Gevaar voor teveel zout
in Kanaalwater
Rijk
Coopvaert
Opgraving Dobbele Poort
te Hulst is voltooid
Ex-nazi voelt zich
best in zuid-Chili
Onderzoek geopend in
onverkwikkelijke zaak
Moderne woonwijk na de
wederopbouw-historie
Concert
Muziek
van
en
te
Jeugd
Oostburg
IJswater staat beraamt
drietal maatregelen
Na voltooiing sluizen Terneuzen (1968):
Plannen
Kerkeraad Elburg ging te ver
TOERISTISCH OBIECT
Memoires
komst
op
In vijf fases
DOUWE EGBERTS
Zachte geurige pijptabak
IN GEMEENTE SLUIS:
Concentratie van
lagere scholen
Biertapwedstrijden
in Terneuzen
Propagancla-avond
WALTER RAUFF DOET IN VIS
Vriendelijk
Restauratie
werkzaamheden
liggen stil
Unieke serie
bouwmodellen
23
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 21 NOVEMBER 1964
(Van een onzer verslaggevers)
TERNEUZEN Ir. J. van Rossum van rijkswaterstaat te Terneuzen
heeft tijdens een excursie voor de leden van de Maatschappij voor Nij
verheid en Handel door de Zeeuwsch-Vlaamse kanaalzone verklaard,
dat wanneer in 1968 de in aanbouw zijnde zeevaartsluis en binnen-
vaartsluis in gebruik zullen worden genomen, er groot gevaar bestaat,
dat het water van het kanaal van Gent naar Terneuzen een te hoog
zoutgehalte krijgt.
Hij deelde mede dat rijkswaterstaat momenteel 3 - spectaculaire - maat
regelen beraamt om verhoging van het zoutgehalte van het kanaalwa
ter tegen te gaan. Naar ir. A. J. Beenhakker van rijkswaterstaat ons
heeft toevertrouwd zijn in de afgelopen tijd reeds verschillende proe
ven genomen (bijvoorbeeld in andere sluizen in den lande), die alle
goeds voor het resultaat van de te treffen maatregelen beloven.
Tot nu toe heeft men het zoutgehalte
van het kanaalwater beperkt weten te
houden tot 3,5 gram chloor per liter
water of minder, gemeten op ongeveer
1000 meter van de oude Westsluis, die,
nadat de nieuwe sluizen voltooid zullen
zijn, in gebruik zal blijven als reserve.
De Westsluis biedt het zoute Wester
sclieldewater minder mogelijkheden om
zich te vermengen met het kanaalwa
ter, omdat ze nogal hoog is gelegen.
Mat men een te hoog zoutgehalte dan
kon in de meeste gevallen vanuit België
zoet water toegevoerd worden.
Na voltooiing van de nieuwe sluizen
zal men overigens met nog andere pro
blemen worden geconfronteerd. Er zal
aanzienlijk meer water nodig zijn om
dat de grote nieuwe sluizen met aan
merkelijk meer waterverlies zullen wer
ken dan de kleine Westsluis. Volgens
het naar aanleiding van de kanaalver
breding gesloten Belgisch-Nederlandse
verdrag zal België voor de toevoer van
meer water moeten gaan zorgen. Daar
voor zijn bij Gent verschillende plannen
in uitvoering Tevens zou maar dat
Verhoging van het zoutgehalte zal om
verschillende redenen moeten worden
voorkomen Het peil van het kanaal
water is doorgaans hoger dan dat van
de omliggende gronden. Er bestaat dus
het gevaar, dat te zout water door de
kanaaldijken sijpelt, met alle mogelijke
narigheden van dien Bovendien betrek
ken vele fabrieken voor verschillende
doeleinden water uit het kanaal. Vooral
de suikerfabrieken in Sas van Gent zijn
niet gebaat bij te zout water, ,,dat het
produktieproces in die fabrieken danig
in de war zou kunnen schoppen", aldus
ir. Beenhakker.
Rijkswaterstaat zal op drie verschil
lende manieren trachten het zoute wa
ter uit het kanaal van Gent naar Ter
neuzen te weren.
Ten eerste zal men zoveel mogelijk
met halve sluizen schutten De bei
de nieuwe sluizen zullen elk worden
voorzien van een tussenhoofd in het
midden. Dat heeft wat de zeevaart-
sluis betreft bijvoorbeeld het voor
deel. dat behalve de schepen slechts
een hoeveelheid water met 250 ton
zout. nog altijd een zeer respectabel
cijfer binnen de sluisdeuren zal wor
den gehaald.
Ten tweede zal achter de zeevaart-
sluis. aan de kanaalzijde dus, een
..zak" van ongeveer 17.50 meter
diepte worden gegraven, waarin het
zoute water naar beneden zal vloei
en: het soortelijk gewich van zou
water is groter dan dat van zoet
water. Het zoute water zal via een
rioolbuis naast de sluis met een
breedte van ongeveer vier meter
weer in de sluis of..., in de Wester-
schelde worden geloosd. Dat laatste
is mogelijk omdat het waterpeil van
de Westerschelde lager is dan dat
van het kanaal. De zoutwaterzak zal
dermate groot worden, dat er ook
het zoute water, afkomstig uit de
binnenvaartsluis in zal kunnen zak
ken. Ook de binnenvaartsluis is
overigens van een riool voorzien.
Ten derde zullen in de sluizen ver
ticale schermen van luchtbellen wor
den „opgetrokken'' door compres
soren, die onder grote druk lucht
vanaf de bodem naar boven zullen
stuwen. Het is de bedoeling dat deze
van beneden naar boven in bewe
ging zijnde „luchtschermen" de on
telbare zoutwaterdeeltjes terug zullen
stuwen in plaats van doorlaten Rijks
waterstaat verwacht, op die manier
ongeveer 60 a 70 procent van het zou
te water dat onder normale omstan
digheden bij elke schutting van sche
pen, die vanaf de Westerschelde ko
men, kan worden tegengehouden
V oorzichtigheid
Overigens is volgens de heer Been-
bakker enige voorzichtigheid ten aan
zien van het koesteren van optimisti
sche verwachtingen over het succes van
deze maatregelen nog geboden „Onze
Plannen zijn nog niet allemaal én hele
maal vast omlijnd en er zal nog veel
gerekend, becijferd en gedaan moeten
worden. Maar dat we enig goed resul
taat zullen boeken mogen we toch wel
verwachten" De bovengenoemde plan
nen zijn voor het grootste gedeelte door
rijkswaterstaat zelf gemaakt. Alleen het
luchtbellensysteem is reeds in andere
sluizen (niet alleen in Nederland) be
proefd en toegepast. Met redelijk suc
ces trouwens.
De wering van zout Westerschel-
dewater uit het kanaal van Gent
naar Terneuzen, zoals die te zijner
tijd, na het gereedkomen van de
nieuwe sluizen in Terneuzen in
zijn werk zal gaan, in vijf fases in
beeld:
1. Een schip komt vanaf het ka
naal een sluis binnenvaren. Er
is nog geen vuiltje aan de lucht
oftewel nog geen greintje zout
water in de sluis.
2. Het schip vaart de buitenhaven
van de Westerschelde op. De
sluis wordt gevuld met zout wa
ter. Het zoete water in de sluis
(kleiner soortelijk gewicht)
vloeit over het zoute water weg.
2. De sluis is gevuld met zout wa
ter. Vanaf de Westerschelde
komt een schip de sluis binnen.
4. De sluisdeuren aan de kanaal
zijde gaan open: zoet water uit
het kanaal vloeit over het zoute
water de sluis binnen. Het zou
te water wordt naar buiten ge
loosd en zakt in de diepe kolk
achter de sluis.
5. Het zoute water wordt via de
enorme rioolbus (4 meter breed)
geloosd in de Westerschelde. Dat
is mogelijk omdat kanaal en
Westerschelde communicerende
vaten zijn en het peil van het
kanaal hoger is dan dat van de
Westerschelde.
Het zoute water kan ook via de
normale leidingen vanaf het riool
naar de sluis in de sluis worden
geloosd. Er ontstaat in dat geval
een kringloop.
is een probleem, waarmee men al lang
van doen heeft de kwaliteit van het
water moeten verbeteren. Het zuurstof
gehalte van het kanaalwater is bijvoor
beeld zo laag dat er bijna geen vis in
kan leven. Tot groot verdriet van bij
voorbeeld vele Belgen, die lange uren
tevergeefs naar de dobbertjes staren.
(Advertentie)
ELBURG Een commissie van opzicht
van de Nederlandse hervormde kerk heeft
de opdracht gekregen een vooronderzoek
te beginnen in de wat ongelukkige ,.zaak-
Elburg". In het enkele duizenden inwo
ners tellende Zuiderzeestadje Elburg in
de Noord-Veluwe, heeft de afgelopen
zondag de 54-jarige gehuwde dominee
J. van der W. al dan niet op aandringen
van de Nederlandse hervormde kerke
raad voor het front van zijn gemeente
in een „openbare schuldbelijdenis" be
kend, overspel te hebben gepleegd met
de 26-jarige ongehuwde catechisante
Matje L.
„De straf van de openbare schuldbe
lijdenis kent onze kerk niet in deze om
standigheden", aldus dominee J. van der
Krift uit Ermelo, lid van het provinciaal
kerkbestuur van Gelderland. Hij is van
mening dat de kerkeraad, zelfs al zou de
dominee in het openbaar zijn schuld wil
len bekennen, buiten zijn boekje is ge
gaan door dit toe te staan. De kerkeraad
van Elburg, waarvan burgemeester P.
Bode deel uitmaakt, heeft inmiddels bij
monde van de heer H. van Oosten toe
gegeven fout te hebben gehandeld. „De
dominee zelf wilde echter niet anders.
Over wat er verder aan voorafgegaan is,
mogen wij niet meer spreken. Ons is een
spreekverbod opgelegd".
De dominee van Elburg werd door de
verloofde van het meisje betrapt toen
hij Matje L. in zijn auto naar huis bracht.
De verloofde verbrak zijn verbintenis en
diende een klacht in bij de kerkeraad.
Nadat dominee Van der W. zondag in een
stampvolle kerk zijn schuld had bele
den en daarna voor enkele weken met
verlof vertrok, heeft de kerkeraad de
aanklacht tegen hem maandag inge
trokken. In Elburg wordt het betreurd,
dat de zaak in de publiciteit is gekomen.
Men acht" het sterk overdreven en opge
blazen. De politie weigert elke inlichting.
Dominee Van der Krift zei bondig:
„In Elburg heeft men onchristelijk ge
handeld door eigen rechter te spelen en
een predikant te straffen met een straf,
die in onze kerkorde niet eens bestaat.
De dominee mag dan gezondigd hebben
tegen het 7e gebod (Heidelbergse cate
chismus Gij zult niet echtbreken), de
kerkeraad heeft in elk geval gezondigd
tegen de naastenliefde".
Dezer dagen zal, nu de klacht over de
dominee op sommatie van dominee Van
der Krift alsnog door de kerkeraad aan
het Breed Moderamen is doorgegeven,
het vooronderzoek beginnen. Het is mo
gelijk, dat het Moderamen nog enkele
tussentijdse maatregelen treft „ter hand
having van de orde tijdens de duur van
het onderzoek". Daarna zullen nog an
dere commissies, namens de Classis en
de Provincie een onderzoek instellen.
(Van een onzer verslaggevers)
SLUIS Het historische stadje ziet
in het oostelijk deel de eerste moderne
woonwijk binnen de gemeentegrenzen
verrijzen. Tegen de rand van de, naar
historische begrippen voltooide wederop
bouw van de kern, ligt een plan van
zeven en een halve ha, met plaats voor
211 woningen, acht bungalows, 28 gara
ges met ruime wasgelegenheid en een
groot openbaar gebouw. Op het terrein,
dat al bouwrijp is gemaakt, zijn in en
kele jaren tijds ongeveer honderd wo
ningwet- en premiewoningen geplaatst.
Wanneer echter Sluis dezelfde jaarcon
tingenten toegewezen blijft krijgen, zal
vermoedelijk over oen kwart eeuw het
uitbreidingsplan Oost zijn volgebouwd.
Een reden te meer om de ratiobouw in
West-Zeeuwsch-Vlaanderen snel aan te
pakken.
Slechts drie en een halve ha is be
stemd voor nuttige bebouwing. De res
terende oppervlakte is bedoeld voor rui
me pleinen, veel groenvoorziening en bre
de straten die het plan tot een riante
woonwijk bestempelen Door deze opzet
echter is de grondprijs moeten stijgen
tot een hoogte van dertig gulden per
vierkante meter. Voor adspirantbouwers
blijkt dit echter geen bezwaar, want wan
neer de uitgifte van bouwvergunningen
vrij was, zouden er reeds nu voldoende
kandidaten zijn om binnen korte tijd het
gehele uitbreidingsplan vol te bouwen.
Concentreren
Het openbare gebouw, waarvoor plaats
in het plan is ingeruimd, is bedoeld als
lagere school. De gemeenschap Sluis
met ongeveer 2600 inwoners heeft drie
lagere scholen binnen de grenzen, te we
ten een katholieke, een openbare en een
christelijke. Alle drie instanties beschik
ken over grote gebouwen, die versleten
en aan vervanging toe zijn. De oude be
huizingen passen, hoewel er veel aan
opgeknapt is niet meer in het huidige
onderwijsbestel.
Nieuwbouw dus voor drie kleine la
gere scholen Vandaar dan ook dat b.
en w. van Sluis het plan hebben ont
worpen om de lagere scholen op een com
plex te concentrerenn. Economische o-
verwegingen en de oecumenische ge
dachte wezen in de richting van een
onderwijscentrum.
Voor wat betreft de openbare en chris
telijke lagere school, wier gebouwen het
slechtst er aan toe zijn, is een urgentie
verklaring afgegeven en zijn inmiddels
de plannen gemaakt. De voorbereidingen
zullen begin volgend jaar hun beslag
kunnen krijgen.
De katholieke lagere jongens- en meis
jesschool, deels gehuisvest in een nog
niet zo ou/d semi-permanent gebouw,
heeft geen urgentieverklaring. Buiten de
ze noodzakelijkheid om, openbaren de
desbetreffende schoolbesturen echter
maar weinig interesse voor het aantrek
kelijke idee van het gemeentebestuur.
Men wacht af. Interne vraagstukken over
o.m. de toekomstige schoolleiding, zou
den, naar wjj vernemen, belangrijk tot
deze afwachtende houding bijdragen.
TERNEUZEN Op 4 december zal
het Centraal Bierbrouwerijkantoor te
Amsterdam biertapwedstrijden organi
seren in Grand-Hotel „Rotterdam" te
Terneuzen. De wedstrijden gelden als.
voorselectie voor de Nederlandse kam
pioenschappen, die op 13 januari zullen
plaatsvinden in het nieuwe R.A.I.-gebouw
te Amsterdam. Aan deze wedstrijden zal
kunnen worden deelgenomen door een
mansbedrijven cn teams uit geheel
Zeeuwsch-Vlaanderen, wier prestaties
zullen worden beoordeeld door een des
kundige jury. Radio-reporter Leo Paga-
no zal de tapwedstrijden leiden.
OOSTBURG De plaatselijke afdeling
van de landelijke vereniging Jeugd en
Muziek heeft door mutaties in het, be
stuur en een onvoldoende aantal leden
met moeilijkheden te kampen. Om het
aantal leden en donateurs duchtig op te
voeren werd in het goed bezette Ledel
Theater, onder auspiciën van en als pro
paganda voor de afdeling een concert ge
geven, waaraan niet minder dan drie
Zeeuwsch-Vlaamse muziekensembles n.l.
het Symfonieorkest van de Terneuzense
muziekschool o.l.v. de heer J. Wisse, het
jeugdfanfarekorps uit Zuidzande o.l.v. de
heer I. E. Ie Grand en het Zeeuwsch-
Vlaams kamerkoor uit Oostburg o.l.v. de
Santiago Walter Rauff, een oud-SS'er
die verantwoordelijk zou zijn voor de
moord op 90.000 joden en die zich ge
vestigd heeft aan de kust van Straat
Magelaan in het uiterste zuiden van
Chili, heeft tegenover de journalist Jorge
Barbarovic verklaard, dat hij niet bang
is van Israëlische kidnapcommando's.
Overigens gelooft Rauff niet dat een
poging zal worden gedaan om hem te
ontvoeren, „voornamelijk vanwege de
negatieve weerslag die de zaak-Eiclimann
op de openbare mening had". Adolf Eich-
mann werd door Israëlische commando's
uit Argentinië ontvoerd en na een dra
matisch proces terechtgesteld.
De bondsrepubliek heeft om uitlevering
van Rauff gevraagd om in 1962 en 1963
op beschuldiging van moord terecht te
staan, maar het hooggerechtshof van Chili
vernietigde het uitwijzingsbesluit van een
lagere rechtbank, op grond van het feit
dat de vijftienjarige vervolgingstermijn
om was.
De nu 58-jarige Rauff werkt voor een
visbedrijf in de afgelegen plaats Puerto
Porvenir, hoofdstad van de Tierra del
Fuego. Zijn vrouw is al enkele jaren
dood en zijn twee kinderen wonen in
Santiago.
Het huis van Rauff staat aan een baai
en men kan de ex-nazi regelmatig zien
wandelen op het strand met zijn hond
Bobby. Naast het huis rijzen twee hoge,
stalen radio-antennes op. Tot Barbarovic
heeft Rauff gezegd dat deze radio zijn
enige contact met de buitenwereld vormt,
en dat hij er Duitse zenders op ontvangt.
Rauff vertelde dat zijn vrienden er bij
hem op aandrongen dat hij zijn gedenk
schriften zou schrijven en dat hij er ver
moedelijk „een dezer dagen" aan zou
beginnen.
De oud-SS'er betreurt dat hij niet in
staat zal zijn in maart van het volgend
jaar het feest mee te vieren dat zijn
mede-kadetten van de Duitse marine
academie zullen houden bij gelegenheid
van de veertigste verjaardag van hun
bevordering. Alvorens bij de SS te ko
men was Rauff bij de Kriegsmarine.
In september van dit jaar kwam Rauff
in het nieuws toen hij in Puerto Arenas
inkopen ging doen. Abraham Levy, een
joodse emigrant met een zaak in Santiago,
herkende hem, stompte hem en bezorgde
hem een bloedneus.
Toen de Duitse rechter Hans Gaedtke
Scherzinger onlangs in Chili was. heeft
Rauff hem benaderd en de jurist uit
Hannover verzocht een lans te willen
breken voor de SS'ers die nu in Duits
land terechtstaan, omdat hij voor hun
onschuld zei te kunnen instaan.
Burgemeester Leopoldo Fernandez van
Puerto Porvenir zegt van Rauff: „Hij
is een erudiet, rustig en vriendelijk mens.
Hij maakt het niemand moeilijk en wij
zullen nooit goedvinden dat iemand hem,
het hier moeilijk komt maken". J
(Van een onzer verslaggevers)
HULST De opgraving van de uit 1506
daterende Dobbele Poort", juist bin
nen de wallen aan de noordelijke zijde
van Hulst is, naar de heer P. J. Brand
uit Hulst, die is belast met de leiding
erover, ons heeft medegedeeld, voor het
grootste gedeelte voltooid. Rest mo
menteel alleen nog het uitgraven van
het kanaal vanaf de imposante water
en landpoort naar de Vischmarkt, maar
of dat ooit zal (kunnen) gebeuren is
volgens de heer Brand, amateurarche-
oloog en lid van de Rijksdienst voor
Oudheidkundig Bodemonderzoek en de
Rijksdienst voor Monumentenzorg, nog
een vraag, die zeker niet binnenkort
al dan niet positief beantwoord
zal worden. 1
Het is jammer dat de restauratie- en
conserveringswerkzaamheden aan dit
uit de grond getrokken degelijk antie
ke bouwsel al sinds vorig jaar stagne
ren. De mindervalide metselaar A de
Vught uit Hulst, die de Dobbele
Poort" gedurende enige jaren met bij
zonder veel zorg had omringd heeft
toen de stap naar het vrije bedrijf
gewaagd. Sindsdien is er op het opgra
vingsterrein niet meer gemetseld. Ove
rigens is ook reeds het grootste ge
deelte van de restauratie klaar geko
men.
,,Een nieuwe metselaar kun je zo maar
niet een-twee-drie aantrekken. Ten eer
ste mag het bouwbedrijf niet van
werkkrachten beroofd worden en ten
tweede blijkt het altijd verschrikkelijk
moeilijk om voor dit werk een ge
schikt persoon te vinden. Ik betreur het
ten zeerste dat, hoewel materiaal ge
noeg voorhanden is, het restauratiewerk
moet blijven liggen Maar ik meen te
mogen zeggen dat de „Dobbele Poort"
ook in zijn huidige staat het bezich
tigen al meer dan waard is", aldus de
heer Brand.
De opgravingen begonnen in 1957. Het
bouwsel bleek over het algemeen bij
zonder goed geconserveerd, reden
Een fragment van de gedurende de
laatste jaren in Hulst opgegraven
Dobbele Poort (land- en water
poort), die nu al een zeer druk
bezochte toeristische bezienswaar
digheid is.
waarom de opgravingen een betrekke
lijk vlot verloop hebben gehad. ,.Af en
toe kon je er wel eens van huilen
maar onder de handen van de met
selaar leek de poort bijna ongeschon
den te voorschijn te komen" aldus de
heer Brand. Momenteel werken nog
twee G.S.W.'ers op het opgravingser-
rein. Zij werken, waar nodig, de zaak
zorgvuldig bij. Het opgravingswerk als
zodanig is echter voltooid
Inmiddels is de „Dobbele Poort" reeds
een aantrekkelijk toeristisch object ge
bleken. In de afgelopen zomer hebben
vele toeristen de poort reeds bezichtigd
De Nederlandsche Spoorwegen hadden
zelfs verschillende reizen op een be
zoek aan de Hulster Dobbele Poort af
gestemd, „en zal dat in het komende
seizoen zeker weer doen", zoals de
heer Brand ons liet weten'
heer C. Schijve hun medewerking ver
leenden.
Na een welkomstwoord van mej. De
Koning uit Breskens zorgde het jeugd-
fanfareorkest Zuidzande voor een geani
meerd en pittig, zij het misschien al te
pittig begin, bestaande uit enkele marsen,
ouvertures en een tango. Hierna sprak
een vertegenwoordiger van het hoofdbe
stuur van Jeugd en Muziek uit Amster
dam een korte propaganda-speech uit,
waarin hij de aanwezigen met klem "tot
lidmaat- of donateurschap aanspoorde en
zijn dank overbracht aan alle medewer
kenden.
Daarop kwam de beurt aan het
Zeeuwsch-Vlaams kamerkoor met een
achttal liederen, waarvan vooral enkele
oud-Hollandse volksliederen zuiver en
ontroerend over het voetlicht kwamen.
Na de pauze concerteerde tenslotte het
symfonie-orkest van de Terneuzense mu
ziekschool, dat tussen een ouverture van
Von Gluck en balletmuziek, een viool
concert van Mozart en een alt-vioolcon
cert van Teleman, ten gehore bracht met
als solisten Olga Jansen en Ria van Dam
me. Ondanks vanzelfsprekende fouten en
onvolkomenheden was dit concert een
avond van enthousiast en toegewijd mu
siceren door jonge mensen, dat verkwik
kend werkte in een tijd, waarin iedere
luisteraar door de grammofoonplaat aan
perfectie gewend is geraakt.
Hier was spontaan enthousiasme en mu-
zieksaamhorigheid die worstelden met de
moeilijke, welluidende materie. Hiervan
getuige te zijn was een bijzonder genot.
Het is dan ook te hopen, dat dit pro
paganda-concert van de Stichting Jeugd
cn Muziek de zonodige nieuwe leden en
donateurs heeft opgeleverd. Maar gezien
de kwaliteit van deze avond zal men daai
nauwelijks aan behoeven te twijfelen.
Het „moeilijke" deel van de autotech
niek ligt ten grondslag aan een unieke
serie VAM-bouwmodellen. Deze mo
dellen zijn bestemd voor iedereen die
op een of andere wyze met auto'a te
maken heeft.
Leerlingen op een technische school
of in een autobedrijf, vaklieden, be
roepschauffeurs, maar ook de grote
groep automobilisten voor wie hun auto
meer betekent dan alleen maar een
handig vervoermiddel, kunnen van de
serie „bouwmodellen voor autotechniek"
profijt trekken.
De beweeglijke bouwmodellen kun
nen volgens aanwijzingen in het in
structieblad op vrij eenvoudige wijze
in elkaar worden gezet. De vormen
moeten uitgesneden worden, vervolgens
langs de streeplijnen vouwen om daar
na op te plakken. Dus alles is even sim
pel gehouden als bij een conventionele
bouwplaat. Voor de draaipunten van de
beweegbare delen kunnen punaises
worden gebruikt, die men op de ste
vige grondplaat vastdrukt. Verwoede
knutselaars zullen misschien de uitge
sneden fragmenten op triplex plakken
en daarna uitzagen. Maar ook met het
bijgeleverde stevige karton als grond-
plaat verkrijgt men een duurzaam leer-
model, dat zelfs door een gevorderde
technicus met voldoening wordt ver
vaardigd. Hij kan op die manier de be
grippen waarmee hij zo vertrouwd is,
tastbaar maken.
Tot dusver zijn de volgende bouw
modellen verschenen: de werking van
de twecslagmotor, stuurgeometrie
Ackermanpnncipe en uitspoor in de
bocht), onafhankelijke voor wielophan
ging, pendelassen en draagarmen met
schroef veren) pompelement van een
dieselinspuitsysteem (opbrengst rege
ling door verdraaiing van plunjer).
Bij de stichting vakopleiding voor het
automobiel- motorrijwiel- en aanver
wante bedrijf VAM te Voorschoten ziji
de modellen voor 1,25 te bestellen.