Notities uit
een logboek
15
Reportage: WIM KOCK
Düsseldorf
Bespreking I
Bespreking II
Honderdduizend
Retourvlucht
Het is kwart voor zes als de vlie
gende directeur met zijn auto de
oprijlaan oprijdt. Hij is nog even fit
als toen hij vertrok en dat zijn twee
jarig zoontje nog even wil stoeien is
voor hem geen bezwaar. Als hij met
de auto alleen maar op en neer naar
Groningen zou zijn geweest, zou de rit
hem murw gemaakt hebben. Hij zou
dan trouwens pas thuisgekomen zijn
lang nadat het kind naar bed was ge
gaan.
15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 6 MAART 1965
^JENERAL AVIATION zo noemen de Ameri
kanen de zaken- en privéluchtvaart die in
hun land wat betreft het aantal vliegtuigen de
gezamenlijke vloten der „public carriers', de lucht
vaartmaatschappijen (met ruim honderdduizend vlieg
tuigen tegen amper een kwart daarvan) al ver heeft
overvleugeld.
De zakenluchtvaart om het bij deze groep te
houden ontwikkelt zich ook in Europa thans vrij
snel. Nederland blijft echter hierbij duidelijk achter
al groeit wel het aantal „vliegende zakenlieden".
Wanneer straks in de EEG de grenzen wegvallen
en het niet meer noodzakelijk is via een officiële
douane-luchthaven een buurland binnen te vliegen,
dreigt de Nederlandse internationaal georiënteerde in
dustrie in de verdrukking te komen, indien de zaken-
luchtvaart zich ipiet voldoende kan Ontplooien.
Daarom wordt er hier en daar al aan de bel ge
trokken. Meer kleine vliegvelden bij de grote be
volkingscentra en industriegebieden is een eerste ver
eiste voor de bloei van de „kleine" luchtvaart.
Goede voorlichting omtrent het zakelijke nut van
het vliegtuig is een tweede punt. Daaraan gaat nu ook
de Koninklijke'Nederlandse Vereniging voor luchtvaart
iets doen. Van 30 april tot 2 mei wordt op de
(douane)-luchthaven Eelde bij Groningen de Dutch Aero
Fair gehouden, een vliegtuigshow speciaal toegespitst
op de privé- en zakenluchtvaart.
Met een der weinige zakenvliegers, welke Neder
land tot nu toe telt, zijn we de verplichtingen van een
gewone agendadag „nagevlogen Een ronde door
de fabriek 's ochtends. Zaken doen in Groningen, Düs-
seldorf en Essen. Alles op één dag en op tijd
terug om zelf om half zes*— de fabriek te sluiten.
LIEGBASIS GILZE-RIJEN 09.29 uur: Op de startbaan ligt nog wat ijzel heeft de meteo-officier gezegd,
dus houdt de vlieger zijn Piper Comanche safety first op het midden van de baan als hij alle
tweehonderd vijftig paardekrachten de vrije teugel laat
Met een gemakkelijk sprongetje is de vierzifter los van het beijzelde asfalt en hangend aan de sterke propel
ler, stijgen we snel naar tweeduizend voet, ondertussen een bocht van 180 graden makend.
Achter ons verdwijnt de vliegbasis. Vooruit strekt zich de veelbelovend blauwe hemel uit, rechts staat
laag nog de zon die de rond boomkruinen en boerderijen sliertende ochtendnevels, verandert in vloeibaar
goud.
De PH-RED (in de internationale radiocode is Papa Hotel Romeo Echo Delta, door vlieger en radiotelefonerende
verkeersleiders gemakshalve afgekort tot Écho-Delta) verlaat het Gilze-Rijense vlieggebied en meldt zich via de
radio bij Amsterdam-information.
„Ze moeten weten waar je bent", zegt de 36-jarige vlieger J. A. H. M. Thüring, directeur van de N.V.
Galvanitas in Oosterhout, terwijl hij zijn riemen losmaakt en gemakkelijker gaat zitten.
Mog geen half uur voor de start douanevoorschriften die in Europa een
1 iron Oil70 /T V- TVi-fl-.J'v. re -
van Gilze had de heer Thüring,.
na een vluchtige inspectieronde door
het bedrijf, vanuit Oosterhout de vlieg
basis opgebeld met de vraag of hij
„er uit kon". Een kwartier na het te
lefoontje stonden we in het meteo-ge-
bouw van de basis, waar de weerpro-
feten goed zicht beloofden met een en
kel sneeuwbuitje toe. Een vliegplan
naar de luchthaven Èelde bij Gronin
gen was gauw ingediend.
De Echo-Delta kreeg van de ver
keerstoren de nodige „clearences"
vlot achtereen en kon vertrekken. „Ha
ve a good trip", zei de man op de
toren toen de wit-blauwe Comanche,
het vlieggebied verlatend, de neus
naar het noorden richtte. Deze man
was de eerste van een reeks vrien
delijke verkeersleiders, die er nooit
twijfel over laten bestaan dat zij een
correct onderhouden radioverkeer op
hoge prijs weten te stellen. Zo bege
leidde die dag tal van beste wensen
tot en met het Düsseldorfse „Grüss
Gott" de Echo-Delta op zijn dui
zend kilometer lange zakenvlucht.
Aan de horizon verschijnen het IJs-
selmeer even blauw als de hemel
en de .roestbruine str.eep die de nieu
we Flevopolder nu nog is. Op dat mo
ment vraagt Amsterdam-information
de vlieger over te schakelen op de to
ren van Soesterberg want de koers
van Echo-Delta kruist de startcorridor
van deze basis-
Heel druk schijnt het er niet te zijn
want zonder uitstel komt de toestem
ming om de weg der supersonische
Delta-Daggers en Starfighters over te
steken.
Het lijkt stil in de lucht Kort te
voren passeerden nog twee Thunder-
streaks van de luchtmacht, verder is
er nog niets te zien geweest. Wat ge
draai aan de frequentieknoppên van de
radioinstallatie levert echter een druk
geroezemoes van stemmen op..
Ondanks voortreffelijk grondzicht staat
het radiokompas aan. gericht op ..het
baken bij Harderwijk. Een 'fluittoon
meldt dat we het baken naderen. De
naald weifelt even "en slaat dan als
het fluiten het hevigst is met een
forse ruk honderdtachtig graden- -om,- tttiféTpWTfnïföo'm
„Precie-s er overheen", lacht de vlie
ger voldaan terwijl hij het kompas af
stelt op het volgende baken.
onbelemmerde ontwikkeling van de za
kenluchtvaart tegenhouden. Vliegend
van 't ene naar 't andere land moeten
de zogenaamde douanevelden worden
aangedaan en dat kost tijd en nood
zaakt de vlieger af te wijken van de
kortste route. Om naar Essen te kun
nen vliegen moet de Echo-Delta eerst
naar Düsseldorf om ingeklaard te wor
den, want op het vliegveld van Essen-
Mulheim is geen douane.
Op Eelde bevestigt de commies de
goede luchtvaartreputatie 'van zijn
korps. Het uitklaren is zo gébeurd. De
passencontrole is bij hem fnaar een
formaliteit en het tijdverlies mag hier
nauwelijks enige naam hebben, temeer
omdat er door de heer Thüring pp
Eelde nu eenmaal zaken gedaan moes
ten worden. Maar Düsseldorff is een
internationale luchthaven. Daar is het
gewoonlijk zo druk, dat ieder vlieg
tuig op zijn beurt moet wachten om
„binnen"gelaten te worden.Het gaat
trouwens wel eerlijk allemaal, merken
we later als een grote Boeing 727 Eu
ropa jet._v.an-de-Lufthansa moet wach
ten tot de Piper Comanche veilig over
de landingsbaan rolt.
De dag zal komen dat Tbinnen
de EEG althans de douanesren-
zen zullen vervallen en deskundigen^
zien dan de weg vrij voor een ont
wikkeling van de zakenluchtvaart,
even spectaculair als die welke in
de Verenigde Staten al heeft plaats
gehad. Nederland in het hijzonder
moet dan op zijn tellen passen want
't uiterst geringe aantal kleine vlieg
tuigstrips en vliegvelden maakt
met het oog op de snel voller wor
den de wegen de tijdwinst door
het vliegen en overbruggen van
kortere trajecten (Roergebied, Luik
Noord-Frankrijk) tot een
Amsterdam-information komt weer in
de ether. „Een sneeuwbui, precies op
uw route", meldt de verkeersleider.
We hebben haar al gezien. Als een
vuil-grijze streep steekt zij af tegen
het blauw. Het is geen hevige bui.
We vliegen er vlak langs. Even is het
wat tikkerig. Beneden is haar weg am
per te volgen. Een grijze strook over
akkers en weilanden. Dat is alles.
Het is de vlieger zelf die de ut-
haven Eelde het eerst onderscheidt in
de vage massa van de horizon. Vlieg-
ervaring uit zich tenslotte ook in de
snelheid waarmee men verre objecten
weet te identificeren. Eelde lijkt, als
we er dichter bij komen, net een dui
ventil. De trainertjes van de rijkslucht
vaartschool vliegen af en aan. Kalm
loodst de toren ons door het opleidings
circus heen naar de baan.
TELDE - 10.31 uur: Er is net een
uur verstreken sinds de start op
Gilze-Rijen als de uitgeklapte wielen
van de Echo-Delta de Groningse lan
dingsbaan raken. Even later komt de
Comanche tot stilstand op het zonnige
platform, vlak voor de deur van het
luchthavenrestaurant. Daar staat .de
heer H. Visser uit Groningen, de man
die voor Galvanitas de zaken in noor
delijk Nederland behartigt. Er zijn een
paar grote leveranties, die hij nood
zakelijk even met de directeur zelf
jnoet doorpraten. „Als ik met de auto
daarvoor naar Oosterhout had moeten
rijden, was ik een dag kwijt geweest",
zegt Visser even later in het restau-
("Ym 11.18 uur zijn we van Eelde ver-
trokken. Beneden ons glijden de ka
le troosteloze landschappen van oos
telijk Drente voorbij. Het landschap
begint er weer wat opgewekter uit te
zien als we Twente naderen. Links
moet de vliegbasis liggen. We hebben
radiocontact en de Starfighters die in
de verte langzaam rondcirkelen zijn
precies op de hoogte van onze posi
tie, Winterswijk schuift onder de
krachtig ronkende PH-RED door en
dan is het maar enkele seconden vlie
gen meer en je bent over de grens.
Rechts kronkelt de Rijn. De vlieger
vraagt me uit te kijken naar Wesel.
Volgens de kaart ligt de stad aan een
ronde oostelijke bocht in de rivier.
Ter hoogte van Wesel zijnde zien we
het Roergebied opdoemen als een mas
sief grijs gebergte: rook, roet en dam
pen. Al gauw vliegen we over de ka^n-
men van bruine, giftig gele en oranje
smookbulten. In de cockpit dringt
flauw de geur van zwavel naar bin
nen. Oberhausen, Hamborn, Duisburg;
het is vanuit qle lucht gezien één kol
kende rookmassa en het lijkt onvoor
stelbaar dat daar beneden mensen
in leven kunnen blijven. Düsseldorf
komt dichterbij en onherroepelijk komt
het moment dat we in de vieze smook
moeten afdalen.
Plotseling is alle zicht verdwenen.
Op dat moment verzoekt de verkeers
toren ons uit te kijken naar een
Harvard in de positie ,,two o'clock"
van ons. Schuin rechts vooruit dus.
Voor de leek is het een angstaan
jagende waarschuwing. Hoe in 's he
melsnaam kun je een vliegtuig ver
kennen in deze grauwe brij?
rant, „en het gaat maar om een kwar
tiertje pralen maar het kan nét niet IV/Taar op de toren weten ze precies
door de telefoon" Ook voor een ver- hoe wij en waarschijnlijk ook
koper als de heer Visser heeft het be- de Harvardvlieger er voor staan,
drijfsvliegtuig zijn grote voordelen. In De waarschuwing werd völledigheids-
kritieke situaties het gaat meestal halve gegeven. De verkeersleider van
om tienduizenden guldens kan hij Düsseldorf houdt op het radarscherm
Oosterhout bellen en anderhalf uur la- nauwkeurig de posities in de gaten-
ter is de directeur er..Is het nodig Als vliegtuigen in een dergelijke brij
dat klanten naar de fabriek in Bra- zitten kan alleen de toren nog de boel
bant gaan, dan kan dat comfortabel
en snel per vliegtuig. Dit schept een
speciale binding en schenkt het be
drijf een prestige dat in de zakenwe
reld van onschatbaar belang is.
De bespreking tussen directeur en
verkoper duurt inderdaad niet langer
dan een kwartier. Dan is er tijd voor
een gemakkelijker praatje, nog een kop
koffie en een vluchtige blik in de
ochtendbladen Niet teveel tijd echter
want op het middaguur wacht op het
vliegveldje van Essen Herr Poredda
JPet zijn auto om zijn zakenrelatie naar
de fabriek in het hart van het Roer
gebied te rijden- De vliegafstand is
diet zo groot maai tussen Eelde en
■kssen staat een paperassenmuur waar
we nog doorheen moeten: de douane.
J-Jet is een feit dat de douanebeamb
ten op de luchthavens tot de vrien
delijkste en behulpzaamste ter wereld
behoren. Niettemin zijn het de natio
nale grenzen en de daarbij behorende
regelen. Dat gebeurt ook. Kalm en
onverstoorbaar pratend loodst de ver
keersleider de Echo-Delta radiotele-
Üonisch naar het landingscircuit. Plot
seling wordt de rook minder en recht
voor ons uit doemt de verlichte lan
dingsbaan op. Voor de heer Thüring
is het nu nog kinderspel. Hij kan zijn
Piper er zo in prikken", zoals ze
dat vroeger bij de KLM noemden-
Later zegt de heer Thüring: „Zon
der radio vliegen vind ik onverant
woord. Je hebt zelf gezien in wat
voor situaties je kunt raken. Wat
wil je dan nog zonder radio,* vooral
in de buurt van een drukke lucht
haven? Een goede en tamelyk vol
ledige radio-uitrusting de PH-RED
heeft twee ontvangers, een zender en
een radiokompas is duur, maar
voor een man die veel en veilig wil
vliegen onmisbaar»
Om precies 12.07 uur rolt de Piper
het platform op. De heer Thüring
haast zich om de douaneformaliteiten
te vervullen. Zijn passagiers happen
terwijl naar wat lucht. Die blijkt be
neden toch tamelijk fris te zijn. De
douane neemt aardig wat tijd in be
slag en pas 21 minuten na de lan
ding kunnen we de vlucht naar Essen-
Mülheim voortzetten. Daar zijn we na
11 minuten.
Aan de poort van het kleine, wat
hoog gelegen, vliegveld wacht Herr
Poredda. De douane op Düsseldorf
heeft ons iets verlaat maar de Duit
ser wuift met een brede armzwaai al
le verontschuldigingen weg van de heer
Thüring. „Het wordt tijd dat we die
grenzen eens opheffen'', zegt hij, „wat
kopen we ervoor?"
In de auto welke ons dwars door
en naar de fabriek brengt, zijn
Thü'Éjhg en Poredda al volöp over za
ken aan het praten. Het gesprek wordt
voortgezet, direct nadat we in de fa
briek zijn* aangekomen. Er worden
vriendelijkheden uitgewisseld als tus
sen mensen die elkaar heel goed ken
nen. Even galm- de heer Thüring en
de verkoop-manager Langenohl apart
zitten. De zaken de fimSLvah de
heer Langenohl maakt delen vooi; de
produkten van Galvanitas en treedt
tevens op als verkooporganisatie irf
Duitsla,,nd Q^terhputse f a -
ken. De directie biedt de lunch aar
in het eigen bedrijfsrestaurant. Zelfs
dat. spaart tijd. Er wordt wat nage
praat: over de komende beurs in Es
sen, over Vietnam, over Krupps za
kelijke escapades achter het ijzeren
gordijn en over het bijna tienjarig
bestaan van de mtensieve* samenwer
king tussen de twee industrieën, een
samenwerking waar beide partijen zeer
tevreden over zijn en die de heer Thü
ring typeert als „de EEG-manier van
zaken doen".
\/olgens de heer Thüring eist deze
EEG-manier van zaken doen' veel
vuldig en intensief contact met de re
laties. ,,Het is duidelijk dat je daar
met een auto niet toe komt als je
klanten en leveranciers in heel Eu
ropa verspreid zitten."
PAG in Essen is vanaf het begin
een belangrijke relatie geweest omdat
zij mij- eep gepatenteerd produkt le
veren. Toen ik nog niet vloog, heb ik
heel wat afgejakkerd met de auto om
mijn gezicht te laten zien en wat denk
je dat dat kost op de duur? Toch moet
het want. als je alles per brief doet
komt de concurrentie te gemakkelijk
binnen. Daarom brengt mijn vliegtuig
zijn geld op. De pure tijdwinst-is geld
waard. De grotere mobiliteit, waar
door je snel in kunt grijpen als bij
voorbeeld ergens onderhandelingen tus
sen vertegenwoordigers en klanten
dreigen vast te lopen, is ook geld
waard en als je nu vraagt of het be
zit van een vliegtuig niet noodt tot
zoveel reizen dat je financieel weer
een omgekeerd resultaat krijgt, dan zeg
ik: nee- Je kunt je gezicht niet vaak
genoeg laten zien als het om belangrij
ke zaken gaat..
Dergelijke winst is niet altijd in geld
uit te drukken, maar dat zij er uit
komt heb ik ondervonden".
Js een zakenvliegtuig duur? „iHet
hangt er van af hoe je het be
kijkt", zegt de heer Thüring. „Van
af 50.000 gulden kun je een goed vlieg
tuig kopen maar naar mijn mening is
een werkelijk degelijk en goed uitge
rust vliegtuig niet goedkoper dan een
ton. Dat je een goede kist koopt is
belangrijk, want alleen de beste zijn
goedkoop in onderhoud".
De heer Thüring schat dat zijn Pi-
per Comanche tien jaar mee kan. Het
brandstofverbruik van het toestel is
wat de automobilist zou noemen
1 op 6. Dat kan nog goedkoper uit
komen dan dat van een Amerikaan
se auto omdat vliegtuigen lijnrecht van
punt naar punt vliegen Auto's daar
entegen volgen kronkelende wegen-
Al met al kun je wel zeggen dat een
goed zakenvliegtuig duur is, maar het
produceert ook een duur artikel, na
melijk tijd. Het is aan elke onderne
ming zelf uit te maken of een vlieg
tuig rendabel geëxploiteerd kan worden.
Er is een'rijke keuze aan types, aan
gepast aan tal van verschillende be
hoeften. De prijzen variëren van 50.000
tot ruim drie en een half miljoen gul
den, maar daar heb je dan wel een
twee-motorig straalvliegtuig met tien.
passagiersplaatsen voor..Een belang
rijk punt van overweging is ook of
men zelf vliegt of er een vlieger bij
moet nemen. Deskundigen nemen ten
slotte aan dat voor een middelgroot
bedrijf met werkelijke behoeften aan
snelle vervoermiddelen voor langere
afstanden, een vliegtuig zonder vlieger
exploitabel is als men rond de twee
honderd vlieguren per jaar moet ma-
ken-
ter zijn bureau in de directiekamer.
De secretaresse brengt de post, de be
drijfsleider brengt verslag uit-
«Jiad
■ien;
verte
15.23 uur: De PH-RED krijgt toe
stemming van de Essen-Mülheimtoren
om de ditmaal precies acht minuten
durende, sprong naar Düsseldorf
waar opnieuw douaneformaliteiten
moeten woi'den vervuld te beginnen.
Van de rookvelden heeft de vlieger
nu geen last. De verkeersleiding van
Düsseldorf staat bekend om zijn voor-
komendheid en vrijwel onmiddellijk
de Echo-Delta boven hel veld (np„Msl
landingsper- p' ,Kecms'
missie,
Om 15.55 uur start de EÉMTOelta
weer om koers te zetten rrsar Venlo.
Al na enkele minuten vliegen passe
ren we het restant nabij deze Lim
burgse stad. door de Duitsers aange
legde vliegveld, waarop in 1944 de
eerste Messerschmidt-straaljagers wa
ren gestationeerd. Het contact met de
vliegbasis Eindhoven en met Am-
j sterdam-mformation verloopt weer
even collegiaal als altijd. Eindhoven
meldt een vrij luchtruim om te pas
seren en als aan de horizon Tilburg
opdoemt nodigt de toren van Gilze-Rij
en de Echo-Delta uit recht-'toe-recht-
aan de landingsbaan op te vliegen.
Om 16.45 uur precies veertig mi
nuten na het vertrek van Düsseldorf
strijkt de blauw-witte Piper Co-
manche 250 neer op het nest waarin
de luchtmacht bereidwillig een plaats
voor hem heeft afgestaan. Het doet
een beetje vreemd aan als even la
ter marechaussees, met de opsporings-
boeken erbij, de paspoorten controle
ren. Ben je nu thuis of niet?
De Comanche gaat nu de hangar
inbij zijn tientallen kleinere broers:
de Piper Cups van de luchtmacht. Een
kwartier later zit de heer Thüring ach-
09.05 uur: Na een rondgang door het
bedrijf belt de directeur het vlieg
veld: „Ik wil er over een goede twin,
tig minuten uit; kan dat?". Het kan.
09.20 uur: Na een korte autorit van
Oosterhout naar Gilze-Rijen: de me-
teo licht de vliegende zakenman in
omtrent te verwachten sneeuwbuien.
„Goed vliegweertje", zegt de meteo-
officier. (Rechts boven).
10.30 uur: De Piper Comanche Is op
Eelde geland. De start op Gilze-Ryen
had plaats om 09.29. De wind zat te-
een voorspoedige vlucht dus. De
ertegenwoordiger wacht de directeur
10.35 uur: In het restaurant van de
luchthaven Eelde doet de heer Thü
ring zijn (niet geringe) zaken af met
verkoper Visser. Op de achtergrond
„rust" de PH-RED. (Hieronder). Nog
een extra kop koffie, een vluchtige
blik in het ochtendblad, douanefor
maliteiten en dan: 11.18 uur de start
naar Düsseldorf.
12.07 uur: Aankomst Düsseldorf. Dou
aneformaliteiten. Doorstarten naar
Essen-Mülheim waar relatie met auto
klaar staat. Omstreeks 13.00: bespre
king met Herr Langewohl (foto links)
directielid van PAG-Essen. Lunch in
de bedrijfscantine.15.23 uur: start
in Essen, via Düsseldorf (douane!)
naar huis terug.
12.03 uur: Voor het allemaal zover
was: de moeilijke nadering van de
luchthaven Düsseldorf door de smook
van het Roergebied. Een rustige stem
van de verkeerstoren af, praat de
vlieger door de zwavel- en roetbry
naar het begin van de ook over
dag verlichte landingsbaan. Je
moet natuurlijk wel kunnen „instru-
mentvliegen". (Foto beneden)
17.10 uur De directeur
is terug op de fabriek
in Oosterhout. De se
cretaresse brengt de
post. Nog gauw even
nazien. (Rechts). De
bedrijfsleider spreken,
in de fabriek die dag.
Alles is goed gegaan
Goed ging het ook met
de landing op Gilze-
Rijen om 16.45 uur.
De zakenman had er
dik duizend kilome
ters opzitten en grote
zaken gedaan.
17.35 uur: Het gezin
begroet vader (links).
Die is niet te moe om
even met zoonlief te
stoeien. Moe? Dat zijn
de mannen die de hele
dag tussen vier wielen
hebben gezeten en
als ze dezelfde reis.
hadden gemaakt, wat
toch nodig geweest
had kunnen zijn er
minstens nog twee da
gen over hadden ge
daan ook.
