eer
M i HERMAN
HEIJERMANS,
titanenworsteling met de taal
ifii.
in
Nukkige lieden
het Parijse verkeer
Het wonder van de hoornvliestransplantatie
DUET
Romeinen
wélen het!
ileider
ND) N.V.
OUDING
akers
Breda
Vechtend voor
zijn werk
]VYLOISTS
20
LBURG N.Y.
.V.
ordiger
DLS
idse
rdiger
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 16 JANUARI 1965
21
Expositie in toneelmuseum
I" i
'Ié
"v
/..At,
Elf pseudoniemen
Automobilisten
op de vuist
met gratis
waarde zegels
van 15 en 25 ct.
VOOR BABY'S HUIDJE
Routine
Indicaties
hnisch
bedrijf
nische staf een
an minimum 3 jaar
leiding geven bij de
krachtinstallaties,
ig is een vereiste.
gaarne ingewacht
BT bij de afdeling
r, Willingestraat 2.
arlem, Heerlen,
ién der grootste Ameri-
risch gereedschap, vraagt
ling:
au en studerend voor
en. Enige kennis van
trekt tot aanbeveling.
verder te ontwikkelen in
istratle in ons internatio-
erden gaarne fegemoet-
Fdeling Personeelszaken,
(01600) 24511.
voor onze afdeling
jjkdiploma Boekhou-
:ij die het U L.O.-
zij voldoen aan de
Jamin N.V., Afd. Per-
)osterhout.
n voor het noor-
ig
a ring
van Grafische
woonachtig zijn.
an 30 jaren.
produkten kan
boden.
t recente pas-
fabrieken, Afd.
65. Breda.
lelgië
elgische zeden en gewoon-
ker. die niet bang is veel
taat moet zijn zich goed te
le bevolking. Kortom een
in zijn diepste wezen over-
i graag tekenen of schilde-
'eggelegd.
te bezitten. Het spreekt
dat hij deze man is, nave-
ernationaal Rogier Center
Om aan geld te komen schreef
hij in zijn levensavond nog de
feuilleton ..Moord in de trein"
voor Het Leven. Deze foto van
hemzelf kwam er als illustratie
hij.
(Van onze correspondent)
AMSTERDAM - In 1888 kon men op de afdeling luxe-koperwerk in
de Magazijnen van Speciale en Huishoudelijke Artikelen der Gebrs.
Heijermans voor 31 gulden 60 een Cadogan-koffieketel kopen, „zeer
rijk en eenvoudig". Van de Brighton-theeketel, die 12 gulden 90 kostte,
zei de krullige folder: „deze is buitengewoon smaakvol en artistiek
terwijl bij de Queen Bess-theeketel (33 gulden) werd uitgeroepen:
„deze theeketel is bewonderenswaardig kunstvol afgewerkt".
Dit was de eerste proza-proeve van Her
man Heijermans, die in gedrukte vorm het
licht zag. Hij had al een faillissement als
lompenhandelaar achter de rug en probeer
de het nu met huisraad evenmin succes
vol. Maar daarnaast had hij in zijn vrije tijd
een tragedie geschreven, Don Gables ge
naamd, en hij scheen zeer gedecideerd te
voelen, dat hij het uiteindelijk in die rich
ting zou moeten zoeken. Op de Heijermans-
nxpositie, die ter viering van de honderdste
geboortedag van de schrijver in het Amster
damse Toneelmuseum te zien is, ligt ten
minste de volgende brief.
Aan mijn vader! Aan u, zorgzame, lieve
beste vader draag ik dit mijn eerste dicht
stuk op. 't Is niet veel, wat inhoud betreft,
dat weet ik zelf, maar het zij een voor
bode van andere, die dit overtreffen zul
len
Aan de ene kant de protserige folder
aan de andere kant die woorden (op een
lei neergeschreven, omdat een gezwel hem
het spreken belette) tegen de journalist Jo-
han Koning: „Welk toneelstuk ik zelf het
best geslaagd vind? Ik had nog geen goed
stuk geschreven; ik wilde er nu aan be
ginnen". Daartussen een leven, dat men nu
op de expositie ziet uitgekristalleerd in een
schat van foto's, knipsels, brieven, krabbels.
Een leven, waarin hij de belofte aan zijn
zorgzame, lieve, beste vader meer dan waar
maakte.
u jL
Geachte mevrouw. U is heden van
de repetitie van Op Hoop van Zegen
weggebleven en uw dochter gaf de
boodschap dat u niet kwam, omdat
het repeteren van Op Hoop van Ze
gen u te zenuwachtig maakte. Ik
begrijp volkomen, dat het repeteren
in dat stuk voor u geen aangename
taak is, maar dat is het voor nie
mand, die in dit stuk reeds zoveel
keer is opgetreden. V heeft daaren
boven genoeg verstand, om te weten
dat in het begin van het seizoen ou
de repertoire-stukken weer bezet
moeten worden. U wilt er zeker wel
voor zorgen, dat zich dat wegblijven
niet herhaalt. Ik mag met hoe
veel hoogachting en sympathie te
genover u staande moeilijk de
anarchie toelaten, die het gevolg is
van een dergelijk optreden".
Aan deze pagina aantekeningen voor Ora et Labora kan men zien, hoe
pijnlijk 'nauwkeurig Heijermans te werk ging en hoe gigantisch zijn wor
steling was met de stof.
Heijermans had de bijna maniakale neiging, alles te bewaren. Dank zij die eigen
schap kon de tentoonstelling, die straks ook door het land gaat reizen, worden wat
zij is: een levendige, boeiende schets van zijn veelzijdige persoonlijkheid, en van
zijn veelbewogen leven. Een makkelijk heer was hij zeker niet. Daarvan getuigt
bijvoorbbeeld deze brief aan Esther de Boer van Rijk, aan wier vertolking van
„Kniertje" het in niet geringe mate te danken moet zijn geweeest, dat „Op Hoop
van Zegen" toen al de 500-ste opvoering achter de rug had.
te zien. Manuscript na manuscript blijkt
een titanen-worsteling te zijn geweest
met de taal. Driftige doorhalingen, cor
recties, herschrijvingen, tot de pagina
bijna onleesbaar is geworden.
En nog lang niet altijd succes. Zijn
vrouw schrijft:
.Lieve vriend Leo. ZoaZs je aan de
aanhef ziet, zitten we in Londen en
je zult waarschijnlijk al weten
waarom, nu dan Ghetto is hier op
gevoerd. Helaas, was dat maar nooit
gebeurd. Stel je voor onze tegenslag
Wij dachten al zo mooi uit de zorg
te geraken en als eerlijke mensen
de schuldeisers, waaronder jij ook
de eer hebt te zijnallen te vol
doen, maar mis hoor. Es hat nich
sollen
En als er dan succes is, verleidt het
hem alleen maar tot een van zijn arse-
nicumbittere tirades. Hij schrijft:
Het verheugt me bijzonder, dat
De Meid het schijnt te doen. Men-
schen, het water teas ons reeds zoo
aan de lippen gekomen! Js het niet
afschuwelijkdat een auteur met
zo'n gezin van 't succes afhangt.
Hoe volkomen juist is het socialis
tisch inzicht in maatschappij en
verhoudingen
Hij heeft het niet gemakkelijk gehad,
maar hij heeft het zich dan ook niet
makkelijk gemaakt. Een pamflet toont,
dat dè burgemeester van Mechelen de
opvoering van „Het Zevende Gebod"
eens verboden heeft en dat er toen een
protestvergadering kwam, waarop „Her
man Heijermans heeft beloofd aan
wezig te zullen zijn om de hoogst ze
delijke strekking van zijn werk aan te
tonen en te verdedigen". In Leiden
wordt de opvoering van „Allerzielen'
verboden en prompt schrijft hij de één-
akter „Art. 188" over de eens-uur.
Wel schrapte hij, laat de expositie zien.
uit de monoloog van Rita over de Hei
land deze zin: „Zoals ie nu zijn ogen
gericht houdt op dat (wijst op de globe)
ziet ie een aarde met duizenden, dui
zenden kerken -- een miljoen kerken
misschien en zijn liefdeleer is een
klank geworden".
Hij vocht voor zijn werk. Wanneer de
Nederlandse Toneel Vereniging „De
Uitkomst" die slecht begrepen neo
romantische fantasie van het reper
toire wil halen, smeekt hij: „Zoo gij het
stuk laat schieten te Amsterdam zal bij
mij geen rancune bestaan, omdat ik den
strijd van de kas volkomen snap, maar gij
zult er spijt van hebben, omdat Uitkomst
eerst gaat beginnen. Ik ben mijnerzijds
bereid, de tantième aan u te schenken
vanaf heden, tot u tevreden is
Een veelschrijver... Hij is de enige re
dacteur van De Jonge Gids en schrijft
hem zelf vol onder elf pseudoniemen,
laat de expositie zien. Falkland je ver-
Een deel van de expositie bestaat uit
losse notities, die Heijermans-de-veel-
schrijver aan de lopende band maakte.
Deze bijvoorbeeld: „Het toneel is geen
leerschool, aangenomen. Maar moet het
niet opnieuw tot iets hogers". Hoe hij
dat hogere trachtte te bereiken, is ook
schijnt na Falklandje. Teleurstellingen
hier doet hem naar Berlijn gaan, waar
hij een hagel van sociale reportages op
het publiek doet neerregenen. Terugge
komen maakt hij de financiële ineenstor
ting mee van zijn N.V. Toneelvereniging.
Door zijn persoonlijke vermogen (naar
huidige maatstaf 150.000 gulden) op te
offeren voorkomt hij het schandelijkste,
wat hij zich in het leven voor kan stel
len: een faillissement. Is hij weer arm?
Geen nood. De expositie toont, hoe hij 'n
onuitputtelijke stroom feuilletons, arti
kelen. detectiveverhalen en romans levert
aan De Telegraaf, Het Leven, De Amster
dammer, Het Volk, Astra en De Oprech
te Haarlemsche Courant.
Dan komt zijn laatste geschrift eer
briefkaartje aan Frans Mynssen. „Voor
jou ben ik er altijd. Ai babbel ik weinig,
daar de ellende van de tong enz. De
toestand is pijnlijk enhetzelfde, al
trachten ze me te troosten". Het sluit
een vol, vruchtbaar leven het sluit
ook een piëteitvolle, zeer volledige ex
positie af.
(Advertentie)
Zekerheid met een OLVEH Perfecte Groeipolis.
'?t Jrttnpffeqe.
iiu jï. liiü allrS tifiTir.u:
r i nut ttm ui #tf tetrsltru Xofifutfet«*rUr'"
Heijermans' reportages waren al
even controversieel als zijn to
neelstukken. Deze spotprent toont,
hoe de medische wereld hem een
zame opsluiting in een krankzin
nigengesticht toewenst.
(Van onze Parijse correspondent)
Wat is er plotseling aan de hand
met de Franse en speciaal de Pa
rijse automobilisten? Heeft het
nerveuze verkeer ons zo te pakken
gekregen, dat wij onze handen
niet meer thuis kunnen houden?
Al jaren lang schelden wij elkaar
achter het stuur van onze wagens
uit voor alles wat mooi en lelijk is.
Er is zelfs een woordenboek ver
schenen met alle scheldwoorden in
alfabetische volgorde.
Zelfs zijn er Parijse automobilisten,
die in de wagen bordjes met scheldwoor
den bij zich hebben en die elkaar om
beurten laten zien, als zij voor een zie
kenhuis staan, waar geen lawaai mag
worden gemaakt In het voorbijgaan tik
ken wij met de vinger op het voorhoofd
om te beduiden, dat bij onze collega
achter het stuur een van de vijf op de
loop is. Dat is in Parijs allemaal heel
gewoon Maar elkaar afrossen, dat
kwam 'tot dusver nog niet voor. Twee
frappante voorbeelden uit de eerste da
gen van het nieuwe jaar.
Op 1 januari rijdt een Parijzenaar met
een Ford Anglia van Pigalle naar de
opera. In zijn wagen zitten drie vrien
den. Men rijdt door de Rue Blanche
en daar willen twee Spanjaarden, die
in de Franse bouwvakken werken, de
straat oversteken. Binnen of buiten het
spijkerpad, dat staat niet precies vast
maar dat doet er ook weinig toe, want
in Parijs is de voetganger heilig. De
twee Spanjaarden trekken zich schielijk
op het trottoir terug, want de Anglia
komt er met grote snelheid aan. Eén
der Spanjaarden tikt op zijn voorhoofd
en schreeuwt een paar scheldwoorden,
in het Frans of in het Spaans, dat staat
ook niet vast. ,,Dat laat je je toch niet
welgevallen?" zeggen de drie tot de be
stuurder van de Anglia Die bestuurder,
bang niet voor vol te worden aangezien,
springt bij het volgende rode stoplicht
zijn wagen uit, neemt een van de Span
jaarden te grazen en beukt hem zo
met het hoofd op de keiharde rand van
het trottoir, dat de man ernstig gewond
in het ziekenhuis ligt, waar de doktoren
een ogenblik bang zijn geweest voor zijn
leven. Bij het incident zijn zoveel ge
tuigen aanwezig, dat de politie de driftige
automobilist de boeien omdoet en hem
naar de gevangenis brengt. Daar zit hij
nu en herhaalt voortdurend dat hij geen
misdadiger is. Ja, ja, geen misdadiger,
maar waar bleven wij op de weg als
iedereen voor eigen rechter gaat spelen?
Volgend geval. Ook een western. Dit
maal niet meer in Parijs, maar in An-
goulême.
Een Parijse handelsreiziger wil bij
het station in Angoulême parkeren, maar
daar beduidt hem een agent, dat de
plaats gereserveerdis voor wagens van
de gemeente. De automobilist, razend
geworden, stapt uit en vloert met een
fikse slag de bedienaar der wet. Er
komt een tweede agent bij, maar ook
die gaat tegen de vlakte. Samen zijn
zij nog net niet zo groggy, of ze staan
op en gaan de driftkop te lijf. Ze bren
gen hem naar het commissariaat Daar
zit achter de balie een kalme brigadier,
die voor hij het weet door de automo
bilist wordt afgetuigd. De brigadier heeft
in zijn voordeel dat hij het in judo ver
gebracht heeft en ergo gaat. niet hij.
maar de automobilist op de mat. En' van
de mat de gevangenis in, waar hij tot
bedaren kan komen. Maar inmiddels
hebben de twee straatagenten toch zul
ke opstoppers gekregen, dat zij een week
lang geen dienst mogen doen Prettige
wacht!
spaar plezierig-met
(Advertentie)
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
(Van onze Romeinse correspondent
Jan Dijkgraaf)
Het staat als een paal boven water,
dat de Romeinen veel meer weten
dan u in het vaderland of ik hier in
Rome. Zij weten, dat prinses Beatrix
zich gaat verloven en zij vinden dat
een zaak, die al het andere in de
schaduw stelt. Waarom? Omdat alles
wat met koninklijk bloed te maken
heeft, de Romeinen mateloos inte
resseert. Italië is een republiek era
daar kan geen sterveling aan twij--.
felen. Maar de Italianen zijn daar
om nog geen republikeinen, die niets
met blauw bloed en met „royalty"
te maken willen hebben. Ma scher-
ziamo? Het tegendeel is waar.
De langzamerhand toch wel lich-l
telijk versleten hertog van Windsor-
en zijn gemalin kunnen rotsvast
rekenen op een ereplaats in de
kranten. En die zaak van het school
schrift van de kroonprins van En
geland nou, dat was nieuws. En dat-
de piepjonge koningin van Grieken
land in verwachting is, betekent
meer dat dat wat president Johnson
gisteren heeft gezegd of gedaan. En
de Skandinavische vorstenhuizen
zijn hier beslist meer populair dan.
in hun eigen landen. En de diverse
jachtpartijen in Nederland met al-
die fraaie namen en dure titels
interesseerden de massa in diepste'
wezen veel meer dan de ongelooflijke
gang van zaken rond de verkiezing
van een nieuwe president van de
republiek.
En onze prinses Beatrix is uitzon
derlijk populair in Italië. Zij weet
daar zelf waarschijnlijk niets van en
dat is misschien maar goed ook
Ik vat het even samen: Zij is
aldus de Italiaanse pers uiterst
onafhankelijk, altijd vrolijk en vol-'
komen non-conformiste ze doet
alleen maar wat ze zelf wil en is nu
opnieuw gaan studeren (sic).
Zé woont in een eigen kasteeltje'
waar ze geen gezeur aan haar hoofd
wenst. Om die reden trekt ze per
soonlijk elke avond de ophaalbrug
op en dat is, afgezien van de hele
rest, een indrukwekkende lichaams
oefening. Ze is dan verder voor nie
mand meer te bereikenbehalve n
tuurlijk per telefoon, maar aldus
een koelbloedige Italiaanse corres
pondent die laat ze rustig bellen„
zelfs als haar moeder haar nodig
heeft. Hoe de prinses kan weten, dat
de koningin aan de telefoon is, blijft
nog even een open vraag. Voorts,
rijdt zij graag te paard door haar
„landouwen", maar ze verkiest eigen-,
lijk de fiets, die nu eenmaal het
„nationale Nederlandse vervoermid
del" is.
Ze kwam na haar eind-examen
naar Rome en heeft daarmee elk.
Romeins hart voor altijd gewonnen.
Bovendien ivas zij het, die de plek
uitkoos voor de zomervïlla van de
koninklijke familie en daarmee heeft
ze elk Italiaans hart veroverd. Ze.
weigerde te trouwen met een prins
Borghese (ik citeer nog steeds de
pers) en'gaf derhalve blijk van een[
veelbelovende karaktervastheid..
Want wie iemand als een Borghese?
afwijst moet wel iets méér bezitten
dan alleen maar blauw of zelfs
azuur bloed.
7.0 kan ik nog wel doorgaan, maar
het heeft geen zin. De Romeinen
hebben uitgemaakt, dat nu het uur
-U is geslagen en dat prinses Bea
trix zich gaat verloven. En er zijn.
maar weinig zaken, die belangrijker
zijn.
Bij de kapper, in de „bar", onder'
vrienden krijg ik nu al sinds vele
dagen te horen, „Ah, jullie zult dus
binnenkort weer jullie grachten
verlichten, je klompen schuren, je
gouden gespen aangorden
Ik. weet van niets, maar de Ro
meinen weten het wel. En ze hebben
het in een paar duizend jaar „altijd
geweten". En ik geef het verder voor
tcat het tvaard is. Maar ik heb wel
geleerd, dat de mening en de ver
wachting van de Romeinen niet
moeten worden onderschat
(Bijzondere correspondentie)
GöTTINGEN Er zijn tien of
vijftien miljoen blinde mensen op
de wereld. Het nauwkeurige ge
tal is niet eens bekend. Bij velen
is de oorzaak van de blindheid:
vertroebeling van het hoornvlies
tengevolge van vroegere ziekten.
Dergelijke blindheid komt vooral
vaak in de onderontwikkelde lan
den voor. Door verwijdering van
het troebele hoornvlies en ver
vanging door helder hoornvlies
zou aan deze mensen het gezichts
vermogen teruggegeven kunnen
worden, want het binnenste van
het oog is echter meestal gezond.
Hoornvlies-overplanting is een
subtiele operatie.
Toch wordt zij tegenwoordig steeds
meer uitgevoerd. Professor dr. W. Hal
lermann. -directeur van de oogheelkun
dige kliniek van cie universiteit van
Göttingen is specialist in dergelijke ope
raties. Aan de hand van de door hem
tot du ver opgedane ervaringen oor
deelt hij gunstig over de mogelijkheden
van deze ingreep.
Al 150 jaar geleden werden in Duits
land en Amerika de eerste proeven met
hoornvliesoverplanting genomen. Re
sultaat bleef echter achterwege. Óf het
voor de transplantatie gebezigde dierlij
ke hoornvlies genas niet of het werd al
spoedig ook troebel. Behalve gebrekki
ge operatietechniek speelde daarbij, de
reactie van het organisme tégen
vreemd eiwit de voornaamste rol. In die
dagen was deze „immunologische" re
actie echter nog niet bekend. Ook proe
ven om door glas, kwarts of celluloid
het hoornvlies te vervangen, mislukten.
Deze vreemde stoffen werden door het
orgaan afgestoten.
Het eerste succes werd behaald in
1906. Toen plantte dr. Eduard Zirm,
oogarts in Olmütz bij een 45-jarige pa
tiënt wiens Hoornvlies door kalkspat-
ten was beschadigd en vertroebeld een
stuk hoornvlies in van een elfjarig kind.
welks oog dusdanig was gekwetst dal
het moest worden weggenomen. Dat was
het keerpunt in de hoornvlies-plastiek
Het overgeplante vlies genas, vergroei
de met het oog en bleef gedurende de
rest van het leven van de patiënt hel
der. Kennelijk moest men alleen men
selijk ihomoplastisch) hoornvlies ge
bruiken. Het opzienbarende succes van
dr. Zirm bracht professor dr. Elschnigg
de directeur van de oogheelkundige kli
niek van de Duitse universiteit in Praag
er toe. de methode te verbeteren Indi
catie en operatietechniek werden uitge-
werk,t' 2?eer ervaringen werden ver-
1830 had professor Elschnigg
al 174 gevallen geopereerd.
Ook in het buitenland ging men dit
procédé toepassen. In verschillende
oogheelkundige klinieken, in vele lan
den behoren dergelijke hoornvlies
overplantingen al tot de dagelijkse rou
tine-operaties. Filatow in Odessa be
gon het hoornvlies van doden over te
planten. Hij heeft al meer dan duizend
gevallen geopereerd. Dit procédé wordt
wanneer geen vers levend hoornvlies
uit operatief verwijderde ogen ter be
schikking staat, al veel toegepast Men
(ienke aan de hoornvlies-banken, waar
aan men zijn ogen kan vermaken, op
dat deze na overlijden kunnen worden
weggenomen.
Wordt het hoornvlies van doden bin
nen twee of drie weken na de dood ver
wijderd, dan leeft het nog. Het ver
toont cellenvermeerdering en stofwis
seling. Een dergelijk hoornvlies kan in
het geopereerde oog ingroeien. Profes
sor dr. Hallermann deelt mede. dat het
transplantaat in zijn belangrijkste be
standdelen behouden blijft. Alleen het
epitheel, de bovensrte laag wordt gelei
delijk door cellen van het oog der be
trokkene vervangen.
Minder gunstig zijn de resultaten met
overplanting van dierlijk hoornvlies;
iets dat thans weer wordt bestudeerd.
Diepkoeling of droging van het weef
sel doet de immunologische prikkel wel
verdwijnen omdat dan bepaalde eiwit
structuren veranderen. Dan heeft men
een geconserveerd „hoornvlies". Dit is
dar. geen levend weefsel en het oog
waarop dit vlies wordt aangebracht,
vervangt het geleidelijk door eigen
weefsel. Iets dat zeer langzaam gaat en
vaak mislukt.
De kansen op slagen hangen onder an
dere af van de omvang van de operatie
Kleinere hoornvlies-stukken genezen
sneller en groeien sneller in. Vaak be
hoeft immers alleen het hoornvlies voor
de pupil te worden vervangen. Dikwijls
is het ook al voldoende alleen de bui
tenste laag van het hoornvlies te ver
wijderen en door een transplantaat te
vervangen. In andere gevallen moet het
hoornvlies in zijn gehele dikte ten dele
of geheel worden verwijderd en ver
vangen Een dergelijke ingrijpende
overplanting vereist „autoplastiek", dat
wil zeggen, dat men het hoornvlies van
het andere oog van de patient moet ge
bruiken. wil men een goed genezings
proces en ingroeien bereiken. Deze mo
gelijkheid is bijvoorbeeld gegeven wan
neer het tweede oog wel een gezond
hoornvlies heeft maar doür andere ooi-
zaken blind is.
De meest veelvuldig voorkomende aan-
.eiding voor hoornvlies-overplanting ia
een optische dat wil zeggen, dat men
het gezichtsvermogen weer hersteld
door verwijdering en vervanging van de
roebele hoornvliesdelen. Meestal heefl
men dan te maken met vertroebeling
als overblijfsel van hoornvlies-ontste
king of andere kwalen. Er zijn echter
:ok nog andere aanleidingen voor deze
operatie.
Bijvoorbeeld wanneer een patiënt wel
iswaar nog kan zien maar een hardnek
kige of gevaarlijke kwaal van het hoorn-
vlies heeft bijvoorbeeld een gezwel.
Men spreekt dan van niet-optische in
dicatie.
Zware verbrandingen of beschadigin
gen van het oog door bijtende stoffen
maken voor herstel van oogleden en
binuwecisei vaaK ook hoornvlies-over-
pianung noodzakelijk. Tenslotte be
staat er oox nog een kosmetische indi
catie voor ue ingreep. Niet zeiden kan
men. zo zegt prol Hallermann, bij jon
ge vrouwen meer dankbaarheid oog-
slei. voor net verwijderen van een
kosmeusch opvallend euvel, dan voor
het nerstei van het gezichtsvermogen.
De techniek van deze operatie wordt
voortdurend verbeterd. De kansen op
slagen zijn dientengevolge ook steeds
groter geworden. Bij gunstig gelegen
gevallen kan men tegenwoordig de ope
ratie met zeer grote zekerheid en zeer
grote kans op slagen verrichten. Bij
een reeks van ziektebeelden echter wor
den ook de overgeplante vliezen weer
troebel. Men wijt dit aan ongunstige
stofwisseling. In dergelijke gevallen zou
een hoornvlies uit kunststof het ware
zijn, maar dit is een nog niet opgelost
probleem. De oogchirurg in Göttingen
hoopt en met hem vele collega's in bin
nen- en buitenland, dat men er binnen
afzienbare tijd in moge slagen een ge
schikte organische kunststof te ver
vaardigen.
