BMW 1800 TI: een moderne
en zeer snelle reiswagen
Stad van „Academie der
dwazen" bestaat 600 jaar
Dit jaar 42.682 auto 's
meer verkocht dan in 63
GARAGE RIJK
GARAGE LEN0S
Garage Wittebos
Garage Heijboer
en van de Vijver
Garage ANT00N VRIENS N.V.
Onderzoek naar
ongevallen met
leswagens
Reserves
Lijn
B.M.W.-dealer voor Zuid-Beveland
Heinkenszand Tel. 01106-491
BMW 2000?
Tips - tips - tips - tips - tips
Contactpuntjes
Adenauer „Dr. Humoris Causa"
Garage A. van de Wou
XIX
DOOR
Walter Breedveld
1
Maak nu een proefrit bij:
Spoorstraat 21 Breda Tel. 33186
1 uinbouwers in
Noord Holland
in noodsituatie
17
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 18 DECEMBER 1964
li
BMW heeft de „1500", die in de
herfst van 1961 werd geïntrodu
ceerd, gaandeweg verbeterd en
sneller gemaakt. Voor de „1800"
werd de cilinderinhoud van 1499
op 1773 cc gebracht en dit leverde
tien paarden meer op. Met zijn
90 DIN-pk werd de BMW 1800,
met een top van 165 km/u, een
der snelste wagens in de betere
middenklasse. Om zakelijke re
denen bracht de Beierse fabriek
eind 1963 ook nog de „1600" uit,
bedoeld voor de 1.5 liter klan
ten, die het prijsverschil tussen
de goedkoper geworden „1500, en
de „1800" bezwaarlijk vonden.
Prijspolitieke motieven waren er
ook niet vreemd aan. Dit jaar
heeft BMW in de autowereld
een sportieve klank de zeer
snelle rijders een plezier gedaan
met het op de weg brengen van
een uiterst competente 1800-ver-
sie, met prestaties op erkend
sportwagenniveau: de 1800 TI.
We hebben de zeer tem-
m peramentvolle 1800 Tl.
die de BMW-importeur
£2111|| speciaal uit München had
m ti 31 laten overkomen, een
week lang getest. Zelden
hebben we een wagen
in handen gehad, die zo'n
BQ&fll hoog gemiddeld cijfer
haalt als deze. Uitste
kende ryeigenschappen
zijn hier in één auto ver-
B enig-d met kwaliteit en
comfort. Snelheid en vei-
Br I ligheid werken prettig
samen. Anders hadden
we op de autoweg de
snelheidsnaald niet rechts van 180 dur
ven drukken. De fabriek schryft een
top van 170 km/u voor ,maar de motor
trekt zich weinig aan van de toeren-
telJer, die bij een dergelijke snelheid
6200 omwentelingen per minuut aan
wijst. Volgens het boekje is het max.
vermogen 110 pk bij 5800 t.p.m. Het
koppel is 15.1 kgm bij 4000 t.p.m.
Om een wagen van een kleine 1100
kg vlot tussen 170-180 km/u te jagen,
moet de krachtbron sterk, modern en
elastisch zijn. We hebben hier te maken
met een hypermoderne motor, onder
een hoek van 30 graden ingebouwd
met een vijfmaal gelagerde krukas en
een driemaal gelagerde bovenliggende
nokkeas. Dat deze machine berekend is
UTRECHT De Utrechtse politie
heeft een onderzoek ingesteld naar
de ongevallen met lesauto's in de pe
riode 1 januari-l december 1964.
Gebleken is, dat bij 275 ongelukken
278 lesauto's betrokken waren, dat
wil zeggen bij drie tot vier procent
van alle aanrijdingen in de stad.
In de meeste gevallen was de ^an
dere'' partij strafrechtelijk schuldig.
De voorrangskwestie speelde 59 keer
een rol en in 46 van die gevallen
was het de lesauto die wel voorrang
had maar geen voorrang kreeg.
Hieruit concludeert hoofdinspecteur
Th. J. de Vries, dat de instructeurs
te veel geneigd zijn om hun leerlin
gen onder alle omstandigheden voor
rang te laten ..nemen". Hij vindt dit
niet juist als daardoor het verkeer in
gevaar wordt gebracht. De instiuc-
teur. aldus hoofdinspecteur De Vries,
moet er rekening mee houden dat
zijn leerling nog niet geroutineerd
is, vaak niet zo snel kan optrekken
bii bijvoorbeeld kruispunten als hij
zelf wel gedaan zou hebben en dat 't
zijn eerste taak is om de leerling be
grip bij te brengen voor wat in een
bepaalde verkeerssituatie wel of niet
kan, afgezien van de vraag of men
officieel in zijn recht staat.
Verder heef de heer De Vries ge
constateerd. dat bij de lesauto's het
venijn „in de staart" zit. Bij de 115
kop-staartbotsingen waarbij een les
auto was betrokken, was het 100 keer
-de andere auto" die de leswagen
aanreed. Dat gebeurde meestal om
dat de leerling te plotseling stopte,
onder meer als een verkeerslicht van
groen op oranje sprong. De andere
verkeersdeelnemers zullen vol-
pns de heer De Vries, rekening moe-
Jon houden met het feit dat ongerou-
uneerde rijders vaak plotseling rea
der en in bepaalde situaties en hij
raadt hun dan ook aan, behoorlijk
afstand te bewaren als ze achter
een leswagen rijden.
In de gemeente Utrecht is het to
taal aantal verkeersongelukken in
de maand november vergeleken bij
vorig jaar 'eruggelopen van 830 tot
813. Bij deze ongelukken werden
twee (vorig jaar vijf) personen ge
dood en 119 (219) gewond. De voor
naamste oorzaken van de ongelukken
waren geen voorrang verlenen, file
rijden en passeren, inhalen of snij
den. Op het verkeersplein Oudenrijn
gebeurde de meeste ongevallen, na
melijk achttien tegen twaalf in no
vember 1963.
op hoge prestaties en zware beproevin
gen kan doorstaan, hebben we gemerkt.
Ons land is niet zo groot en onze
autowegen zijn niet zo lang, dat we de
BMW 1800 TI urenlang kunnen opja
gen. Maar wat we met hem hebben
gedaan, was voldoende om zeer tevre
den te zijn- over de rijkwaliteiten. Bij
een kruissnelhend van 140-150 km/u
gaat alles verrassend gemakkelijk en
soepel en er is dan nog veel reserve
kracht aanwezig om veilig en overtui
gend in te halen. Bij het acceleren hoeft
men zich niet schrap te zetten en de
motor te forceren. Het gaat spelender
wijs. De sportwagentijden hebben een
veilige marge. In het snelverkeer kan
men zich altijd redden met de flitsen
de acceleratie van de 1800 TI: Van 0-50
km/u in 3.8 sec.; tot 80 km/u in 8 sec.;
tot 100 km/u in 11.2 sec.; tot 120 km/u
in 16.5 sec.; tot 160 km/u binnen de 40
seconden. Deze prestaties liggen ver
boven het gemiddelde in deze klasse en
tippen aan die van de Porsche 1600, die
een echte sport is. Er kan in de ver
snellingen ver worden doorgetrokken:
tot ruim 40 km/u in de eerste, 85 in de
tweede, en tot 125 in de derde. De mo
tor vertoont grote elasticiteit. In de
vierde versnelling spint hij bij 45 km/u
nog rustig en onaangedaan. In het druk
ke stadsverkeer is de wagen even han
delbaar als een tamme middenklasser
Dit is ook een pluspunt, want men kan
er alleen voor lange afstanden geen
auto op na houden. De 1800 is grondig
uitgedacht en de gedegen detailafwei>
king herinnert aan handwerk.
Het koetswerk is modern en zuiver
gestileerd. Het is compact en wat de
vorm betreft vrij neutraal gehouden.
Vier volwassenen of een vijfpersoons
gezin hebben alle zitcomfort, die voor
een lange tocht nodig is.
Er is voldoende ruimte voor hoofd en
ledematen. Het kofferruim is goed ge
vormd en groot genoeg en in het com
partiment kunnen nog allerlei kleine
re spullen netjes worden opgeborgen.
Het interieur is degelijk en warm aan
gekleed. Het dashboard is compleet en
vrij overzichtelijk. De toerenteller had
van groter formaat kunnen zijn en de
plaatsing van enkele instrumenten vin
den we minder gunstig, bijvoorbeeld de
knop van de choke, waarnaar men in
onderdashboardse donker moet tasten.
Ventilatie en verwaming zijn effectief
en gemakkelijk te regelen. De ruitewis-
sers zijn effectief en een nuttig detail
is dat de sproeier via een stuurhandle
automatisch in werking wordt gesteld.
Veiligheidsgordels vóór behoren bij de
standaarduitrusting. De afwerking van
carrosserie is, evenals die van de me-
Het autopark breidt zich in Nedejv
land nog met de dag uit. Eind no
vember werden er in ons landje maar
liefst 42.682 automobielen meer ver
kocht dan in de vergelijkende periode
in 1963. Kwam men in 1963 tot en
met 20 november tot een totaal van
168.214, dit jaar werden van 1 janua
ri tot en met 20 november maar
liefst 210.896 produkten aan de man
gebracht. De eerste twintig dagen van
november bracht voor de diverse au
tomobielfabrikanten een afzet van
9.650 auto's.
De gespecificeerde cijfers ontleend
aan typing office success" en sa
mengesteld aan de hand van gere
gistreerde nieuwe personen- en com
binatiewagens in Nederland, geven nog
een aantal belangrijke cijfers te zien.
Zo bezet de General Motor Continen
tal, met als „toppers" de Opel Kadett,
de Opel 1700. de Viva en de Opel ca
ravan nog steeds in ons land de eer
ste plaats wat betreft de totale ver
koopcijfers. Met de 35.492 eenheden
heeft men in ons land 16,8 pet van
het marktaandeel veroverd. Maar
GMC zal hard moeten blijven wer
ken wil men deze positie behouden,
want Ford Engeland en Ford Duits
land zijn hard op weg hun achterstand
die vorig jaar nog 1,5 pet was, in
te lopen. Door de geweldige verkoop
cijfers van de Duitse Taunus 12 M
tot 20 nov. dit jaar 12.645), de Tau
nus 17M (al liep deze wat terug door
de nieuwe serie die uitkomt) en de
Cortina, is men GMC nu op 0,6 pet
genaderd. De totale verkoop tot dit
moment bedraagt namelijk 34.099 een
heden of 16.2 pet van de Nederlandse
markt.
GMC en Ford zijn twee van de
weinige automobielfabrikanten die
hun marktaandeel hebben kunnen ver
hogen. Volkswagen, met 32.130 een
heden en 15.2 pet nog altijd een goede
derde, verloor tot nu toe 0.1 pet van
het marktaandeel, terwijl Fiat met
21.116 eenheden en 10 pet zelfs met
0.3 pet in vergelijking met vorig jaar
een veer moest laten. De grootste klap
moest echter Renault incasseren. De
ze Franse firma zag het marktaan
deel in een jaar van 8.7 pet naar 6,5
pet dalen. In de top van Nederland
was Renault ook de enige zaak die
minder auto's verkocht dan vorig
jaar: 785. De nieuwe Renault 1500
met voorwielaandrijving komt daarom
op een bijzonder belangrijk tijdstip en
met deze 1500 zal men ongetwijfeld
alles in het werk stellen om de ach
terstand snel in te lopen
Verheugend bij dit cijfermateriaal
is dat ons nationaal produkt de DAF
750 het bij de Nederlanders steeds be
ter gaat doen. Door de terugslag van
Renault komt Daf nu heel dicht in
de buurt van de vijfde plaats, van
Renault. Doordat men dit jaar reeds
12.606 eenheden heeft verkocht, steeg
het marktaandeel van 5.8 tot 6 pet.
Als wij de overeenkomstige periode van
1963 bekijken valt onmiddellijk op,
dat DAF 2.712 meer auto's heeft
verkocht. Van Simca kon men zodoende
iets meer afstand nemen. Simca ver
overde met 4,9 pet de zevende plaats.
Citroën moest 0.4 pet van het markt
aandeel prijsgeven, en dat betekende
dat Citroën in Nederland met Simca
van plaats moest verwisselen. Het
marktaandeel van Citroën was per 20
november nog 4.8 pet.
Om de negende, tiende en elfde
plaats wordt een verwoed gevecht ge
leverd tussen BMW Peugeot en Aus
tin. BMW maakte, vooral door de 1800,
de grootste winst in deze groep en
werd met 2.3 pet van de markt ne
gende. Peugeot verspeelde wel de
negende plaats, maar kon het verlies
tot 0.2 pet van de markt beperken,
waardoor men Austin 2 pet, dat een
winst van 0.1 pet maakte, nog net
achter zich wist te houden.
De Volkswagen 1200 blijkt nog steeds
een veel gevraagd produkt Liefst 22.
894 wagens gingen ^an 1 januari '64
tot 20 november '64 naar een geluk
kige bezitter. Volkswagen slaat in dit
opzicht op eenzame hoogte, want met
12,882 komt de Opel Kadett op de twee
de plaats. De derde plaats is voor
Ford Duitsland. De Taunus 12 M kreeg
in Nederland een afzet van 12.645 een
heden. Als vierde komt de DAF met
12.594 geregistreerde wagens op de
Nederlandse wegen.
De ranglijst ziet er verder voor de
eerste vijftien als volgt uit: 6. Fiat
600 7410. 7. Cortina 6522. 8 Simca
1000 6212. 9. Renault 8 5999. 10. Taunus
17M 5644. 11 VW 1500 4610. 12 Peu-
seot 404 3350. 13 Renault 4 3320. 14.
Viva 3225, 15 CV Standaard 3096
Uit deze cijfers blijkt dat in de ver
koop het aandeel van wagens in de
prijsklasse tot 6000 gulden het hoogst
is: totaal 58,2 pet. Dit percentage is
als volgt onder te verdelen: Van 3
tot 4000 gulden 4.9 pet van de totale
verkoop: 4 tot 5000 gulden 21,5 pet
5 tot 6000 gulden 31,8 pet. In de klas
se van 7 tot 8000 .gulden werd ten
slotte een percentage van 10,9 van de
totale verkoop bereikt.
(Advertenties)
chanische afdeling, van hoge klasse. In
deze prijsklasse van ruim 12,5 mille
mag men dit trouwens ook verwachten.
Hoewel de 1800 TI een zeer snelle,
sportieve wagen is, heeft men bij BMW
zoveel mogelijk aandacht besteed aan
het rycomfort. De vering is afgestemd
op de voortreffelijke rijkwaliteiten, een
beetje aan de stugge kant, maar men
kan een auto met capaciteiten op dit
BMW-niveau nu eenmaal niet met een
zacht, deinend veersysteem uitrusten.
De wegligging en koersstabiliteit zijn
geheel in overeenstemming met de an
dere eigenschappen en voldoen aan de
hoogste eisen.
De besturing is licht en vrij neutraal,
en had naar onze smaak iets positiever
kunnen zijn. Bij hoge snelheden rea
geert het stuur wat ongeïnteresseerd,
maar misschien is dit een karaktertrek
je. De vloeiende rijstijl wordt er echter
niet door verstoord. In snel gereden
bochten gedraagt de 1800 zich, ondanks
dat hij betrekkelijk hoog op de wielen
staat, stabiel. Hij laat zich licht en
eventueel met kleine stuurcorrecties
door de bocht jagen. We hadden niet
het gevoel dat we een gevaarte van een
1100 kg meetrokken. Het schakelen gaat
soepel, snel en correct, maar iets min
der exact dan bij een sportwagen. De
schijfremmen zijn volkomen berekend
op hun zware werk.
Het benzineverbruik varieert van
17-10. Het hangt er vanaf hoe de
BMW 1800 TI wordt bereden. Men moet
bij een wagen, die sportieve rijders veel
rij genot geeft, niet op een paar litertjes
kijken.
De 1800, waarvan de TI een snellere
versie is, hebben we in deze test en
passant even voorgesteld. Het is niet zo,
dat de gewone 1800 bij de TI vergele
ken in 't niet valt. Weliswaar heeft
hij 20 pk minder ter beschikking, het
geen natuurlijk in de acceleratie scheelt
maar in de praktijk maakt het weinig
uit. Een top van 165 km/u kan er ook
goed mee door. De 1800 kan echter
meer hebben en 't is verleidelijk om
het er dan ook uit te halen. De TI kan
ook nog worden opgevoerd en BMW
heeft intussen een hete versie voor
wedstrijddoeleinden geprepareerd. Het
is de BMW 1800 TI-SA, die in een
kleine serie wordt gemaakt. Met een
compressieverhouding van 10.2 1 en
twee dubbele Webercarburateurs levert
de 1.8 liter motor hier 130 pk bij 6100
t.p.m. De topsnelheid ligt tussen 190 en
200 km/u. Deze speciale rally-uitvoe-
^ring accelereert even snel als zware
"sport- en gran turismo wagens. Voor de
snelle 1800-versies zou ook aan zwaar
dere motor worden gedacht, die mo
gelijk tegen de Frankforter autoten
toonstelling wordt geïntroduceerd. Een
BMW 2000 zou de serie 1500-1600-1800
verdienstelijk kunnen afronden.
Tot een van de moeilijkst te lokali
seren ontstekingsstoringen moet die
gerekend worden, waarbij de hoog
spanning dóór de bougiekabelisolatic
heen, naar „massa" kan lekken en
de bougies daardoor niet meer aan
hun trekken kunnen komen. Op het
oog nog zeer bruikbare kabels blijken
dikwijls bij onderzoek niet meer
.stroomdicht" te zijn en daarom is
'iet beslist geen overbodige uitgave,
le bougiekabels na twee of drie jaar
(Lenst, te laten vernieuwen.
In deze donkere dagen zal er nog
vel eens een duplolamp vernieuwd
noeten worden. Denkt u er dan voor
al om de lamp (of de fitting) zo
danig te monteren dat de beide kop
lampen inderdaad ook allebei ge
lijk dimmen of op groot licht staan
en dus niet de éne dimt en de andere
n de bomen schijnt?
Pas er voor op dat er geen meerdere
soorten" remvloeistof in het hydrau
lische remsysteem van uw auto te-
•echt komen want het zou wel eens
kunnen zijn dat twee of meer soor
ten remvloeistof elkaar niet verdra
gen" en chemisch gezien, zeer onge
wenste reacties kunnen veroorzaken.
Het is dus maar. het beste de rem
vloeistof niet ..ergens" maar bij uw
eigen dealer te laten controleren en
eventueel bijvullen.
Sparen is een goede deugd maar de
kiezelsteentjes etc. tussen het pro
fiel van uw banden kunt u beter kwijt
dan rijk zijn. Ze verminderen n.l. de
greep op het wegdek omdat ze niet
elastisch zijn en kunnen, bij dieper
indringen, bovendien gevaarlijke can-
vasbeschadingen tengevolge hebben.
Met een kleine fittingschroevendraai
er kunt u de indringers er zo uitwip
pen.
U^ vraagt maar.
De heer K te Goes heeft een vrij
nieuwe VW bestelauto waarvan de in
laat naar de luchtfilter voorzien is
van een klep. Deze klep is scharnie
rend, staat dicht als de motor stil
staat, gaat gedeeltelijk of geheel open
als de motor draait en kan tenslotte
door een bepaalde handeling ook con
stant open gezet worden. Weet u pre
cies de bedoeling van deze „nieuwig
heid"?
Bij nieuwere VW motoren is de
luchtvoorziening naar de carburateur
zodanig veranderd, dat door een slang-
verbinding steeds „voorverwarmde
lucht" naar het luchtfilter kan stro
men hetgeen de „vergassing" uiter-
aard ten goede komt. Bij hoge toeren
tallen van de motor en ook bij hoge
belastingen zal het quantum voorver
warmde lucht echter onvoldoende zijn
voo" de totaalbehoefte en in die ge
vallen zal door de zich door onder
druk openende klep, koude buiten
lucht worden toegelaten die we dus
als bijvoeding zouden kunnen beschou
wen. De mogelijkheid om de luchtklep
vas' en dus constant open te zetten
is bedoeld voor tropische klimaten
waarbij de buitenlucht dus als inwen
dige koeling van de motor dienst kan
doen.
Deze vastzetmogelijkheid van de klep
kunnen we in ons land dan ook maar
beter vergeten tot de eerstvolgende
hittegolf.
Iedere kilometer Duitse weg
wordt gemiddeld door 330.000 auto's
bereden. Tot deze conclusie is men
in Duitsland gekomen nadat alle
cijfers over 1963 bekend zijn gewor
den Een zware belasting als men
weet dat men in Engeland tot
246.000 auto's en in Frafikrijk van
79.000 auto's per kilometer komt.
In Duitsland rijdt een auto gemid
deld per jaar 17.500 km.
Deze verkeersintensiviteit brengt
echter wel met zich mee dat het
aantal verkeersongevallen in Duits
land groot is. Bij de 510.000 onge
vallen die in de eerste 6 maanden
van dit jaar in West-Duitsland voor
kwamen, werden 7221 personen ge
dood en 203.000 Duitsers gewond.
Een stijging met het vorig jaar van
10.4 procent naar 26.8 procent.
Over niet al te lange tijd zal
er meer bekend worden over de zo
genaamde kunststofmotor. De Impe
rial Chemical industries zijn druk
bezig met de ontwikkeling van deze
motor. Het schijnt dat de produktie
van een dergelijke motor heel wat
goedkoper zal zijn dan van een con
ventionele motor.
Na Italië en Zwitserland hebben
thans Oostenrijk en Portugal ook wet
telijk voorschrift waardoor iedere
automobilist in dit land verplicht is
een gevaren-driehoek in zijn auto te
hebben- Buitenlandse toeristen moe
ten ook in het bezit zijn van dit at
tribuut. Op plaatsen waar bomen
maar enig gevaar voor automobilis
ten betekenen zal het Italiaanse mi
nisterie van openbare werken op
dracht geven de bomen te rooien.
Drie punten hebben hiertoe geleid:
1 bomen maken het uitzicht slech
ter; 2 de bladeren maken de wegen
glad; 3 de boomwortels vernielen de
weg.
Een verhoging van het benzi-
ne-geld zal in Zwitserland voldoende
zijn om aan de financiën te komen
die voor het aanleggen van kostbare
bergwegen noodzakelijk zijn.
De kunststofmotor waarover in
deze rubriek eerder werd gesproken,
zal in sterkte nauwelijks te over
treffen zijn en kan de grote hitte
die in de verbrandingsmotor ontwik
keld. vrij gemakkelijk doorstaan.
Wij zijn benieuwd weïke kunststof
men hiervoor heeft weten te prepare
ren
Dealer voor
Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
Oranjestraat 3
AXEL Tel. 01155-744-404
Dealer voor
Roosendaal en omstreken
Nispensestraat 44
Roosendaal Tel. 01650-4588
BONN Dïilken, een Duits stadje
aan de Neder-Rijn, viert dezer dagen
haar 600-jarige bestaan, een gebeurte
nis, die normaliter alleen de plaatse
lijke pers zou interesseren, ware het
niet, dat deze kleine stad beschikt over
een instituut, dat zijns gelijke vermoe
delijk niet kent. Sinds meer dan 400 jaar
is Dïilken namelijk de zetel van de enige
„Academie der dwazen" ter wereld Met
de stichting van de „bereden academie
der kunsten en wetenschappen en ver
lichte rnaanuniversiteit" werd hier de
zotternij een academische graad ver
leend.
Uiterlijk onderscheidt Diilken zich he
lemaal niet van andere kleine Duitse
steden. De kinderen gaan meer of min
der zoet naar school, hun vaders ver
schijnen elke morgen op het werk en
gaan 's zondags naar de kerk of naar
het voetbalveld. Toch gebeuren er in
dit stadje van tijd tot tijd vreemde din
gen. Op 11.11 van elk jaar begint in het
hele Rijnland de „Zotte tijd", die pas
een hoogtepunt en einde vindt met de
carnavalsdagen in februari ziet men
rond de Dülkener „Trankemühle" even
buiten de stad volwassen mannen op
stokpaardjes rijden, het zijn allen keu
rige burgers, die in het normale leven
eerbare beroepen vervullen-
Deze stokpaardrijders zijn uitsluitend
leden van de Academie der dwazen",
die met een rit rond deze molen een
eeuwenoude traditie in ere houden. Kro
niekschrijvers berichtten reeds in het
jaar 1267, dat in Duiken Rijnlandse dwa
zen en grappenmakers elkaar ontmoet
ten en hier de humor hoogtij liieten vie
ren Om onafhankelijk van wereldlijk en
clericaal gezag naar hartelust pret te
kunnen maken, verzamelden de middel
eeuwse narren zich bij de „Trankemüh
le". In de 14e eeuw stelde Graaf Adolf
von Kleve voor zeer begaafde grappen
makers een „Orde der dwazen" in. In
1554 kwamen tenslotte de vrolijke inwo
ners van Dülken op de idee een „Aca
demie der dwazen" te stichten.
Deze vrolijkste academie ter wereld
verleende van dat moment af aan be
roemde tijdgenoten de titel „Doctor hu
moris causa". De meest vooraanstaande
narrendoctor van de 19e eeuw was de
Duitse dichter Johann Wolfgang van
Goethe. Aan het verzoek van de acade
mie, een proefschrift over het probleem,
hoe men een kanonskogel om de hoek
zou kunnen schieten, te schrijven, heeft
hij echter niet voldaan. Ook de vroegere
Bondskanselier Adenauer is nog een
proefschrift schuldig aan de Dülkener
academie. Hem werd de zotte doctors
bul in 1961 verleend: „ter waardering
van een onvervalste Rijnlandse humor".
De jongste doctors van de academie- zijn
de surrealistische schilder Salvadore Da-
li en de Düsseldorfse toneelspeler Paul
Henkels.
Advertenties)
Dealer B.M.W. 1800 T voor:
Dongen - Geertruidenberg - Raams-
donksveer - Raamsdonk - Waspik -
's-Gravenmoer - Rijen - Gilze - Huiten
en Molenschot:
Tramstraat 37 Tel. 2619
Dongen
Dealer B.M.W.
Spuiplein 43
Tel. 01172-723
Breskens
Het meest verbaasde zij zich over
de witte dame; ze leek een beetje
op mevrouw van de notaris. Hoe
kwam zo'n deftig mens er toe om zelf
de soep op te doen en het vlees te
snijden. Ook de gebruikte borden en
het bestek nam ze zelf weg. Alleen
de schotels binnenbrengen liet ze
door een meisje doen. Toen ze daar
iets over fluisterde zei hij: „De men
sen die hier komen eten, zijn gas
ten, die witte dame is de gastvrouw.
Als bij ons iemand zou komen eten
zou jij toch ook zelf de soep op
doen."
..Dat eten heeft een beurs vol
geld gekost," zei ze toen ze weer
in de brik zaten.
„Je kunt in zo'n hotel niet eten
voor drie duiten", lachte hij. „Het valt
nogal mee, in de grote steden is het
veel duurder."
(^rave reden ze binnen door de oude
Waterpoort. Het was een impo
sant gezicht, het stoere bouwsel en de
hoge iepebomen op de wallen. Grave
had meer een stads karakter dan Me-
gen en Ravenstein, die ondanks hun
geslotenheid toch een landelijke sfeer
hadden. Een fraaie kerk, grote pa
triciërshuizen in de smalle straten,
en kazernes. Ze waren er juist toen
de soldaten op een exercitieveld in
hun mooiste uniformen paradeerden
voor een generaal. Het was een fan
tastisch mooi gezicht.
In Uden stond Cato al naar hen uit
te kijken op de stoep van hun stevig
stenen huis.
Godefrieda ontmoette er voor 't' eerst
haar man Kees Brands, die niet op
de bruiloft had kunnen zijn. Een ro
buuste veertiger, een resoluut man.
En de kinderen, twee jongens, een
tweeling van twaalf jaar en 'n meis
je van acht jaar Even was er een
vrolijk tafereeltje. Hoe moesten de
kinderen haar noemen? Tante Gode
frieda..? Ze was kleiner dan de snel
groeiende jongens en ze zag er piep
jong uit. „Zeg maar Godefrieda",
lachte ze. „Ik heb echt niet het ge
voel jullie tante te zijn".
Die avond zaten ze gezellig bij el
kaar in de ruime woonkamer van
het burgerhuis waar niets meer her
innerde aan de boerderij, die er wel
was geweest in de tijd toen Kees
Brands van zijn schaarse opdrachten
nog niet kon leven. Nu was hij een
man in bonis; hij bouwde villa's, ker
ken en scholen. In het begin was het
gesprek algemeen, maar al heel vlug
vonden Kees en Jan hun eigen onder
werpen. Godefrieda praatte met Cato.
Ze was nog niet helemaal gewend in
Cromvoirt. de overgang was te groot
geweest. Maar het ging steeds beter.
Dan vertelde ze over die heerlijke rit
langs de noordelijke rand van Bra
bant. over de maaltijd in het herto
gelijk hotel en over de parade in Gra
ve. Ze was enthousiast ze kon er
niet over uitgepraat komen. Cato luis
terde met glimlachende ogen en ver
telde dan iets over haar eigen jeugd
jaren in Megen. Opeens boog ze zich
naar Godefrieda toe en fluisterde:
„Je hebt Jan een weldaad bewezen
dat je met hem bent getrouwd. Hij
wil leven als een vrije vogel, maar
hij wil ook een veilig nest hebben
waar hij iedere avond in kan vliegen".
NJa die eerste reis met de brik volg
den nog vele van zulke dagen.
Ook tijdens de winter gingen ze er
op uit bij helder vriesweer, goed in
gepakt en met de kap van de wa
gen omhoog. In de loop van enkele
jaren liet hij haar heel Brabant zien.
De steden: Eindhoven, Tilburg, Bre
da Roosendaal en Bergen op Zoom
en alle dorpen die daar tussen lagen.
Hij nam haar mee naar West-Bra
bant waar hij vertelde over het stug
ge bijgelovige volk. Naar het Peel-
land waar ze de onbeschrijfelijke ar
moede zag van de mensen in hun
stulpjes. Naar de zanddorpen in het
zuiden waar het kalmste goedmoe-
digste volk van heel de wereld woon
de. Doodarm en velen dom tot op
het infantiel af. Hij reed met haar
naar het „Land van Heusden en Al-
tena'' tot aan Woudrichem toe. In
het oude stadje aan de Merwede dat
verscheidene keren, al naar gelang
de heren hun muts hadden staan,
bij Brabant of Holland had gehoord,
vertelde hij over de reformatie, die
dit land van het katholieke zuiden
had afgescheurd. Hij had het niet
hoeven vertellen, ze voelde het aan
de sfeer, in heel het „Land van Heus
den en Altena" werd ze het gewaar.
Hij nam haar mee naar het vette
kleiland boven Den Bosch. De wijde
open polders vond ze prachtig en ze
werd ook wat onrustig in de vlakke
eindeloosheid. Daar voor het eerst
brak hij los om zijn gemoed te luch
ten. Voor haar geest stond het beeld
van haar vader die ook niets moest
hebben van de protestantse boeren
met hun strakke gezichten en hun
zilveren gespen op hun schoenen. Zijn
hekel aan de mensen was een mild
gevoelen vergeleken bij de haat, die
Jan Griniau hun toedroeg. „Dat volk
heeft ons eeuwenlang uitgezogen en
uitgemergeld tot we geen snee brood
te eten en geen hemd meer aan het
lijf hadden. Je hebt het gezien in het
Peelland. in West-Brabant, in Crom
voirt en nog op zoveel andere plaat
sen, hoe een volk kan verkommeren
als het lang met de knoet wordt ge
regeerd. Alles ter ere van de Here
God". „Overdrijf je nu niet?" vroeg
Godefrieda, die zich herinnerde dat
zuster Francisca haar had verteld,
dat de j-eformatie ook gezien kon wor
den als een straf van God voor het
slecht gedrag van vele katholieken.
„Moest het hele volk dan lijden door
de lamlendigheid Van sommigen?"
vroeg hij. „Wat k onden de stumperds
op de Brabantse zandgrond er aan
doen dat in Rome de kardinalen niet
deugden? Waarvoor was het nodig
die mensen zo uit te mergelen toen
ze de macht eenmaal in handen had
den? Ze hadden ook kunnen regeren
als wijze diepgelovige Vaders wat ze
voorgaven te zijn. Dat waren ze niet;
de weinige goeden uitgezonderd wa
ren ze alleen uit op eigen baat. Zo
gaat het altijd, Godefrieda. Omwen
telingen van een omvang als de re
formatie worden begonnen door goed
willende lieden die oprecht menen
dat sommige dingen veranderd moe
ten worden. Opeens ontglipte hun de
macht en dan komt het plebs in ac
tie. Dat volk denkt niet, het wil af
rekening houden en slaat er op los.
Maar nu zijn we weer vrij, heel lang
zaam zullen we boven de ellende uit
groeien. Van de grond af aan moeten
we beginnen. We hebben leiders no
dig en die zullen er pas komen als
we scholen bouwen om 'schrandere
jongens op te leiden. De stem, die
eeuwenlang verstikt is geweest, moet
weer gaan spreken. Zover komen we
wel als we geduld hebben. Dat heb
ben we, wij zijn goedmoedig, slaafs
zelfs maar ook vasthoudend. Als we
niet zo taai waren geweest, was heel
Brabant vernield door de dienaars
van de Here", zei hij met onbe
schrijfelijk sarcasme.
|_Iij was nog altijd de vurige min
naar van het eerste uur en zij
was nog even verliefd. Duidelijk was
hij niet voor haar geworden. Een
vreemde man, die in zijn zucht naar
vrijheid zo ver ging dat hij ook voor
haar niet geheel openstond. Soms als
hij na een grote jachtpartij diep in
de nacht thuiskwam, rook hij naar
drank, in zijn ogen zag ze een troe
bele gloed. Van zijn werkzaamheden
wist ze ook niet veel af Hij ging
vaak jagen op landgoederen en met
de boeren in het veld. Hij had altijd
een goed gevulde weitas waar hij
vreemd mee omsprong, soms gaf hij
de helft weg aan arme mensen. Hij
gin# naar veemarkten en paarden
markten. hij bemiddelde bij de ver
koop van landerijen en boerderijen
en wat deed hij nog meer? Uit zich
zelf praatte hij er niet veel over en
als ze er naar vroeg, antwoordde hij
met een glimlach, dat hij zou zor
gen dat ze nooit iets tekort kwam.
Daar zorgde hij inderdaad voor, ze
kon steeds behoorlijk over geld be
schikken. Toch begreep ze vlug dat
ze nooit een dikke buidel zouden krij
gen. Van zijn innerlijk begreep ze het
mins+e. ofschoon hij veel praatte bleef
zijn diepste wezen voor haar verbor
gen. Soms had ze het gevoel dat hij
twee naturen had: uiterlijk een vro
lijke onbezorgde man. innerlijk een
vulkaan. Dat was het duidelijkst ge
bleken bij de dood van de baron. Nog
een keer was hij bij de zieke man
geroepen en de notaris had sterke
aandrank op hem uitgeoefend om rent
meester te worden van Zegenree. Go
defrieda kreeg de stellige indruk dat
het nieuw beraad grote indruk op
hem had gemaakt.
Alleen BMW-het beroemde huis der AUTO-COUTURE-
kon deze wagen creëren!
chic
dynamisch
krachtig
ALKMAAR De Noordhollandse tuin
bouw bevindt zich in een noodsituatie.
Dit werd donderdag duidelijk met cij
fers aangetoond door voorzitter A. P.
de Boer.
In zijn openingsrede voor een bijeen
komst in Alkmaar gaf hij namelijk een
overzicht van omzetten gedurende de
afgelopen tien jaren Hieruit bleek dat
de omzet van veilingen gezamenlijk in
54-55 f 73.2 miljoen bedroeg.' tegen f 73,-
miljoen in het afgelopen seizoen. En
voorts dat dit cijfer behoudens twee uit
schieters in de tussenliggende jaren
rond de 70 miljoen lag. Het landelijk
cijfer steeg echter sinds dezelfde perio
de van 440 tot 890 miljoen. De Noord
hollandse gegevens geven een duidelijk
beeld, dat dit gebied geen compensa
tie kent voor de enorme kostenstijging
in het bedoelde decennium. De nood
kreet „ruilverkaveling" ontsnapte de
heer De Boer. Volgens hem zal dit
jaar de landelijke veilingomzet waar
schijnlijk 50 miljoen lager liggen dan
het vorige cijfer.
Deze verlaging komt hoofdzakelijk ten
laste van de vollegrondsgroenten waar
van de omzet met ca 27 miljoen daalde,
zodat de slag in Nonrdholland weer
het hardst is aangekomen.
