KUNST
IN
DIENST
VAN
DE
ANTIE-
RAMMA
m
HET
GAAT
OM
TIEN
MET 'N
GRIFFEL
BUSINESS
gneet n.v.
Reclamefotograaf Geert Kooiman
m
ra
:elpand
BUREAU
ll1
„fotograferen
is voor mij
hetzelfde als
pianospelen;
ik krijg de
compositie
op en begin
dan aan
de
vertolking"
61
D
e huur gevraagd
Roemers bier
Liturgische kalender
(Van een onzer verslaggevers)
PAS als de sluiter klikt en een nieuwe
schilfer van de werkelijkheid door de
lens is gevangen, begint voor Geert
Kooiman (28) het grote avontuur. Op dat mo
ment wordt hij de alchemist, die in zijn don
kere kamer de wereld een andere make up
geeft, zijn handen zweven als onrustige vo
gels onder het zoeklicht van de vergrotings
koker en werpen grillige schaduwen op het
fotopapier. Bomen verliezen spontaan hun
natuurlijke blos en doemen opgebleekt uit het
niets op. De pastelgroene takken reiken naar
elkaar in een surrealistisch maanlandschap en
in het grasgazon liggen witte vlekken als
kruinscheringen.
werkzaamheden
aatsingsmogelijk-
te
A. Lekens, Markt 25,
R. Dieleman, Noord-
-ant ,.Scheldezicht", A.
9.00 uur.
ip", J. Martens, Kerse-
^n, Achter de Kerk, K.
Eenhoornplantsoen 2,
W. Groosman-Schee-
kssche, Noordstraat 5,
rte d'Or", P. Provoost,
00 uur.
op onze Afdeling
en.
rvlakte van
m2.
nt woongelegenheid te ztfn.
25437-00 bureau van dit blad.
VR
120-
125,-
Bayreuth 195,
Woud 190,-
135,-
205,-
rf 205,—
en 230,-
f 195,-
irdameer vanaf 205,—
anse Rivièra v.a. 355,—
ranaf
meer vanaf 265,-
i vanaf 379,-
rava, Malgrat 399,-
vanaf 319,—
nik 399,-
ameer vanaf 249,—
anse Rivièra v.a. 275,—
ühel vanaf 229,-
vanaf 246,—
ele mogelijkheden
-eizen inlichtingen en
ringen bij
L. 01600 - 37839 - BREDA
itis reisgids 1965.
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 6 MAART 1965
DE bestgeklede mannen ter
wereld zijn ongetwij
feld de modellen die u
uit advertenties in kranten
of glimmende tijdschriften
aankijken in hun goedbezit-
tende rijbroek of smoking.
Eén van de beste en meest-
gevraagde modellen in Ame
rika is Peter Ward die van
Vancouver in Brits Columbia
naar Hollywood ging om er
acteur te worden. Hij leed
honger en iemand met mede
lijden bood hem een baantje
aan waarbij hij als achter
grond moest dienen voor de
actrice Dolores Hawkins. Nu
bedingt Ward vijftig dollar
per uur en wil hij de promi
nente figuur op de foto zijn.
Niet iedereen is het er
eigenlijk over eens of Peter
Ward knap kan worden ge
noemd vanwege zijn gebro
ken neus of juist daarom. Die
neus brak toen Ward nog 'n
jongen was en wat ruw speel
de. In New York liet Ward
zijn neus bijwerken, maar hij
ziet er toch nog altijd uit als
een geblesseerde Romeinse
zwaardvechter.
Ward, die nu 35 is, moet
voor bepaalde opdrachten
over een eigen garderobe
beschikken, hoewel de manu
facturer uiteraard de kle
ding verschaft voor een kle-
dingadvertentie. Zoals de
meeste modellen is Ward zo
dikwijls door vooraanstaande
ontwerpers gekleed, dat hij
er zelf expert in geworden is.
Het meest elementaire stuk
uit zijn garderobe is een ef
fen middengrijze flanellen
pantalon. Als hij een drin-
Op het zebrapad zit een
stijve gentleman onder een
zwarte bolhoed: de straat om
hem heen is leeg.
weekbladen. Hou je vast, daar was
een vriendelijk bedragje van 22 mil
joen mee gemoeid.
En met die wetenschap moest ik mijn
fotootjes maken. Ik wist ook dat de
opdrachtgever een enorme strop zou
lijden, als mijn foto's zouden mislukken,
want die advertenties zijn maanden te
voren opgegeven en contractbreuk kost
handen vol geld. Je hebt mensen, die in
Ook de mensen zijn veranderd, ge
zichten lijken opeens transparant met
wangen van vloeipapier en ogen van
topaas, vrouwen drijven als lome vissen
tussen de varens, zoekende kindervin
gers liggen als rose garnalen op een
moederschouder.
Op het zebrapad zit een stijve gentle
man onder een zwarte bolhoed, de straat
om hem heen is leeg. van de gevel, die
als 'n Ionesco-decor achter hem oprijst,
is slechts een smalle streep herkenbaar:
een etalage, een handvol onpersoonlijke
ramen de rest is door Kooiman uit
gewist. Hij heeft de foto opgetild en
houdt hem op armafstand. Om hem
heen staan de vergrotingen als schilden
tegen de gangwanden: vijftig kleuren
foto's en 25 dia's, die de stuffering vor
men van zijn eerste expositie in Neder
land. Amsterdam kreeg de primeur van
Kooimans vingeroefeningen met cellu
loid, die hij de zakelijke roepnaam „in
opdracht gezien" heeft gegeven. Die ti
tel dekt zijn exclusieve lading volkomen
wamt zijn camera heeft voornamelijk
hand- en spandiensten verleend aan kei
harde „captains of industry" die hun
produkten verpakten in kleurige zeep
bel van een reclamefoto. Dat Kooiman
geknipt is voor dit werk, bewijzen de
miljoenenopdrachten, die zich in zijn
haagse studio als een lawine opstapelen.
Elke ochtend om negen uur staat hij
tussen de dampende schijnwerpers en
geeft hij aanwijzingen aan de modellen,
die vaak voor een foto uit Enigeland ko
men overvliegen. Even lachen tegen het
vogeltje. Éven grijnzen tussen de bedrij
ven en weg stuiven ze weer met hun
vorstelijk honorarium. De ene dag foto
grafeert domineeszoon Kooiman con
fectiepakken, de volgende dag ijzerster-
ke aluminiumpannen, een nieuw model
auto of een frisdrank. „Het is doodze
nuwachtig werk", geeft hij gretig toe
„want iedere opdrachtgever heeft vlie-
Geert Kooimans: elke dag
opnieuw vechten tegen en voor
de business.
gende haast en het liefst zien ze, dat je
ook nog op zondag doorwerkt. Vooral
de Duitsers zijn daar sterk in. Die lig
gen zaterdagmorgen in alle vroegte voor
je deur en dan kaan ze erop, dat ze de
foto's 's maandags aan hun klanten kun
nen aanbieden. Dat betekent twee da
gen onder hoogspanning doorploeteren
en als je dan de laatste prent hebt af
gedrukt, staat de volgende reclameman
alweer voor je neus.
Het is een heel apart soort mensen,
dat in de reclame zit en overal op de
wereld zijn ze hetzelfde. Of je nou in
Amerika bent, in Duitsland of in Am
sterdam,, overal loop je de moderne,-snel
beslissende, goed geklede, vlot pralende
vent tegen het lijf, die precies weet,
hoe hij zijn produkt op de markt moet
brengen. Je hebt er geweldige keien bij,
die ongelooflijke stunts uithalen en het
zijn juist die mensen, die een fotograaf
volkomen vrij laten. Een autofabriek
heeft bijvoorbeeld een serie advertenties
gehad die weergaloos was. Ze hadden
bijvoorbeeld een prent van een auto,
waar een klein beetje stoom uit de ra-
diateur kwam. Weet je wat er onder
stond? Dit kan bij elke wagen gebeuren.
Dat is een tekst, die midden in de roos
is. In diezelfde serie zag je een ei, dat
precies de vorm had van de auto waar
het om ginig. Er stond maar één zin on
der: Er zijn nu eenmaal vormen, die
niet voor verbetering vatbaar zijn.
Ik ben zelf voor een advertentie
campagne voor een ander automerk
naar Rome gevlogen, omdat ik daar
zeker was van het licht. Het ging om
vyf foto's, waarop Rome nauwelijks
te herkennen is, maar evenzogoed gin
gen er buiten mezelf nog twee model
len mee en acht reclamemensen. Die
hele stoet heeft zestien dagen in Italië
gebivakkeerd en alleen die grap kost
te al veertigduizend mark. Maar dat
was nog niks vergeleken by de kosten
van die advertenties in alle Duitse
de schaduw van zo'n monsterbedrag
over hun hele lijf beginnen te trillen,
maar ik word op zo'n moment juist
doodkalm. Ik fluit en doe net alsof er
niks mis kan gaan, maar inwendig doet
het je toch wel wat. Een feit is immers
dat je als jongen van 28 jaar met 22
miljoen Duitse marken staat te spelen -
en dat iedereen stilzwijgend aanneemt,
dat je het wel effe fixt. Ze hebben een
uitgekookte campagne in elkaar ge
draaid en via opiniepeilingen vastge
steld, welke mensen in het bewuste
automerk willen rijden. Dat zijn de dy- Ygf|(00|ld^Ut116llt
nen afdrukken. Als een opdrachtgever
een hoop geld investeert in een moeilij
ke opname en hij ziet een pagina vol
modder, dan waagt hij er zich de vol
gende keer niet meer aan en kiest hij
liever de weg van de minste weerstand.
De druktechniek in ons land is nu een
maal niet zo ver als in AmerikA of
Duitsland en men blijft hardnekkig
vasthouden aan het principe, dat harde
kleuren naast harde kleuren moeten
staan.
namische, energieke typen en op die
mensen moet je je plaatje afstemmen.
Tk heb ook eens voor een bieradver
tentie het slot Loevenstein een dag en
een nacht afgehuurd. We zijn daar met
een hele caravaan naar toe getrokken
en hebben een complete Breugheliaanse
toestand gebouwd met kerels in mid
deleeuwse kostuums en met roemers
bier en speenvarkens. De broeken heb
ik bij een kostumier in Dortmund op de
kop getikt, de jassen bij een vent in
Amsterdam. Het was een grote chaos,
maar ik wist: „als ik die ene foto ver
ziek, dan gaat de hele advertentiecam
pagne de mist in".
Natuurlijk heb je je routine en je
apparatuur van 15 mille en het moet al
heel gek lopen als er niks op het cellu
loid staat, maar in dit vak gaat het niet
om een zesje, maar om een tien met een
griffel. Voor mij is fotograferen het
zelfde als pianospelen: ik krijg de com
positie op en dan begin ik aan de ver
tolking. Het is een vlechtwerk, waarin
elk onderdeel in het volgende grijpt. De
keuze van je camera, de vergroting, de
soort film en het papier, vormen de ket
ting en als er één schakel aan Qnt-
breekt, dan maak je de foto niet, die je
in je'kop had.
Voor mij is reclame heel goed ver
enigbaar met artisticiteit en zelfs in een
foto over 'n bepaald merk maizena kun
je nog een eigen gezicht laten zien. Ik
heb het vak geleerd 'n Amerika, dat
nog steeds het Mekka van de reclame
is. Ik was er op de bonneföoi*heen ge
gaan, omdat ik voelde dat daar mijn
kansen lagen en toen ik een week lang
wolkenkrabbertje in en uit was gesto
ven, liep ik toevallig Peter Croydon te
gen het lijf, die me wel een kans wilde
geven. Croydon is één van de grote
jongens en van hem heb ik het vak ge
leerd. Ik had op de academie voor beel
dende kunsten in Den Haag reclame ge
studeerd en ^at was een mooi onder-
grondje, want daardoor wist ik al zo'n
beetje wat er te koop was.
Je hebt duizenden fotografen, die in
de techniek blijven hangen en aan de
psychologie van de reclame nooit toe
komen. Zulke kerels halen het nooit,
want ze zyn bang voor elke plaat en
bang voor de uitwerking van hun ont
wikkelaar. Ik heb bij Croydon auto's,
keukens, pudding en overhemden ge
fotografeerd en ik heb geleerd, hoe je
commercieel kunt denken zonder de
kunst te verwaarlozen. De goede re
clamefotograaf stelt zyn artistieke ga
ven in dienst van de business en uit
dat samengaan worden de goede cam
pagnes geboren.
Het is alleen jammer, dat je in Ne-
lerland niet uit de voeten kunt en dat
de meeste dingen onder de maat blijven.
Je kunt hier ook heel moeilijk experi
menteren, want er zijn domweg geen
bladen, die een goede advertentie kun-
ren en met je handen je eigen wereldje
bouwt.
Ik ben blij, dat ik nou eens in mijn
eigen land kan laten zien wat ik maak.
Mijn tentoonstelling „In opdracht ge
zien" in het Amsterdamse Arti et Ami-
citiae duurt tot 15 maart. Daarna ga ik
met de foto's de boer op naar Düssel-
dorf, Frankfurt en Keulen.
Misschien maakt die tentoonstelling
duidelijk, dat reclame vaak belangrijker
is dan het produkt zelf.
Toch wil ik het in de toekomst ook
op de Nederlandse markt gaan probe
ren. Er liggen hier genoeg mogelijkhe
den, maar je moet de mensen alleen
zien te overtuigen van de praktische
uitvoerbaarheid. Ze moeten accepteren,
dat een exclusieve foto een hard ver
koopargument kan zijn in hun campag
ne.
In Duitsland hebben ze dat al lang
door en daar kennen ze me ook wel. Ik
heb er voor Bayer gewerkt en voor de
Shell, voor DKW General Motors en de
Lufthansa. Ik sta soms foto's te maken
met modellen uit Engeland, Duitsland,
Zweden en Nederland en al die kerels
kletsen door elkaar heen. Ik heb er pas
geleden nog één moeten maken met een
telelens en zelf stond ik op honderd me
ter afstand. Ga dan maar eens aanwij
zingen geven zonder een zenuwinstor
ting te krijgen.
En het moet nog vlug gaan ook, want
de modellen hebben voor het vliegtuig
van vier uur geboekt en tegen drieën
beginnen ze al op hun horloge te kijken.
Het is een gek, dol vak, dat je hele
maal opvreet. Je weet, dat je met hon
derd factoren rekening moet houden en
dat je kunt gaan fietsen als je een de
tail over het hoofd ziet. Maar toch ver
lang je telkens naar een nieuwe opname.
Het is weer een ander avontuur, waarin
je met licht en schaduw kunt schilde-
De modellen, die voor de
peperdtire camera's van Geert
Kooimans poseren, komen uit
geheel Europa. „Soms," zegt
hij, „sta ik tegelijk aanwij
zingen te geven in het Duits,
Frans, Engels en Nederlands.
Dat er dan toch nog een goede
foto uit de bus komt, is voor
my altijd weer een wonder."
ZONDAG 7 maart. Eerste zondag van de
Vasten. Mis Invocabit. Paars.
MAANDAG 8 maart. Maandag in de eer
ste week van de Vasten. Tweede gebed
H. Joannes de Deo. Paars.
DINSDAG 9 maart. Dinsdag in de eerste
week van de Vasten. Tweede gebed H.
Francisca Romana. Paars.
WOENSDAG 10 maart. Quatertemper-
woensdag in de Vasten. Tweede gebed
H.H. Veertig Martelaren. Paars.
DONDERDAG 11 maart. Donderdag in de
eerste week van de Vasten. Paars.
VRIJDAG 12 maart. Quatertempervriidag
in de Vasten. Tweede gebed H. Grego-
rius I. Paars.
ZATERDAG 13 maart. Qutertemperzater-
dag in de Vasten. Paars.
gend telefoontje krijgt van
een overhemdmaker, dan
grijpt hij naar die pantalon
en begeeft zich naar de stu
dio. De overhemdenfabrikant
fourneert het overhemd.
Ward trekt het aan te prij
zen overhemd aan en dan be
gint het. Regisseurs, fotogra
fen, stylisten, script girls en
andere specialisten dringen
om hem heen en prikken hier
en plooien daar. Het duurt
soms wel een uur voordat het
overhemd zit zoals men het
wil. Dan begint het fotogra
feren, en als men bedenkt dat
dat soms een dag in beslag
neemt en Ward 50 dollar per
uur krijgt, dan weet men
waar men aan toe is.
Ward poseerde eens in een
sweater die wat te strak op
het lijf zat. De regisseur
sneed het achterpand open.
Bij een andere gelegenheid
kon Ward zich bijna niet con
centreren, omdat de schone
mannequin aan zijn zij op
haar rug vijftig kleedspelden
had die haar een soort vin
geven, uiteraard niet zicht
baar op de foto.
Wards voorkeur in het man
nequinvak gaat uit naar
„commercials" voor de tele
visie. Hij heeft er zes ge
maakt maar vindt het te wei
nig. Het poseerloon bedraagt
105 dollar. Daar komt voor
de eerste uitzending hetzelf
de bedrag bij. Heeft hij geluk
dan wordt zo'n „commercial"
duizenden keren vertoond
tot een minimum van 12.50
dollar per shot, om daarna
weer met 105 dollar te be
ginnen.
Een collega van Ward ver
diende op deze manier ruim
100.000 dollar voor het uit
spreken van maar zes woor
den.
