Dresden - 1945
Theorie van de vuurstorm klopte.....
rooR-
PAND
NDE
7"
MING
Dc doctrine
„Donderslag"
Argeloos
Wraakgericht
Aswoensdag
lingen volgen)
19
ELIJK
tea
jfswas
ïpswas enz.
ijven
Jen
mm
14
15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 20 FEBRUARI 1965
kennissenkring uitbreiden,
[ting CONTACT BUREAU,
por huwelijksbemiddeling
de Bisschoppen heeft ver
mensen vonden langs
ner. De werkwijze garan-
luding, eigen initiatief en
fed van derden,
blanco enveloppe de no-
tel. 030-60630
hs tel. 020-55783
aat 42 h, tel. 010-118289
lan 219, tel. 070-639092
38, tel. 04900-10571
tel. 08800-23216
tel. 01600-36730
39, tel. 05200-11932
tel. 05900-31154
tel. 02200-18639
125.
Venstr. 43, tel. 04490-5695
liefst na afspraak.
Ireda)
V
'2
ïding gevraagd:
(mnl.)
en typen.
IISCHE FABRIEK
BREDA
a
arkt 14, Huls!
dezelfde week
smiddelenhandel in
sbr. Duvekot
Brabant
ndijke
Dm 10.09 uur 's avonds
werd het tikken van de
klok, dat de radio-uit-
zendingei bij de nade
ring van vijandelijke
vliegtuigen verving,
schel onderbroken. Een
gejaagde stem krijste in
de luidspreker: Achtung
Achtung - Achtung! De
eerste golven van een
grote vijandelijke for
matie hebben hun koers
gewijzigd en naderen
Dresden. Een luchtaan
val wore verwacht. De
bevolking dient onmid
dellijk kelders en sehuif-
bunkers op te zoeken.
De politie heeft op
dracht ieder die zich op
straat bevindt te arres
teren
In zijn Mosquito op dui
zend meter boven de
zwijgende stad herhaal-
K
de de Master Bomber
van de R.A.F. monotoon
via z'n kortegolfzender:
Controller te Plate-rack
Force: come in, bombar
deer de rode marke
ringsfakkels. Dresden
vierde - het was 1945
juist carnaval.
bij de foto's
De stad, die in veertien na een kort verhoor om
uren tijds een puinhoop
werd. Ofschoon het ten
strengste was verboden
de Altmarkt te betreden
sloop menigeen veront
rust door de geruchten
over de lijkverbranding
door de gebombardeer
de gebouwen. Een van
hen maakte een serie
foto's van het lugubere
schouwspel op het plein.
Hij werd daarbij betrapt
en voor de commande
rende SS-officier
gebracht. Deze liet hem
onverklaarbare reden
vrij en gaf hem zelfs zijn
fototoestel terug. Op de
Altmarkt brandden op
dat moment verschillen
de brandstapels tegelijk.
Soldaten brachten de
slachtoffers in gevorder
de boerenkarren naar de
markt. Daar werden de
doden door Ukraïnse
Wlassow-soldaten, Russi
sche overlopers, op
stapels gelegd. Een der
officieren ontstak telkens
de vuren.
DE
DOOD
ALS
PRINS
CARNAVAL
De luchtafweerkanonnen, die Dresden moesten verdedigen
zwegen. Nergens viel het oplichten van de flak te con
stateren. De Master Bomber stelde vast, dat de stad onbe
schermd was. Hij gaf de viermotorige Lancasters bevel hun
dodelijke last van geringere hoogte af te werpen. Een grotere
spreiding der projectielen was dan verzekerd. Om 10.30 uur
gierden de eerste bommen omlaag. Een felle blauwe lichtflits
doorkliefde de duisternis, toen een bundel brandbommen ex
plodeerde ver van de gemarkeerde sector. Een elektrische in
stallatie werd geraakt. „Hallo, Plate-rack Force, mik op de rode
gloed. Voorzichtig, iemand heeft te ver gegooid. Prima nu, dat
is goed bombarderen". De zware bommenwerpers vlogen van
alle kanten in op het markeringspunt, een sportveld. Squadron
na squadron. Uit het zuiden, oosten, westen, uitwaaierend over
dichtbebouwde straten en pleinen. De duizendjarige stad aan
de Elbe stond in lichterlaaie. Het centrum was één vuurmassa.
Overal dreunden de zware bommen, die puinhopen omwoel
den, gebouwen verbrijzelden en daken van de huizen bliezen.
ACHTTIEN minuten na tien over
dekten de bomtapijter de hele
binnenstad. In de nacht spoten de
lichtfonteinen onheilspellend om
hoog. De Master Bomber contro
leerde het tijdschema, joeg de achter
hoede in e<-n laatste donderende vlucht
over de stad, controleerde snel het re
sultaat en gaf tenslotte aan het radio
vliegtuig opdracht: Sein naar basis:
doel succesvol aangevallen stop vol
gens plan stop.
Op die carnavals-dinsdag, 13 febru
ari 1945 stierven in Dresden 135.000
mensen, tienduizenden méér dan door
de atoombom op Hiroshima. Daaron
der vele kinderen, die later bij mas
sale crematies door de SS in hun
bonte carnavalspakjes werden ver
brand.
Warschau, Rotterdam, Londen Co
ventry, dat waren de namen, die de
Luftwaffe, in het zenit van haar
macht, als roemrijke wapenfeiten
wenste te boekstaven. Ook Dresden
vormt een donkere bladzijde in de ge
schiedenis van de Tweede Wereldoor
log. Deze pagina werd door de geal
lieerden geschreven.
Zelfs in de benauwde jaren 1940-1941
had men in Groot-Brittannië met de
mogelijkheid van stelselmatige bom
bardementen op Duitse steden rekening
gehouden.
_,verzoek van premier Win
ston Churchill had prof. F A. Lin-
demann (Lord Cherwell) daarover een
ste!dnSChaPPelijk rapport samenge-
„Bombardementen op steden moe
ten als onderdeel van de oorlog
voering worden geaccepteerd. De
zwakke pu.iten in het Duitse ver
dedigingssysteem vormen het mo
rea van de burgerbevolking en
het binnenlands transportsysteem
wil men het Duitse oorlogsappa
raat vernietigen, dan moeten de
fundamenten waarop het steunt
worden ondermijnd: de economie,
die het apparaat mogelijk maakt:
het moreel, dat het. overeind
houdt: de aanvoeren die het voe
den en de hoop op overwinning
die het inspireert.
De bombardementen moeten zich
voornamelijk concentreren op ar.
beiderswijken. De huizen der be
ter gesitueerden staan te ver van
elkaar en vereisen te veel bom
men. Fabrieken en militaire doe
len zijn meestal goed gecamou-
'iferd en moeilijk te treffen.
Met inzet van de gehele wapenin
dustrie moet het mogelijk zijn
l]?or medio 1943 een derde van het
ZÜ ,volk ddkloO, te maken".
c°ncludeerden de luchtoorlog-
specialisten.
Wk» MntSe 1fabinet keurde de nieuwe
1942 >?rlo«Ê VDCren op 14 februari
SDoërifff 1', Amerikanen namen haar
Lübe?kama"iden' e^n"aachtvlucPhttlop
startten de Britten in de nacht van 30
op 31 mei 1942 met duizend vliegtuigen
op Keulen.
In de loop der jaren hadden de ge
allieerden ai doende lerend de
tactiek van de „vuurstorm" ontwik
keld. Men had bij vriend en vijand
ontdekt, dat men met een sterke con
centratie van branden een kunstmatige
tornado van vuur kon verwekken. Dit
verschijnsel was zo afschuwelijk, dat.
de Polizei-President van Hamburg er
een wetenschappelijk onderzoek naar
liet instellen. Het resultaat:
„De vuurorkaan kan met een me.
teorologisch fenomeen worden
vergeleken. Als gevolg van de
plotselinge en geweldige verhit
ting van de lucht ontstaat een he
vige opwaartse luchtstroom, die
alle verse lucht rondom naar het
centrum van de vuurhaard zuigt,
daar wordt verhit, eveneens op
stijgt, enz. enz. enz. De enorme
zuigkracht ontketent een lucht
stroom van geweldige krachtHet
vuur wordt steeds meer aange
wakkerd, alle zuurstof verbruikt.
In de meteorologie worden bij
normale wervelstormen tempera
tuursverschillen van 20 - 30 gra
den C. gemeten. Bij deze vuuror-
kanen van 600 - 800 1000 gra
den".
Dit door mensen ontketende monster
zou ook op Dresden, maar dan in dui
zendvoudige omvang, worden losgela
ten.
De oorlog had in de historische hoofd
stad van Saksen altijd zo ver geleken.
Er waren enkele onbeduidende bom
bardementen geweest, maar die had
de bevolking optimistisch aan naviga-
tie-fouten toegeschreven. Om de een oi
andere onnaspeurlijke reden geloofden
velen, dat de geallieerden Dresden
ladden uitverkoren tot de hoofdstaf
van het naoorlogse Duitsland. Andere»
waren ervan overtuigd, dat tussei
Britten en Duitsers een stilzwijgend
afspraak bestond: zolang de univers-
teitsstad Oxford niet werd gebomba»
ieerd, bleef ook Dresden gespaard.
Mi!''air gezien was Dresden van g*
inge betekenis. Er lag een garnizoe
en er waren slechts enkele industrieër
De stad was een eeuwenoud cultuui
centrum. Vanwege haar veilige repr
tatie hadden een aantal administratie
ve overheidsdiensten, bankinstellinge
het post- en telefoonwezen vanir
net zwaar geteisterde Berlijn in d
Saksische hoofdstad een toevlucht ge
vonden.
en daar stonden de uit karton en blik
vervaardigde stukken geschut, be
doeld om de geallieerde inlichtingen
diensten om de tuin te leiden.
Reeds in juli 1944 had Winston
Churchill de suggestie geopperd „een
slag van catastrofaal geweld" toe te
brengen aan het vijandelijke moreel:
militair, politiek en civiel. Oorspron
kelijk dacht hij aan Berlijn, als alter
natief aan Dresden.
Onder het code-woord „Thunderclap"
(Donderslag) werd in het geheim een
luchtaanval uitgewerkt. Het bleef voor
lopig bij een plan.
Het opzienbarende winteroffensief
der Russen had de Operatie Donder
slag opnieuw actueel gemaakt.
Churchill wilde Stalin en de Russi
sche generaals imponeren, de macht
der geallieerden in volle omvang de
monstreren. BH de geweldige opmars
aan het oostelijk front staken de
successen in het Westen maar mager
af. De Jalta-conferentie, waar de
Grote Drie de naoorlogse koek in
principe gingen verdelen, was in
voorbereiding. De Britse premier
wilde niet met lege handen aan de
conferentie-tafel verschijnen. H|j
moest flinke troeven kunnen presen
teren, de toekomst van het nieuwe
Europa stond op het spel.
De Sovjets eisten daarenboven dag-
in-dag-uit meer activiteiten van hun
Westerse bondgenoten en van de ande
re kant wilde men aan Westerse zijde
graag enig aandeel hebben in het Rus
sische succes. De geallieerde staven
besloten maarschalk Koniev de helpen
de hand te bieden door de steden in
de rug der terugtrekkende Duitsers te
bombarderen en daarmee hun troepen
bewegingen te hinderen. Een groot
scheeps bombardement aan het oost
front zou tevens als bewijs gelden voor
de solidariteit der bondgenoten.
In vredestijd telde Dresden een be
volking van 630.000 inwoners, in de
oorlogswinter van 1944-1945 verdubbel
de dit aantal tot ruim 1,5 miljoen. Op
gejaagde vluchtelingen uit Silezië,
Oost-Pruisen en Pommeren vermeng
den zich met dakloze Berlijners en
Rijnlanders. Per trein, paardewagen
en te voet stroomde onophoudelijk een
onafzienbare kolonne menselijk leed
naar de stad. Scholen, kantines, zol
ders van openbare gebouwen, verga
derzalen, bioscopen en hotels deden
dienst als noodbarakken.
In deze opeenhoping van verdi-even
mensen vond de luchtoorlog zijn treu
rig en macaber hoogtepunt.
„Operatie Donderslag", die de bin
nenstad met de grond gelijk moest
maken, was in drie aanvalsgolven ge
pland. Twee nachtaanvallen door de
R.A.F., met in totaal 800 bombarde
mentsvliegtuigen, de dagaanval dooi
de Amerikaanse luchtmacht. Om de
Duitse verdediging te misleiden werd
een soort zigzag-koers gevlogen, een
manoeuvre, die volledig slaagde. Tot
het laatste ogenblik verwachttp de
Luftwaffe een aanval op Leipzig. Toen
de R.A.F. boven de Elbe cirkelde wa
ren de Duitse jagers dan ook niet op
het strijdtoneel aanwezig. Op het be
slissende moment gilden wel de sirenes
in Leipzig, niet echter in Dresden.
Om 7.57 uur in de avond van de 13e
februari 1945 zwermden van alle kan
ten in Groot-Brittannië de squadrons
naar de koude sterrenhemel. De be
manningen waren ongewoon ernstig.
Zij beseften, dat zij een lange vlucht
van tien uur boven vijandelijk gebied
voor de boeg hadden, 't uiterste maxi
mum voor lange-afstands bommen
werpers. De brandstoftanks waren
boordevol. De piloten hadden hun ma
chines op de basis laten warmdraaien
en waren naar de startbanen getaxied,
waar de reeds verbruikte liters nog
snel werden aangevuld.
De „briefing", de bijeenkomst, waar
in doel en wijze van aanval wordt toe
gelicht, was nogal uiteenlopend van
aard geweest. Volgens sommige offi
cieren ging het om een belangrijke in
dustriestad. volgens anderen om een
Duits legerhoofdkwartier, een Gestapo-
centrale, een knooppunt van wegen,
een vitaal spoorweg-emplacement, een
grote gifgasfabriek. De aanwezigheid
van honderdduizenden vluchtelingen
werd in enkele gevallen zelfs niet ver
zwegen. De mannen waren niet in een
juichstemming doch er werd geen of
ficieel protest gehoord. Bij enkele
squadrons bestond het gebruik tijdens
de vlucht stukken beton, metaal en
oude flessen boven vijandelijke steden
en dorpen neer te gooien. Als teken van
afkeuring over deze opdracht besloot
men bij de Dresden-vlucht van deze
praktijk af te zien. Er zouden alleen
bommen vallen.
Voor het eerst sedert de luchtoor
log hadden de bemanningen ook en
veloppen ontvangen, waarin een gro
te Britse vlag met in het Russich
de woorden „Ik ben een Engels
man". Dresden lag slechts 100 km
van het Russische front verwijderd
en vergissingen waren niet uitgeslo
ten. Al was één der redenen voor de
vlucht de demonstratie van saamho
righeid tussen Oost en West, de pi
loten kregen instructie in geval van
nood liever boven Duits gebied af te
springen. „Russische soldaten schie
ten op iedereen, die een onbekend
uniform draagt. Ook al zwaait hij
een Britse vlag."
TT,
Vijftien kilometer ten noorden van
Aken. boven de bevrijde Nederlandse,
mijnstad Heerlen, bevond zich het tref
punt van de verschillende formaties.
Van daaruit vloog men als één mach
tige lucht-armada Duitsland binnen.
„Plate-rack Force" was het oproepsig
naal voor de bombardementsgroep.
In een der eerste vliegtuigen, de
Pathfinder Force, vloog luitenant Wil
liam Topper, Hij had de nauwkeurig
omschreven taak de „kerstbomen"
uit te gooien, de witte en rode toortsen
die het bombardementscentrum aangr
Ook bij de partijleiding en het legei
bad een gevaarlijk optimisme postge
vat. De bescherming bevolking, die in
andere Duitse steden met zoveel ophef
en grote kosten was georganiseerd,
had men hier vrijwel verwaarloosd.
Er waren naar verhouding weinig
openbare schuilkelders. Bij het voort
schrijden van de oorlog had het legei
alle luchtdoel-batterijen rondom Dres
den naar de frontgebieden gedirigeerd
Toen de „apocalyps" dan ook geheel
onverwacht op Dresden neei-kwam,
was de stad zo goed als weerloos* Hier
ven. Zijn doelwit was het sportpark
Dresden-Friedrichstadt. In zijn Mos
quito inspecteerde de luitenant de hui
zenzee beneden hem zorgvuldig. De
stad lag sereen en vreedzaam in het
witte magnesiumlicht van de eerste
fakkel.
Even later brak in Dresden de hel
los. De straten dreunden van de
zware inslagen, hele huizenblokken
werden weggevaagd, gevels en ge
bouwen stortten in. Op honderden
plaatsen tegelijk brak brand uit,
glasscherven en bomsplinters gier
den in het rond. Onder de puinhopen
klonk het gejammer der gewonden,
in de vlammende straten het hyste
rische gegil van heen en weer stui
vende mensen. Volgepropte kantines
en restaurants veranderden in in
ferno's. In het gebouw van Circus
Sarasani, waar vele kinderen in car
navalskostuum de avondvoorstelling
bywoonden, brak paniek uit. Mensen
en dieren vluchten in een chaotisch
tumult.
Op het nabijgelegen vliegveld Dres-
den-Klotzsche stond een afdeling nacht
jagers van de Luftwaffe werkeloos toe
te kijken. De Duitse piloten zaten knar
setandend in hun cockpit. Het bevel
tot opstijgen kwam door het uitval
len van de verbinding met het hoofd
kwartier te laat. Toen de twee-mo-
torige Messerschmitts eindelijk moch
ten starten was het eerste bombar
dement voorbij. De enige voltreffer,
die zenuwachtige grondtroepen op het
vliegveld met hun te lichte afweermi-
trailleurs boekten, raakte één van hun
eigen nachtjagers.
Op de terugweg ontmoette de eerste
groep boven de Belgische Ardennen de
tweede bombardementsvloot. Meer dan
500 Lancasters torstten een nog zwaar
dere bommenlast, die zij 's nachts om
1.30 uur boven Dresden afwierpen. In
de planning was een pauze van 3 uur
becijferd. Men had aan de hand van
eigen bittere ervaringen tijdens de
Duitse luchtraids boven Londen bere
kend, dat na 3 uur de reddingswerk
zaamheden pas volledig op gang kwa
men. Op dat moment moest de tweede
golf boven de brandende stad arrive
ren.
De tweede formatie ondervond geen
moeilijkheden van betekenis- Een vuur
kolom tot op meer dan 150 kilometer
in de omtrek zichtbaar, wees de vlie
gers de weg. Opnieuw keken de piloten
op de Klotzsche basis toe. hoe een stad
als in een bijbels godsgericht onder
ging.
In zijn logboek noteerde de Britse
commandant, wing-commander Le
Good zakelijk: 13-14 februari 1945.
Dresden. Zonder moeilijkheden boven
doel. Stad geheel in vlammen. Geen
luchtafweer.
En een joodse piloot van Group 3
schreef: Vanaf 6.000 meter konden wij
in een onaardse vuurgloed iedere
straat, ieder detail zien. Het was een
schouwspel, dat ik nog nooit eerder be-
eefde. Voor het eerst sinds vele vluch-
en had ik medelijden met de mensen
laar beneden.
Nog was op dat ogenblik de afslach
ting van Dresden niet ten einde. Een
nieuwe vloot van 1.350 Amerikaanse
Vliegende Forten en Liberators koos
reeds het luchtruim. De derde aanval
was onderweg.
Aswoensdag wilde in Dresden het
zonlicht niet doorbreken. Een vijf kilo
meter dikke wolk van geelbruine rooK
dreef boven de puinhopen. De vuuror
kaan had brokken steen, en allerlei
voorwerpen kilometers ver het land in
geslingerd. Bomen waren afgeknapt,
rams en vrachtauto's meegesleurd.
Wensen op straat werden meegezogen
n nooit meer teruggevonden.
In de veronderstelling, dat na de
eerste aanval het bombardement
achter de rug was, had men de vele
vluchtelingentreinen, die buiten de
stad het einde van de bommenregen
hadden afgewacht, 't vrijwel onbe
schadigde Centraal Station laten bin
nenrijden. De rampzalige tonelen,
die zich afspeelden toen in de vroege
morgen door de glazen koepel plot
seling honderden brandbommen vie
len, zijn onbeschrijfelijk. De gepakte
en gezakte mensen zochten tever
geefs veiligheid in tunnels, waterput
ten, liftschachten en bagagedepots.
In de hele binnenstad was een opper
vlakte van meer dan 15 vierkante kilo
meter totaal verwoest. Historische ge
bouwen als de Frauenkirche, de we
reldberoemde „Zwinger" met zijn in
drukwekkende gewelven, het „slot" en
het operagebouw bestonden niet meer.
Vijfhonderd kilometer riolering was
onbruikbaar geworden, 90.000 van de
220.000 woningen vernield* Waterlei
ding. elektriciteit, gas en telefoon
werkten niet meer. Overal lagen doden
en gewonden. De bekkens der fontei
nen waren gevuld met doden. Het koele
water waarin men bescherming hoop
te te vinden was in de vuurstorm
verkookt.
Maar het waren niet de blockbusters
en brandbommen, die de bevolking de
genadeslag gaven, het waren de Ame
rikaanse Mustang-fighters, die na de
derde aanval onverwacht boven de ho
rizon opdoken, laag over de stad
scheerden en met. boordkanonnen en
mitrailleurs op alles schoten, dat zich
bewoog. Op de reddingskolonnes, de
brandweer, de hulptroepen der krijgs
gevangenen en op de gewonden in de
straten.
Acht dagen lang bleef Dresden bran
den, pas daarna konden de doden wor
den geborgen.
Met bulldozers werden massagraven
gemaakt. Bij gebrek aan kisten kregen
tallozen een doodskleed van touw,
krantenpapier en cementzakken. Toen
na twee weken het trieste karwei nog
niet was voltooid en voor epidemieën
werd gevreesd grendelde de SS, op be
vel van Berlijn, de binnenstad af en
werden de overblijvende doden op de
Altmarkt gecremeerd.
De soldaten, Ukraïnse overlopers,
klommen de brandstapels op en af, zij
schikten de slachtoffers in rijen en
bouwden telkens een berg van 400-500
gestorvenen. Alle getuigen moesten de
eed van zwijgplicht afleggen.
Tienduizenden enveloppen met iden
tificatie-materiaal en 20.000 trouwrin
gen werden onder meer dooi- de ge
meentelijke „Abteilung Tote" verza
meld.
Had het bombardement in enig opr
zicht de moeite geloond? Deze vraag
roept nog altijd hartstochtelijke con
troversen wakker. Feit is, dat men in
Dresden drie weken nodig had om de
doden te bergen en slechts drie dagen
om de schade aan spoorwegverbindin
gen. telefoon en elektriciteit te her
stellen. De aanwezige industrieën wa
ren slechts weinig beschadigd. De
bruggen over de Elbe, belangrijke
verkeersschakels bleven ongedeerd, de
militaire vliegbasis vlakbij ongemoeid.
Dat men ook in het Duitse kamp de
demoraliserende invloed der bombar
dementen onderkende, blijkt uit een
rapport van een van Hitiers naaste
medewerkers, Albert Speer, die de
Fuhrer na het bombardement op Ham
burg (augustus 1943) meldde, dat
als er nog zes andere steden op een
dergelijke wijze werden verwoest -
hij de wapenproduktie onmogelijk op
peil kon houden. Hij voegde er echter
na zijn gevangenname in 1945 aan toe,
dat hij de capaciteit tot herstel zeer
had onderschat.
Ook het neutrale buitenland ontging
de invloed van de „Area-Bombing" op
het ooenbare leven niet.
„Zoals de frontsoldaat heeft ook
de burger thans geen rustig uur
meer", schreef het Zweedse Morgen
Tidningen. „Het gevoel van zeker
heid is verdwenen. De luchtoorlog
beheerst het gehele leven, de gebeur
tenissen aan het front komen op de
tweede plaats. De weerstand van de
bevolking begint te verslappen. De
luchtaanvallen knagen aan ieders
zenuwen. Nervositeit en doodsangst
laten hun sporen achter. De nacht
rust, basis van een gezond leven, Is
verstoord. Het leven is een gruwe
lijk provisorium geworden. Het heeft
in deze verschrikkelijke onzekerheid
alle zin verloren. Waarom zich van
daag inspannen, wanneer men mor
gen misschien dood is".
De wraakroep „Oog om oog, tand
om tand"uit het Oude Testament is
in deze tijden niet meer houdbaar,
maar na vele eeuwen heeft die andere
bijbelse spreuk niet aan kracht verlo
ren, dat „wie wind zaait, storm zal
oogsten".
