OOK VLAANDEREN KENT OPENBAAR KUNSTBEZIT KONTAKT NODIG Nederland weet te weinig van Vlaams muziekleven België vernieuwt zijn industrieel gelaat KWARTSLAG: leannette McDonald overleden 15 verhalen van Gerrit Krol TEKENINGEN gische kalender Grote achterstand in te halen ROMANDEBUUT van Uem Rutke In Utrecht van liet concilie IS DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 16 JANUARI 1965 Dergelijke huizen zijn in inden o.a. op de Baronielaan, Marksingel en Spoorstraat, or de eigenaars goudmijnen. >ud van de normale maand- dt per week gevraagd. De en stoffering zijn zeer mi- huurprijs van 40 per week amer met medegebruik van cl. gas en licht is heel nor- dit geld zou een gezin een ig met centrale verwarming bben. Zolderkamertjes wor- x>r 15 a 20 per week ver- kele instantie kan Iets doen sociale uitzuigers hun ,,mens- edrijf onmogelijk te maken. :onden stuk zal hier ook geen in brengen, maar vestigt andacht op een wantoestand, goed georganiseerde maat- ïmogelijk moest zijn. C. de Koning. PRETTIGE STDAGEN (II) crkelijk wat wij onze klanten hebben! ge cadetje" heeft er vorige :elfde op geantwoord, ïijnheer wat een bakker moet dagelijks brood op tafel te één oor ligt is de bakker aan en om van bloem, gist, zout, ïelk en boter een broodje te aarna hij in weer en wind bij leur komt met een brood of waar hij zelf geen droog verdient. en de feestdagen, vooral de met drie dagen niet bakken, «akkers dan in uw ogen geen ?er? Wilt u de bakkers, als thuis zit, van hun gezin op iwjaarsdag de bakkerij inja- dan zaterdag bij zijn klanten ndaag niet nodig bakker", ie bakker ook eens iets, hij een dag, of halve dag in de Dat hebben de slager en wel en die krijgen alles aar thuis, van idee veranderd te heb- Een Bredase bakker. PRETTIGE ■iT DAGEN UI ensten wij onze klanten toe. droge cadet in Dongen dacht s over. Nee mijnheer, ik had t die tweemaal drie dagen as in de zoveel jaar echt vrij □eer waren gegund. Ik weet iw beroep is, maar ik denk dat uw eerste nieuwjaarsdag len met werken. En zater- toeh geen gewone werkdag len, want dan werken bijna de zakenmensen. De slagers n middag en de melkboeren ag, maar dat hebben wij bak- aog niet eens. En als we za- ins gebakken hadden hoeveel «uden er dan nog geen of bij brood nodig hebben gehad? e dan de rest bij u kwijt ge- ijnheer, ik raad u aan, een é-bakkerijtje te beginnen dan lke feestdag uw eigen vers akken. ,,'n BAKKERS VROUW" PRETTIGE ÏSTDAGEN (IV) de heren bakkers medeleven- ivil ik wel even laten weten, er de georganiseerde bakkers 'ari één bakker in de wijde el vers brood heeft gebak- vel in Dongen". Want je ziet, it er nog wel éér: bakker is, iet de klanten van elke bak- eft. Al zet hij het met de H. doodleuk in het weekblad, ieer op prijs gesteld hebben". het droge cadetje heb ik wettig vooruitzicht, want die •st- en Nieuwjaars-zaterdag r één keer in de zeven jaar Frans. Brood. PRETTIGE STDAGEN (V) bazing las ik het schrijven iet gunnen van die ene vrije an de bakkers in een heel u mevrouw of meneer de t en ook de meesten van ons, terdag vrij hebben, en die tijd moeten werken, vind ik ocht om hier over te vallen, die mensen van harte. hoor. t weer eens voorkomt heb recept voor u om van oud r vers te maken, vind u werkelijk maar een -t die zijn medemens weinig Mevr. N. H. gesloten. Redactie. RESPONDENTS tvingen een brief uit Sint- ondertekend door ene De brief handelde over r Tony Dee. Tot onze spijt vij niet tot plaatsing van in deze rubriek overgaan, nzendster haar volledige adres niet aan de redactie naakt. REDACTIE. januari. Tweede zondag na ;en. Mis Omnis terra Groen. 18 januari Mis van de fwee- na Driekoningen. Tweede 5risca. Groen. Begin van de m eenheid. januari. Mis van de tweede Driekoningen. Tweede gebed us enz. Derde H. Canutus. 20 januari. H.H. Fabianus anus. Rood. G 2l januari. H- Agnes. januari. H.H. Vincentius en Rood. 23 januari. H. Raymundus fort. Tweede gebed H. Eme- ht. (Van onze correspondent L. v. Gastel) BRUSSEL De Vlamingen zijn geen museumbezoekend volk. De statistische gegevens die hieromtrent jaarlijks worden gepubliceerd zijn gewoonweg bedroevend. Nochtans zou men ongelijk hebben, uit die vaststelling zonder meer de conclusie te trekken dat de Vlamingen onver schillig staan tegenover hun eigen kultureel patrimonium, meer bepaald in het gebied van de beeldende kunsten. Want er zijn uitzonderingen die aantonen dat de Vlamingen in bepaalde omstandigheden wel de weg vinden naar hun museums. Het Rubenshuis te Antwerpen en het Ant werpse Middelheim-openluchtmuseum voor beeldhouwkunst ontvangen ieder jaar zonder over een stormloop te mogen spreken toch een aantal bezoekers dat ver boven het gemiddelde ligt Zou men daaruit mogen afleiden dat de Vlamingen hun musea onverschillig voorbij lopen, omdat de sfeer daarbinnen zo muf en zo verstard levensvreemd is? Dat zij daarentegen wèl open staan voor een confrontatie met hun kuituur- bezit, wanneer dat bezit hun wordt gepresenteerd in een „levend" decor, zoals het patriciërshuis waar alles nog spreekt van zijn beroemde bewoner Pieter Pauwel Rubens, of een park waarin de beeldhouwwerken in onmiddellijke harmonie zijn met het omringende kader? HOE HET OOK ZIJ, Het Vlaamse volk heeft nog een grote kulture- le achterstand op te halen. Om de muur van onwetendheid tegenover het eigen kulturele erfgoed bij het grote publiek te slopen, heeft de Kuituur- raad voor Vlaanderen in 1962 een initia tief genomen dat, hoewel niet origineel - met name werd het in Nederland met goed gevolg toegepast - toch ge durfd mocht heten, precies ingevolge de vermeende kulturele onverschillig heid van het Vlaamse publiek. De Kultuurraad voor Vlaanderen sticht te Openbaar Kunstbezit in Vlaande ren". Een aantal zeer getrouwe kleuren reprodukties van bekende en minder bekende kunstwerken, bewaard in Vlaamse musea, werden tegen een redelijke intekenprijs ter beschikking gesteld van de abonnees, samen met een uitvoerige beschrijvende en ver klarende tekst. De Kultuurraad voor Vlaanderen kreeg daartoe de volledi ge medewerking van de radio en de tv, die de gereproduceerde kunst werken voor hun micro en camera lieten commentariëren door gezagheb bende kunstkenners. Maar ook zo was het risico nog groot genoeg. De Kul tuurraad is geen door rijksinitiatief in het leven geroepen organisme dat onbeperkt kan putten uit de openbare financiën. De Kultuurraad is tot stand gekomen dank zij bemoeiingen van grote Vlaamse kuituurorganisaties Hij geniet weliswaar de sympathie en de steun der Vlaamse provinciale bestu ren, die zich ook geestdriftig achter het initiatief van Openbaar Kunstbe- zt" schaarden, maar uiteindelijk is de Kultuurraad voor Vlaanderen toch nog altijd verantwoordelijk voor zijn ei gen inancieel evenwicht. pvpenbaar Kunstbezit in Vlaanderen startte in 1963. De initiatiefnemers hadden zich uiteraard aan voorspellin gen en ramingen gewaagd. De meest optimistische ramingen hielden reke ning met 25.000 abonnees. De campag ne werd ingezet langs pers, radio en tv, en minder dan een jaar later tel de .Openbaar Kunstbezit" 41.000 abon nees. Van de eerste jaargang werden in totaal meer dan 45.000 banden verspreid. Aldus werden de resultaten van het gelijkwaardige initiatief in Nederland, de verhoudingen in acht genomen, vrij wel geëvenaard: 100-000 abonnees voor een bevolking van 11 miljoen zielen in Nederland, meer dan 40.000 voor een bevolking van 5 miljoen zielen in Vlaanderen. De audio-visuele com municatiemiddelen, de samenwerking tussen pers, radio, televisie en vereni gingen, hebben in Vlaanderen mogelijk heden geopenbaard die de stoutste ver wachtingen overtroffen. „Openbaar- Kunstbezit" heeft inmiddels zijn twee de jaargang achter de rug, de derde wordt voorbereid. De onverhoopt grote bijval verruimde de financiële moge lijkheden. Zo werden, van de twee de jaargang af, hét aantal reproducties van 24 tot 28 vermeerderd Vijf- of zeskleurendruk wordt toegepast waar zulks om druktechnische redenen aan beveling verdient boven vierkleuren druk. Vermits winstvorming niet tot de oogmerken van de Kultuurraad voor Vlaanderen behoort, wordt het batig saldo van de operatie Kunstbezit" om gezet in een aantal werkén van levende Vlaamse kunstenaars, die onder de abonnees worden verloot vertrouwd. Zoals de Vlaamse tv een erg populair Weerman" heeft, zo heeft zij nu ook haar bekende „Man van het Kunstbezit". De tv-uitzending valt thans op een bijzonder gunstig uur, waarop een nog veel bredere kring van kijkers wordt bereikt, zo wel volwassenen als schoolgaanden. Vanzelfsprekend wordt bij het samen stellen van de jaargang een vol doende verscheidenheid betracht. De jaargang 1965 brengt 21 schilderwer ken, waarvan 5 uit de 20e, 3 uit de 18e en 19e, 4 uit de 17e, 4 uit de 16e en 5 uit de periode voor de 16e eeuw. Er worden twee moderne en twee oude beeldhouwwerken voorge steld, één modern en èèn oud speci men van de grafische kunst en èn werk uit de toegepaste kunst. De reeks wordt geopend met Winter landschap" van de vorig jaar gestor ven Albert Saverys. Andere bekende amen zijn Eugccn Laermans, Van Eyck, Van der Goes, Bosch, Rubens, Brouwer, Brusselmans, Smits en Ka- rel Appel. Het is zonder meer duidelijk, dat de Kultuurraad voor Vlaanderen met zijn „Openbaar Kunstbezit" veel ver- der mikt dan alleen maar het ver spreiden van een aantal kunstreproduk- ties. Hij stelt aan abonnees en onder wijs tegen zeer interessante voorwaar den dia's ter beschikking van de be handelde onderwerpen; alle abonnees ontvangen een kaart die gratis toe gang verleent tot een aantal belang rijke musea; in de publikatieschema's wordt rekening gehouden met verwach te opmerkelijke tentoonstellingen van beeldende kunst.. Kortom, de Kultuur raad voor Vlaanderen wil een klimaat in het leven roepen dat de kulturele horizont van de doorsnee-Vlaming ver ruimt en hem, als lid van de Neder landse stam. weer recht zal geven op de ereplaats die hij voor de ramp zalige gebeurtenissen van het einde der 16e eeuw, onder de Europese kui tuurvolkeren bekleedde. Nederlanders die belang mochten stellen in „Open baar Kunstbezit" kunnen zich abon neren op de derde jaargang door een storting van 12 gulden op postgiro 135.20 van Openbaar Kunstbezit in Vlaanderen te Antwerpen. Het secreta riaat van de Kultuurraad voor Vlaan deren is gevestigd te Antwerpen, Fra rijklei 107. DIERIC BOUTS „Laatste Avondmaal" (St.-Pie- terskerk, Leuven). HOUSTON De filmactrice Jeannette McDonald is op 57-jarige leeftijd in een ziekenhuis in Houston (Texas) overle den. Jeannette McDonald begon haar filmloopbaan in 1929. Zij is vooral be kend geworden door haar films met Nelson Eddy en haar echtgenoot Gene Raymond, haar beroemdste rol was Rose Marie. Zij speelde in de films „Nw Moon", „The Firefly", „Girls of the Golden West". Haar laatste film werd in 1948 vervaardigd. (Van een speciale verslaggever) De industriële vormgeving, anders gezegd „Indu strial Design", een be naming die reeds in een twintigtal landen gebruikt wordt, is nog tamelijk jong in België, ondanks het feit dat Henry Van de Velde, een De nieuwe produktiemethoae bracht veral een omwenteling teweeg. In Bel- hardnekkige voorvechter van de „modern style" er gewoond en gewerkt heeft. Henry Van de Velde genoot trouwens een ruimere be kendheid in den vreemde dan in zijn moederland. brug, elk produkt moet noodzakelij- Handel en het Verbond der Belgische kerwijs aan een stel blijvende criteria Nijverheid. «et onlangs geopend „Design Centre" js tezelfder tijd een prestigezaak en van technische als van commerciële functionele, materiële, sociale, econo mische en esthetische aard. Al deze normen samen vormen het „program ma" van een produktie. De onderne ming kiest uit dit programma zekere normen en beklemtoont aldus bepaal de criteria terwijl ze andere verwaar loost Uit deze keuze of analyse die gevolgd wordt door een synthese en tenslotte door de vormgeving wordt het nieuwe industriële produkt gebo ren. een voorlichtingsdienst voor buitenland se kopers: het behoort tot zijn taak het economisch gelaat van België, dat vaak al te zuiver ambachtelijk(kant, kristal) of toeristisch bekeken wordt, in den vreemde te doen kennen. Men mag niet vergeten dat faam moet worden verkocht": zo prijst men het Zwitserse precisiewerk, de Fran se smaak, de zonnige levensblijheid van Italië, de sobere sierlijkheid in de Zweedse meubelen. Maar wat is typisch Belgisch? Onze industrie heeft geen „gelaat". fiLbASlaAn twee insteUin®en die haar Anderdeels verzamelt het „Design Cen- tre" van elk tentoongesteld produkt een zo volledig mogelijke documen- Waaraan was dit toe te schrijven? Waarschijnlijk aan verscheidene fac toren: de inwerking van een groots verleden, een vastgeankerd traditiona lisme, een zin voor barokke weelde hebben de verspreiding van een mo derne stijl tegengewerkt terwijl ander deels de industriële produktie, met vooral de halffabrikaten alleen kwali teitsgaranties op het oog had zonder zich veel te bekommeren om vorm- onderzoek, in het buitenland tot be langrijke industriële scheppingen hebben geleid. DE INRICHTERS hebben hun voor deel gedaan met de eerste ervarin gen. In 't begin werden de kunstwerken op het tv-scherm voorgesteld door ge legenheidscommentators De resulta ten waren niet onverdeeld gunstig Daarom werd, met goed gevolg, uitge- Het ™,Ki-Tast cPmmeBtator. Thans is men er toe gekomen de pro- net Vlaamse publiek raakte met hem duktiemethoden volledig te vernieu wen en de produkten opnieuw in al hun aspecten na te gaan. Of het nu JAMES ENSOR gaat om een koffiemolen of een draai- ,,De intrige" (Kon. Museum voor Schone KunstenAntwerpen). propageren: Het Instituut v. Industriële Vorm geving dat zich vooral bezighoudt met de studie en de propaganda en hetwelk beschikt over een zeer ruim documentatiecentrum; het In stituut richt werkgroepen in, orga niseert voordrachten, verstrekt raad en voorlichting, geeft een bul letin uit en werkt samen met na tionale instellingen op economisch, cultureel en sociaal gebied Het stelt zich ten doel de „Industrial Design" als produktiemethode te be vorderen. Het „Design Centre" is daaren tegen vooral op praktische leest ge schoeid: in zijn doorlopende ten toonstelling worden de meest op merkelijke Belgisch-Luxemburgse nijverheidsprodukten die beantwoor den aan de gestelde design-normen, aan het publiek voorgesteld. [N NEDERLAND en dan speciaal in L de Randstad leeft nogal hardnekkig de veronderstelling, dat Vlaanderen op cultureel gebied niet met de tijd mee gaat. Wij hebben ter gelegenheid van de boekenweek er al eens eerder op gewe zen, dat voor wat de literatuur betreft, dit zeker niet het geval is. Vlaanderen is zijn provincialisme van voor de twee de wereldoorlog al lang te boven en het heimwee, dat zelfs de politiek van toen beheerste, heeft plaats gemaakt voor op de toekomst gerichte gedachten. Dat heimwee was annex aan een romanti sche periode, die de wereld voorgoed heeft afgesloten. Ook Vlaanderen. Jonge schrijvers bewijzen dat. Ook Vlaanderen heeft zijn angry young men, van wie Hugo Claus als de koploper moet wor den beschouwd. De literatuur heeft zich losgemaakt van het streek-eigene, het folkloristische zouden we willen zeggen. Zij heeft zich weten te ontworstelen aan diverse patronage-invloeden, de blik is meer mondiaal gericht. We zouden hetzelfde kunnen zeggen van de muziek. Ook hier is een kentering aan de gang, die de Vlaamse muziek meer toegankelijk maakt voor een an der dan alleen het eigen publiek. En ook hier geldt, dat men in Nederland van deze kentering onvoldoende of in het geheel geen kennis neemt. Misschien is de muzikale onbekend heid met Vlaanderen in Nederland groter dan de literaire. Vlaanderen associeert men gemakkelijk met opera's en verder reikt de kennis niet. Dat di verse grotere en kleinere plaatsen thans over koren beschikken met een eigen tijds repertoire van eigen toonkunste naars, is echter al een aanwijzing, dat het Vlaamse land bezig is een andere toon aan te slaan. Wie bovendien het opera-repertoire van na de oorlog aan een beschouwing onderwerpt, zal tot eenzelfde conclusie komen. Hoevelen in Nederland kennen de opera De grote verzoeking van de H. Antonius? De titel doet inderdaad eerder denken aan een verhaal van Felix Timmermans dan aan een modern muziekwerk. Maar deze verzoeking is een stuk puur mo derne muziek, terwijl ook het onder werp van dusdanige conceptie is, dat van het vroegere „gezapige" niets meer over is. Louis de Meester componeerde dit -werk, dat niets meer te maken heeft met de vroegere plattelandslyriek. Mare Liebrecht, verbonden aan de Belgische televisie, regisseerde de opera en hij verhief haar ver boven het folkloristi sche niveau. Hetzelfde deed hij met de opera De antikwaar van Jef Claes. Het feit, dat directeur Maurice Huisman van de Brusselse Monnaie zijn schouwburg de naam Europera meegaf, is een ander bewijs, dat België nieuwe paden betre den heeft. De elektronische muziek wordt in België druk bestudeerd: men heeft daartoe uitstekend geoutilleerde laboratoria in Brussel en Gent. Ook een Festival van Vlaanderen wordt sinds enkele jaren gehouden. Deze summiere opsomming (zij is met tientallen andere voorbeelden te vergro ten) duidt erop, dat in Vlaanderen in artistiek opzicht een geheel andere wind waait. "T\ES TE MEER is het daarom te be- treuren, dat er onvoldoende contact is tussen Vlaanderen en Nederland. On danks een cultureel akkoord dat weder zijdse uitwisseling bepleit, komt men niet verder dan incidentele contacten. En wat zou in deze wereld, die van alle kanten meer en meer naar elkaar toe groeit, meer voor de hand liggen, dan dat Vlaanderen en Nederland tot ruim contact en even ruime uitwisseling kwa men? Deze contacten kunnen voor beide partijen belangrijk zijn en naar wij vast geloven, zouden zij van Vlaamse zijde zeer op prijs worden gesteld en we ne men aan dat van Nederlandse kant evenmin moeilijkheden zullen worden gemaakt. Het gaat er alleen om initia tief te nemen. Wie bindt deze kat de bel aan? Het is eigenlijk te dwaas, dat in deze tijd, waarin de landen steeds meer op elkaar aangewezen raken, twee broe dervolken naast elkander leven zonder voldoende contact. Terwijl uitwisseling van cultuur een prachtige bijdrage zou kunnen leveren tot de verbroedering, waar de hele westelijke wereld zich (noodgedwongen) op richt. kwesties die nochtans, door voortgezet in Belgie wordt het Centrum gepatro- nilHPrTOAL' m lint hllWnnlnnJ 4n4 li« - neerd door de Belgische Dienst vöor Buitenlandse Handel. Het is gelegen in de Ravensteingalerij 51 in het hart je van een Brusselse handelswijk (gro te banken, Congressenpaleis, Grote Markt, enz) tussen het Centraal Sta tion, de Air-Terminus Sabena en het Paleis voor Schone Kunsten, naast de Belgische Dienst voor Buitenlandse tatie in verschillende talen. Door de aanbieding van de beste Belgische pro dukten oefent het centrum een grote aantrekkingskracht uit niet alleen op de buitenlanse kopers maar evenzeer op de Belgische verbruikers. Mevrouw J. des Cressonnières, direc trice-beheerster van het nieuwe „De sign Centre" heeft ons hartelijk ver welkomd in de tentoonstellingszaal die smaakvol ingericht werd door een ploeg van 5 binnenhuisarchitecten en designers. Bij onze rondgang gaf zij ons uitleg over de meer dan 100 ver schillende tentoongestelde produkten: van werktuigmachines tot huishoude lijke apparaten, van meubilering en bekledingsweefsels tot precisie-instru- menten, hefwerktuigen en vervoermid delen, van porselein, glas keramiek tot elektrische apparatuur. Zij wees er op dat elke moderne conceptie het resul taat is van een geduldig en intelligent zoeken en legde de nadruk op de criteria, die de keuze van de tentoon gestelde produkten bepalen: aanpas sing van een voorwerp aan zijn be stemming, verhoogde kwaliteit en tech nische degelijkheid, besparing in de fabricage, vindingrijkheid in de uit werking, eenvoud en harmonie in lij nen, volumes en kleuren. De in de Ravensteingalerij tentoonge stelde produkten beantwoorden niet noodzakelijkerwijs aan al deze normen. Bepaalde voorwerpen werden gekozen omdat zij een stap in de goe de richting betekenen, andere omdat zij getuigen van een zoeken naar een verstandige vormgeving en nog andere omdat zij een „sociale realisatie" zijn, anders gezegd: eenvoudig, doeltref fend tegen een zeer schappelijke prijs. Slechts enkele voorwerpen en machines mogen beschouwd worden als „design- produkten": een prettige en praktische draaibank die in de sector der werk tuigmachines zeer sterk opgemerkt werd, 'n snel in alle richtingen verstel bare dactylostoel die tegen uiterst lage prijs verkocht wordt, een sobere maar vernuftige met smeltstoppen voorziene contactdoos die met haar speciaal deksel harmonieus in het ge bouw aangebracht kan worden, een sierlijk plastic vuilnisbakje, waarin de designer handvat en pedaal tot 'n ele ment samensmolt en aldus geheel tot drie delen terugbracht (bakje, hand vat-pedaal en deksel), wat dan ook een gunstige weerslag had op de kost prijs. Elk produkt heeft dus zijn eigen ge schiedenis en het „gelaat" van de Belgische industrie, zoals het kan op gemaakt worden uit dit ensemble van realisaties, doet fris en boeiend aan. Een in België vervaardigd kristal len stel op de permanente exposi tie in Brussel van het Design Centre ITóór Gerrit Krol vijftien verhalen in de bundel „Kwartslag" verzamel de, had hij al in enkele tijdschriften, zoals Hollands Weekblad, Hollands Maandblad, Barbarber, Elseviers Weekblad en Tirade, gepubliceerd. Bovendien is hij de schrijver van een korte roman „De rokken van Joy Scheepmaker", waarmee hij debu teerde. Slechts in de avonduren houdt hij zich bezig met schrijven, evenals met de studie van de logika. Van beroep is hij programmeur van een elektronische re kenmachine. Hij is begiftigd met een rijke fantasie, die hem in staat stelt het leven van een andere kant te bezien dan we gewoon zijn te doen. We zien het slechts van de voorkant. Krol draait alles een „kwart slag" om en aanschouwt dan de wereld onder een geheel ander aspect. In zijn verhaal „Kilroy was here" biedt hij de sleutel, die het mogelijk maakt, tot zijn gedachtengang door te dringen. We le zen daar: De voorkant. Hij ivist dat hij, om het leven te begrijpen, aan de achterkant moest zijn. Dat deze vaak verboden was, dat had er mee te maken, maar het ivas vooral steeds weer de ontdekking dat de wereld daarals de keerzij de van een ansichtkaart, wit was, leeg en ongerept, en dat deed hem dan slikken van ontroeringDat hij ergens stond. En dat niemand voor hem daar eerder was ge weest. Het originele procédé levert won derlijke resultaten op. De personen, die hij beschrijft, zijn niet bepaald gek, maar doen toch wel raar. Het zijn men sen, die op een of andere manier uit de toon vallen. In het éérste verhaal zijn het een vrouw en twee mannen, die een woonwagen bewonen; in „De -meester-' springer" is het een echtgenoot, die zijn twee kamers plotseling in een gym nastieklokaal kan omtoveren; enz. jLTOEWEL UIT alle verhalen blijkt, dat -1-1- het leven meer dan een kant heeft lijken er geen op elkaar. De schrijver heeft kans gezien de meest uiteenlopen de thema's als stof voor een vertelling te nemen. Zo speelt „Achilles en de schildpad" b.v. in de Griekse oudheid. Een geheel andere kennis van zaken spreidt hij ten toon in „Het geval Hen- drix", waarin de sfeer van een kazerne zeer goed getroffen is, terwijl aan dit verhaal ook de spanning niet ontbreekt. In „Geukie" schildert hij het wonderlijk einde van een voetballersloopbaan. Hij weet ook te ontroeren, zoals in „De jonge Texier". Zijn gevoel voor humor komt o.a. goed tot uiting in „Pinkste ren". Daar komt nog bij, dat Gerrit Krol een zeer verzorgd proza schrijft met veel aandacht voor details, dié ogen schijnlijk overbodig zijn, maar in wer kelijkheid niet gemist kunnen worden. Door zich de vermenging van realiteit en fantasie tot opgave te stellen heelt hij het zich niet gemakkelijk gemaakt. We vragen ons af of hij in de toekomst nog nieuwe situaties zal kunnen beden ken, of dat hij op een'ander genre zal overstappen. Hoe het ook zij: hij bezit voldoende kwaliteiten om tot werk van groter formaat te kunnen komen. „Kwartslag" verscheen als Reuzensa lamander 33 bij Em. Querido's Uitge verij N.V. te Amsterdam. Titel en mo tief vindt men in het motto draaide de wereld zich een kwartslag om", dat ontleend is aan H. Marsman. Het omslag bevat een toepasselijke tekening van Co Westerik en een portret van de auteur. WILLEM v. d. VELDEN 1 r*E VLAAMSE uitgeverij Desclée V Brouwer heeft in haar reeks oorspro. kelijke romans: Korenaren, het roma' debuut van de jonge Nederlandse dicL teres Fem Rutke, uitgegeven: Daklo» Worden. Zy is de eerste Noordnedei landse, waarvan werk in deze reeks i opgenomen, naast dat van Gerard WaT schap, André Demedts, Bernard Kern Anne Dellart, en anderen. De naam Fe Rutke hebben we al meerdere mab kunnen ontmoeten in literaire tydschri ten als Roeping/Raam. De Nieuwe Ster Dietsche Warande en Belfort, en Pc dium. Haar gedichten trokken sterk d aandacht door hun grote zeggingskracT en diepgang. Meerdere malen werde dialoogjes van Fem Rutke uitgezonde. door de radio. vifANNEER we een letterkundig wer aangeboden krijgen, worden we ver het probleem geplaatst, hoe dit literal' werk te benaderen. We kunnen meerde re sleutels in de hand nemen om he werk voor ons te openen. Men kan zin onder meer bedienen van de sleutels persoon en milieu, plaats en tijd. In dit romandebuut speelt de eerste categorie een voorname rol. Jeffie Valk, een jon ge dichteres, de hoofdpersoon uit dit boek, ziet zich geplaatst tegenover drie personen of persoonsgroepen, waar zij op een of andere wijze mee moet afreke nen. Al tamelijk gauw, na een paar nachten, rekent Jeffie af met de onder wereldschilder André van der Goes. Van geborgenheid is geen sprake meer; de liefdesontmoeting strandt. Ook het zoldermilicu van artiesten en pseudo-artiesten (is dit de tekening van het kunstenaarsmidden, waarin Fem Rutke in Amsterdam enige tijd leefde? biedt geen „onderdak". Bij deze „rede loos neergelaten groep parachutisten" ondergaat Jeffie een bierdoop, een fes tijn dat naar mijn mening ietwat te uit voerig beschreven is. Vreemd en tra gisch is de derde ontmoeting, die van Jeffie met Anne van der Berg, een lichamelijk onaantrekkelijk meisje. Ook nu krijgt Jeffie weer geen „dak boven haar hoofd". Na allerlei avonturen is Jeffie dus totaal dakloos in deze wereld van werkelijkheid. Niets en niemand bie den een oplossing, zelfs geen God, „die ik nog niet wens te kennen, zolang ik Hem niet in Zijn schepsels begrijp". jpjAKLOOS WORDEN, geschreven onder het motto: met geheel uw hart. is het eerste deel van een trilogie. Met be langstelling mogen we uitzien naar het vervolg van dit geslaagd debuut. Fem Rutke heeft met Dakloos Worden be wezen, dat ze naast het scheppen van poëzie, ook proza kan schrijven. Een niet altijd samengaande combinatie. JAN DE RIDDER UTRECHT In het Utrechts Centraal Museum is vrijdag een tentoonstelling geopend van tekeningen der drie zit tingen van het Vaticaans Concilie. De tekeningen zijn vervaardigd door Fre- derik Franck, een Nederlander van origine (hij werd in Maastricht gebo ren), die het Amerikaans staatsburger schap bezit. De tentoonstelling is uit meer dan hon derd tekeningen samengesteld. Franck is in het dagelijks leven arts. Behalve tekenaar is hij schilder en schrijver. Hij was geruime tijd medewerker van Albert Schweitzer in Lambarene. Hij toog geestdriftig naar Rome toen hij in okt. '62 paus Joannes' openingsrede had beluisterd. Later keerde hij naar Rome terug om de begrafenis van paus Joannes bij te wonen. Ook van deze ge beurtenis maakte hij tekeningen, die op de expositie in Utrecht te zien zijn even als enkele tekeningen van het conclaaf. De tentoonsteling „Tekeningen van het concilie' heeft de ronde gedaan langs een serie Amerikaanse musea en was ook in Rome te zien. Prof. dr. P. J. Maan, pastoor van de oud-katholieke parochie van St.-Gertru- dis in Utrecht, verrichtte de opening in tegenwoordigheid van kardinaal Al- frink, mgr. Rinkel, de aartsbisschop van Utrecht van de oud-katholieke kerk en de Franse ambassadeur in ons land, le comte De Crouy-Chanel. De tentoonstelling duurt tot en met 14 februari.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1965 | | pagina 7