Henri Strassburger en
José: nieuw bestaan
On<
za;
Uit romantiek van circus naar tankstation
Nieuw concordaat voor
twee Duitse deelstaten?
Zo moeder zo zoon
Hoe het begon
Wat nu....
DOOR
omdat lucky 't heeft, omdat lucky
de beste amerikaan is, omdat een
andere sigaret nu niet meer hoeft,
daarom liever lucky
voor
Engelse
nemii
Een op
Amerikai
laat t ro
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 12 JANUARI 1965
7
Besprekingen met nuntius
PRAVDA
V.N melkkoetje
voor Amerika
Rapport wijst uit
Ramp Thresher
veroorzaakt door
mankementen
DOOR
Walter Breedveld
High
In twee jaw
Sana
Het
zenuws
tonicur
(Van een onzer verslaggevers)
HEERLEN OP een stralende
lentedag van 1952 trad José
Mullens in het huwelijk met
Henri Strassburger Duizen
den mensen waren in Maas
tricht getuigen van een waar
lijk vorstelijk huwelijk. Nu
zijn ze al weer bijna 13 jaar
getrouwd en waar zijn
ze sindsdien gebleven? Laten
we ze nu teruggevonden heb
ben in de Hoensbroekse
Nieuwstraat, waar ze hun
prachtige salonwagen met al
le comfort van een flatje tij
delijk geplaatst hebben naast
een nieuw tankstation, waar
van Henri Strassburger de ex
ploitant is. Van het circus naar
het service-tankstation: dat is
een hele sprong, die Henri
Strassburger echter niet zon
der degelijke voorbereiding
gedaan heeft.
Na hun huwelijk in 1952 zijn Henri
Strassburger en José Strassburger-Mul
lens beiden telgen van vermaarde cir
cusgeslachten: zij dochter van Jos Mul
lens, de Roermondse circusexploitant van
formaat en hij een broer van de vroegere
circusdirecteur Strassburger acht
jaar lang met het nationale Neder
landse circus Jos. Mullens blijven trek-
ken door ons land en België. José vierde
triomfen als par-force rijdster in de ma
nege en Henri als regisseur en verant
woordelijk man voor het gemechaniseer
de wagenpark van het circus.
Tijdens een optreden in Zutphen
werd Josèph geboren, die nu twaalf
jaar is en als enig kind vreugde uit
maakt van vader en moeder Strass
burger-Mullens. 's Avonds tevoren
was moeder nog opgetreden en daags
na de geboorte wilde ze alweer op
het paard. Maar ze kreeg daarvoor
natuurlijk niet de kans.
Nu zei* ze ons: „Zo moeder zo zoon. Ik
ben zelf tijdens een voorstelling in Gent
geboren. Natuurlijk weet ik het van' ho
ren zeggen: maar vader kwam ge
schminkt zó uit de piste gelopen en blij
dat-ie was". Je herkent in José nog altijd
de slanke en elegante hogeschoolrijdster,
al is ze dan nu huisvrouw in haar gemo
toriseerde flatje. „Het gaat haar best af",
zegt Henri Strassburger, „een vrouw uit
duizenden".
In 1960 zijn ze met hun zoon, die thans
op de katholieke jongensschool is bij het
Hoensbroekse gemeentehuis, maar als
vijfjarige reeds „verduveld-aardig" pony
kon rijden, maar Parijs getrokken, waar
ze opgetreden zijn met het circus Mul-
lens-Boglioni om daarna tot het einde van
1963 mee te trekken met het reizende cir
cus Cirko Amerikan, waarmee ze Span
je, Marokko, Portugal, Duitsland en Italië
bezochten. Het was een heerlijke tijd,
maar ze wilden zich ook wel eens „vast"
zetelen, ook om der wille van de kleine
Josèph. Binnen de vaderlandse grenzen
e Salonwagen in Hoensbroek blok aan het been....
was intussen de klad gekomen in het
circusleven door de televisie en de so
ciale lasten.
Henri Strassburger: clown, regisseur,
jockey en technicus van huis uit was
hij gediplomeerd automonteur bezon
zich op een nieuwe toekomst: ze wilden
in Maastricht een tankstation beginnen.
„We hebben altijd zoveel voor Limburg
gevoeld", zegt Henri Strassburger, „daar
weten de mensen te leven."
En José: „Wat Maastricht ons bereid
heeft tijdens ons huwelijk is ons onver
getelijk gebleven." Henri ging in oplei
ding bij een grote Nederlandse benzine.
(Van onze correspondent)
BONN Dezer dagen zijn de onder
handelingen hervat tussen de landsrege
ring van de deelstaat Nedersaksen en de
apostolische nuntius in de Bondsrepu
bliek, mgr. Conrado Bafile, over een
concordaat. De minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Muhlenfeldt
die vroeger Westduits ambassadeur
in Den Haag was is daartoe van Han
nover naar Bad Godesberg gereisd.
De besprekingen zijn december j.l. al in
Düsseldorf ingeleid. Toen confereerden
de minister van Onderwijs, Kunsten en
Wetenschappen, prof. Mikat en nunti
us Bafile. In Noordrijnland-Westfalen
schijnt men minder geneigd te zijn een
concordaat met het Vatikaan te sluiten,
omdat men zich op het standpunt stelt,
dat het vroegere rijksconcordaat voor
de deelstaat bindend is en strikt wordt
nageleefd. Er is derhalve, zo meent men
in Düsseldorf, eigenlijk geen reden een
nieuwe regeling te treffen. Men is ech
ter bereid de nuntius aan te horen.
De situatie met de concordaten is e-
nigszins ingewikkeld. Het rijksconcordaat
dat in 1933 tussen de toenmalige Duitse
regering en de apostolisch nuntius Pa-
celli de latere paus Pius de Twaalfde)
werd gesloten, kon na de oorlog voor
het toen gegroeide Duitsland geen rechts
kracht meer bezitten, doodeenvoudig,
omdat het Duitse rijk niet meer be
stond. Toen de Bondsrepubliek in 1949
was geconstitueerd, konden de deelsta
ten dit ,,Reichskordat" voor zich al
dan niet bindend verklaren, of streven
naar een nieuwe eigen regeling met het
Vatikaan. De bondsregering bezat n.l.
op cultureel gebied geen enkele com
petentie. Een concordaat moest dus van
de deelstaat-regeringen uitgaan. O.a.
heeft de regering van de deel- en vrij
staat Beieren een eigen koncordaat met
het Vatikaan gesloten. De deelstaat Ne
dersaksen onderhandelt al zeer lange
tijd met het Vatikaan, maar is nog steeds
niet tot een bevredigende regeling ge
komen. De andere deelstaten voelen
blijkbaar geen behoefte om een sepa
rate regeling min. of meer onder de
paraplu van het „Reichskonkordat" te
treffen.
De problemen, waarom het m Neder
saksen dat een protestants land is
gaat, betreffen vooral de katholieke scho
len en de opleiding van onderwijzers en
leraren voor deze scholen. In kwestie
hebben vooral de katholieke leken in Ne
dersaksen een sterke invloed uitgeoefend
op hun episcopaat. Dit heeft tot een be
moeilijking van de onderhandelingen tus
sen Hannover en Bad Godesberg ge
leid. Een probleem was voorts het feit,
dat delen van de in Nedersaksen gele
gen bisdommen zich uitstrekken tot ver
in de oostzone van Duitsland. Het Vati
kaan heeft tot dusverre in de grenzen
der bisdommen nog geen wijzigingen ge
bracht. Het heeft dit ook niet gedaan
tijdens de besprekingen over het con
cordaat. Er bestond aanvankelijk in Han
nover, waar de landsregering wordt ge
vormd door socialisten en liberale vrije
demokraten (de CDU is er in de oppo
sitie) bijzonder weinig neiging om een
separaat concordaat met het Vatikaan
te sluiten. Het Vatikaan heeft hiermede
rekening gehouden en zijn wensen niet
al te hoog opgeschroefd. Wat niet weg
neemt, dat de onderhandelingen bijzon
der moeizaam zijn verlopen.
Ook in Düsseldorf is het enthousiasme
voor een separaat concordaat niet erg
groot, ofschoon daar een CDU-regering
aan het bewind is. Dit heeft echter ande
re gronden. Zowel het Reichskonkor
dat als het daaraan voorafgegane „Prui
sische concordaat" gelden voor Noord
rijnland-Westfalen als bindende verdra
gen, die ook volledig worden nageleefd.
Dit geschiedt ook van de zijde der re
gering, zoalg o-a- de instelling van het
bisdom Essen nog eens overtuigend heeft
bewezen.
Anderzijds begrijpt men in Düsseldorf
dat het Vatikaan bepaalde incidentele
kwesties zoals de betaling der priesters,
de subsidies die de regering daarvoor
betaalt en het verwerven van bouw
grond, in een afzonderlijk verdrag wil
regelen. De minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, prof. Mikat,
spreekt in dit verband van een soort
„reflex situatie" die o.a. bij de Katho
lieke Kerk daardoor is ontstaan, dat de
landsregering van Nedersaksen op dit
gebied een voorbeeldig verdrag met de
Protestantse kerk heeft afgesloten. Zo
iets wil de Katholieke Kerk in Noord
rijnland-Westfalen nu ook, meent prof.
Mikat.
(Advertentie)
maatschappij: hij haalde alle diploma's
die hij nodig had, ook voor de modernste
technische auto-service, en liep stage op
een druk verkeersknooppunt in een tank
station bij Amersfoort. Daarmee was een
groot stuk van 1964 gemoeid. Toen opeens
kreeg hij zijn kans. In Hoensbroek ging
de benzine-maatschappij een tank-servi
cestation bouwen en hij kreeg de exploi
tatie opgedragen. Maastricht ging aan de
kant: Hoensbroek kreeg de kans net ver
maarde artiestenpaar in gans nieuwe
vorm aan het werk te zien. „We hebben
radicaal met het verleden gebroken",
verklaart Henri Strassburger, „en krijgen
een nieuwe naam op te houden". Hij is
reeds met het tankstation en zijn service
begonnen.
Als negenjarige is José Strassbur
ger-Mullens in vaders circus begon
nen als contortioniste, als slange
mens. Jaren achtereen bleef de acro
batiek haar beste nummer. Toen ging
ze leren met paarden op te treden: de
voltige, de pas-de-deux en de par-
force. En dat werd haar glorienum
mer: de par-force, in het Nederlands
vertaald: ballerina te paard.
In 1948 deed Henri Strassburger zijn in
trede in vaders circus. Hij werkte toen
in een clowngroep „als luxe-clown"
glimlacht hij „met 'n wit gezicht en
met een mooi en glinsterend kostuum"
Vanwege zijn technische knobbel kreeg
hij de verantwoording voor het gemoto
riseerde wagenpark. Het duurde niet lang
of spoediggroeide in vaders circus een
nieuwe romantiek temidden van fanfa
res, blitzlicht, steigerende paarden en een
uitgelaten publiek. José zag Henri en
Henri zag José: uit vriendschap groeide
liefde en uit liefde hun huwelijk, dat op
15 april 1962 met zoveel praal en pracht
gesloten werd. Tot in de Amerikaanse
bladen verschenen de foto's. José laat ze
ons zien. „Onvergetelijk", zegt ze nog
maals. Ze werden op de voet gevolgd
HET ECHTPAAR STRASSBURGER
van de piste naar de pomp
door cowboys en Indianen en hun trouw-
stoet bestond uit een grootse parade met
orkesten, tientallen paarden, olifanten en
andere dieren. Eenmaal getrouwd ging
het circuèleven zwaar drukken: ze zagen
Joseph toch nog lange tijd aan de trapeze
werken of als luxe-clown, net als vader.
Het is allemaal anders gelopen. Ze heb
ben zich nu „gezeteld". Met het verleden
zijn ze nog slechts verbonden door hun
gemotoriseerde flatje. Hoe lang nog? De
wagen is nl. een blok aan het been ge
worden. Gemeentelijke voorschriften la
ten immers niet toe, dat je zo maar een
salon wagen aan de Nieuwstraat in Hoens
broek plaatst.
Ze trokken een paar meter verder, op
een particulier terrein. Ook dat lieten de
voorschriften niet toe. Ze kregen al een
proces-verbaal, evenals de eigenaar van
de grond, waarop ze het gemotoriseerde
flatje hebben staan. Is de oplossing het
kopen van een nieuwe woning? Of kan
er dispensatie verkregen worden?
Dat zijn de vragen, die Henri Strass
burger en José Strassburger-Mullens nu
bezig houden. Ze blijven vol goede moed:
ofschoon ze nooit zó gevoeld hebben hoe
je levensgeluk kan afhangen van een sa
lonwagen
MOSKOU. „Het wordt tijd een ein
de te maken aan het sprookje dat de
Verenigde Staten meer bijdragen aan de
Verenigde Naties dan anderen". Het Rus
sische partijblad Pravda dat deze opmer
king maakte, schreef dat de Verenigde
Staten voor veertig miljoen dollar profijt
trekken uit de aanwezigheid van het VN-
hoofdwartier in New York. Het blad, dat
de Amerikaanse druk op de Sovjet-Unie
om bij te dragen in de kosten van „pi
raterij" als de VN-operaties in Kongo een
vorm van chantage noemt, brengt onder
de aandacht dat de Verenigde Staten van
de volkerenorganisatie jaarlijks zevenen
zestig miljoen dollar aan belastingen beu
ren. Hierbij werd geen rekening gehou
den met de uitgaven van de delegatie
leden in New York. Aangezien de jaar
lijkse Amerikaanse contributie aan de
Verenigde Naties vierentwintig miljoen
dollar bedraagt, verdienen de Verenigde
Staten meer aan de volkerenorganisatie
dan zij er aan bijdragen, zo berekende
het Russische blad.
Elke OLVEH polis is winstdelend.
WASHINGTON. Een c.
het Amerikaanse Congres, die een onder
zoek heeft ingesteld naar de oorzaak van
de ondergang van de Amerikaanse atoom
onderzeeboot „Thresher", heeft verklaard
dat èn de veiligheidsnormen èn het ont
werp en de bouw van bepaalde, niet tot
het kernreactorsysteem van de duikboot
behorende onderdelen niet aan de eisen
hebben beantwoord.
De „Thresher" ging verloren bij een
proefduik voor de noordoostkust van de
V.S. op 10 april 1963. De 129 man aan
boord kwamen allen om. De congrescom
missie zegt in haar rapport, dat de di
recte oorzaak van de ramp niet bekend
is. De commissie heeft voorts geen kri
tiek op het ontwerp, de bouw en de wer
king van de kernreactor van de
„Thresher".
Maar de „conventionele onderdelen" van
de duikboot en de daarvoor geldende
veiligheidsnormen hadden niet beant
woord aan de eisen, gesteld voor de gro
tere snelheid, het vermogen tot dieper
duiken en de daarmee gepaard gaande
zwaardere belasting, mede ontstaan door
de overschakeling op kernenergie.
Admiraal Hyman Rickover had tegen
de commissie gezegd, dat slecht laswerk
en andere tekorten aan vakmanschap
vaak ontdekt worden bij de bouw van
duikboten. Hij was van mening dat er in
de laatste wereldoorlog Amerikaanse
duikboten ten onder zijn gegaan, omdat
zij bij het duiken de waterbelasting niet
hadden kunnen verdragen als gevolg van
slecht laswerk.
(Advertentie)
nu
„Brabant moet agrarisch blijven!"
De zware stem van pater Gerlachus
dreunde jaren later nog in z'n oren.
Nog even zat hij naar de ruitjes van
het wasdoek tafelkleed te kijken en
zei dan: „Het is goed, doen jullie
maar wat je wilt Toon en ik zullen
een stuk op de hei afpalen. In de
buurt waar Dien Baks gewoond heeft
zul je weinig hoeven branden."
ZO gebeurde het en toen later
aan het voorbereidende werk be
gonnen werd, vroegen sommige
boeren zich af wat Godefriedus van
Stapelen zich op zijn oude dag nog
op de hals gehaald had. Was die man
dan nog niet tevreden? Zo kwamen
en gingen de seizoenen. Op de Dem-
melhoeVe werd gewerkt zoals men het
altijd had gedaan en een groot stuk
van de hei lag vlak en schoon om er
lupinen op te zetten, die zuurstof in
de aarde zouden brengen. Ieder jaar
kwam er een kindje bij, telkens een
jongen. De laatste bracht een wereld
van ellende mee, veel disorde in huis
en moeder .Frieda aan de rand van
het graf. Ook dat ging voorbij al
duurde het meer dan een jaar eer
alles weer normaal was. De vrucht
boom was echter machteloos gewor
den; hij stond er nog wel tierig groen,
maar hij zou nooit meer vruchten
voortbrengen. Toon vond het best; hij
had Frieda mogen behouden, en vijf
koters en een grietje was hem ge
noeg. Godefriedus vond dat geen taal
voor een christenmens, maar als de
Lieve Heer het zo had bedoeld, dan
was het natuurlijk goed. In werkelijk
heid vond ook hij het meer dan ge
noeg; het lawaai overdag hield hem
's nachts soms wakker. De woeste
kreten en 't oorverdovende gebler
waren op de Dommelhoeve eigenlijk
onbekend geweest en hij liep al naar
de tachtig. Friedje was bijna zeven
jaar toen haar jongste broertje werd
geboren. Ze was een bijzonder aardig
kind. Een gaaf gezichtje met zwarte
krullen en lichtblauwe ogen, leven
dig tot op het rebelse af, bazig, be
moeiziek en zich er terdege van be
wust dat ze de oudste was. Ze re
geerde haar broertjes, ze speelde er
mee en deelde ook meppen uit we
gens ongehoorzaamheid, ,,Ze moet op
passen", lachte Toon. „Zo gauw Ma-
rinus en Toon ontdekken dat ze haar
aan kunnen, timmeren ze er op los".
Voorshands was daar nog weinig kans
op Friedje, die al naar de grote
school ging, had een enorm overwixht.
Met haar schrijf- en rekenlessen, die
werden toegelicht met een onbe
schrijfelijk pathos, maakte ze zoveel
indruk op haar broertjes, die zich nog
kindjes voelden, dat haar haan voor
lopig nog koning kon blijven kraaien.
Godefrieda hield haar wel in het oog.
Het kind riep herinneringen op aan
haar eigen jeugd. Er was veel over
eenkomst, en ook sterke verschillen.
Zij droomde en fantaseerde graag,
Friedje fantaseerde nooit; in dat op
zicht leek ze op haar moeder, wier
eenvoudig praktisch denkende geest
zich ook niet bezighield met drome
rijen. Zij was ook geen doetje ge
weest, maar ze was wel altijd ge
remd geworden door een gevoel van
waardigheid en statigheid; bij Friedje
was daar niets van op te merken. De
achting en de liefde, die zij haar vader
toedroeg, was altijd vergezeld ge
weest van lichte vrees voor zijn zware
stem en zijn grote harde handen.
Friedje en haar broertjes hadden
daar hoegenaamd geen last van. Als
Godefriedus gromde als ze tijdens de
middagmaaltijd te veel taterden naar
zijn zin, keken ze hem verbaasd aan.
Als ze dan even stil werden, zaten ze
te smiespelen en te giechelen. Er
ging geen kracht meer van hem uit:
een beer zonder tanden, een leeuw
zonder klauwen; een brommerige
aartsvader met een baard. Soms
schoot Toon wel eens uit z'n slof en
dan vielen er klappen links en rechts.
Met Frieda kreeg hij daar altijd
woorden over. Ze kon het niet aanzien
dat hij de kinderen sloeg; ze kon 't
meelijwekkend geblèr niet aanhoren.
„Het is goed voor ze dat ik ze nu en
dan de oren veeg", zei Toon. „Daar
weet jij niets van af Van je vader
heb je nooit een klap gehad; groot
vader zou alles eerder gedaan hebben
dan zijn hartedief een peer geven, en
je moeder aait liever. Daar schiet
je niets mee op. Het worden deug
nieten als ik ze niet onder de duim
houd Bij ons in Bokhoven zijn de
kinderen heel anders. Daar vind je
niet zulke rabauwen". ,,In Bokhoven
woont de Heilige Cornells", glimlach-
1 te Godefrieda. „Alle mensen daar zijn
gezegend, dat zien we aan jou". Zulke
opmerkingen, waar Toon geen weer-
i woord voor had, maakten meestal een
i einde pan een opvoedkundig gesprek.
De kinderen vluchtten naar hun moe
der als hun vader ze achter de vodden
zat, en nog liever naar hun groot
moeder. Zij was lief en goed; ze
maakten er zoveel ruzie om wie 'i-
nachts bij haar mocht slapen, dat
Godefrieda een toerbeurt instelde. Of
schoon ze nog maar heel klein waren,
begrepen ze al dat hun grootmoe
der heel anders was dan de oma's
in het dorp. Oude, tandeloze verrim-
pelde vrouwtjes met rokken tot op
hun schoenen. Door de week droegen
ze een wit mutsje op hun kortgeknip
te haren, zondags een rijk versierde
wijd uitstaande Brabantse muts met
lange zijden linten. Dan liepen ze naar
de kerk met grote trage passen, als
een paard achter een ploeg, Gode
frieda droeg geen oudevrouwen-muts
je en met 'n Brabantse muts kon je je
haar helemaal niet voorstellen. Als ze
met de brik gingen rijden, liet ze het
paard in een straffe draf loopen. Dat
was heerlijk; de bomen schoten zo
vlug langs je heen dat je ze niet
kon tellen.
Ofschoon vier geslachten op de
Dommelhoeve samenwoonden,
waren de verhoudingen goed.
Godefrieda was onbetwist de belang
rijkste persoon, zij regelde practisch
alles. Dat deed ze zeer deskundig en
schijnbaar moeiteloos; zij domineerde
niet met de lust tot regeren, het ging
allemaal heel eenvoudig. Dat was al
tijd het geval geweest, maar het had
na de dood van Marjan een meer uit-
voorstellen, dat je graag zelf wil
gaan boeren", zei ze, „maar het heeft
zo weinig zin om dat nu te doen.
Dat komt straks allemaal vanzelf
wel. Ik zal je dan geen moeilijkbe
den in de weg leggen."
Toen Toon slechts knikte en niet
inging op haar opmerking, begreep
ze dat hij niet tevreden was gesteld.
Dan moest hij maar openlijk zeggen
wat hem hinderde. Er kon over ge
praat worden; blijven mokken was
vervelend, het verstoorde de goede
geest in huis en er werd niets door
veranderd. Op koele toon verzocht ze
hem te zeggen, wat hij precies be
doelde. Het argument dat de kinde
ren te druk werden voor opa, sneed
geen hout.
gesproken karakter gekregen. Gode
friedus kon zich daar makkelijk in
schikken, misschien ging het uiteinde
lijk wel van hem uit; Toon en Frieda
hadden er zich bij neergelegd als bij
iets vanzelfsprekends. Toch was er
ongeveer drie jaar ria de dood van
Marjan een moeilijke periode geweest.
Op een avond toen ze na het bidden
van het rozenhoedje nog even met
hun vieren bij elkaar zaten, zei Toon
onverwachts dat hij zich afvroeg of
het wel goed was dat zij zo bleven
samenwonen. De hoeve was van Go-
defridus; Godefrieda had er recht op
daar te wonen krachtens haar ge
boorte en omdat ze zelf geen huis
had Frieda en h(j woonden en werk
ten er ook omdat in het begin iedereen
het vanzelfsprekend had gevonden dat
zij zouden introuwen. Was dat nog wel
zo? De kinderen waren druk en ru
moerig, dat zou eer erger dan min
der worden. Zou Godefridus dat op
den duur aan kunnen? Oude mensen
willen de last en de drukte van kleine
kinderen wei verdragen, maar kun
nen ze het ook? ,,Ik heb er over na
gedacht of 't niet beter is dat Frieda
en ik voor ons zelf gaan boeren. Het
hoeft niet in een vloek en een zucht
te gebeuren". Het werd doodstil toen
hij was uitgesproken. Godefrieda zag
dat Frieda Toon aankeek met een
blik vol verlegenheid en teleurstelling.
Het was duidelijk dat zij daar samen
over gesproken hadden en dat zij
niets voor het plan voelde. Snel gle
den haar ogen van Frieda naar Go
defriedus. Ze zag zijn mond beven,
in zijn ogen was een angstig ver
baasde uitdrukking. Heel even slechts
toen boog hij het hoofd en staarde
naar zijn verwerkte handen. Gode
frieda begreep hem wel, het zou hem
onuitsprekelijk verdriet doen, maar
hij zou zich niet verzetten al zou het
zijn leven kosten
Met doffe stem vroeg hij: „Ben ik
jullie tot last?" „Dat zeg ik toch niet"
stoof Toon op. „De kinderen zijn mij
niet tot last, ik verdraag er alles
van".
„Kunt u 't blijven verdragen?" Even
was het stil en dan zei Godefriedus
op zachte bijna smekende stem: „Ik
heb de Dommelhoeve helemaal op
gebouwd. Straks is het met mij af
gelopen dan is ze voor jullie, dat
zal jullie moeder wel goedvinden.
Kun je daar niet op wachten?" Ze
konden wei wachten, graag zelfs. Het
was veel eenvoudiger de Dommel
hoeve te zijner tijd over te nemen,
dan ergens anders zelf te beginnen
met al de last en de risico's, die
daaraan verbonden waren.
Maar daar ging het niet over, zag
Godefrieda, toen Toon haar met schu
we blik aankeek. Ze voelde Jat ze
iets moest zeggen, maar ze wist niet
hoe ze het in moest kleden. Zou Toon
menen wat hij zei? Als hij het echt
meende en zijn plan ook zou door
zetten, zag het er voor Godefriedus
niet goed uit. Samen konden ze he!
werk niet aan en hij zou er mets
voor voelen op zijn oude dag een
knecht te nemen. Alles viel dan in
duigen waar hij zijn hele leven lang
voor gewerkt had. Dat kon zijn dood
betekenen.
Sterker nog voelde ze dat ze een
bevrijdend woord moest spreken en
toen deed ze het ook. „Ik kan me
n.
lopen. Dat gunnen we hem van harte
en we hopen het ook. Maar alles bij f
elkaar is het hier toch een vreemde
boel. De hoeve is van opa en later
wordt ze van u. Moeten Frieda en
ik dan altijd onze voeten onder een
vreemde tafel blijven steken?"
„Daar zeurt hij al maanden over",
zei Frieda. „Maar ik wil hier niet
weg. Wat gaat er hier niet goed?"
„Wij zijn onszelf niet", zei Toon.
„Hier hebben we het goed, Toon. Als
we zelf gaan boeren weten we voor
uit dat we jaren van armoede tege
moet gaan. Daar moet ik niets van
hebben."
In de stilte die volgde op Frieda's
woorden, gingen Godefrieda's ge
dachten snel. Ze dacht nu te begrij
pen waar het bij Toon om ging. De
periode dat hij haar adoreerde en
onmatig bewonderde was voorbij; de
nieuwe vorm van verstandhouding
die daarop gevolgd was scheen hem
niet helemaal naar genoegen te zijn.
Hij wilde nu in ieder opzicht een
volwassen man worden, een huisva-
der; hij wilde niet meer afhankelijk
zijn van de grootvader van zijn
vrouw en van zijn schoonmoeder. Dat a
kon ze begrijpen en waarderen. Als
hij er zo over dacht, was het inder-
daad het beste dat hij met zijn ge- f
zin wegtrok van de Dommelhoeve.
Godefrieda stelde de kwestie scherp
en zuiver toen ze zei: „Hoor eens,
Toon, de hoeve is van grootvader,
dat zul je wel niet betwisten."
,,Nee.." „Ik ben grootvaders enige
dochter. Je zult mij toch niet het
recht betwisten bij mijn vader in te
wonen en hem te verzorgen als dat
nodig mocht worden." „Dat zeg ik
toch niet". „Nee, dat zeg je niet. Dat
zou ook onredelijk zijn. Je wil hier
weggaan omdat je jezelf wil zijn.
Dat is niet onredelijk. Doe dat dus."
Frieda begon te schreien. „Ik wil
hier niet weg" snikte ze. „Dat is
ook nergens voor nodig", zei Gode-
frieda. „Als opa uit de tijd is, kun- i
nen we wel weer zien. Van mij zul- a
len jullie dan geen last hebben."
„Het wordt ook tijd dat Frieda huis-
vrouw wordt", zei Toon bits. „Frieda f
is huisvrouw voor jullie gezin, Toon. f
Ik ben huisvrouw van de Dommel-
hoeve. Of vind jij dat ik weg moet
gaan?" „Dat is onzin „Vind jij s
dat ik hier te veel regeer? Zeg het i
maar". Toon gaf geen antwoord. J
Even was het stil en dan stak Gode- J
friedus de hand op. Op gezaghebben-
de toon. die herinnerde aan zijn beste f
dagen, zei hij kort en stug: „Alles f
blijft hier zoals het is. Als Toon daar
geen vrede mee heeft, moet hij gaan."
Toon mokte nog wel een paar dagen
maar hij ging niet. Hij was niet zo a
dom om de schepen achter zich te i
verbranden; bovendien had hij er J
geen fut genoeg voor. Hij kon niet op f
tegen Godefriedus en nog minder f
tegen Godefrieda.
nroEN
i- wa
ijk
un f
DE kinderen Meerwijk
wat ouder werden kwamen hun
specifieke eigenschappen dui
delijk naar voren. Friedje, die als
enigste meisje speciale voorrechten
meende te hebben, liet dit gelden in
het nemen van initiatieven, die niet
altijd even goed uitvielen. Slechts door
snel ingrijpen kon haar vader voorko
men dat de hoeve in as opging toen zij
haar broertjes, die zich kletsnat had
den gespeeld bij de Dommel, voor
straf wilde behoeden en daarom dicht
bij het houtschuurtje, waar allerlei
rommel in lag opgeborgen, een vuur
tje had gemaakt om hun natte kle
ren te drogen. Het schuurtje ging er
aan, het rieten dak van de hoeve
brandde al toen Toon kwam aange
stormd. De broertjes ontkwamen niet
aan de tuchtiging en ook zijzelf kreeg
er behoorlijk van langs, ofschoon zij
brulde part noch schuld te hebben,
want zij was die dag niet bij het wa
ter geweest. Dat gebeurde overigens
op andere dagen wel; twee keer in
één maand werd ze uit de rivier ge
haald toen ze er overmoedig te ver
was ingegaan.
AMSTERDAM -
mentsparket te Ams
rechter-commissaris
lijk vooronderzoek
tenlanders en één Nc
lijk onderzoek te het
hoe de situatie is in
cember op spectacul!'
R.E.M.-eiland, waarop
zegeld.
De eerste vordering
Reclame Exploitatie
kantoor aan de Hereng
dam is gevestigd), in
de gedelegeerd commis
nootschap de Haagse
J. Minderop. Het gaat
de overigen) om overt
kei 20 van de telegraa
van 1904: het gebruikei
ken en aanwezig hebb
zenders en een radio-
de vereiste machtiging
van Verkeer en Wate:
lokking of medeplichtig
bare feit, gepleegd do<
Television Ltd, geves
door aan deze maatscl
ter beschikking te stel
De tweede vordering
telijk vooronderzoek 1
Seas Television Ltd (d
de zenders) in de perse
stuurder de heer Eric
Ook hier gaat het om
het genoemde artikel,
is gekwalificeerd. Er
op van ten hoogste zes
boete van vyf mille.
Het derde vooronderzc
gen de drie directeuren
se maatschappij Exp!
strucciones Mantismas
die de eigenaar van 1
Primair de overtreding
der telegraaf- en telel'c
sidiair uitlokking of i
daaraan door het beschik
het platform met de zer
vordering tenslotte heef
de vijf Belgische techn
eiland bij de „bezetting,
getroffen, naast het bewi
het bij hen subsidiair oi
heid - het behulpzaam zij
het gebruiken van de
High Seas Television.
Als een strafbaar
door een n.v. wordt de
ingesteld tegen de leden
van de n.v. (de REM
stuur). Wanneer en teg*
tijd een strafvervolging
gesteld, kan mr. Hartsuj
WASHINGTON Een vj
rikaanse volwassenen
de sigaret afgezworen,
rapport, dat maan dl
Terry is ingediend bij
se raad voor tabak
(NICSH). Dr. Terry hec
rapport van januari
retten en longkanker
NICSH is een niet-offi<
vormd uit geneeshere
woordigers van 16 A,
stellingen.
In zijn nieuwe rapport ze
het tabaksverbruik do<
eerst daalde, zij het ir
tussen 1962 en 1964. H(
bruik is nog steeds een
verantwoordelijk voor
minstens 125.000 Ameril
300.000) perd jaar, zo
door een woordvoerder
meegedeeld.
Het nieuwe rapport van
de volgende feiten op:
Sinds 1962 roken ongel
Amerikanen geen siga
Van de ondervraagde
schouwt 69 procent de
der oorzaken van kanl
Zeven van de tien
menen dat de sigaret
oplevert dat er maatre
nomen moeten worde
negen mensen is een
toegedaan.
Voor openbare voorl
tabak sprak 90 proce
vraagden zich uit, 80 p
het gebruik van de na
atleten of beroemdhe<
tenad verten ties.
Tachtig procent van
den zou op elk pakje
gehalte aan nicotine e
willen zien.
DJAKARTA Volgens h
persbureau UPI heeft i
een gouden miskelk gesi
Indonesische militaire a>
gelang op midden-Java.
De kelk zal een plaats
nieuwe katholieke kerk
van de academie. He
persbureau Antara he(
dat de paus de miskelk
heeft gegeven uit waar
godsdienstvrijheid, die d
sische regering daadw
voorgestaan.
(Advertentie
Al zijn uw zen
nu nog elastis
Pas op dat de
er niet uïtraal
Van nu af aan
Sanatogen
