[1ISWA: steeds meer en
NOVITEITEN OP
TIENDE HISWA
Watersport
goedkoop?
Biesbosch
start voor
vele routes
Te weinig ligplaatsen
voor ruim 76000 boten
Sandwich
Snelheden
Binnenruimte
Zeilboten
MECHANISCHE
WATERSKIBAAN
OP HISWA?
Houten boot
bekleden met
lamellonhars
/I
X/ &h| PPWP
IIÉiSHIS
„DE ZON TEGEMOET*
VOUWBOTEN
WINTERBERGING
I
De Hlswa laat dit jaar een aantal nieuwe ontwikkelingen in de botenbouw
zien. De toeneming van het aantal boten, de steeds hogere eisen die kopers
gaan stellen, de economische bedrijfsvoering bij de werven hebben deze
nieuwe ontwikkelingen teweeggebracht.
Het gebruik van tegen ruw water bestand materiaal neemt toe,
De kruissnelheden zijn hoger dan voorgaande jaren
Meer aandacht voor economiscshe indeling van de boten
Het aantal grote schepen (18 - 22 m) neemt toe,
Serieproduktie, voornamelijk bij kleine boten.
Het aantal primeurs is bijzonder hoog.
Van de bijna 110 noviteiten zijn er 26
wereldprimeurs, 10 voor Europa en 73
voor Nederland. Deze Hiswa biedt een
ieder de gelegenheid kennis te nemen
van de nieuwste ontwikkelingen op het
gebied van de botenbouw in binnen- en
buitenland. Deze niet altijd gemakkelijk
te onderkennen ontwikkelingen betref
fen materialen, constructie, rompvorm,
typen en inrichting.
De overvolle watersportcentra in som
mige delen van ons land zijn er de oor
zaak van, dat een steeds groter wordend
aantal watersporters verder van huis
trekken. Met kleinere boten op of ach
ter de auto trekken zij naar die gebie
den, waar door een excentrische ligging
nog volop rust en ruimte is. Maar de ont
wikkeling gaat bijzonder snel verder en
velen trekken daarom naar meer ruw
water, zoals de wadden, de randmeren
en de nieuwe polders, de Zuidhollandse
en Zeeuwse wateren. Het gevolg van deze
trek is, dat de vraag naar boten met ge
wapend polyester is toegenomen. Momen
teel is in de bootbouw de combinatie
met glasweefsels gewapend polyester voor
de buitenbouw (vaak ook de opbouw)
met houten aftimmering van het in
terieur overheersend.
Een pracht van een aluminium motor-1 aluminiumlegeringen zjjn zeewaterbe-
krulsertjg van Verhoef in Aalsmeer. De I stendig. De ruime woongelegenheid biedt
comfort aan vier personen.
De tiende Hiswa wordt van vrydag 12 tot en met zondag 21 maart in de nieuwe
RAI aan het Europaplein gehouden. De tentoonstelling is dagelijks geopend van
10.00 tot 17.00 uur en 's avonds van 19.30 tot 22.30 uur. Op zondagen van 10.00
tot 18.00 uur De toegangsprijs bedraagt ƒ2,50
Op alle N.S.-stations is een goedkoop, gecombineerd reistoegangsbiljet voor de
Hiswa verkrijgbaar. Dit biljet geeft recht op vervoer naar en van Amsterdam,
ongelimiteerd vrij vervoer op alle tram-, bus- en veerdiensten van het Amster
dams gemeentelijk vervoersbedrijf en toegang tot de expositie.
Van de ruim honderd en tien novi
teiten, die op de tiende Hiswa worden
tentoongesteld, treft de lezer hier
onder twintig wereldprimeurs aan.
De ruim negentig andere noviteiten,
waaronder motoren en accessoires,
worden voor het eerst in Europa of
Nederland getoond.
Mahoniehouten Friese 6-meter
schouw, stand 30.
Stalen bakdekkruiser, stand 117.
Hechthouten zeilkruisertie Starlet,
stand 117.
Zeewedstrijdjacht Sprinter, speciaal
ontworpen met het oog op de One-
ton Cu stand 142.
Stalen 7-meter lang Enkhuizer Bol-
jacht, stand 153.
11 Meter lang stalen kiel midden-
xwaardjacht, stand 160.
Stalen zeilkruiser Argonaut (com
binatie Knik- en S-spant), stand 161.
Stalen zeilkruiser Duchesse, stand
164.
Polyester 16 meter lang zeewed
strijdjacht (grootste van dit mate
riaal), stand 174.
15 meter lang polyster motorzeil
jacht, stand 151.
Stalen motor zeiljacht Amer 36,
stand 156.
Prototype stalen motorzeiljacht
Trewes, stand 157.
12 m. lang stalen spitsgat motor-
zeiljacht, stand 165.
12,5 m. lang stalen dubbelschroef mo
torzeiljacht, stand 183.
Champion 450 Deep Vee runaboat
van hechthout, stand 63.
Motorkruiser van het type Vitessi
24. stand 71.
Stalen Cieco kajuitsloep, stand 133
Stalen rondspant motorkajuitvlet
stand 145.
12 m. lang stalen motorjacht me',
dubbele besturing, stand 146.
Motorkruiser Argonaut, stand 16
flink bedrag gemoeid (van circa dui
zend gulden tot bedragen van vrijwel
ongelimiteerde hoogte toe), maar met
het huidig gebruikte materiaal is er
van onderhoud bijna geen sprake
meer. Tot jaarlijks terugkerende kos
ten behoren:
Onderhoud motor;
Aanschaf brandstoffen;
ligplaatsgeld;
winterstalling;
legeskosten voor het bevaren van
een aantal rivieren en wateren.
Deze kosten met de jaarlijkse af
schrijving van de boot zullen voor
velen opwegen tegen het vele plezier,
dat de watersport biedt.
Op de Hiswa zullen bezoekers, die
belangstelling hebben voor het zelf
bouwen van een boot, ruimschoots
voorlichting kunnen krijgen, en aan
tal exposanten brengt van voor ama-
teurbouw geschikte typen boten
bouwpakketten op de markt. Ook is
het mogelijk om casco's te bestellen.
Dat deze zelfbouw of afbouw reeds
ver in ontwikkeling is realiseert men
zich, wanneer men in de RAI een 16
meter lang polyester zeewedstrijd
jacht van Le Comte uit Jutfaas ziet,
dat ook als casco kan worden ge
leverd.
Wel dient de aspirant-amateurbou
wer zich te realiseren, dat van zijn
bekwaamheid in het hanteren van
gereedschap veel afhangt, daar kan
een pasklaar bouwpakket en uitvoe
rig uitgewerkte werktekening niets
aan veranderen.
Bij de wedstrijdboten, waar drijfver-
mogen verplicht is, wordt soms in plaats
van een enkele huid de sandwichcon-
structie toegepast. Hierbij wordt tussen
twee la^en gewapend polyester een naar
verhoudmg vrij dikke kern van balsa
hout, gesloten cellenstof of raatvormige
plaat toegepast.
De ontwikkeling in de kunststoffen
staat niet stil en jaarlijks komen vele
nieuwe polyesters op de markt, maar
revolutionaire ontwikkelingen zijn er
evenwel niet te melden.
De serüebouw van polyester boten is
vooral onder invloed van de Amerikaanse
markt snel op gang gekomen. Dat deze
seriebouw alleen tot de kleine boten be
perkt zal blijven, lijkt niet waarschijn
lijk, daar zelfs al boten van zestien me
ter van gewapend polyester worden ver
vaardigd.
Bij de bootbouw wordt aluminium wel
wat meer dan de laatste jaren gebruike
lijk was, toegepast, maar voornamelijk
bij bovenbouw van de grotere jachten.
Op de Hiswa zal een zeegaand zeiljacht
van dit metaal worden geëxposeerd.
Voor zeer veel kleine boten wordt,
evenals bij kruisers, waarbij men het
vanwege de zwaarte niet zou verwachten,
nog staal gebruikt. Watervast multiplex
is nog steeds het materiaal bij uitstek
voor de rompen van de kleine zeil- en
motorboten. Dit type boten leent zich
beter dan welk ander voor volledige
amateurbouw. Watervast multiplex wordt
behalve voor binneninrichting ook meer
en meer toegepast voor het dek van
grotere jachten.
Bij de motorvaartuigen komen er elk
jaar weer nieuwe typen bij. Ongetwijfeld
hangt dit samen met het feit, dat de ani
mo voor het motorbootvaren (zowel open
als kajuittype) sterker toeneemt dan die
voor het zeilen.
De vraag bij de motorvaartuigen be
weegt zich in twee richtingen; naar de
langzame open- of kajuitboot, waarbij
opvallend veel van het vlettype, of naar
de snelle open- of kajuitmotorboot met
buitenboordmotor.
Onder invloed van de vraag worden
de kruissnelheden hoger.
Het motor zeil jacht wordt steeds meer
gezien als het toervaartuig bij uitstek.
De vraag naar dit type boot neemt steeds
toe. De op de Hiswa geëxposeerde vaar
tuigen van dit type behoren gemiddeld
tot de middelgrote typen (1013 meter).
Zowel bij motor- als zeilboten wordt
steeds meer aandacht besteed aan pri
vacy en daardoor wordt er door de ont
werpers gewoekerd met de ruimte. In
een aantal boten is het zelfs mogelijk de
slaapruimte voor de kinderen af te
scheiden, zodat het familieleven aan
boord 's avonds zijn normale gang kan
De Sailmaster-22, eveneens van Spark-
man Stephans, gebouwd by de N.V.
Werf Gusto in Schiedam.
Het karakter van de waterskibote;
verandert. Daar de boot veelal al
„basis" voor de watersportende fami
lie dienst doet, verliest de traditionel
outboard-speedboot (met uitzonderini
van de kleine typen, die gemakkelijl
op of achter de auto kunnen wordei
meegenomen) terrein aan de botei
met meer comfort en luxe. Daaronde)
vallen vooral de kleine en snelh
kajuitkruisers op. De geschiktheid
van deze boten valt vooral door dt
geringe wendbaarheid en het mindei
goede zicht voor de stuurman vooi
het waterskiën te betwijfelen.
De algemeen verbreide mening, dat
watersport een dure sport is, is
slechts ten dele waar. Weliswaar is
met de eaxuch»! van een boot een
gaan. De hoge eisen, die de koper stelt,
omdat hij weinig van het comfort van
thuis aan de wal wil achterlaten, is een
van de opvallendste ontwikkelingen in
de botenbouw.
Hoewel het ongetwijfeld interessant is,
dat op de tentoonstelling boten van on
geveer de helft der in Nederland be
staande eenheidsklassen worden getoond,
is er hier weinig nieuws onder de zon.
Het aantal in ons land erkende inter
nationale klassen is nu eenmaal beperkt,
terwijl de jortgste daarvan alweer 4 jaar
oud is en bijna de helft voor de tweede
wereldoorlog bestond. Nieuwe interna
tionale klassen zijn mogelijk volgend jaar
te verwachten.
De belangstelling voor de klasseloze
open toerzeilboot is tanende. Op de ex
positie zijn van deze categorie maar en
kele exemplaren te zien. Beter is het
gesteld met het al of niet trailbare zeil-
kruisertje. Hiervan verschijnen dit jaar
enkele nieuwe typen, waarbij vooral een
duidelijke tendens naar grotere geschikt
heid voor wat ruwer water aan steeds
kleinere afmetingen aan de dag treedt.
Hiet kleinste bootje is slechts 4,5 meter,
doch bezit twee vaste slaapplaatsen.
Ook bij dit type boten is een duide
lijke tendens naar een uiterst economische
indeling. Bij scheepjes waar men dat een
paar jaar geleden nog niet mogelijk acht
te is nu een dubbele kajuit. De middel
grote en grote jachten zijn overwegend
onderworpen aan de R.O.R.C.
De ontwikkeling van de rompvorm bij
zeiljachten komt vooral tot uiting in
eigenlijk alleen maar voor de vakman
bespeurbare verfijningen van details.
Nieuw voor Nederland is de Herwa-15 familieboot die exclusief de motor
ruim drieduizend gulden kost. Het ls een open toerboot, gemaakt voor de Noorse
fjorden, geschikt voor motoren vanaf 5 pk en plaatsbiedend aan 1 tot 10 personen.
Waterskiën is in enkele jaren uitge
groeid tot een op onze binnenwateren
veel beoefende vorm van watersport.
Voor de „echte" watersport is het schip
hoofdzaak, terwijl voor de waterskiër de
trekboot niet meer dan een hulpmiddel
is. Mogelijk reeds op de Hiswa zal de
watersporter kennis kunnen maken met
de mechanische waterskibaan, die een
volwaardige beoefening van deze sport
mogelijk maakt zonder de hulp van mo
torboten.
Dat zal de sport ongetwijfeld een nieu
we stimulans geven, maar het is onwaar
schijnlijk dat het waterskiën met boot
daardoor in omvang zal teruglopen.
Hiet waterskiën immers wordt meestal
in familieverband beoefend, waarbij de
niet waterskiërs genieten van het varen
met de speedboot.
Op de HISWA zijn boten in velerlei vorm
te bewonderen. Vouwboten, bootjes voor
op het auto-imperiaal en o.a. opblaas
bare boten voor de man of vrouw met
niet zulk een ruime beurs of voor hen
die met bepaalde „opbergproblemen"
zitten.
De prijzen van de opblaasbare boten
lopen uiteen van f 120,- tot f 1.500,- of
meer, terwijl een buitenboordmotortje
van 11/2 tot 3 pk van 400 tot 700 gul
den het vaargenot in deze categorie
nog belangrijk zal verhogen.
Een noviteit op de HISWA-tentoon-
stelling is bij de vouwboten de katama-
ran „Scalare 250". paar een katamaran,
door zijn constructie van een groot plat
form rustend op twee lange drijflicha-
men, zeer veel stabiliteit en t.o.v. zijn
gewicht een zeer grote bewoonbare
ruimte biedt, is dit wel een interessante
aanbieding. Er wordt 12,8 m2 zeil op ge
voerd, terwijl een spinaker van 18 m2
als extra kan worden geleverd.
Een der minst spectaculaire stands op
de Hiswa kan voor de bezoeker een der
meest opzienbarende worden. In stand
103 A demonstreert de Billiton Chemie
het aanbrengen van een met glasvezel
versterkte laag lamellonhars op een
houten boot. Hierdoor wordt een water
dichte en sterke oppervlaktelaag verkre
gen, die weinig onderhoud vergt. Zowel
nieuwe als oude boten kunnen op deze
wijze worden behandeld. De aan te bren
gen laag moet echter niet als verster
king van zwakke plekken in de huid
van de boot worden gezien. Het beste is
dan ook om slechte gedeelten van te
voren te repareren of te vervangen. Na
dien kan de laag lamellonhars worden
1 aangebracht en zal de boot weinig of
geen onderhoud meer vergen.
Op het gebied van de winterberging van
boten zal in Nederland wel het een en
ander worden gewijzigd. Het buitenland
wijst ons reeds enigszins de weg, want
daar zijn steeds meer botenbezitters er
toe overgegaan, hun scheepjes op het
droge onder een goed dekzeil buiten te
laten overwinteren.
Zeker voor polyester boten is dit een
zeer aanvaardbare oplossing. Terreinen
voor dergelijke overwintering zijn er
overal voldoende, want de parkeerter
reinen bij jachthavens en o.a. gedeelten
van kampeer- en caravanterreinen zijn
tijdens de meest onbehaaglijke maan
den voor een watertoerist hier uiterma
te geschikt voor. Als men deze vorm
van berging gaat kiezen en de toe
komst zal leren dat dit zelfs noodzake
lijk is dan zal ons land nog een veel
voud van het huidige aantal boten kun
nen herbergen.
)e verkoopcijfers van de laatste jaren
hebben duidelijk bewezen dat de trek
naar het water enorm is! De groei van
de pleziervaartuigenvloot in 1964 wordt
maar op liefst 20 procent geschat en dat
betekent dat momenteel een totaal van
ongeveer 76.000 boten en bootjes in ons
land in de vaart zou zijn, tegen een to
taal van 63.000 in het vorige voorjaar.
Voor al deze boten moet een plekje ge
vonden worden. Niet alleen voor het
varen, maar ook ten aanzien van goede
ligplaatsen tijdens de wintermaanden.
Hoeveel ligplaatsen er jaarlijks bijko
men, valt niet precies te becijferen,
maar dat dit aantal te klein is in ver
houding met de groei van de vloot staat
onomstotelijk vast. Het aanleggen van
een goede jachthaven brengt nog heel
wat problemen met zich mee. Behalve
de voorbereidingen en het verkrijgen
van de vergunningen moet de bouwer
ook rekening houden met een behoorlijk
bedrag aan duizenden guldens dat hij op
tafel moet leggen eer hij een jachthaven
heeft gebouwd, die aan vele wensen
voldoet. Daar komt nog bij, dat de op
brengsten van de huidige ligplaatsgel-
den nauwelijks een rendabele exploita
tie mogelijk maken.
Geen wonder, dat er wel veel plannen
voor nieuwe jachthavens bestaan, maar
dat de uitvoering daarbij ver ten achter
blijft. Bij het Bureau voor Watertoeris
me kwamen in 1962 40 aanvragen; in
1963 tot 50 en in 1964 zelfs tot 90. De
werkelijke cijfers laten echter duidelijk
zien dat er slechts weinig van verwe
zenlijkt is. In 1962 werden slechts 12
werken uitgevoerd; in 1963 14 en vorig
jaar slechts 13.
Voor de zogenaamde Probleemgebieden
(Friesland, Groningen, Drente, Zeeland,
gedeelten van de kop van Noord-Hol
land, N.O. Overijsel, Oost-Brabant en
Noord-Limburg) besloot de regering in
1960 tot het verlenen van subsidies. De
bijdragen uit deze Rijkspot ten behoeve
van de jachthaven-aanleg beliepen in
de jaren 1960 t.m. 1964 tezamen ruim
3,1 miljoen gulden, waardoor 22 jacht
havens in ontwikkeling konden worden
gebracht.
Het is overigens de vraag of men momen
teel nog op de drukbezochte plassen in
Nederland tot een verdere uitbreiding
van het aantal ligplaatsen moet komen,
want voor sommige van de druk beva
ren meren of plassen is het de vraag, of
geleidelijk aan niet een zeker verzadi
gingspunt is bereikt. Zeker wat de
Zuidhollandse en Utrechtse plassen en
enkele Friese meren betreft; hier is
overigens het ligplaatsentekort wel het
grootst.
Er zullen in de toekomst nog heel wat
pleziervaartuigen bijkomen, maar de
kans is bijzonder groot dat vele water
sportliefhebbers de drukke recreatiege
bieden zullen verlaten om met hun bo
ten rustiger gebieden op te zoeken. Het
ontstaan van het IJ-meer bij Amster
dam en van grote meren als gevolg van
de Deltawerken vlakbij Rotterdam en
Den Haag, zal in de toekomst de af
vloeiing van de drukke plassen kunnen
bevorderen. Ook de toenemende belang
stelling voor boten, die op een aanhang
wagen achter een personenwagen kun
nen worden vervoerd zou er op kunnen
wijzen, dat men steeds meer bereid is
het voor zijn vaargenot verder van hui
te zoeken.
De vaarmogeiykheden in Nederland
zyn byna onbeperkt. Vanuit het wa
tersportgebied De Biesbosch kan men
met zeilboot, -jacht en motorboot alle
kanten uit. Naar de Zuidhollandse en
Utrechtse plassen, naar het water
sportgebied in Friesland, maar ook
tochten maken op de grote rivieren
naar België en West-Duitsland.
De vele mogelykheden maken het
bijna onmogeiyk om op deze plaats
een aantal vaarroutes te geven. Het
is niet alleen afhankelijk van het type
boot, maar ook van de persoonlijke
smaak van de eigenaar. Er zyn vele
wegen, die naar een en hetzelfde doel
kunnen leiden in dit waterryke land.
De ANWB heeft in Amsterdam een
Bureau voor watertoerisme (Museum
plein 5), dat u elk gewenst advies en
elke vaarroute kan geven, wanneer u
maar tydig de benodigde gegevens in
zendt.
De aanvrager dient, naam, adres,
woonplaats op te geven, met de ver
melding of hy lid is van de ANWB
of van een watersportvereniging.
Voorts het type boot, diepgang en
breedte, hoogte boven water, kruis
snelheid en type motor. By zeilboten
hoogte met staande en gestreken mast.
Voorts opgave welke tocht n zou
willen maken. Datum van vertrek,
aantal dagen, begin en eindpunt, hoe
veel uur per dag u denkt te varen,
overnachting in boot of elders. Om het
advies zo ruim mogelyk te kunnen
geven dient u ook op te geven welke
waterkaarten u bezit en of beide delen
van de Almanak voor watertoerisme
in uw bezit zyn.
Aan de hand van deze gegevens
werkt het Bureau voor Watertoeris
me een volledig vakantieplan uit, dat
u onschatbare tips en wenken geeft.
Het is ook mogelyk van vele water
sportgebieden een reeks kleinere
tochten te bestellen. In het Friese
merengebied alleen kunnen 17 toch-
ten worden gemaakt.
De Sailmaster-45 is een (Amerikaans) ontwerp van Sparkman en Stephans in
New York. De N.V. Werf Gusto In Schiedam bouwt deze fraaie zeegaande jachten.
Steeds meer aandacht krygt het interieur van de boten, waarby vooral opvalt de
ingenituze manier waarop men ruimte weet uit te buiten. Dit is de kajuit van de
nieuwe Freeman-22, gebouwd bij S. Joosten N.V. in Amsterdam.
pfc lIÉpif
r-.
