht en
daarom zegt men in Joegoslavië, dat
langs de kust 365 soorten vis te vin
den zijn, zodat men er elke dag een
andere vis kan vangen. Hl aantal
kan juist zijn, of niet, een feit is dat
de kuststreek enorrr visrijk is. Het
is dan ook een ideaal oord voor sport
vissers en voor sportduikers. Want
wat dacht die laatste categorie van
duikwater dat zo helder is, dat men
in het noorden met het blote oog een
vijftien meter diep kan zien, in het
midden van de kuststreek tot vijfen
twintig meter en voor de kust van
Montenegro zelfs tot vijftig meter.
Wie naar de kust gaat, mag zijn snor
kel beslist niet thuis laten evenmin
als zijn duikmasker en de zwemvlie
zen.
Er is weinig kans dat men elkaar
onder water tegenkomt want hemels
breed is de kuststrook zevenhonderd
kilometer lang, als baaien, inhammen
en uitstekende rotsformaties worden
meegeteld, niet minder dan driedui
zend kilomeier en dan heeft Joegosla
vië ook nog eens duizend eilanden
met een kuststrook van drieduizend
kilometer. In totaal dus een zesdui
zend kilometer en daar kupnen heel
wat duikers een plek vinden om al
leen te zijn. Hoewel, in het noorden
wordt dat wel lastiger. Daar gaan de
sportduikers op zoek naar vissen, die
veelal onder de rotsblokken op de
zandbodem leven. Wie vijftien nieter
duikt, vindt, er een variëteit die zelfs
de meest verwende duiker het water
in de mond doet komen.
Beginnelingen in de zich steeds
meer verbreidende duiksport kunnen
daar hun „eerste brevet' halen want
de zee is ongevaarlijk en de sportdui-
ker kan door zijn maat het is een
ongeschreven wet, dat men nooit al
leen duikt gemakkelijk in het vizier
worden gehouden. Ook voor de meer
gevorderde duiker is het noorden niet
te versmaden. Het eigenaardige is,
dat de vissen groter worden naarmate
zij dieper onder de zeespiegel vertoe
ven. De geroutineerde sportduike. kan
dat dus ervaren. En hij zal het best
aan zijn trekken komen als hij zijn
sport gaat beoefenen op de eilanden
Cres, Krk, Mali Losinj of Rab.
De hoeveelheid en de verscheiden
heid aan vis neemt toe naarmate men
meer naar het zuiden gaat. Neem de
eilanden voor de stad Zadar. Daar lig
gen o.a. Dugi Otok, Pasman en Kor-
nat. Het is daar een volslagen onmo
gelijkheid zonder buit boven te ko
men. En de wereld onder water is
daar zo fascinerend, dat men zich in
de wateren van Zuid-Afrika of Zuid-
Amerika waant.
Ook hier kan de beginner terecht
want veelal behoeft men niet dieper
dan tien meter te duiken om de gehele
onderwaterwereld in zich te kunnen
opnemen. Joegoslavië etaleert met
graagte en met trots zijn gehele kust
lijn. Het wijst de strook voor Split
aan als het domein voor de „jagers
op groot wild". Eilanden als Korcula,
Hvar, Mij et en Vis zijn de oorden
voor hen, die al zo ver zijn dat zij ten
minste twintig meter onder de zee
spiegel kunnen verblijven.
Mocht u nog verder willen dan res
teert de kuststrook tot Albanië, ook
al een deel waar men tot tenminste
20 meter diep moet duiken om ten
volle te kunnen genieten van de won
derlijke wereld onder water. Vis in
overvloed, vooral in de „grotten"
langs de kust en onder de rotsforma
ties die in de zee priemen.
Maar denkt u er wel aan: duiken
mag overal maai- het duiken met ap
paraten en het onderwater fotografe
ren is alleen toegestaan in bepaalde
delen van de Adriatische Zee. Men
moet zich melden bij het gemeente
huis en opgeven wanneer men wil
duiken. De kans is dan groot dat men,
als buitenlander, een vergunning
krijgt om te duiken en plaatjes te
schieten. Wil men geheel en al zeker
zijn, dan kan men het best (nu al)
om inlichtingen schrijven aan „Savez
za sportski na moru i podvodne aktiv-
nosti SFRJ, Ulica Matije Cupca 2,
Rijeka". Het is wel een mond vol.
Enige tips, die wij van hieruit kun
nen geven: voor vissen in rivieren,
meren en in zee heeft men een ver
gunning nodig, verkrijgbaar bij het ge
meentebestuur en soms in het hotel.
Het is bij het onderwater vissen ver
boden gebruik te maken van ademha
lingsapparaten met gecomprimeerde
lucht of zuurstof. Men mag niet meer
dan vijf kilo vis per dag vangen. Er
wordt een uitzondering gemaakt voor
zeldzame exemplaren maar die ziin
dan ook moeilijk te vangen. De vis
mag niet worden verkocht of geruild.
Er mag niet worden gevist in havens,
openbare zwemgelegenheden en in
verboden zones. Welke dat zijn, wat
wel mag en hoe u zich verder dient te
gedragen, meldt u de instantie met de
lange naam in Rijeka.
Nationaal Joego-Slavisch
Verkeersbureau,
Plaats 11a, Den Haag,
tel. 11.68.92.
