Gevaar voor teveel zout in Kanaalwater Rijk Coopvaert Opgraving Dobbele Poort te Hulst is voltooid Ex-nazi voelt zich best in zuid-Chili Onderzoek geopend in onverkwikkelijke zaak Moderne woonwijk na de wederopbouw-historie Concert Muziek van en te Jeugd Oostburg IJswater staat beraamt drietal maatregelen Na voltooiing sluizen Terneuzen (1968): Plannen Kerkeraad Elburg ging te ver TOERISTISCH OBIECT Memoires komst op In vijf fases DOUWE EGBERTS Zachte geurige pijptabak IN GEMEENTE SLUIS: Concentratie van lagere scholen Biertapwedstrijden in Terneuzen Propagancla-avond WALTER RAUFF DOET IN VIS Vriendelijk Restauratie werkzaamheden liggen stil Unieke serie bouwmodellen 23 DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 21 NOVEMBER 1964 (Van een onzer verslaggevers) TERNEUZEN Ir. J. van Rossum van rijkswaterstaat te Terneuzen heeft tijdens een excursie voor de leden van de Maatschappij voor Nij verheid en Handel door de Zeeuwsch-Vlaamse kanaalzone verklaard, dat wanneer in 1968 de in aanbouw zijnde zeevaartsluis en binnen- vaartsluis in gebruik zullen worden genomen, er groot gevaar bestaat, dat het water van het kanaal van Gent naar Terneuzen een te hoog zoutgehalte krijgt. Hij deelde mede dat rijkswaterstaat momenteel 3 - spectaculaire - maat regelen beraamt om verhoging van het zoutgehalte van het kanaalwa ter tegen te gaan. Naar ir. A. J. Beenhakker van rijkswaterstaat ons heeft toevertrouwd zijn in de afgelopen tijd reeds verschillende proe ven genomen (bijvoorbeeld in andere sluizen in den lande), die alle goeds voor het resultaat van de te treffen maatregelen beloven. Tot nu toe heeft men het zoutgehalte van het kanaalwater beperkt weten te houden tot 3,5 gram chloor per liter water of minder, gemeten op ongeveer 1000 meter van de oude Westsluis, die, nadat de nieuwe sluizen voltooid zullen zijn, in gebruik zal blijven als reserve. De Westsluis biedt het zoute Wester sclieldewater minder mogelijkheden om zich te vermengen met het kanaalwa ter, omdat ze nogal hoog is gelegen. Mat men een te hoog zoutgehalte dan kon in de meeste gevallen vanuit België zoet water toegevoerd worden. Na voltooiing van de nieuwe sluizen zal men overigens met nog andere pro blemen worden geconfronteerd. Er zal aanzienlijk meer water nodig zijn om dat de grote nieuwe sluizen met aan merkelijk meer waterverlies zullen wer ken dan de kleine Westsluis. Volgens het naar aanleiding van de kanaalver breding gesloten Belgisch-Nederlandse verdrag zal België voor de toevoer van meer water moeten gaan zorgen. Daar voor zijn bij Gent verschillende plannen in uitvoering Tevens zou maar dat Verhoging van het zoutgehalte zal om verschillende redenen moeten worden voorkomen Het peil van het kanaal water is doorgaans hoger dan dat van de omliggende gronden. Er bestaat dus het gevaar, dat te zout water door de kanaaldijken sijpelt, met alle mogelijke narigheden van dien Bovendien betrek ken vele fabrieken voor verschillende doeleinden water uit het kanaal. Vooral de suikerfabrieken in Sas van Gent zijn niet gebaat bij te zout water, ,,dat het produktieproces in die fabrieken danig in de war zou kunnen schoppen", aldus ir. Beenhakker. Rijkswaterstaat zal op drie verschil lende manieren trachten het zoute wa ter uit het kanaal van Gent naar Ter neuzen te weren. Ten eerste zal men zoveel mogelijk met halve sluizen schutten De bei de nieuwe sluizen zullen elk worden voorzien van een tussenhoofd in het midden. Dat heeft wat de zeevaart- sluis betreft bijvoorbeeld het voor deel. dat behalve de schepen slechts een hoeveelheid water met 250 ton zout. nog altijd een zeer respectabel cijfer binnen de sluisdeuren zal wor den gehaald. Ten tweede zal achter de zeevaart- sluis. aan de kanaalzijde dus, een ..zak" van ongeveer 17.50 meter diepte worden gegraven, waarin het zoute water naar beneden zal vloei en: het soortelijk gewich van zou water is groter dan dat van zoet water. Het zoute water zal via een rioolbuis naast de sluis met een breedte van ongeveer vier meter weer in de sluis of..., in de Wester- schelde worden geloosd. Dat laatste is mogelijk omdat het waterpeil van de Westerschelde lager is dan dat van het kanaal. De zoutwaterzak zal dermate groot worden, dat er ook het zoute water, afkomstig uit de binnenvaartsluis in zal kunnen zak ken. Ook de binnenvaartsluis is overigens van een riool voorzien. Ten derde zullen in de sluizen ver ticale schermen van luchtbellen wor den „opgetrokken'' door compres soren, die onder grote druk lucht vanaf de bodem naar boven zullen stuwen. Het is de bedoeling dat deze van beneden naar boven in bewe ging zijnde „luchtschermen" de on telbare zoutwaterdeeltjes terug zullen stuwen in plaats van doorlaten Rijks waterstaat verwacht, op die manier ongeveer 60 a 70 procent van het zou te water dat onder normale omstan digheden bij elke schutting van sche pen, die vanaf de Westerschelde ko men, kan worden tegengehouden V oorzichtigheid Overigens is volgens de heer Been- bakker enige voorzichtigheid ten aan zien van het koesteren van optimisti sche verwachtingen over het succes van deze maatregelen nog geboden „Onze Plannen zijn nog niet allemaal én hele maal vast omlijnd en er zal nog veel gerekend, becijferd en gedaan moeten worden. Maar dat we enig goed resul taat zullen boeken mogen we toch wel verwachten" De bovengenoemde plan nen zijn voor het grootste gedeelte door rijkswaterstaat zelf gemaakt. Alleen het luchtbellensysteem is reeds in andere sluizen (niet alleen in Nederland) be proefd en toegepast. Met redelijk suc ces trouwens. De wering van zout Westerschel- dewater uit het kanaal van Gent naar Terneuzen, zoals die te zijner tijd, na het gereedkomen van de nieuwe sluizen in Terneuzen in zijn werk zal gaan, in vijf fases in beeld: 1. Een schip komt vanaf het ka naal een sluis binnenvaren. Er is nog geen vuiltje aan de lucht oftewel nog geen greintje zout water in de sluis. 2. Het schip vaart de buitenhaven van de Westerschelde op. De sluis wordt gevuld met zout wa ter. Het zoete water in de sluis (kleiner soortelijk gewicht) vloeit over het zoute water weg. 2. De sluis is gevuld met zout wa ter. Vanaf de Westerschelde komt een schip de sluis binnen. 4. De sluisdeuren aan de kanaal zijde gaan open: zoet water uit het kanaal vloeit over het zoute water de sluis binnen. Het zou te water wordt naar buiten ge loosd en zakt in de diepe kolk achter de sluis. 5. Het zoute water wordt via de enorme rioolbus (4 meter breed) geloosd in de Westerschelde. Dat is mogelijk omdat kanaal en Westerschelde communicerende vaten zijn en het peil van het kanaal hoger is dan dat van de Westerschelde. Het zoute water kan ook via de normale leidingen vanaf het riool naar de sluis in de sluis worden geloosd. Er ontstaat in dat geval een kringloop. is een probleem, waarmee men al lang van doen heeft de kwaliteit van het water moeten verbeteren. Het zuurstof gehalte van het kanaalwater is bijvoor beeld zo laag dat er bijna geen vis in kan leven. Tot groot verdriet van bij voorbeeld vele Belgen, die lange uren tevergeefs naar de dobbertjes staren. (Advertentie) ELBURG Een commissie van opzicht van de Nederlandse hervormde kerk heeft de opdracht gekregen een vooronderzoek te beginnen in de wat ongelukkige ,.zaak- Elburg". In het enkele duizenden inwo ners tellende Zuiderzeestadje Elburg in de Noord-Veluwe, heeft de afgelopen zondag de 54-jarige gehuwde dominee J. van der W. al dan niet op aandringen van de Nederlandse hervormde kerke raad voor het front van zijn gemeente in een „openbare schuldbelijdenis" be kend, overspel te hebben gepleegd met de 26-jarige ongehuwde catechisante Matje L. „De straf van de openbare schuldbe lijdenis kent onze kerk niet in deze om standigheden", aldus dominee J. van der Krift uit Ermelo, lid van het provinciaal kerkbestuur van Gelderland. Hij is van mening dat de kerkeraad, zelfs al zou de dominee in het openbaar zijn schuld wil len bekennen, buiten zijn boekje is ge gaan door dit toe te staan. De kerkeraad van Elburg, waarvan burgemeester P. Bode deel uitmaakt, heeft inmiddels bij monde van de heer H. van Oosten toe gegeven fout te hebben gehandeld. „De dominee zelf wilde echter niet anders. Over wat er verder aan voorafgegaan is, mogen wij niet meer spreken. Ons is een spreekverbod opgelegd". De dominee van Elburg werd door de verloofde van het meisje betrapt toen hij Matje L. in zijn auto naar huis bracht. De verloofde verbrak zijn verbintenis en diende een klacht in bij de kerkeraad. Nadat dominee Van der W. zondag in een stampvolle kerk zijn schuld had bele den en daarna voor enkele weken met verlof vertrok, heeft de kerkeraad de aanklacht tegen hem maandag inge trokken. In Elburg wordt het betreurd, dat de zaak in de publiciteit is gekomen. Men acht" het sterk overdreven en opge blazen. De politie weigert elke inlichting. Dominee Van der Krift zei bondig: „In Elburg heeft men onchristelijk ge handeld door eigen rechter te spelen en een predikant te straffen met een straf, die in onze kerkorde niet eens bestaat. De dominee mag dan gezondigd hebben tegen het 7e gebod (Heidelbergse cate chismus Gij zult niet echtbreken), de kerkeraad heeft in elk geval gezondigd tegen de naastenliefde". Dezer dagen zal, nu de klacht over de dominee op sommatie van dominee Van der Krift alsnog door de kerkeraad aan het Breed Moderamen is doorgegeven, het vooronderzoek beginnen. Het is mo gelijk, dat het Moderamen nog enkele tussentijdse maatregelen treft „ter hand having van de orde tijdens de duur van het onderzoek". Daarna zullen nog an dere commissies, namens de Classis en de Provincie een onderzoek instellen. (Van een onzer verslaggevers) SLUIS Het historische stadje ziet in het oostelijk deel de eerste moderne woonwijk binnen de gemeentegrenzen verrijzen. Tegen de rand van de, naar historische begrippen voltooide wederop bouw van de kern, ligt een plan van zeven en een halve ha, met plaats voor 211 woningen, acht bungalows, 28 gara ges met ruime wasgelegenheid en een groot openbaar gebouw. Op het terrein, dat al bouwrijp is gemaakt, zijn in en kele jaren tijds ongeveer honderd wo ningwet- en premiewoningen geplaatst. Wanneer echter Sluis dezelfde jaarcon tingenten toegewezen blijft krijgen, zal vermoedelijk over oen kwart eeuw het uitbreidingsplan Oost zijn volgebouwd. Een reden te meer om de ratiobouw in West-Zeeuwsch-Vlaanderen snel aan te pakken. Slechts drie en een halve ha is be stemd voor nuttige bebouwing. De res terende oppervlakte is bedoeld voor rui me pleinen, veel groenvoorziening en bre de straten die het plan tot een riante woonwijk bestempelen Door deze opzet echter is de grondprijs moeten stijgen tot een hoogte van dertig gulden per vierkante meter. Voor adspirantbouwers blijkt dit echter geen bezwaar, want wan neer de uitgifte van bouwvergunningen vrij was, zouden er reeds nu voldoende kandidaten zijn om binnen korte tijd het gehele uitbreidingsplan vol te bouwen. Concentreren Het openbare gebouw, waarvoor plaats in het plan is ingeruimd, is bedoeld als lagere school. De gemeenschap Sluis met ongeveer 2600 inwoners heeft drie lagere scholen binnen de grenzen, te we ten een katholieke, een openbare en een christelijke. Alle drie instanties beschik ken over grote gebouwen, die versleten en aan vervanging toe zijn. De oude be huizingen passen, hoewel er veel aan opgeknapt is niet meer in het huidige onderwijsbestel. Nieuwbouw dus voor drie kleine la gere scholen Vandaar dan ook dat b. en w. van Sluis het plan hebben ont worpen om de lagere scholen op een com plex te concentrerenn. Economische o- verwegingen en de oecumenische ge dachte wezen in de richting van een onderwijscentrum. Voor wat betreft de openbare en chris telijke lagere school, wier gebouwen het slechtst er aan toe zijn, is een urgentie verklaring afgegeven en zijn inmiddels de plannen gemaakt. De voorbereidingen zullen begin volgend jaar hun beslag kunnen krijgen. De katholieke lagere jongens- en meis jesschool, deels gehuisvest in een nog niet zo ou/d semi-permanent gebouw, heeft geen urgentieverklaring. Buiten de ze noodzakelijkheid om, openbaren de desbetreffende schoolbesturen echter maar weinig interesse voor het aantrek kelijke idee van het gemeentebestuur. Men wacht af. Interne vraagstukken over o.m. de toekomstige schoolleiding, zou den, naar wjj vernemen, belangrijk tot deze afwachtende houding bijdragen. TERNEUZEN Op 4 december zal het Centraal Bierbrouwerijkantoor te Amsterdam biertapwedstrijden organi seren in Grand-Hotel „Rotterdam" te Terneuzen. De wedstrijden gelden als. voorselectie voor de Nederlandse kam pioenschappen, die op 13 januari zullen plaatsvinden in het nieuwe R.A.I.-gebouw te Amsterdam. Aan deze wedstrijden zal kunnen worden deelgenomen door een mansbedrijven cn teams uit geheel Zeeuwsch-Vlaanderen, wier prestaties zullen worden beoordeeld door een des kundige jury. Radio-reporter Leo Paga- no zal de tapwedstrijden leiden. OOSTBURG De plaatselijke afdeling van de landelijke vereniging Jeugd en Muziek heeft door mutaties in het, be stuur en een onvoldoende aantal leden met moeilijkheden te kampen. Om het aantal leden en donateurs duchtig op te voeren werd in het goed bezette Ledel Theater, onder auspiciën van en als pro paganda voor de afdeling een concert ge geven, waaraan niet minder dan drie Zeeuwsch-Vlaamse muziekensembles n.l. het Symfonieorkest van de Terneuzense muziekschool o.l.v. de heer J. Wisse, het jeugdfanfarekorps uit Zuidzande o.l.v. de heer I. E. Ie Grand en het Zeeuwsch- Vlaams kamerkoor uit Oostburg o.l.v. de Santiago Walter Rauff, een oud-SS'er die verantwoordelijk zou zijn voor de moord op 90.000 joden en die zich ge vestigd heeft aan de kust van Straat Magelaan in het uiterste zuiden van Chili, heeft tegenover de journalist Jorge Barbarovic verklaard, dat hij niet bang is van Israëlische kidnapcommando's. Overigens gelooft Rauff niet dat een poging zal worden gedaan om hem te ontvoeren, „voornamelijk vanwege de negatieve weerslag die de zaak-Eiclimann op de openbare mening had". Adolf Eich- mann werd door Israëlische commando's uit Argentinië ontvoerd en na een dra matisch proces terechtgesteld. De bondsrepubliek heeft om uitlevering van Rauff gevraagd om in 1962 en 1963 op beschuldiging van moord terecht te staan, maar het hooggerechtshof van Chili vernietigde het uitwijzingsbesluit van een lagere rechtbank, op grond van het feit dat de vijftienjarige vervolgingstermijn om was. De nu 58-jarige Rauff werkt voor een visbedrijf in de afgelegen plaats Puerto Porvenir, hoofdstad van de Tierra del Fuego. Zijn vrouw is al enkele jaren dood en zijn twee kinderen wonen in Santiago. Het huis van Rauff staat aan een baai en men kan de ex-nazi regelmatig zien wandelen op het strand met zijn hond Bobby. Naast het huis rijzen twee hoge, stalen radio-antennes op. Tot Barbarovic heeft Rauff gezegd dat deze radio zijn enige contact met de buitenwereld vormt, en dat hij er Duitse zenders op ontvangt. Rauff vertelde dat zijn vrienden er bij hem op aandrongen dat hij zijn gedenk schriften zou schrijven en dat hij er ver moedelijk „een dezer dagen" aan zou beginnen. De oud-SS'er betreurt dat hij niet in staat zal zijn in maart van het volgend jaar het feest mee te vieren dat zijn mede-kadetten van de Duitse marine academie zullen houden bij gelegenheid van de veertigste verjaardag van hun bevordering. Alvorens bij de SS te ko men was Rauff bij de Kriegsmarine. In september van dit jaar kwam Rauff in het nieuws toen hij in Puerto Arenas inkopen ging doen. Abraham Levy, een joodse emigrant met een zaak in Santiago, herkende hem, stompte hem en bezorgde hem een bloedneus. Toen de Duitse rechter Hans Gaedtke Scherzinger onlangs in Chili was. heeft Rauff hem benaderd en de jurist uit Hannover verzocht een lans te willen breken voor de SS'ers die nu in Duits land terechtstaan, omdat hij voor hun onschuld zei te kunnen instaan. Burgemeester Leopoldo Fernandez van Puerto Porvenir zegt van Rauff: „Hij is een erudiet, rustig en vriendelijk mens. Hij maakt het niemand moeilijk en wij zullen nooit goedvinden dat iemand hem, het hier moeilijk komt maken". J (Van een onzer verslaggevers) HULST De opgraving van de uit 1506 daterende Dobbele Poort", juist bin nen de wallen aan de noordelijke zijde van Hulst is, naar de heer P. J. Brand uit Hulst, die is belast met de leiding erover, ons heeft medegedeeld, voor het grootste gedeelte voltooid. Rest mo menteel alleen nog het uitgraven van het kanaal vanaf de imposante water en landpoort naar de Vischmarkt, maar of dat ooit zal (kunnen) gebeuren is volgens de heer Brand, amateurarche- oloog en lid van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek en de Rijksdienst voor Monumentenzorg, nog een vraag, die zeker niet binnenkort al dan niet positief beantwoord zal worden. 1 Het is jammer dat de restauratie- en conserveringswerkzaamheden aan dit uit de grond getrokken degelijk antie ke bouwsel al sinds vorig jaar stagne ren. De mindervalide metselaar A de Vught uit Hulst, die de Dobbele Poort" gedurende enige jaren met bij zonder veel zorg had omringd heeft toen de stap naar het vrije bedrijf gewaagd. Sindsdien is er op het opgra vingsterrein niet meer gemetseld. Ove rigens is ook reeds het grootste ge deelte van de restauratie klaar geko men. ,,Een nieuwe metselaar kun je zo maar niet een-twee-drie aantrekken. Ten eer ste mag het bouwbedrijf niet van werkkrachten beroofd worden en ten tweede blijkt het altijd verschrikkelijk moeilijk om voor dit werk een ge schikt persoon te vinden. Ik betreur het ten zeerste dat, hoewel materiaal ge noeg voorhanden is, het restauratiewerk moet blijven liggen Maar ik meen te mogen zeggen dat de „Dobbele Poort" ook in zijn huidige staat het bezich tigen al meer dan waard is", aldus de heer Brand. De opgravingen begonnen in 1957. Het bouwsel bleek over het algemeen bij zonder goed geconserveerd, reden Een fragment van de gedurende de laatste jaren in Hulst opgegraven Dobbele Poort (land- en water poort), die nu al een zeer druk bezochte toeristische bezienswaar digheid is. waarom de opgravingen een betrekke lijk vlot verloop hebben gehad. ,.Af en toe kon je er wel eens van huilen maar onder de handen van de met selaar leek de poort bijna ongeschon den te voorschijn te komen" aldus de heer Brand. Momenteel werken nog twee G.S.W.'ers op het opgravingser- rein. Zij werken, waar nodig, de zaak zorgvuldig bij. Het opgravingswerk als zodanig is echter voltooid Inmiddels is de „Dobbele Poort" reeds een aantrekkelijk toeristisch object ge bleken. In de afgelopen zomer hebben vele toeristen de poort reeds bezichtigd De Nederlandsche Spoorwegen hadden zelfs verschillende reizen op een be zoek aan de Hulster Dobbele Poort af gestemd, „en zal dat in het komende seizoen zeker weer doen", zoals de heer Brand ons liet weten' heer C. Schijve hun medewerking ver leenden. Na een welkomstwoord van mej. De Koning uit Breskens zorgde het jeugd- fanfareorkest Zuidzande voor een geani meerd en pittig, zij het misschien al te pittig begin, bestaande uit enkele marsen, ouvertures en een tango. Hierna sprak een vertegenwoordiger van het hoofdbe stuur van Jeugd en Muziek uit Amster dam een korte propaganda-speech uit, waarin hij de aanwezigen met klem "tot lidmaat- of donateurschap aanspoorde en zijn dank overbracht aan alle medewer kenden. Daarop kwam de beurt aan het Zeeuwsch-Vlaams kamerkoor met een achttal liederen, waarvan vooral enkele oud-Hollandse volksliederen zuiver en ontroerend over het voetlicht kwamen. Na de pauze concerteerde tenslotte het symfonie-orkest van de Terneuzense mu ziekschool, dat tussen een ouverture van Von Gluck en balletmuziek, een viool concert van Mozart en een alt-vioolcon cert van Teleman, ten gehore bracht met als solisten Olga Jansen en Ria van Dam me. Ondanks vanzelfsprekende fouten en onvolkomenheden was dit concert een avond van enthousiast en toegewijd mu siceren door jonge mensen, dat verkwik kend werkte in een tijd, waarin iedere luisteraar door de grammofoonplaat aan perfectie gewend is geraakt. Hier was spontaan enthousiasme en mu- zieksaamhorigheid die worstelden met de moeilijke, welluidende materie. Hiervan getuige te zijn was een bijzonder genot. Het is dan ook te hopen, dat dit pro paganda-concert van de Stichting Jeugd cn Muziek de zonodige nieuwe leden en donateurs heeft opgeleverd. Maar gezien de kwaliteit van deze avond zal men daai nauwelijks aan behoeven te twijfelen. Het „moeilijke" deel van de autotech niek ligt ten grondslag aan een unieke serie VAM-bouwmodellen. Deze mo dellen zijn bestemd voor iedereen die op een of andere wyze met auto'a te maken heeft. Leerlingen op een technische school of in een autobedrijf, vaklieden, be roepschauffeurs, maar ook de grote groep automobilisten voor wie hun auto meer betekent dan alleen maar een handig vervoermiddel, kunnen van de serie „bouwmodellen voor autotechniek" profijt trekken. De beweeglijke bouwmodellen kun nen volgens aanwijzingen in het in structieblad op vrij eenvoudige wijze in elkaar worden gezet. De vormen moeten uitgesneden worden, vervolgens langs de streeplijnen vouwen om daar na op te plakken. Dus alles is even sim pel gehouden als bij een conventionele bouwplaat. Voor de draaipunten van de beweegbare delen kunnen punaises worden gebruikt, die men op de ste vige grondplaat vastdrukt. Verwoede knutselaars zullen misschien de uitge sneden fragmenten op triplex plakken en daarna uitzagen. Maar ook met het bijgeleverde stevige karton als grond- plaat verkrijgt men een duurzaam leer- model, dat zelfs door een gevorderde technicus met voldoening wordt ver vaardigd. Hij kan op die manier de be grippen waarmee hij zo vertrouwd is, tastbaar maken. Tot dusver zijn de volgende bouw modellen verschenen: de werking van de twecslagmotor, stuurgeometrie Ackermanpnncipe en uitspoor in de bocht), onafhankelijke voor wielophan ging, pendelassen en draagarmen met schroef veren) pompelement van een dieselinspuitsysteem (opbrengst rege ling door verdraaiing van plunjer). Bij de stichting vakopleiding voor het automobiel- motorrijwiel- en aanver wante bedrijf VAM te Voorschoten ziji de modellen voor 1,25 te bestellen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 17