Ei
komt heel wat kijken
voor auto op de
Aan
de
rol
weg is
Monsterfilm over de bijbel
I Chinezen vonden schedel
van voorhistorische mens
Een auto-garage per
gezin noodzakelijk!
Proefbanen
;Tips - Tips - Tips - Tips-
Isotopen
Austin Balanze
dé auto!
Renault 1500
Contactpuntjes
„LANTJEN-MAN" - 500.000 JAAR OUD
In Zaltbommel
Gezinnen dakloos
door brand
Britse koningin
moeder
wordt eredoctor
GEVAARLIJKE
ONTSNAPTE
IN DE FUIK
Slagingspercenta ges
voor B-E rijexamen
DOOR
Walter Breedveld
4
i
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
Er komt heel'wat voor kij
ken voordat een nieuw auto-
produkt op de wegen komt- De
constructeurs hebben momen
teel echter de hulp van heel
wat vernuftige apparaten die
binnen zeer korte tijd een uit
slag kunnen geven over de
deugdelijkheid van een bepaald
onderdeel of produkt. Om u
een indruk te geven van de
voorbereidingen bij het ont
werp en ontwikkelen van mo
dellen willen wij u eens vluch
tig rondleiden in het testcen
trum van Vauxhall te Chaul
End.
Vroeger kon het be
proeven van de diverse
onderdelen uitsluitend
plaatsvinden door tes
ten in de praktijk. Dit
was in vele gevallen
een zeer langdurig af
faire. Thans wordt meer
en meer laboratorium
onderzoek en het ana
lyseren van het gedrag
van onderdelen toege
past als basis voor ont
werpen en ontwikkelen
van prototypes. Met be
hulp van computers
kan men gedragingen
van b.v. wielophanging bjj verschil
lende belastingen en bandensoorten
berekenen. In een fraktie van de tijd
die nodig zou zyn om dit in de prak
tik uit te proberen. Hetzelfde geldt
voor het bepalen van remvermogens
by diverse snelheden en diverse ban
den en wegdekken.
De computer is van grote waarde
geworden voor het uitproberen van
nieuwe ideeën, zonder dat een en an
der in een bestaand voertuig moet
worden ingebouwd om de gedragin
gen in de praktijk te testen.
In het Vauxhall-test-centrum te
Chaul End werken maar liefst 1700
employees aan de Vauxhall en Bed
ford modellen. Het centrum omvat
laboratoria, speciale proefbanen en
vele andere faciliteiten voor het tes
ten van voertuigen en onderdelen.
De ontwerp- en ontwikkelingsafde
ling van nieuwe modellen is gevestigd
te Luton en omvat chemische en me-
talurgische laboratoria, een ontwikke
lingsafdeling voor motoren, een car
rosseriewerkplaats en een zeer uitge
breide testafdeling waar onderdelen
van toekomstige en huidige modellen
op duurzaamheid en bruikbaarheid
getest worden.
In Chaul End treft men een aantal
zeer gevarieerde proefbanen aan,
die voorzien zijn van verschillende
wegdekken. Zo is er o.a. een Belgi
sche keienweg en een speciaal ont
worpen „ruwe" weg, waarbij een af
gelegde kilometer overeenkomt met
100 kilometer op normale wegen.
Maar ook een „wasbordweg" met vele
ribbels overdwars, en een crosscoun-
try-traject, welke afhankelijk van de
weersomstandigheden stoffig en mod
derig is, is beschikbaar.
Omdat een gedeelte van de export-
Tussen de velg en de sierrand kan
zich vrij veel vuil verzamelen het
geen de balans van het wiel nu be
paald niet ten goede komt. Dus een
goede reden om bij de wekelijkse
schoonmaakbeurt deze plaatsen ook
even schoon te maken. Als u de velg
dan ook even in de was zet, voor
komt u meteen dat de velg door natte
modderkluiten of de haast altijd voch
tige schuimrubberkant van de sier
rand kan gaan roesten.
In vele gevallen zal een nog vrij
koude motor, die niet meer hand- of
automatisch gechoked wordt, bij gas-
loslaten afslaan. Men laat daarom de
motor wel eens zó afstellen dat ze
stationnair een hoger toerental maakt
maar dit ontaard meestal in een veel
te hoog toerental als de motor op
temperatuur gekomen is. Een andere
mogelijkheid die beter voldoet is de
volgende: een tiental meters voordat
u moet stoppen of inhouden de ver
snelling vrij zetten, de motor aan de
'praat' houden door een weinig gas te
geven en zo nodig met de handrem
zacht bij te remmen.
Praktisch alle automobielen zijn nu
wel voorzien van clignoteurlampen.
De praktijk heeft wel geleerd dat het
vermogen van deze knipperlampen
15 a 18 Watt moet zijn om onder alle
omstandigheden (vooral bij zonlicht)
te worden opgemerkt. Laat dus lam
pen van een kleiner vermogen zo
gauw als het meer even kan vervan
gen door sterkere lampen en maak
geen bezwaren als blijkt dat ook de
„automaat" daarom dient vervangen
te worden.
Soms kan het wel eens voorkomen
dat één der aangedreven wielen van
een auto doorslipt ten gevolge van
een spekgladde of rulle ondergrond
met als resultaat dat het andere wiel
stil blijft staan en de auto dus niet
van haar plaats kan komen. Door het
slippende wiel enig houvast te geven
(zand, as, takken etc.) lukt het in de
regel dan wel weer. Ook kunt u pro
beren door iets bij te remmen het
slippende wiel te bewegen, de „grip"
te hervatten.
U vraagt maar.
De heer v. L. te Terneuzen is be
zitter van een Fiat 600 D en wil graag
weten hoe het centrifugale oliefilter
van zijn motor werkt en hoe of dit
gereinigd moet worden.
Een tunnelvormig huis, tevens dienst
doende als poeli, is gemonteerd aan
het einde der krukas. De door de olie-
pomp aangezogen en dus nog onge
filterde olie stroomt door groeven
in de buitenomtrek van de krukas,
wordt door de middelpuntvliedende
kracht naar „buiten" geslingerd en
komt vervolgens in het filterhuis.
Door dezelfde kracht wordt de olie
naar kamers in de buitenomtrek van
het filterhuis gestuwd, het vuil blijft
daar achter en de dan gefilterde olie
stroomt via het centrum van de kruk
as en de daarop aangesloten olieka
nalen naar de te smeren plaatsen.
De opnamecapaciteit van de kamers
is zo groot, dat deze alleen bij een
revisie van de motor gereinigd be
hoeven te worden en uzelf daar dus
geen omkijken naar heeft.
produkten terecht zal komen in ge
bieden met een zeer slecht wegen
net, moet de vering tegen een stootje
kunnen. Dit stootje krijgt het regel
matig door het oversteken van een
75 cm brede greppel, waarvan de
diepte regelbaar is tot 25 cm. Voor
het beproeven van stuurinrichtingen
is een absoluut vlakke weg beschik
baar. Al deze handelingen vormen een
onderdeel van het testprogramma dat
in totaal 50.000 km groot is. De proef
banen worden dan ook het hele jaar
door gebruikt en gemiddeld 18 uur
per dag worden auto's onder allerlei
omstandigheden beproefd.
Voor het vergelijken van het geluids
niveau van verschillende ontwerpen
kunnen tot op een bepaalde hoogte
elektronische instrumenten worden ge
bruikt. Als de verschillen echter
klein worden of afhankelijk zijn van
het soort geluid en het volume, kan
alleen het menselijk oor bepalen welk
geluid het meest hinderlijk is. Hier
voor heeft men in het test-centrum
een groep personen als „jury" aan
gewezen. In een bepaalde volgorde
worden geluidsbanden opgenomen
van een rijdend prototype b.v. met
verschillende interieurs, voor de jury
afgedraaid. Daarna volgt een gehei
me stemming. Enige tijd later worden
de banden in een andere volgorde
afgedraaid, waarna weer gestemd
wordt.
een interval van enige kilometers af
getapt en op radioactieve ijzerdeeltjes
gecontroleerd. De nieuwste ontwik
keling op dit gebied is een zg. de
tector welke in het differentieel huis
is gemonteerd en omspoeld door de
olie hierin, in staat is tijdens het rij
den de mate van slijtage te bepalen
en tegelijkertijd aanduidt uit welke
metalen het slijpsel bestaat. Dit laat
ste is vooral belangrijk omdat ver
schillende materialen gebruikt wor
den in een achterbrug. Door deze
methode is het mogelijk de mate van
slijtage binnen enkele dagen vast te
stellen wat bij andere onderzoekings
methoden maanden zou vergen.
Door deze werkwijze en niet al
leen bij Vauxhall wordt het thans
mogelijk dat de autofabrieken veel
sneller met geheel nieuwe produkten
kunnen komen dan in het verleden
het geval was.
Bij de nieuwste onderzoekings
methode wordt gebruik gemaakt van
radio-isotopen. Speciaal is deze werk
wijze geschikt om de kwaliteit en de
mate van slijtage van bewegende de
len vast te stellttL Voor het meten
van de slijtage van b.v. kroonwiel en
pignon wordt de betreffende achteras
radioactief beladen in het Britse
atoomcentrum te Harwell.
Deze achteras wordt dan gemon
teerd onder een testvoertuig en van
olie voorzien. Deze olie wordt met
Journalisten op het gebied van au
tomobilisme en techniek uit Noord-
Amerika, Engeland en zeven andere
Europese landen, waaronder Neder
land, hebben de Austin 1800 Balanza
uitgeroepen tot „auto van het jaar
1964".
Dit predicaat werd toegekend op
grond van de bijzondere eigenschap
pen en kenmerken van de wagen.
Daarnaast waren het de overwegin
gen dat de wagen laaggeprijsd is in
relatie tot zijn technische concep
tie en het estetisch verantwoorde ui
terlijk.
De internationale onderscheiding
(geïntroduceerd dank zij een initiatief
van 't Nederlandse automobiel-week-
blad „Auto Visie") zal waarschijnlijk
op de komende RAI-tentoonstelling
te Amsterdam worden uitgereikt.
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
(Advertentie)
Waarom kopen mensen auto's? Hoe
gebruiken ze deze automobielen
Worden ze beïnvloed door parkeer
en stallingsmogelijkheden en proble
men van overvolle wegen? Wat zijn
de reisschema's van forensen? Welke
rol spelen personenwagens bij het
winkelen, het bezoeken van restau
rants, cafés, bioscopen, theaters en
sportevenementen, het naar de kerk
gaan? Welke invloed heeft het bezit
van een automobiel op de keuze van
een vakantiedoel?
Dit zijn enkele vragen die beant
woord worden in een studie genaamd:
„People and the motorcar", welke de
ze maand in Engeland is gepubliceerd.
Dit proefonderzoek (met behulp van
vragenlijsten bij 10.000 gezinnen in
Birmingham, Bristol, Cardiff, Edin
burgh, Exeter, Glasgow, Hull, Kingston-
Upon-Tyne en Nottingham) preten-
Binnenkijkje Renault 1500
Vanat heden start men in de juist
gereedgekomen nieuwe Renault-fa-
briek te Sandouville bij Le Havre op
beperkte schaal met de fabricage van
het reeds aangekondigde nieuwe grote
model met voorwielaandrijving, de
Renault „1500".
Bij de opzet van deze nieuwe Re
nault, uiterlijk vooral opvallend door
zijn geraffineerde moderne lijn en ex
clusieve gran turismo achtersteven,
hebben de ontwerpers er doelbewust
naar gestreefd om met beproefde con
structies een auto te bouwen welke
als conceptie uitmunt op het gebied
van comfort, veiligheid, bedienings
gemak en betrouwbaarheid.
Dank zij soepele torsiestaafvering,
zittingen van exceptionele kwaliteit
en comfort, royale beenruimte voor
al ook voor de achterbankpassagiers,
grote ramen welke een onbelemmerd
uitzicht rondom geven en een geper
fectioneerd ventilatie- en verwar
mingssysteem, waarbij de lucht aan
de achterzijde van de wagen wordt
afgezogen, is een bijzonder hoge graad
van rijcomfort verkregen.
deert niet een onderzoek op grote
schaal te zijn, maar enkele conclu
sies willen wij u toch niet onthouden.
Deze studie geeft zeker geen oplos
sing op de vele problemen van het
leven met automobielen. Maar drie
fundamentele punten kwamen dui
delijk naar voren:
1. De diepgewortelde sociale en per
soonlijke redenen voor het bezit
van een auto.
2. De noodzaak voor moedige voor
uitziende en gevoelvolle plannen
die te maken hebben met het ver
nieuwen van onze steden in het
licht van een nog veel grotere toe
name van het aantal wegvoertui
gen dan de officiële voorspellingen
hebben bekend gemaakt.
3. De behoefte aan verdere en door
gevoerde studies van dit soort, zo
dat architecten, stedebouwkundi
gen, ingenieurs en vele autoriteiten
de feiten voor kunnen blijven van
de steeds wisselende patronen van
automobielbezit en automobielge
bruik in de „eeuw van de auto".
Het is voornamelijk in kleine ge
meenschappen waar het automobiel-
bezit op het ogenblik nog gering is,
maar in de komende 20 jaar het
snelst zal toenemen. In de ontwik
kelingstypen, die onderzocht zijn be
treffende het autobezit zal de verza-
digingsgrens aanzienlijk hoger liggen
nl. bij 0.6 automobielen per hoofd der
bevolking, dan het cijfer van 0,4 dat
voor de gehele natie als zodanig
door het Road Research Laboratory is
voorspeld. Gezinnen die twee perso
nenwagens wensen zijn reeds in de
hogere inkomensgroepen een normaal
verschijnsel, maar in de komende 10
jaar zal dit percentage belangrijk stij
gen.
Onder de redenen om een perso
nenwagen te kopen blijkt de voor
naamste aanleiding die in de vragen
lijsten tot uiting komt, de sociale om
standigheid te zijn (status symbool).
Dit blijkt in overeenstemming met
een andere conclusie, dat zelfs wan
neer de forensen hun auto's niet ge
bruiken kunnen, hun echtgenotes het
dan wel doen. In het rapport wordt
natuurlijk ook over de parkeerpro
blemen in straten en op pleinen ge
sproken. De conclusie is dat men in
alle komende ontwikkelingsplannen
tenminste voor een auto garageruim
te per gezin moet komen.
Meer over deze belangrijke studie
kan men te weten komen door mr. C.
K. Atkins, the University of Birming
ham, dept. of transportation and en-
vironemental planning, Birmingham
15, Gr.-Brittain te schrijven. Tegen
kostprijs (deel 1 pond 1/1 - en deel
2 pond 2/2 -) kan men in het bezit
komen van analyse, conclusies en
klassificeringen van de rapporten.
De proef met de meldzuilen bij
het verkeersplein Oudenrijn verloopt
zo goed dat men van plan Is om het
aantal meldpalen In ons land uit te
breiden. De rijkspolitie wil echter wel
een aantal wijzigingen, zowel wat de
bediening betreft als het uiterlijk,
voor de palen op 't programma bren
gen.
Het ligt in de lijn der verwachtin
gen dat Citroen in deze uitvoeringen
van de ID en de DS volgend jaar een
sterkere motor zal introduceren. In
diverse rally's hebben reeds Citroën-
produkten strijd geleverd met zes
cilinder motoren. De cilinderinhoud
van de motoren komt dan rond de
2000 cc te liggen met een vermogen
van omstreeks 110 pk. De topsnelheid
van de ID of DS komt dan boven de
180 km/h.
Ten einde de afzet op de buiten-
lanse markten te stimuleren heeft
de Lancia fabriek besloten de prij
zen te verlagen. Lancia import Ne
derland n.v. heeft thans bekend ge
maakt dat de verlaging zal variëren
tussen de f 500,- (Flavia Coupe) tot
f 600,- bij de Flaminia GT modellen.
Dit jaar wordt een produktiever-
TOKIO Chinese antropologen zijn
klaargekomen met de preparering van de
schedel van een prehistorische mc
waarvan zij zeggen, dat hij ouder is dan
de Peking-man, getuige de schedels die
hiervan tussen 1929 en 1937 in China zijn
opgegraven. De schedel van het oudere
mensentype werd in oktober gevonden,
en het type werd aangeduid met „Lan-
tjen-aapmens".
De paleontoloog Woe Joe Kang
Peking heeft de eerste schatting beves
tigd, dat de Lantjen-mens 500.000 tot
600.000 jaar geleden geleefd heeft. Hij
dacht dat het het oudste specimen van
een aapmens was tot nu toe ontdekt. De
fossiele schedel vond men in Koengwang-
ling in het district Lantjen in de provin
cie Sjensi.
Van de schedel waren nog intact de
kap, de oogkassen, de neusbeenderen, het
rechterslaapbeen en het grootste deel van
de rechterkant, een deel van de linker
kant van het opperkaakbeen, en twee
tanden.
Met de vondst in China heeft men nu
vier voorhistorische mensentypen kun
nen reconstrueren: de Peking-man, de
Java-man, de Cromagnon-man, en de
Lantj en-man.
Volgens het Chinese persbureau heeft
de vondst in het buitenland grote be
langstelling gewekt en hebben antro
pologen inlichtingen ingewonnen.
Onder regie van John Huston, die
tevens de rol van Noach speelt,
worden in Rome opnamen ge
maakt voor de film ,,De Bijbel".
Op de foto Noach met zijn dieren
in de ark, in scène gezet in de
filmstudio's van de Laurentis.
(Advertentie)
ZALTBOMMEL In Zaltbommel is
een woonhuis uitgebrand, dat boven de
zogenaamde boterhal lag. Het huis werd
bewoond door een gezin met vijf kinde
ren en een echtpaar zonder kinderen.
De vlammen grepen zo snel om zich
heen, dat het tweede echtpaar via het
dak van de boterhal moest vluchten. Een
aantal boten, die opgeslagen waren in de
boterhal onder het brandende huis, is
vernield. De vrijwillige brandweer van
Zaltbommel en de beroepsbrandweer van
's-Hertogenbosch hebben het vuur ge
blust. De twee getroffen gezinnen waren
niet verzekerd. Over de oorzaak van
de brand is iniog niets bekend.
LONDEN Koningin-moeder Eliza
beth van Engeland zal zich op 18 februari
begeven naar Jamaica, om er aan de uni
versiteit van West-Indië te worden be
vorderd tot eredoctor.
Op 26 februari zal de koningin-moeder
naar Londen terugkeren.
LONDEN Twee ongewapende Lon-
dense politiemannen zijn gewond en een
politiehond, een herder, gedood, toen een
ontsnapte gevangene, de 22-jarige John
Campbell Marson, zich met een vuurwa
pen verzette tegen zijn arrestatie.
Marson, die in opsporingsoproepen van
de politie gevaarlijk" werd genoemd,
was op 4 november van het vorig jaar
ontsnapt uit de Lewes-gevangenis in het
graafschap Sussex.
De man is overmeesterd en naar het
politiebureau van Chelsea gebracht, sa
men met de man en de vrouw bij wie hij
in de auto zat.
Naar de schuilplaats van Marson in
South Kensington was gewapende politie
op weg, maar de main dreigde opnieuw
te ontglippen, waardoor de slechts met
gummistokken gewapende agenten moes
ten ingrijpen. Ze werden slechts licht ge
wond.
Marson zat een gevangenisstraf van
twee jaar uit waartoe hij op 14 juli was
veroordeeld wegens roekeloos rijden ter
wijl hem daartoe de bevoegdheid ontno
men was. Bovendien zou hij verhoord
worden in verband met twee schietpar
tijen.
hoging van 1,5 miljoen auto's ver
wacht. De gezamenlijke autof abrie
ken zijn in 1964 tot een totale pro-
duktie van 22 miljoen automobielen
gekomen en in 1963 bedroeg dat
„slechts" 20,5 miljoen.
Goodyear komt met een nieuwe au
toband op de markt. Het is de G 800.
Deze band is geschikt tot snelheden
tot 180 km/h en heeft een betere grip
op de weg, veroorzaakt minder ener
gieverlies, dus lager benzineverbruik
en heeft een langere levensduur. De
G 800 zal ongeveer 10 pet. duurder
gaan kosten dan een normale band.
Met de stijging van het aantal
automobielen in de wereld wordt
ook de produktie in de bandenfa
brieken met het jaar groter. Een
voorbeeld van deze ontwikkeling
geeft Goodyear. In 1951 kwamen per
dag zo'n 480 banden uit de fabriek
te Luxemburg. Thans is dit totaal
verhoogd tot 9500 en nog kan men
niet geheel aan de vraag voldoen.
In het jaarverslag van het centraal
bureau voor de afgifte van rijvaar
digheidsbewijzen is een grafiek opge
nomen met betrekking tot de perso
nen die in 1963 direct voor het rij
examen BE zijn geslaagd.
De grafiek geeft het volgende beeld:
leeftijd mannen vrouwen
18 jaar 38,5 pet. 35,3 pet.
19 t/m 39 jaar 32,5 pet. 28,3 pet.
22,8 pet. 20,6 pet.
16,2 pet. 18,8 pet.
40 t/m 59 jaar
60 jaar en ouder
Het gemiddelde bij de mannen ligt
dus op 33,8 pet, terwijl de vrouwen
het met 28,3 pet moeten doen.
TN het begin van het huwelijk van
1 Toon en Frieda had Godefrie-
da er wel eens over nagedacht
of het niet beter was dat zij zich te
rugtrok om ergens alleen te gaan
wonen. Wat het werk betrof zou dat
1 wel gaan. Toon, die de kneepjes van
1 de fijne groenteteelt nu wel kende,
was bijzonder flink en Frieda kon
enorm veel werk verzetten. Haar
geldmiddelen waren schaars, hetgeen
geen beletsel behoefde te zijn: Gode-
friedus zou haar zeker willen helpen
om hier of daar in het zand een huis-
je te kopen en het eenvoudig in te
richten. Met een lapje grond om groen
te telen, een toom kippen en wat
konijnen zou ze de kost wel bij el
kaar scharrelen. Ze wist eigenlijk zelf
niet of ze het graag wilde. Soms ver
langde ze er heel erg naar, vooral
in het voorjaar toen de lente was be
gonnen. In gedachten zag ze zich dwa-
i len door het mastbos en over de hei
de. Met de brik kon ze heengaan waar
zie wilde: ze zou helemaal vrij zijn.
Deze idyllische gedachten werden ge
temperd door haar nuchter verstand,
dat ook de keerzijde van de roman
tische medaille zag. Zou ze de een
zaamheid aan kunnen? Haar natuur
was anders dan van J an Griniau. J an
was eenzelvig van aard, de mensen
interesseerden hem niet, al verkeer
de hij er altijd tussen. Met haar zou
het anders gaan, zij zou de mensen
eerder ontvluchten dan hen opzoeken
om er handel mee te drijven of wat
dan ook. Ik geloof dat ik het een
tijdlang goed naar mij zin zou hebben
daarna zèl de eenzaamheid me gaan
drukken en dan word ik misschien
excentriek en mensenschuw.
Op een keer sprak ze erover met
haar vader. Zijn reactie was iets
anders dan ze gedacht had. Als ze
haar plan wilde doorzetten, zou hij
i haar niets in de weg leggen en zelfs
i helpen om het uit te voeren; niet
echter dat ze verwacht dat hij het zich
erg aan zou trekken. Dat was toch
wel het geval; ze zag zijn mond be
ven en hij rukte nijdig met zijn hoofd.
„Dat zal moeder niet graag hebben"
i zei hij op doffe toon. Dat was het
tweede bezwaar. Godefrieda wist het
wel. Marjan zou zich evenmin ver
zetten. „Als jij dat graag doet" zou
ze bedeesd zeggen. Nog iets anders
had ze gehoord in zijn stem: zijn ei
gen verlangen om haar bij zich te
houden. Nooit had hij duidelijker ge
zegd dat hij van haar hield dan in
zijn schorre vraag.
„Hoe zullen de kinderen daarover
denken?" vroeg hij. Hij vroeg het,
maar het was voor 'hem geen vraag,
voor haar evenmin. De kinderen,
Frieda vooral zouden vragen of ze
van lotje getikt was. Had ze het dan
niet goed op de Dommelhoeve'? Lie
pen zij haar in de weg? Was ze bang
dat ze uitgerangeerd zou worden ais.
Toon over een paar jaar de doening
zou gaan beheren? Kon ze zich niet
schikken in de omstandigheid dat ze
dan terug zou moeten treden? Mar
jan kon dat wel. Marjan bemoeide
zich nergens meer mee maar werd
zij niet vertroeteld en verwend als de
liefste oma van de wereld? Speelde
de jaloezie van de oude dag nu al
mee?
7 oud en de kinderen er zo over den-
ken? Hoewel zij daar persoon
lijk weinig van had ondervon
den, was het een gewoon verschijnsel
dat overal valt waar te nemen. Ze
moest er om glimlachen, er was iets
lachwekkends in en tegelijk iets triests.
Het kon haar niet veel schelen hoe de
t kinderen erover dachten. Als ze zich
zouden verzetten tegen haar vertrek
kwam dat alleen omdat ze haar no
dig hadden. Kinderen hebben soms
vaak hun ouders nodig en ze vinden
het heel normaal dat de ouders zich
altijd beschikbaar stellen. Het typi
sche van de onderlinge verhouding
op de Dommelhoeve was, dat ze maar
heel weinig een ouderlijke plaats had.
Die lag nog geheel bij Godefriedus
en Marjan. Haar plaats leek meer op
die van een oudere zus. In dat op
zicht was er wel verschil tussen Toon
en Frieda. Voor Frieda was zij al
tijd een echte moeder geweest. Toon
noemde haar moeder, dat klonk nooit
spontaan, er was altijd een lichte
weifeling in te bespeuren. Als hij
het achterwege kon laten deed hij
dat. Dat gebeurde niet uit gemis aan
achting en respect. Heel zuiver voelde
Godefrieda aan hoe Toon over haar
dacht. Hij keek tegen haar op; de
klove die hij voelde dat er was tus
sen hen beiden, zag ook zij. Een
vriendelijke ijverige jongeman, de
man van haar dochter, niet haar
zoon. Ofschoon het haar ijdelheid wel
streelde dat ze er jeugdig uitzag en
haar figuur een zeker statig allure
bleef behouden, was dat soms hin
derlijk. Toon was opgevoed door een
eenvoudige te goeder trouwe vrouw
zonder de minste pretentie; dat moe
derbeeld was in hem volgroeid. De
manier waarop hij hdar soms aan
keek irriteerde haar. Het was hin
derlijk en beschamend de stille ado
ratie te moeten verdragen van een
jongeman, die niet haar dochter was
getrouwd en met wie zij dag aan dag
moest omgaan. Daarom trok zij zich
nog meer terug in haar schelp, haar
houding tegenover Toon werd nog
koeler en gereserveerder.
Dat ze bleef talmen en niet tot een
besluit kon komen, was niettemin
toch het meest om haar moeder.
Marjan had haar steun en gezelschap
nodig. De band tussen hen was heel
innig, die kon ze niet verbreken.
Nu haar moeder was gestorven, be
greep ze dat het helemaal niet meer
kon. Het verdriet van de roerloze ge
stalte tussen de wilgen had haar diep
ontroerd. Meer dan ooit zou Gode
friedus haar nu nodig hebben. Hij
leefde in zijn wereld waar zij in pas
te; niet de jongelui waar hij wel van
hield, maar die toch eigenlijk buiten
zijn levenssfeer stonden. Er was nog
iets anders. Nu Marjan was heenge
gaan zou zij de huisvrouw worden.
Zij zou dichter naar Godefriedus toe-
dringen; de periode van halfslachtig
heid omtrent haar plaats or de Dom
melhoeve was voorbij.
IToever was Godefriedus met zich-
zelf klaargekomen tussen de
wilgen? Hij zei er niets over.
Na het bidden van het rozenhoedje,
dat nu door Godefrieda werd voorge
beden ging hij niet zoals gewoonlijk
naar bed. Met zijn zwart pak nog aan
liep hij de akker op dan naar de wei,
tenslotte stond hij onbeweeglijk onder
de kersebomen naar Zegenree te sta
ren. Die middag toen hij de smalle
weg naar het wilgenveld was opge
gaan, was dat een impuls geweest,
een onstuitbare drang om terug te
keren naar de plek waar zijn geluk
begonnen was. Hij had er staan dro
men, hoe lang wist hij zelf niet. Met
befloerste ogen uitermate gespannen
en toch vrijwel zonder concrete ge
dachten. Er was iets onherroepelijks
gebeurd, dat drong wel diep in hem
binnen. Daarna had hij voor Marjan
het hart gesneden, haar daarmee de
plaats gevend onder de doden en de
levenden die haar toekwam. Dat
had hem tot rust gebracht en nu hij
onder de kersebomen stond was hij
zichzelf weer. Hij kon weer denken,
plannen maken en het verleden over
wegen. Het was een mooie meiavond
en nog niet helemaal donker. In de
beemden hoorde hij merels zingen,
uit de wei klonk het klaaglijk ge
roep van een koe. Al een paar dagen
had het beest buikpijn. De veearts
had haar in de voormiddag een fles
medicijn in de keel gegoten en hij
meende nu in het geloei enige op
luchting te horen.
I_Iet grote landgoed lag er heel stil
11 in de avond en toch was het
vol leven. Overal hoorde hij vo
gels zingen, het geblaf van een hond
en opeens een hard geweerschot met
een lange nagalm. Wat zou er gaande
zijn? Een otter misschien of een vis.
Zijn gedachten gingen terug in het
verleden. Hij zag de baron in zijn
verbeelding, de oude spierwitte man 1
wiens grote wens het was geweest 1
de Dommelhoeve en nog een paar
boerderijen aan deze kant van de
Dommel te kopen, waardoor de rivier
door zijn landgoed zou stromen. De
erfgenaam, de Belgische graaf, hield I
er niet zulke kinderlijke wensen op
na. Hij was maar een paar maal op
Zegenree geweest, Godefriedus had
hem een keer heel vluchtig gezien.
Een lange schrale man met een kaal
hoofd. Hij stapte voort met kleine
driftige passen en gebogen hoofd. Van
de wereld zag hij alleen de paar me
ter grond voor zijn voeten. De men-
sen schenen hem niet te interesse-
ren hij was niet in het dorp geweest,
ook niet bij de pastoor wat hij fat- i
soenshalve toch wel had moeten doen 4
Dat was weer lang verleden tijd en
nu was het landgoed van een schat- 1
rijke industrieel uit de stad. Een rij
zige statige man met een grote zwar- i
te snor. Winter en zomer droeg hij
een zwarte jas met een hoge hoed.
Hij bracht alleen de zomermaanden
op het landgoed door en dan liet hij
zich nog niet zien in het dorp. Aan 1
een rentmeester bad hij het beheer 1
van de hoeven opgedragen.
Een rare man dacht Godefrie-
dus. Hij bleef niet lang bij hem ver
wijlen, in gedachten zag hij mijnheer
Gouldy, die hij zoveel jaren na diens
dood nog niet kon uitstaan. Dan pas
toor Vergroessen, pastoor van Grins-
ven, pastoor Weiten, pastoor Adams;
allen rustten al onder de groene zo-
den. Jonker Bosch van Wierestein,
notaris Greveman, meneer Bendink i
van Jagerslust, oude Kobus Verstap-
pen, Koos van Himst, Frans la Haye
en nog zoveel anderen waren gestor
ven. Hij had het altijd gezien als
iets waar hij niets mee te maken 1
had, al was hij er zijdelings altijd 1
min of meer bij betrokken geweest.
De dood van Marjan was iets we- i
zenlijks in zijn leven, hij had het ge- i
voel dat Haar mee een einde was ge-
komen aan een periode, die bepalend
was voor zijn eigen leven. Hij leefde
nog, misschien nog veel jaren. Dat
was goed als hij de gezondheid kon 1
behouden de misantropische gedach
te, dat nu de zon van zijn bestaan
was ondergegaan, het beste zou zijn
dat de Lieve Heer ook hem spoedig i
haalde was hem volkomen vreemd.
Wel was er iets onherroepelijks ge
beurd iets dat niet hersteld en niet
herhaald kon worden. Er bleef voor
hem alleen nog over zijn tijd al
leen uit te zingen.
