doch Iaat u niet
Elektriciteit
uw dienaar
in cle boot
nemen
Een (plastic) scheepje in de haven landt
a
1
Bloemen op
bovenhuisje j
GOEDKOOP
IS
DUURKOOP
EN
GEVAARLIJK
GESPREK
MET EEN
JACHTBOUWER
12M 1964
R. VISSER
EL ALBERTS
Sport 1963
R. VISSER
r
L GOEDKOPER
„DE ZON TEGEMOET'
ivanaf 69,75
vanaf 3,98
MATERIAAL
:acht geperst.
r
gefineerd,
ilken.
een,- er is te veel om op
OE HET ZELVERS
60-62
toestel 3, VLISSINGEN
Ischool.
Een weelde aan elektrische
apparatenKeus genoeg.
Maar kiest u veiligheid of
een leuk model?--.
Wat kan er in weinig
tijd veel veranderen! Een
afgezaagd gezegde, waar
in echter, ondanks de ba
naliteit ervan, veel waars
schuilt, zeker, wanneer
het gaat om iets als elek
triciteit. Velen Onder ons
beslist niet alleen de
A.O.W.'ers kunnen zich
nog levendig de tijd her
inneren van het walmen
de gaskousje en van de
smeulende oliepit. Z,aken,
die vandaag alleen nog
dienen om de (vermeend)
romantische sfeer van
vroeger op te roepen en
als zodanig dan ook druk
verhandeld worden.
Maar wij hebben elektrici
teit! We kunnen er over be
schikken door slechts een knop
om te draalen. We -» ook die
mensen, die het jarenlang heb
ben moeten doen met gaskous
en oliepit vinden dat zó
normaal, dat we er niet of nau
welijks bij stilstaan. Maar
verdiept u zich nu eens voor
de grap in de vraag „Wat te
doen zonder elektriciteit?" Be
seft u wel, dat de wereld weer
honderd jaar achteruit zou
gaan? De belangrijkste der
moderne communicatiemidde
len zouden wegvallen en, om
het wat dichter bij huis te hou-
den: mannen gingen ongescho
ren of met bloederige gezich
ten naar hun werk, u zou dou
chen in een kille cel, ontbij
ten in het halfduister, uw haar
urenlang drogen voor een ka
chel, ploeteren in wastobbe en
op wasbord, strijken met
gloeiende-kooltjes-ijzer, bedor
ven etenswaren vinden, van
t.v., radio en pick-up zou geen
sprake zijn, geen geroosterd
brood, geen elektrisch ver
warmde deken, geen mixer
geen volwaardige knutselhoel
voor hobby-minnende huisge
noten, geen aardappelschïlma
chines, geen...., geenvult i
zelf maar een eindeloze reek:
voorbeelden aan. V zult beslist
versteld staan van het letterlijl
levensgrote belang van d
elektriciteit in ons bestaai
ook in dat van de huisvrouw
Daarom Is het zo verwondei
lijk, dat juist diegenen in huis
>ok naar maat
Middelburg
:lëSTA
597
>oden
gelopen. Kleur gebroken
Grenulaan 48
1150-2300-2400
LFPLAAT voor
IG - WANDEN
ORDE LIG
te plaatsen.
- ONBREEKBAAR
druk van I TON m2
Zeelucht en.
Fabrieksgassen.
AANGROEI.
N" i" j
kosteloze i
te' zenden.
i
l
i
ELBURG
01180-2841
loh. Dekker Zn.
>boden
0 km gelopen, kleur rood.
soires.
- Grenulaan 48
)1150-2300-2400
die het meest met elektrlcifeit
te maken hebben, de huisvrou
wen, er het minst van afweten
en hebben we er al wel ver
stand van, dan zondigen we
nog vaak tegen de meest voor
de hand liggende veiligheids
regels. Denkt u nu met een
schuldig gevoel aan die wiebe
lende contactdoos, waar uw
zoontje met zijn schroeve-
draaiertje in wil prutsen, of
aan uw strijkijzer, waarvan het
snoer eigenlijk hoognodig ver
nieuwd moet worden of aan
die oude straalkachel op de
badkamer? Of misschien aan
uw mooie nieuwe wasmachine,
waarvoor u nog steeds geen
aardleiding hebt laten aanleg
gen?
Veel narigheid kan al wor
den voorkomen, wanneer u
weet, hoe uw schakelkastje in
elkaar zit; dat is dat kastje
met de schakelaars en met de
stoppen of zekeringen, die op
ongelegen momenten kunnen
doorslaanZorg altijd voor
reservestoppen en denk eraan,
dat u, wanneer u stoppen met
een groene „verklikker" in uw
installatiekastje hebt, liever
niet uw wasmachine, straal
kachel en elektrisch fornuis te
gelijk moet gebruiken. Moet
dat per se? Tja, dan zult u
zwaardere elektriciteitskabels
moeten laten aanleggen. Op
elektrische apparaten van goe
de kwaliteit staat praktisch al
tijd het vermogen uitgedrukt
in Watt ervan aangegeven, zo
dat een eenvoudig rekensom
metje u kan vertellen, welke
amp*
.04
-
-
j
toestellen u tegelijk kunt ge
bruiken. U hoeft maar het ge
tal, dat de stroomsterkte (Am
père) aangeeft, te vermenig
vuldigen met het getal, dat
de stroomspanning aangeeft
(in Nederland bijna overal 220
Volt) en u krijgt de uitkomst,
die aangeeft hoeveel Watt u
tegelijk kunt aansluiten. Bij
een zekering met groene ver
klikker is dat 6 (Amp.) x 220
(Volt) 1320 Watt; bij een ze
kering met rode verklikker 10 x
220=2200 Watt; bij 'n zekering
(stop, smeltpatroon) met grijze
verklikker 16 x 220 3520
Watt.
Eigenlijk niets aan, vindt
ook niet? Controleer eens
systematisch uw hele huis. On
derwerp alles, wat maar enigs
zins met elektriciteit in ver
band staat aan een nauwkeu
rig onderzoek en laat zonodig
reparaties uitvoeren en verbe
teringen aanbrengen. V zult
een stuk geruster leven, nu u
weet, dat de kinderen geen
gevaar meer lopen en dat u
zonder zorg uw schemerlamp
aan en uit kunt doen.
En nu: de keuze van nieu
we apparaten. Is het eindelijk
zover, dat u die prachtig
wascombinatie kunt gaan ko
pen, waar u zolang voor ge
spaard hebt, of dat in uw ogen
volmaakte strijkijzer? Ga met
veel overleg te werk, hoe spon
taan u ook op dat ene toestel
met die snoezige lichtblauwe
binnenkant afvliegt. Goede
elektrische apparaten herkent
u gauw genoeg. Op de eerste
plaats aan de prijs; die is na
melijk niet gering, maar in dit
geval gaat zeker de regel
„Goedkoop is duurkoop (en bo
vendien gevaarlijk)" op. Ver
der staan op bijna alle goede
toestellen op een speciaal
plaatje de bijzonderheden van
het apparaat aangegeven. Een
behoorlijk apparaat heeft nooit
lange snoeren.
Och, in feite doet u, wat ook
de huisvrouw van eeuwen ge
leden al deed, wanneer zij haar
kaarsen zorgvuldig snoot en er
op lette, dat ze niet omvielen
u probeert het leven van uw
huisgenoten zo veilig mogelijk
te stellen. Alleen vraagt dat in
onze zoveel gecompliceerder
tijd wat meer kennis en begrip.
i
Enige tijd geleden brachten wij een bezoek aan een pasgetrouwd
echtpaar. Bij het traditionele bezichtigen van het huis, wees de
kersverse echtgenoot ons op een glanzende linnenkast. „Zelf ge
maakt!", zei hij trots. „In één avond!" Hij had er nog bij kunnen
vertellen, dat er aan de bouw van de kast zelfs geen schaaf of zaag
te pas was gekomen, want het hele meubel was hem in een bouw
pakket geleverd. Hier even drukken, daar even een schroef aan
draaien en hup! klaar is de kast Mensen zoals deze pasgetrouw
de jongeman kunnen door het succes met hun bouwpakket gemak
kelijk een vals gevoel van bekwaamheid krijgen en als zij ooit in
de radiogids of in een folder lezen dat er ook kajuit jachten en zeil
scheepjes voor zelfbouw leverbaar zijn, dan denken zij zorgeloos
„Kom, laat ik daar óók eens een avondje mijn best op gaan doen"
In plaats van mét een boot, komen zij in de boot te zitten. Want de
jachtbouw is geen sinecure.
Er worden in advertenties soms
zelfgebouwde scheepjes aangeboden.
Pas ermee op. want in veel gevallen
liggen die hobby-huikjes als strijk
ijzers in het water. Een boot al is
het maar een kano is namelijk veel
méér dan een puntig bijgeschaafde
houten of plastic bak met een zeiltje
erop.
We hebben over de problemen rond
de bouw van jachten door amateurs ons
licht eens opgestoken bij de heer E. G.
van de Stadt_ te Zaandam. Deze jacht
bouwer met internationale reputatie is
namelijk zo omstreeks 1932 ook
als amateur-botéhbouwer begonnen.
Zijn carrière is nadien grote gelijkenis
gaan vertonen met die van mannen als
de Van Doornes. Van de Stadt had het
ontwerpen en bouwen van boten name
lijk in de vingers zitten. Dit, gepaard
aan goed koopmanstalent, maakte van
zijn werf een bedrijf dat duizenden
scheepjes aan zeïlliefhebbers heeft ge
leverd. Momenteel levert Van de Stadt
ook de bouwtekeningen en zelfs be
paalde onderdelen voor de zelfbouwers.
,Een boot is echter geen montage-
meubel", zegt de heer Van de Stadt.
„Je moet voor de bouw van een klein
zeilscheepje, zoals de Juno(eigen
ontwerp, lengte 6.80 £n uitgerust met
een kleine kajuit) minstens een hele
winter uittrekken. De bouwprijs be
draagt zeker 3000 gulden, en dat is dit
scheepje beslist waard."
De bouwtekeningen, waarin zelfs de
kleinste details niet ontbreken kosten
vijftig gulden. Dat zegt al iets voor de
investering die ermee gemoeid is.
Een halve boot in het .wafelijzer"
van de botenbouwer. Een kunstig
vervaardigde houten mal wordt
vele malen met de vloeibare po
lyesterharsen bestreken. Matten
van glasvezel zorgen voor de wa
pening en met een geweldige he-
telucht-blower wordt de zaak
droog geblazenFalen of slagen
hangt af van de kwaliteit van de
mal. Van één mal kunnen soms
honderden matrijzen worden ge
trokken en als dat gebeurd is, dan
heeft men de mal nog altijd over
om er een houten bootje van te
maken
De spreekwoordelijke man met twee
linkerhanden moet aan de bouw na
tuurlijk niet beginnen. Voor een orden
telijk amateur is een zeilboot echtei
geen al te moeilijk project. Veel mensen
bouwen jachtjes in clubverband, oi
samen met een vriend of familielid. In
Amstelveen woont een KLM-gezagvoer-
der, die samen met zijn vrouw aan een
boot bouwt in de tijd dat hij niet tussen
de wolken zit.
De bouwtijd kan in sommige ge
vallen uitlopen tot drie jaar. Maar dan
is meestal het tekort aan contanten de
oorzaak.
Wie deze feiten overweegt zal er
wellicht eerder toe overhellen om een
tweedehands bootje te kopen en dit
dan zelf op te knappen. Daar
is natuurlijk niets tegen, mits
men er vóór de koop een expert bij
haalt. Het bureau voor Watertoerisme
van de ANWB dat zijn leden adviezen
bij aankoop geeft, zou een interessant
boek kunnen schrijven over de geval
len waarbij mensen met tweedehands
boten een permanente nachtmerrie
kochten.
In plaats van houten jachten kan men
tegenwoordig ook kiezen uit een grote
collectie polyesterboten. Je hebt ze in
het formaat van een kleine roeiboot,
maar er zijn er ook van bijna tien
meter lang. met vier of vijf slaapplaat
sen in de kajuit. In het algemeen zijn
deze boten goedkoper dan de houten
exemplaren, omdat de werf van één
(houten) mal, een enorm aantal af
gietsels kan trekken. Een ander voor
deel is het lage gewicht. Deze bootjes
zijn gemakkelijk op trailers of auto-
imperials mee te nemen.
Een polyesterboot ziet er altijd
prachtig uit. Ook als hij niet deugt.
Het materiaal is glad en mooi. maar
men kan er geen priem induwen om
te zien hoe het er onder de huid voor
staat. Ook de constructiedetails zijn
aan het oog onttrokken. Er zijn ver
schillende manieren om plasticboten te
vervaardigen, maar ook hier geldt dat
het goede procédé bijna altijd het
duurste procédé is. Op de werf van
Van de Stadt vervaardigt men ook
polyesterboten. De grotere exemplaren
hebben Lloyds-certificaten die een ze
kere garantie betekenen.
In de poleyster-sector gaan er echter
als óp tekenen niet bedriegen
EEN BOOT
snel kleiner geworden. Als deze scheep
jes niet in serie gebouwd kunnen wor
den, zijn ze veelal te duur voor de
tegenwoordige watertoerist. Wie geld
heeft kan echter tot ongeveer een ton
gaan.
Het bouwprogramma van een werf als
die van de fa. Van de Stadt omvat een
dertigtal scheepjes van uiteenlopend
type en prijs. Veel in Zaandam ont
worpen scheepjes worden tegenwoor
dig in een half dozijn landen in Iicenci®
vervaardigd.
Voor de zelfbouwer zijn er acht ver
schillende scheepstypen. Het grootste
schip meet maar liefst tien meter.
Eén scheepje, de polyester „Spanker"
wordt geleverd in half-afgebouwde
staat. Een echt bouwpakket is het dus
niet maar het is een veelbelovend be
gin. Bij de afbouw van een dergelijk
scheepje komen nauwelijks of geen
problemen van vakmanschap e.d. kij
ken. De prijs van een dergelijk scheep
je (een kleine zes meter lang) bedraagt
c.a. 3500 compleet.
Nederlandse jachten en Nederlandse
jachtontwerpen zijn over de gehele
wereld bekend. Onze passagiersvloot
mag sterk zijn uitgedund in de
pleziervaartuigen is de vraag soms
groter dan 't aanbod.Dit verschijnsel is
er de oorzaak van dat veel onbetrouw
bare tweedehands boten voor relatief te
hoge prijzen van eigenaar verwisselen.
Pas als de markt het verzadigingspunt
voorbij is (maar dat kan nog wel even
duren), zal hierin verandering komen
Wie geen tuin heeft en op zijn boven- i
huisje toch tegen bloemen aan wil kij- i
ken of wat te tuinieren wil hebben kan
zijn toevlucht nemen tot bloembakken. J
Zelfs grote oude keulse potten kunnen
dienst doen. Deze laatste staan trou- f
wens ook leuk op een gazon, op een -
terrasje of op het balkon. Om ons tot f
het laatste te bepalen: bij een niet te t
winderig en vrij zonnig balkon heeft
men vele mogelijkheden. Wel moet
men bij het planten in een bloembak i
niet te vroeg beginnen. Vóór de twee-
de helft van mei zouden nachtvorsten
de jonge plantjes nog lelijk schade f
kunnen berokkenen. f
Bij bloembakken moet men zeer hu- f
musrijke grond gebruiken, die het f
vocht goed vasthoudt. Wat het mate-
riaal, waarvan de bak gemaakt kan i
zijn, betreft is er maar één dwingende J
eis: het overtollige water moet er uit
i kunnen. f
Planten die zich goed lenen voor f
bloembakken zijn natuurlijk ge- f
raniums en hanggeraniums, maar ook f
petunia's, afrikanen, lobelia's (een f
hele mooie kleur blauw) en oostindi- f
sche kers. i
Wil men de bloemen zaaien dan kan i
dat pas in mei. Het nadeel is dat men i
dan pas een late bloei krijgt. Het best J
kan men een bak niet te vol planten,
maar vol laten groeien. Om veel ple- f
zier van de plantjes te hebben moet f
men er voor zorgen steeds de dode f
bloemetjes er af te halen. De plant
blijft dan vruchtbaar en blijft dus zaad j
(bloemen) produceren. Bloembakken j
kunnen in de winter heel leuk gevuld I
worder; met kleine coniferen, in de i
lente met bol- en knolgewasjei.
ten houten kajuitjachtje In aan
bouw. Het is bijna even secuut
werk als dat van de vioolbouwer.
Het aantal echte vaklieden in de-
ze tak van scheepsbouw is niet zo
groot, dat men alle watertoeris
ten van houten scheepjes zou
kunnen voorzien. Zelfbouw dus—
Maar een jacht is geen konijne-
hok
NEEM
Hef interieur van een polyester
jachtje. Er is op dit gebied van
een ware revolutie in de Jacht
bouw sprake. Vrijwel geen enkel
materiaal is zo geschikt voor de
jachtbouw als het plastic. De Ne
derlandse polyesterbouw heeft
nauwelijks kinderziekten gehad,
maar toch is het met de aankoop
van plastic bootjes oppassen ge
blazen. Ze zijn niet allemaal even
solide en er is niets in het gladde
materiaal dat eventuele gebreken
verraadt.
grote dingen gebeuren. In Engeland
kan men op het ogenblik al plasticboten
in bouwpakketvorm kopen. De onder
delen komen in vijf grote kisten bij de
zelfbouwer aan en hij hoeft ze alleen
nog maar, met behulp van een speciale
lijm, aan elkaar te bevestigen. De fa.
Van de Stadt verwacht dat deze plastic
kits binnen niet al te lange tijd in
Nederland in de handel zullen komen.
Het is in deze tijd een bijna ongehoorde
luxe om boten op de traditionele ma
nier te laten bouwen en om in ver
gaande mate rekening te houden met
eigen wensen van de toekomstige
eigenaars. Het is bijna net zo absurd
als wanneer men een auto voor zich»
zelf liet ontwerpen en bouwen.
Op het gebied van afgebouwde polyes
terschepen is er ruime keus. Tussen de
1500 en 20.000 kan men dozijnen
betrouwbare scheepjes kopen. In de
houten en metalen jachten is dr markl
