Spaanse arbeiders hebben
helemaal niets te zeggen
Nederlandse Polen
willen landgenoten
het leven redden
Morgen bij kerkdeuren de
MEMISA-jubileum-collecte
VAN SYMPATHIE KAN MEN NIET ETEN
Achtste van bevolking
is nog analfabeet
Seizoen in
pasteltint
Republiek
Vooruitgang
Analfabetisme
Toerisme
MEDISCHE MISSIE ACTIE BESTAAT 40 JAAR
Kolonel Komarof:
Russen bouwen
5-mans capsule
Vliegt Cubaan mee?
FASHIONWEEK
Vriendencomité in VS.
Veroordeelde van
elektrische
stoel redden
Felle brand in
Enschede
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 16 JANUARI
(Van onze correspondente)
MADRID De gebeurtenissen
op sociaal-politiek en economisch
gebied in Spanje in het jaar 1964,
welke by herhaling de wereld
opinie buiten Spanje levendig heb
ben beziggehouden, zijn het beste
bewijs ervan, dat in het huidige
Spanje elementen loskomen, die
op de duur tot wezenlijke veran
deringen in dc autoritaire struc
tuur van het land zullen moeten
leiden.
Wat het buitenland ongetwijfeld het
meest zal hebben geïntrigeerd zijn de
stakingen in Asturië die maar liefst 2,5
maand hebben geduurd. Deze stakin
gen immers, gevoerd zonder dat er een
machtige organisatie achter stond en
zonder voldoende geldmiddelen, zijn de
eerste uitingen van daadwerkelijk ver
zet geweest van arbeiders, die schop
pen tegen de ketenen waaraan zij nog
steeds liggen vastgeklonken en die zich
gaandeweg van de macht van de per
soonlijke daad bewust worden.
Dertigduizend mijnwerkers en arbei
ders uit de metaalindustrieën zijn al die
tijd werkloos geweest, strijdend voor
hun recht. Hoe meer zij uitgeput raak
ten door de honger, des te sterkere
weerstand boden zij aan het regime, dat
hen tegenover de schatrijke onderne
mingen niet in bescherming nam. Hun
enige steun was het medeleven van het
Spaanse volk en de sympathie van het
buitenland.
Reeds tijdens stakingen in 1963 had
den de mijnwerkers de regering hun
redelijke eisen voorgelegd: hogere lonen,
betere sociale voorzieningen, recht op
vakantie, eigen vakbonden. Een jaar la
ter kregen zij het antwoord, „dat hun
verzoek welwillend in overweging zou
worden genomen". Daarmee was voor
de regering de zaak afgelopen. Wie
daarna nog reclameerde of in staking
ging, was strafbaar. Hij kon er zelfs
van beschuldigd worden een spion in
buitenlandse dienst te zijn. Welbewust
van het gevaar dat zij liepen, gingen
de Asturianen echter toch tot de alge
mene staking over.
In veelvuldige verklaringen dienaan
gaande hebben de Spaanse bisschoppen
het minimum voor levensonderhoud op
180 peseta's per dag geschat. Maar het
door de regering erkende basisloon be
draagt slechts 60 peseta's per dag. De
prijzen van sommige levensmiddelen
stegen dit afgelopen jaar met 40 pro
cent, zodat geen arbeider van dit hon
gerloon een menswaardig bestaan kan
leiden. Men is dus genoodzaakt, na acht
uren bij een onderneming gewerkt te
hebben, nog een flink aantal uren el
ders te zwoegen om het dagelijks brood
te kunnen kopen. Daarom emigreerden
er ook in 1964 weer 100.000 werklustigen.
Bemerkenswaardig in het afgelopen
jaar was voorts dat vijftig falangisti-
sche, linksgeoriënteerde leidende figu
ren zich tot de Caudillo richtten met het
verzoek, van Spanje een presidentenre
publiek te maken. Zij voerden aan, dat
Spanje absoluut geen herstel van de
monarchie nodig heeft, en nog minder
een monarchie met aan het hoofd een
Borbon. De falange-gezinde hoofdre
dacteur van dagblad Pueblo Emilio
Romero, tevens toneel- en romanschrij
ver, heeft kortgeleden een boek gepubli
ceerd, getiteld: „Brieven aan een prins"
Het boek heeft deze maand de nationa
le letterkundige prijs „Francisco Fran
co'' verworven en is een grondige,
volledige studie van het „Spaanse pro
bleem". Romero geeft aan een even
tuele monarch de raad, hoe deze zich
zou moeten gedragen om over een land
als Spanje de scepter te kunnen zwaai
en. Men verstaat uit zijn bespiegelin
gen, dat generaal Franco van plan
schijnt te zijn in 1966 wanneer de
kroonprins 30 jaren wordt de macht
over te dragen aan Juan-Carlos de Bor-
bón kleinzoon van wijlen Alfons XIII.
De voor Nederland zo belangrijke epi
sode met als hoofdfiguren prinses Irene
en een van de talrijke Borbonse troon
pretendenten, heeft in Spanje nauwelijks
de aandacht getrokken. Hugo's kansen
zijn nihil, en zijn beste toekomstmoge
lijkheden liggen waarschijnlijk in de
functie van economisch adviseur bij een
Nederlandse onderneming.
gering erin geslaagd, een sfeer van
sociale vooruitgang te scheppen,
zoals men die in Spanje tot nu toe
niet gekend had. Herhaaldelijk
wordt openlijk erkend, dat er op
sociaal gebied in den lande nog
heel wat te verbeteren valt, en dit
is op zichzelf al belangrijk.
De staat heeft zich in de laatste jaren
vooral erop toegelegd, een oplossing te
vinden voor de achterstand in de natio
nale economie volgens een „ontwikke
lingsplan". De voornaamste doeleinden
ervan zijn de landbouw, de industrie,
de serieproduktie en het opvangen van
de overtollige arbeidskrachten door de
zen elders te werk te stellen. Met ver
eende krachten is men bezig, het land
op Westeuropees niveau te brengen.
De „liberale" ministers als Ullastres.
Fraga Iribarne, Romeo Gurria López
Bravo, maken voortdurend studierei
zen door binnen- en buitenland. De vak
bondsraden stellen theoretische werk
schema's op. Het ontwikkelingsplan is
over 4 jaren uitgestreken: van 1964 tot
en met 1967. De uitvoer naar het bui
tenland neemt gestadig toe, al heeft
Spanje uiteraard een uitgesproken agra
risch exportpakket. Nederland impor
teerde in 1964 voor 125 miljoen gulden
uit Spanje, voornamelijk vruchten, al
coholische dranken, wol en ijzererts.
Spanje daarentegen betrok voor 170 mil
joen gulden van Nederland aan machi
nes, chemische produkten en rollend
materiaal voor spoor- en tramwegen.
De Spaanse minister, van economie zou
graag de im- en export nog meer acti
veren, maar Spanje moet zijn financiële
middelen vooral in de produktieve sfeer
aanwenden om de geplande expansie
van de staathuishouding te verwezenlij
ken. Bovendien is het gemiddeld inko
men per hoofd van de Spaanse bevol
king nog erg laag.
vloeibare bouwgrond of industrieterrein
met de aanleg van grootse stuwdammen
(het „plan Badajoz"), met het schep
pen van een nationale auto-industrie,
alsmede verscheidene elektro-chemische
fabrieken.
n„
Het allerbelangrijkste voor Spanjes
economie is echter het toerisme, dat in
1964 14 miljoen personen bedroeg, met
1 miljard aan deviezen. Voor het vol
gend jaar verwacht men 19 miljoen bui
tenlanders, die een 1,4 miljard dollar
aan deviezen zullen achterlaten.
Een negatief punt is de emigra
tie van in het totaal 2 miljoen
Spanjaarden die in den vreemde
werkzaam zijn. Weliswaar maken
zij jaarlijks 200 miljoen dollar aan
spaargeld naar hun families over
hetgeen de economie weer ten goe
de komt. Met het toerisme en de
geëmigreerde arbeiders dekt Span
je dus het tekort van zijn handels
balans. De regering heeft echter
wel ingezien, dat men niet uitslui
tend van deze „goudmijn" kan blij
ven leven. Zij stelt daarom alles
in het werk om de industrie ver
der te bevorderen en het particu
lier initiatief aan te moedigen.
Afgezien van het stakingspro
bleem, dat zeker in 1965 zich wéér
voor zal doen, is de huidige re-
Op onderwijsgebied wil men zo spoe
dig mogelijk het analfabetisme uitroei
en. Het ministerie van onderwijs orga
niseerde landelijke campagnes met stu
denten als vrijwillige schoolmeesters, dit
met groot succes. Officieel is 12 pro
cent der bevolking nog analfabeet, maar
Het gaat er Spaans aan toe. Een fo
to in de „Irenetyd". Alles bijeen viel
de Spaanse belangstelling voor deze
zaak echt wel mee.
in de provincie Jaén bijvoorbeeld be
draagt dit percentage 40 procent. Men
is van plan, in het komende jaar ook
een groter aantal studiebeurzen te ver
strekken, dan tot nu toe het geval was.
De woning- en hotelbouw neemt met
rasse sprongen toe. In 1963 wer
den 120.000 nieuwe huizen gebouwd en
in 1964 steeg dit aantal tot 150.000 nieu
we woningen. Wat de aanbouw van mo
derne hotels betreft slaat Spanje het
record van geheel Europa! Alleen al op
Mallorca staan 1000 nieuwe hotels en
herbergen. De staat schenkt 30.000 pese
ta's (f 1750,-) per nieuwe woning ter
wijl de spaarbanken leningen tegen la
ge rentevoet moeten mogelijk maken.
Voor de agrarische problemen daaren
tegen is de oplossing niet zo eenvoudig.
Men heeft er te strijden tegen het inge
wortelde feodale stelsel: een kleine
groep senorito's, die enorme landerijen,
paarden- en stierenfokkerijen of gebou
wen bezitten en die een eerlijke ver
deling van de agrarische rijkdom be
moeilijken. Alleen in de provincie Se-
villa bestaan er 56 onmetelijke landgoe
deren bestemd voor de stieren (dit 3aar
werden er 6000 in corrida's gedood),
terwijl 300.000 landarbeiders er geen vast
werk kunnen vinden.
In het afgelopen jaar is de Franco
regering voortgegaan met het omzetten
van onvruchtbare bergterreinen m be-
(Van onze verslaggever)
HOENSBROEIv Nog altyd bouwen
de gepensioneerde mijnwerkers A. Perc-
zak en M. Sadowski aan de brug van lief
de die z(j hebben geslagen tussen ons
land en hun voormalig vaderland.
Met hun prachtig werk zijn zij in 1959
begonnen, na een dringend verzoek van
kardinaal Wyszynski. Sindsdien mochten,
dankzij de offervaardigheid van velen in
ons land. Polen zowel als niet-Polen, gro
te zendingen geneesmiddelen naar Polen
overmaken, die daar óf niet te koop zijn,
óf zo duur, dat de Polen ze normaal niet
kopen kunnen.
Tientallen mensen werd daardoor het
leven gereed, van honderden anderen
werd de genezing bespoedigd. Hun werk
vond ook waardering bij Het Nederland-
sche Roode Kruis en bij vooraanstaande
katholieke instellingen in den lande, die
beide mannen financieel niet alleen lie
ten staan. Grote pharmaceutische fabrie
ken aan deze en gene zijde van de grens
zonden gratis geneesmiddelen en prepa
raten. Ook een groot aantal Nederlandse
apothekers springt beide mannen bij. In
1964 konden zij 1096 pakken en pakjes
met geneesmiddelen naar Polen zenden,
waarvan er 373 gratis waren ontvangen.
De frest werd gefinancierd uit de bijdra
ge?» die uit alle delen van ons land wer
den ontvangen. De financiering van de
overige 723 verzendingen kon echter niet
volledig uit de aanwezige middelen wor
den verricht: weer eens kwam de bodem
van de kas open te liggen. Maar de he
ren Perczak en Sadowski hopen dat het
CAIRO De piloot van het Russische
ruimteschip „Wosjkod", kolonel Komarof,
heeft in een lezing voor de Cubaanse
academie van wetenschappen verklaard
dat in de toekomst een Russisch ruimte
schip met vijf man aan boord zal worden
gelanceerd, terwijl een van de vijf be
manningsleden vermoedelijk een Cubaan
zal zijn. Dit is meegedeeld door het Egyp
tische persbureau voor het Midden-Oos
ten, MENA.
In het bericht werd geen melding ge
maakt wanneer een dergelijke ruimte-
vlucht zou worden ondernomen.
door hen gebouwd thuisfront zal blijven
doorgaan met het zenden van geld, waar
toe zij een nieuwe actie zijn begonnen.
Intussen is er weer een brief binnenge
komen van een Poolse vader, wiens ze
venjarig zoontje lijdt aan een levensge
vaarlijke bloedziekte. Uit verklaringen
van de behandelende geneesheer is
Perczak en Sadowski gebleken dat de
ouders overal in Polen geprobeerd heb
ben het voor de jongen benodigde Ameri
kaanse preparaat te verkrijgen, maar te
vergeefs
Hun pastoor heeft nu een beroep op de
stichting Hulpverlening Aan Zieken In
Polen, waarvan Perczak voorzitter en
Sadowski penningmeester is, krachtig on
derschreven met de behandelende ge
neesheer: „Help het leven van de jongen
redden."
Daarbij komt dat de ouders arme men
sen zijn, die het voor het preparaat beno
digde geld (ƒ370.-) onmogelijk kunnen
opbrengen. Bovendien is wellicht een
tweede en een derde zending nodig. Va
der en moeder Gregorkiewicz uit Gdansk
(het voormalige Danzig) wachten nu met
spanning op een levensteken uit Hoens-
broek, waar de stichting van Perczak en
Sadowski is gevestigd. Moet het kind dan
toch sterven? Of
Weer vertrouwen Perczak en Sadowski
op de mensen die in het verleden hun
stichting ten bate van de Poolse zieken
al vaker en zo edelmoedig zijn bijge
sprongen. Wacht niet lang en stort uw
gave op het gironummer 984631 van de
stichting Hulpverlening aan zieken in
Polen. Zet op het strookje: „Voor de
Poolse jongen1'.
(Van onze moderedactrice)
AMSTERDAM Wat wordt mode de
ze zomer? Al moet Parijs eind dezer
maand nog aan het woord komen, door
de Nederlandse confectie-industrie zyn
de beslissingen al genomen. In het kader
van de halfjaarlijkse Fashionweek wer
den te Amsterdam 130 modelen, die door
de modemagazijnen zijn ingekocht, ge
toond.
Wat wij in Amsterdam voor u bekeken
is binnenkort in alle winkels, en laten we
hopen, ook op straat, te zien. Want wij
kregen sterk de indruk, dat de Neder
landse confectie zelden zo modieus, zo
verzorgd en tegelijkertijd zo redelijk ge
prijsd uit de bus is gekomen.
Wat u kunt verwachten:
Veel pakjes en mantels in chanel-stijl.
Van de losgeweven stoffen in pastelkleu
ren zijn modellen gemaakt met veel klep
jes, biezen en bolknopen. Bij de tailleurs
horen blouses met strikken. De prijzen
van de pakjes blijven meestal beneden
de 100 gulden. Ook belangrijk deze zo
mer: pastelkleurige mantels in sluike mo
dellen, waarbij klepjes en brede revers of
wijkende kragen de lijn bepalen. De stof
fen zijn zelden glad: whipcord, losse
bouclés en andere gestructureerde stoffen,
voeren de boventoon.
Het nieuwe, dat u vorig jaar gekocht
hebt, kan nog best mee als het gaat over
bedrukte linnen jurkjes, cashmir dessins
en camelstoffen en ook marine-met-wit,
eeuwig jeugdig en fris, krijgt alle kans.
Er zijn mantels met pique revers, jurkjes
met jabots, pakjes in blauw-witte streep
jes. Ook zwart-wit doet een goede gooi
naar populariteit.
Een hoofdstuk apart is de regenkleding
die ook, vooral in pasteltinten, en dan nog
voornamelijk in camelkleurig en grijs
beige, roze en lichtblauw, werd aange
kondigd.
Wat mantelpakjes aangaat: het in
Frankrijk razend modieuze heupjasje is
ook door de Nederlandse confectie uitge
bracht. Profiteer ervan, het is nieuw en
zm vast en zeker hoogst modieus worden.
Zo n pakje met plooi- of rechte rok in
leuke ruiten zal rond 75 gulden kosten.
Een compliment voor de Nederlandse
confectie, ook een compliment voor het
publiek! Want, zo werd gezegd, de da
mesmode brengt wat het publiek vraagt;
dat wordt tevoren uitgedokterd.
CHICAGO Nu het hooggerechtshof van
de Amerikaanse staat Illinois heeft be
vonden, dat de 40-jarige Bill Wi-
thersppon een eerlijk proces heeft ge
had, zal hy met de dood in de elektri
sche stoel moeten boeten voor de
moord, die hij heeft begaan op Mitchell
Stone, een politieagent uit Chicago.
Vrienden van Withersppon hebben nu een
actie ondernomen om te voorkomen dat
deze man, die op 22 april 1960 ter dood
werd veroordeeld, geëxecuteerd wordt.
Voorgegaan door de oprichter van het
„citizens committee for Bill Whi-
thersppon", Julius L. Echles, doen ze
een beroep op iedereen om brieven te
sturen aan de gouverneur van Illinois,
Otto Kerner in Springfield, om het le
ven van de terdoodveroordeelde te spa
ren.
Het comité wijst erop, dat Withersppon
zich in de gevangenis heeft ontpopt als
een auteur van boeken, korte verhalen
en artikelen, en als steun en toeverlaat
van zieke medegevangenen. „Is het do
den van deze waardevolle mens de eni
ge manier waarop de gemeenschap zijn
scheppingsdrang en intelligentie weet
te waarderen? En is het op wettige wij
ze doden logisch als vergelding voor
onwettig doden?" vraagt Echles zich af.
(Van één onzer redacteuren)
BREDA Morgen wordt weer de
Dit melaatse jongetje kon nog .iaarUikse collecte van de Medische MIS-
op tijd geholpen wordenR*e Actie, MEMISA, gehouden. Het zal
een jubileumcollecte worden, want de
MEMISA bestaat binnenkort 40 jaar. De
medische nood in de ontwikkelingslan
den is erg groot. Vooral in gebieden die
pas onafhankelijk zijn geworden staan
de missionarissen voor schier onoplos
bare problemen, want van regeringszij
de worden bijna geen voorzieningen
meer getroffen. De buitenlandse artsen
zjjn vertrokken. Medicamenten en in
strumenten zijn er niet meer, omdat de
voorraden zijn uitgeput.
Wij hebben enkele noodkreten verza
meld uit recente brieven van zusters en
missionarissen ergens in de rimboe:
„Kunt U zes paar rubber handschoe
nen sturen, graag met spoed en per
vliegtuig, want men woelt met blote han
den in de lichamen", (uit Kongo)
„Ik weet niet of ik het reeds gezegd
heb, maar buiten de gewone tropische
ziekten, hebben wij hier veel melaatsen
en blinden. Alleen al in onze parochie
zijn meer dan 5.000 melaatsen. Meer dan
twee-derde kan niet werken. De oog
ziekte die hier heerst maakt velen blind,
(uit Opper Volta)
„Mijn arme parochie is één groot zie
kenhuis zonder de gemakken ervan",
(uit Brazilië)
„MEMISA. help ons aan melk en ba
byvoeding! Als hier de moeder van een
baby sterft, is het kind ook gedoemd
te sterven.» Melk is hier onbekend. Melk
in blik is te duur voor deze mensen",
(uit Opper Volta)
„Onze kraamkliniek is in nood. We
hebben houten bedden waar de witte
mieren in huizen en geen matrassen.
IJzeren bedden met matrassen zouden
een uitkomst zijn", (uit Tanganyika)
„Op het ogenblik heerst er een ver
schrikkelijke roodvonk-epidemie, dorp na
dorp wordt aangetast. We kunnen de
zieken niet meer herbergen en er is
geen vaccin meer. Gisteren stierven
hier dichtbij de Missie drie volwassenen.
Wij staan machteloos", (uit Kongo)
Toch heeft de MEMISA naast deze
aanvragen van missionarissen en zus-
Zo ziet een MEMISA-medicijn-
kist eruit.
ters nog andere grote projecten on
der handen. Ziekenhuizen en kraam
klinieken moeten worden gebouwd en
ingericht.
Vorig jaar is de MEMISA gestart
met een nieuwe actie: „Dokters uit
eigen land". Er studeren momenteel
vier studenten uit Afrika op kosten
van de MEMISA in Duitsland. Binnen
kort gaan twee studenten uit Flores
en een uit Timor naar Java, zodat in
de toekomst de ontwikkelingslanden
over eigen artsen kunnen beschikken.
Met al deze hulp van de MEMISA
zijn belangrijke bedragen gemoeid. Vo
rig jaar werd ruim een miljoen hulden
opgehaald. Genoeg om veel missiona
rissen en zusters de medicamenten te
sturen, waar ze om gevraagd hadden.
Maar niet allen konden tevreden worden
gesteld. Laten we daarom de wens van
een missionaris uit Mozambique ter har
te nemen.
„Vorig jaar heeft de MEMISA het mil
joen gehaald! Fantastisch! Ik neem mijn
petje voor U af, dat U het klaar hebt
gespeeld miljonair te worden. Nu op
naar de twee miljoen! Alleen in Afrka
kunt U die makkelijk kwijt, maar ME
MISA heeft noden in héél de wereld".
ENSCHEDE Een korte, felle brand
heeft gewoed in het magazijn van een
paardehaarweverij te Enschede. Het hele
magazijn brandde uit. De daarin aanwe
zige voorraden en een vorkheftruck gin
gen verloren. De aangerichte schade
wordt voorlopig geschat op 700.000 gul
den. De oorzaak van de brand kon nog
niet worden vastgesteld. Door het snelle
optreden van de brandweer kon een uit
breiding van de brand naar de produktie-
afdeling worden voorkomen. De produk-
tie in het bedrijf, waar ongeveer honderd
mensen werkzaam zijn, kan normaal
doorgang vinden.
