Dienstpistool is een wapen om
achter de hand te houden
Sint-Hubertusslot:
Berlagedroom
bakstenen
van
20 milj
oen
kooi"
ligt
de
weer
Eenden gaan ten onder aan nieuwsgierigheid
Deining rond politieschoten
Probleem
niet op de
schietbaan
Schieten of niet
Oefeningen
Een beroep voor natuurvrienden
Met een zak voer lokt
zij vanachter de riet
matten de eenden die
per de pijp in.
Pitronella Koolhout woont ruim een wat te doen, ook buiten het seizoen. De,
wart eeuw op de eendenkooi van hij elkaar vele honderden meters lange
Jrpumel Niet al die tiid is zii knnistpr rietmatten moeten worden onderhouden,
Jreumei. Niet al ate tijd is zij kootster let gras oyeral in de kooi moet steeds
jeweest. Toen zij pas was getrouwd, WOrden gemaaid, de fuiken moeten gere-
oerbood haar man haar streng ooit een geld onder handen worden genomen, er
•oet in zijn jachtgebied te zetten. moest weieens een deur worden gemaakt
„Maar als hij eens naar het dorp °t een^nieuw kozijn worden getimmerd.^
aas, ging ik toch stiekum kijken of
ir eenden onder de keel waren" ver-
teldde zij nu. Beetje bij beetje kwam
zij zo op de hoogte van de geheimen
van dit eeuwenoude, zo met de na
tuur verbonden en zo specifieke man
nenberoep.
(Van een onzer verslaggevers)
DEN HAAG Er is de laatste tijd veel deining ontstaan naar aanleiding
van schoten, die door de politie in verschillende delen van het land zijn
gelost op vluchtende verdachten. Jn vele reacties wordt gesteld dat de
schietopleiding van de politie verouderd is en tekort schiet. Oud-commissa
rissen en andere oud-politiefunctionarissen laten waarschuwende geluiden
horen. In de Haagse gemeenteraad is de stelling van oud-commissaris
Posthuma van de Amsterdamse politie onderschreven dat de geoefendheid
met schietwapenen te gering is en dat het pistool geheel moet worden op
geborgen. De ontwikkelingen rond deze kwestie hebben de grootste aan
dacht van de Haagse politie, die hierover uiteraard een eigen mening heeft.
Een onzer verslaggevers heeft in een exclusief gesprek met autoriteiten van
de Haagse politie opmerkelijke conclusies vernomen.
litie. Hieruit blijkt dat het dienstpistool
van een agent geen wapen ir de hand
maar een wapen achter de hand is.
In instructietermen gezegd moet de a-
gent dus eerst beoordelen of het ge
weld met een pistool evenredig is met
de inbreuk op de rechtsorde. Het zal
iedereen duidelijk zijn dat een agent
niet mag schieten op iemand die een
appel heeft gestolen. Als de agent van
de diefstal getuige is geweest, zal hij
ook niet schieten. Maar wat moet hij
doen als hij niet 'weet dat de man, die
wat rondscharrelt alleen maar een ap
pel heeft gestolen en ondanks een
waarschuwingsschot in de lucht toch
niet blijft staan? Moet hij dan schieten
of niet?
Als hij wel schiet en de man wordt
getroffen, dan zegt men: ,,Hoe kon hij
toch op een appeldief schieten?" Maar
als blijkt dat de man een berucht en
gezocht misdadiger is en de agent be
sluit niet te schieten, dan zegt men:
„Had hij toch maar geschoten".
De training van een Haagse politie
agent om in een situatie snel en ver
antwoord te kunnen beoordelen of hij
wel of niet moet schieten is dan ook
zwaar. Als er zich een geval heeft voor
gedaan waarbij een schot is gevallen,
wordt dit voorval bij de training uit
voerig besproken en worden de cursis
ten in de gelegenheid gesteld hun eigen
mening kenbaar te maken. Het kan daar
bij voorkomen dat de meningen sterk
uiteenlopen. Het is hierbij niet moge
lijk de cursisten een bepaalde beslissing
op te dringen, omdat zij in een bepaalde
situatie zelf aan de hand van hun trai
ning moeten en kunnen beoordelen of
zij kunnen schieten
Een andere vorm van training is het
werken met dia's Via deze dia's zien
de cursisten een bepaalde situatie, die
-.opgelegd" kan zijn, maar waarvan de
moeilijkheidsfactor zo kan worden ver
hoogd, dat de cursisten na vijf of tien
minuten soms nog niet weten of zij wel
of niet zouden schieten. In werkelijkheid
moeten zij deze beslissing binnen enkele
seconden nemen.
Een eenvoudig voorbeeld dat een
agent niet schiet (hoewel hij wel mag)
wordt op een van de diaseries uitge
beeld. Op het eerste plaatje ziet men
een inbreker met een pakje onder de
arm een clubtent uit komen De man
kijkt naar rechts en links, denkt dat
de kust veilig is en gaat er vandoor.
Een agent is van de diefstal getuige
geweest en ziet vanachter een struik de
man weglopen De agent kan de man
niet meer inhalen. Hij zal niet tot schie
ten overgaan.
Moeilijker wordt het bij de tweede'dia
serie Een mooi huis waarvan de op
vakantie zijnde bewoners de politie heb
ben gevraagd een oogje in het zeil te
houden. Tijdens zijn ronde ziet een agent
de achterdeur open staan en juwelen
liggen Tegelijkertijd ziet hij een man
met een zak op de rug lopen, die zo
dra hij de agent heeft bemerkt de be
nen neemt.De agent loopt de man ach
terna. maar kan hem niet inhalen Hij
schiet eerst in de lucht en als dat niet
helpt op de benen van de vluchteling.
Schieten of niet schieten? Een moeilij
ke vraag, omdat de helft van de cur
sisten voor en de andere helft tegen
schieten is.
De derde diaserie levert geen proble
men op Een meisje loopt door een park
Het probleem ligt niet op de
schietbaan want daar wordt de po
litieman voldoende vaardigheid
bijgebracht. Het probleem ligt ech
ter in een situatie, waarin een
agent een vluchtende misdadiger
achterna zit en binnen enkele se
conden moet beslissen of de in
breuk op de rechtsorde evenredig
is aan het gebruik van zijn wa
pen. Eenvoudiger gezegd: een agent
die op jacht is naar een misdadiger
die tijdens de achtervolging grote
stukken hard heeft moeten lopen,
die vermoeid is en aan sterke emo
ties onderhevig en die vaak niet
weet wie de man is die hij achter
volgt en wat die man precies heeft
gedaan, moet op een verantwoorde
manier in korte tijd kunnen beslis
sen of hij wel of niet kan schieten.
Hierbij komt dan nog, dat, als de
man wel schiet, zijn schietvaardig
heid die op de schietbaan voldoen
de is, in deze situatie soms niet
voldoende is. De misdadiger kan
daardoor wel eens niet in de he
nen. maar hoger in het lichaam
worden getroffen, soms met dode
Hjke afloop."
de schietopleiding van een politie
man springen twee punten duidelijk
naar voren: ten eerste de mentale trai
ning en ten tweede de vaardigheidstrai
ning, Van deze twee onderdelen is naar
net oordeel van hoofdinspecteur Tjep-
xema de eerste het belangrijkste omdat
aoor deze training de aeent wordt ge
leerd wanneer hij moet schieten Hoe
nij moet schieten leert hij via de vaar
digheidstraining.
Wanneer wordt er geschoten? ..Alleen
als het niet anders kan en alle andere
middelen om een misdadiger aan te hou
den. zoals hardlopen, een taxi een au
to en dergelijke niet zijn te gebruiken.
^et laatste geval mag er ge- men op j^en meisje iuupi auur een pain
len worden aldus de Haagse po-|en wordt van achteren aangevallen door
een man. die achter een struik op haar
heeft gewacht Op raar hulpgeroep komt
een agent aanhollen. Zodra de aanran
der de agent hoort vlucht hij na het
meisje op de grond gegooid te hebben.
Het eerste beeld, dat de agent van de
aanranding ziet is het meisje dat op
de grond ligt en een man, die hard weg
loopt. Hij herkent de man op signale
ment omdat deze als verdacht van een
groot aantal aanrandingen door de po
litie gezocht wordt. Na een waarschu
wingsschot schiet de agent dan ook te
recht
Er zou echter een storm van veront
waardiging opsteken als de aanrander
het meisje alleen maar een eenvoudig
kusje had willen geven in een balda
dige bui en de agent toch had gescho
ten De agent moet dus zeer snel kun
nen beslissen en zich realiseren of hij
wel of niet kan schieten. Aan de hand
van deze en nog vele andere voorbeel
den wordt de agent dus zoveel moge
lijk geleerd wanneer hij moet schieten.
Om beter te kunnen beslissen studeert
de agent ook nog maatschappijleer en
psychologie, zodat hij beter de maat
schappij kent en de mensen, die daar
in leven.
Dat alles doet Pietje zelf. Zy staat
voor niets. En als zij tijd over heeft,
gaat zij achter in de polder, ergens
in een wijde wetering, fuiken zetten.
Want vissen met het net doet zy dol
graag. Daar ver in de polder heeft zij,
nu ruim tien jaar geleden, een
schuurtje gebouwd. „Het staat er nog
steeds en reken maar dat er heel wat
stormpjes tegen aan geblazen hebben.
Zegt u nou eens of-tie stevig is of
niet", zegt zij. En mocht zij na het
zetten van de fuiken nog wat tijd
over hebben wel: dan gaat zy met
haar tweede man (die mandenmaker
van beroep is) op jacht. Niemand be
ter dan zy weet de weg in de wyde
polders van het Overbetuwse.
Stoer houdt zij de buks onder de arm.
Zodra zij een haas in het vizier heeft, is
zij er zeker van die de volgende dag in
de pan te hebben. Turk zorgt dat zij het
geschoten beest in handen krijgt. Zij heeft
het dier geduldig tot een voorbeeldig
kooikers- en jachthond opgevoed. „Turk
Na verloop van tijd ging zij haar man komt uit een goed nest. Hij is een hond
zelfs helpen. Toen die na jaren, na een met papieren. Ik heb hem gekocht voor
langdurige ziekte, stierf, stond Pietje er 75 gulden, uit het nest! Nu is hij een
alleen voor. Zij aarzelde geen moment, prima kooikershond. Hij begrijpt me op
Kort na de droeve gebeurtenis ging de m'n geringste wenk",
jacht open. In haar eentje ging zij op de
eendenvangst. Het lukte! Natuurlijk! Onriainn hnnr
Want Pietje-van-de-eendenkooi lukt alles, LslLUCLUULUUUl
zoals zij u in Dreumel met klem zullen T1_ mil,
bevestigen. Nu is zij sinds jaren de enige zou hem voor geen duizend gulden
vrouw in Nederland die een eendenkooi ^jUen ™\sse" z° ver?elt Z!K v0?r ons
beheert Ult wanc*elend in de ruige wildernis van
Als de jacht open is (dit jaar sinds 24 ?.aart £ooi' waari5 %}en^fnn en noSeens
juli) sluipt Pietje in de ochtenduren V ei^ IPe1^1vroT
langs de rietmatten. Op het juiste mo- gezang. Het dikke bladerendek kleurt
ment stuurt zy haar hond Turk voor de het warme zonlicht overal groen. „De
matten langs. Even toont de hond zich ™e?senrt y„?:f0 ns„,0l-r^i- ^£riJ
aan de eenden. Nieuwsgieriger beesten F}*et erg .stil- is.. Maar w^rlyk._ ik heb
dan zij zijn er niet te vinden. Luid kwa- J}ier. aj^es- lo°P en aim
kend zwemmen zij naar de plaats waar donk ik. wat kan een mensToch gelukkig
Turk zich liet zien. Als zij daar zijn aan- ken 55 jaar, maar ik voel me niet
gekomen, holt Turk plotseling dertig me- ouc*er fai},(dertig. Ziek ben ik nog noon
ter verderop voor de rietmatten langs. Zo geweest. Ik ben een liefhebster van dr
worden de eenden steeds verder in de al nat^ur en met een liefhebster van le-
maar nauwer wordende pijp gelokt. Op ze?n het kamertie van haar kooikershuis
een gegeven moment geeft mevrouw net kamertje van naar kooiKersnuis
Koolhout plotseling een ruk aan een touw je .vertel^ Z1J ve.r(J®y 0V£F talingen ei
en floep! vlak achter de eenden sluit smienten, over slobben, pijlstaarten en bo
.in i vonlonnorc H.n m;or Ho rancm 1 Hio nu uro
een houten klep de pijp af. De vogels zit
ten in de val. Morgen liggen zij in de ijs
kast van de poelier.
Over de sloten
venlanders. En over de ransuil die nu weJ
ergens in een van de vele knotwilgen zaï
zitten dutten. En over het fraaie uitzich'
dat zij vanuit het voorraam heeft op dr
wijde polder.
En ook over Koelde, het wit-bruine ge
vlekte eendje, dat zo ijverig zat te broe
den, maar dat iedere middag omstreek?
De eendenkooi ligt eenzaam in het wijde drie uur zijn eieren verliet en dan luid
Land van Maas en Waal. Nu kun je er kwakend en al schommelend op de deui
via een verhard pad komen. Voor de ruil- aan kwam. Dan bleef het net zo lang sna-
verkaveling van 1952 moest Pietje elke teren totdat het vrouwtje het een stukje
keer als zij op weg was naar huis. via een koek of een biscuit je had toegeworpen,
smalle plank over vijf sloten. Haar naaste „Iedere middag op dezelfde tijd kwam hij
buren wonen een kilometer weg. Maar terug. Je kon de klok wel op hem gelijk
toch verveelt zij zich niet in deze een- zetten", aldus vertelt deze zo dicht bij mag niemand er komen kijken
zaamheid. In haar bedrijf is altijd wel de natuur levende vrouw.
Doch niet alleen wordt menselijker
wijze gesproken alles gedaan om de
agent te leren wannéér hij moet schie
ten. maar ook hóe hij moet schieten. In
de duinen aan de Laan van Poot te
Den Haag wapperen vaak vele rode
vlaggen als waarschuwing dat er ge
schoten wordt Telkens klinken er kor
te en harde knallen. De agenten staan
in een houten huisje.
Met gespreide benen staan zij voor de
geopende ramen en richten het pistool
op de twee grote schietschijven aan het
einde van de baan.
Telkens weer klinkt de stem van de
instructeur (die zelf 'n uitstekend schut
ter is en voor vier negens en een tien
de hand niet omdraait): „Adem inhou
den, langzaam richten, niet rukken aan
de trekker".
Eer. pijl geeft de resultaten aan. Het
kan een linkse 4 een hoge 7. onderkant
roos of een 9 zijn. Het schieten met de
rechterhand levert voor de meeste agen
ten geen problemen op, maar bij de
linkerhand wordt het moeilijker Dan
gaat de hand trillen, treedt er sneller
vermoeidheid op in de arm en komt het
meer dan eens voor dat de roos geheel
niet wordt geraakt.
„Niet zo erg" zegt men, maar dat
wil niet zeggen dat de schietopleiding
gemakkelijk wordt opgenomen. Iedere
bepaalde
Een doorkijkje op een van de kooipijpen van Pietje Koolhout. Een paar
eenden van de lokstal stoeien er wat rond. Als het hier voller is met eenden
Toen de familie Müller indertijd te veel duiten in de
scheepvaart had verdiend om nog ooit aan lager wal
te raken, kocht zij enige duizenden hectaren onge
repte Veluwegrond als appel voor de nadorst. Aan
de bouwmeester Berlage werd daarna opdracht ge
geven een jachtslot te ontwerpen, waarin de legen
de van Sint-Hubertus tot uitdrukking kwam. Berlage
die gewend was om in hoekig baksteen te fantase
ren, construeerde een curieus bouwwerk, dat nog
steeds onaangevreten en opzwaar van duistere
symbolen boven de sparren uitsteekt.
Het echtpaar Müller leeft niet meer, maar er is
toekomstige agent moet aan bepaalde >en tijd geweest, dat het wel degelijk probeerde te
eisen voldoen, wil hij een goed schut-1
ter zijn. Op een bord aan de muur staat j wonen in dit huis, dat met tuin en kolossale vi|ver in
m?ef!ch?enten0%h%Wd,teSo?d°eiijkJt het' de vorm van een zwaan twin,i9 mili°en harde, voor-
allemaal even gemakkelijk en duidelijk 30rlogse guldens heeft gekost. Na enige jaren stierf
Doch het duurt wel even voordat hij I
zover is dat bij 't richten, zoals dat in de heer Muller en zijn echtgenote repte zich sinds-
instructietermen staat aangegeven, de i
bovenzijde van de korrel op gelijke j en ,n zonderlinge naast door de vele donkere
hoogte is met de bovenzijde van de vi- za|en van haar k| j kasteel. Later stemde ze toe
zierkap en dat de korrel zich precies
in he midden van de vizierkap bevindt, in een regeling die de regering toestond om alle
ronddolende dagjesmensen voor korte tijd in haar
slot te deponeren.
Het is niet alleen belangrijk dat de
agent leert schieten, maar dat hij ook
zijn vaardigheid behoudt Daarom moe
ten alle agenten in het voorjaar en het
najaar oefeningen doen op de schiet
baan waar zij twee oefeningen moeten
uitvoeren. Voldoen zij na tweemaal nog
niet aan 'de eisen, dan moeten zij later
terugkomen en weer trachten de oefe
ningen naar behoren uit te voeren.
Geconcludeerd kan dus worden
dat wat Den Haag betreft alles in
het werk wordt gesteld om de
agent te leren wanneer en hoe hij
moet schieten. Opmerkingen dat
de opleiding verouderd is en tekort
schiet, worden dan ook van de
hand gewezen.
Mevrouw Müller heeft ze nog jaren
lang horen roezemoezen, wanneer de
gids met nooit haperende stem de bus
ladingen door de benedenzaal leidde.
Het was wel even wennen voor een
vrouw, die twintig miljoen had uitge
trokken om een rustige oude dag te
claimen, maar nochtans aanvaardde ze
dit taaie ongerief in het zalig, elke dag
terugkerend vooruitzicht, dat om acht
uur 's avonds de poorten dichtgingen en
zij haar rijk weer alleen had. Ook Ber
lage leeft niet meer en dat is jammer
want nu kunnen we hem niet meer
vragen, waarom hij die kostbare steen
soort voor het plafond van de biblio
theek heeft gebruikt. Het is op die ma
nier een zoldering geworden van enige
tienduizenden guldens, maar het vreem
de is, dat niemand het eraan afziet, om
dat deze steensoort als enige eigensch p
een griezelige gelijkenis met gewone,
goedkope baksteen heeft. Als de gids
het bedrag niet bij elke rondleiding zou
noemen (maar hij doet dat wel degelijk
met hardnekkige trouw aan de familie)
dan zou geen sterveling vermoeden, dat
de bouwmeester alleen reeds tegen dit
plafond een fortuin heeft stukgesmeten
De enige redelijke verklaring voor de
ze spilzucht is, 'dat de familie Müller
indertijd koppig heeft vastgehouden aan
dat bedrag van twintig miljoen gulden
„Meneer Berlage", hebben ze steeds ge
zegd, „u kunt ontwerpen wat u wilt, als
u maar aan die twintig miljoen komt"
Met deze wetenschap heeft de architect
toen de kostbaarste materialen van hein
de en verre laten komen: grillig mar
mer uit Italië, azuren kristallen uit In
dia en glanzend hout uit de koloniën
De gids is zo vriendelijk om tijdens de
wandeling door de zalen de prijs van
elk voorwerp te noemen, want men
mocht eens gaan denken, dat de vaas in
de hoek bij Jantje van Alles is gekocht.
Het uiteindelijk resultaat is een jacht
slot geworden, waarop de tijd zijn tan
den één voor één zal breken. Berlage
hield nu helemaal niet van half werk
en kris-kras door zijn schepping dreef
hij indrukwekkende spoorrailsen, die
nu nog zichtbaar voor het oog van de
bezoeker, dwars door de eetzaal en de
theekamer lopen. De gids vertelt er tel
kens bij, dat dit nu typisch Berlage is
en dat de man nooit iets wilde verber
gen van de materialen, die hij gebruik
te. Een loffelijk streven, denkt de dag
jesmens op zo'n moment, want als dc
moderne bouwers zijn voorbeeld had
den nagevolgd, zouden de bewoners van
onze nieuwe stadswijken tenminste nie
langer ongewaarschuwd door hun bui
tenmuren vallen.
De man, die de bezoekers door het
Sint-Hubertusslot voert, heeft een
krimpvrij humeur en een pak van groen
laken. Wanneer er gebeld wordt, trekt
hij de deur onmiddellijk open en roept
hij gebiedend: „Hier rechts kunt u be
talen", want de familie Müller kwam
uit Potterdam en voor niets gaat alleen
de zon op.
Als de financiën geregeld zijn, nestelt
hij zich op de onderste trede van de
trap en wijst hij op een gebrandschil
derd raam. Pas later zal blijken, dat in
zijn uitleg ruiten troef is. Allereerst
vertelt hij de legende van Sint-Huber-
tus en hij doet dat op de verraste toon
van iemand, die een verhaal voor de
eerste maal prijsgeeft. Zelfs hapert hij
van tijd tot tijd om duidelijk te laten
uitkomen, dat zijn woorden recht uit
het hart opwellen. Bij een tweede be
zoek aan het slot begrepen we pas, dat
hij die haperingen mét de tekst dapper
uit het hoofd heeft geleerd.
Op het hele uur, dat wij aanbelden,
was het doodstil op de binnenplaats. In
de hal stonden reeds drie mensen op de
rondleiding te wachten, maar de gids
talmde nog even en zei: „Van de zomer
had ik er groepen bij van zeventig man.
U bent met zijn vieren". En daarbij
keek hij ons één voor één bestraffend
aan, alsof wij het konden helpen, dat er
geen potverterende klaverjassers en col
lectantencolleges in de buurt waren.
Tenslotte maakte hij een verlossend
„alla"-gebaar en begon hij met zijn in
leiding: „Zo staat u dan momenteel in
de hal van het jachtslot Sint-Hubertus,
dat is gebouwd door Berlage op uitno
diging van de familie Müller. Als u nu
even naar boven kijkt, dan ziet u een
gebrandschilderd raam".
Wij keken verrast naar boven en
waarachtig. Het raam was er. We had
den trouwens niets anders verwacht,
want hij was er de man niet naar om
er een potje van te maken. De gids ver
volgde: „Dit raam brengt de legende
van Sint-Hubertus treffend in beeld. U
dient te weten, dat hij hier op de Ve-
luwe heeft geleefd. Hij was een ruw
persoon, die schoot op al het wild, dat
in de bossen voorkwam. U ziet dat af
gebeeld op het meest linkse raam, dat
wil dus zeggen van u uit gezien het
meest rechtse".
Op dat moment werd er aarzelend ge
beld. De gids onderbrak zijn uitleg en
stevende met fieve pas naar de deur,
waarachter zich een gezelschap van vijf
tien zoemende dames had opgesteld. Een
dikke dame die voorop liep, liep meteen
door de hal naar binnen en zei: „Door
lopen, dames, want om één uur uiterlijk
moeten we aan de lunch zitten".
De gids nam ons vieren even terzijde
en mompelde: „U neemt het me toch
niet kwalijk, als ik voor de dames nog
oven van voren af aan begin?" Een
moment later klapte hij in zijn handen
en zei: „Zoals ik reeds aan de heren en
dames verteld heb, staat u momenteel
in de hal van het jachtslot Sint-Huber
tus, gebouwd door Berlage op uitnodi
ging van de familie Müller. Als u nu
even naar boven kijkt, dan ziet u een
gebrandschilderd raam, dat de legende
van Sint-Hubertus uitbeeldt. Sint-Hu
bertus leefde hier op de Veluwe. Hij was
een ruw persoon, die schoot op al het
wild, dat in de bossen voorkwam
Neen, aan de gids zal het waarachtig
niet liggen, wanneer de legende van
Sint-Hubertus ons nageslacht niet gaaf
bereikt.
DAGBLAD DE STEM VAN DECEMBER 1964
(Van een onzer medewerkers)
PIETJE KOOLHOUT-VAN DINTER sluipt zachtjes achter de
Pietie Koolhout-v.
ruige rietmatten. Na elke tien stappen blijft zij even staan om Qjn,er enige
door een kiertje te gluren. Zij let er zorgvuldig op geen enkel vrouw' jn Neder-
geluidje te maken. Alleen fluit zij van tijd tot tijd. Het is een |anc| ^g een een_
zoete lokroep voor de eenden aan de andere zijde van de rietmatten. denkooi beheert.
