Nederlandse Bank beroofd
van ruim 46 miljoen
DAAD VAN
KNOKPLOEG
IN NAJAAR
VAN 1944
Spoorwagen in een bos;
een vrede
symbool van
Hitier vreesde herhaling
van de geschiedenis
Grootste roofoverval in de geschiedenis
ami
Toestemming
van „Londen'
FOUT IN
MARINER
BEKEND
Bezetter pakt
ploeg op
KOSTBARE
SCHOENTJES
Sprookjesdieren
voor Intocht Sint
Neerschieten
of kamp?
MATROOS MET
SABEL
AFGETUIGD
■J
Tegen de muur
Overvalwagens
Wit-Gcle Kruis
laat zich
doorlichten
Van Aart sen belooft:
Miljoen nieuwe
telefoon
aansluitingen
Hercin-heraus
Compiègne
Elf uur
Hillcr
Operette
Brandbommen
13
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 14 NOVEMBER 1964
A i,w<" 4 fik
Ihttïw)
Witlam Meenks
hongersdood
ik-SCvsv..^
V
chauffeur
Gak,ml Sulmd
geld verstopt
DEN HAAG Tijdens een vechtpar
tij in een café in Den Haag is de 25-
jarige matroos F. C. door onbekenden
'afgetuigd. Een van de aanvallers sloeg
de matroos met een sabel. Met vier sne
den in de hoofdhuid en twee in de lin
ker onderarm moest de matroos naar
het ziekenhuis worden gebracht Nadat
de wonden waren gehecht kon hij weer
naar huis gaan
De matroos kreeg in het café ruzie
met een onbekende bezoeker. Het liep
uit op een vechtpartij. De bezoeker
vertrok om later met kornuiten terug
te komen. Gezamenlijk werd de matroos
afgetuigd. Een van de trawanten van
de onbekende bezoeker kon worden aan
gehouden: de 19-jarige stukadoor M. F.
uit Den Haag. Hij is ingesloten.
Derk Stttm
het brein
(Van een onzer verslaggevers)
ALMELO Het najaar diende zich in 1944 vroeg aan. Regen, mist
en regen wisselden elkaar of en de mensen die binnen bij de haard
konden blijven, deden dat. Zij doodden hun tijd met lezen, slapen of
discussiëren over de oorlog. Er waren er echter ook, voor wie het
knappende haardvuur taboe was: het grote leger van onderduikers.
„Stille" en „openbare" KP'ers. Tien van die mannen zaten op de mid
dag van de 12e november bij elkaar in café Frielink te Harbrinkhoek
bij Almelo. Derk Smoes, een oud-bankbediende en ondergedoken sinds
hij bij de voorbereiding van een raid op het Almelose huis van be
waring tegen de lamp liep, en maar net de Duitse dans ontsprong,
voerde het woord.
„We hebben van het algemeen hoofd
kwartier van de Binnenlandse Strijd
krachten in Londen toestemming gekre
gen de overval op de Nederlandse Bank
uit te voeren". De K.P'ers verstomden
ze wisten wat er aan de hand was. Er
was 46.150.000 gulden aan nieuw Neder
lands papiergeld van Amsterdam naar
de Nederlandse Bank in Almelo ge
bracht. Derk kreeg er lucht van, via
een van zijn kennissen.
Van aarzeling of angst was nu geen
sprake meer. Het moest gebeuren. Derk
overlegde de te volgen tactiek. Om het
geld te vervoeren was een vrachtauto
nodig. Een der mannen zou expediteur
Willem Meenks uit Rijssen benaderen
en vragen of hij een auto ter beschik
king kon stellen. Het hoe en waarom
zou hem echter niet verteld worden,
want strikte geheimhouding zo stelde
Derk was de voornaamste voorwaar
de tot het welslagen van de onderne
ming.
De 15e november brak aan. Het weer
bericht luidde gunstig voor de gezwore
nen. Guur weer en mist verwacht, 's
Middags verzamelden de mannen zich
in Harbrinkhoek. Uit een schuur bij
café Frielink werden verborgen wa
pens gehaald. Handgranaten, stenguns
en de nodige munitie. Om vroegtijdige
arrestaties te voorkomen ging ieder voor
zich naar Almelo. Daar kwamen ze
rond sluitingstijd bij de bank bij elkaar.
Nauwelijks waren de kantoren leegge
stroomd of Derk Smoes ging met zijn
voornaamste helper Douwe Mik en nog
twee anderen naar de deur.
De groep drong met de wapens in
de aanslag de hal binnen. Ze dreven de
directeur en het overige personeel te
gen de muur. ,,Geef ons de sleutels
van de safe". ,,Die heb ik niet..." be
gon de directeur. Maar zijn houding
veranderde bij toverslag toen het oor
logstuig in de handen van de K.P.'ers
een draai in de richting van zijn maag
maakte.
De grote safe leverde, nu de direc
teur „meewerkte" geen moeilijkheden
meer op. En ondanks de wetenschap
veel geld aan te treffen, keken de over
vallers toch onthutst bij het zien van
zo'n massa geld. Alles nog netjes ver
pakt in cellofaanpapier. Lang werd er
niet getreuzeld. Het personaal kon in
actie komen om de bankbiljetten in kis
ten te pakken. De K.P.'ers brachten de
kisten naar de inmiddels voorgereden
vrachtwagen die bestuurd werd door,
nu ook ingelichte' Willem Meenks. Voor-
dat alles ingeladen was volgde nog een
t spannend moment. Met dreunende stap-
L pen kwam een peloton van de Grüne
I Polizei aanmarcheren. Maar naar Duits
m°del keken de agenten recht voor
zich uit en weldra was het gevaar weer
geweken.
.Pe gehele actie zou piekfijn verlopen
zijn als niet een van de ondergrondse
J werkers bij de aftocht nog even de te-
lefoonlijn had willen doorknippen. Per
ongeluk koos hij echter de draad van
j oe alarminstallatie voor deze actie uit
en nauwelijks had hij er de tang in-
I overal begonnen sirenes te
Chauffeur Meenks schrok er zo van
j aat hij ogenblikkelijk zijn vrachtwagen
CAPE KENNEDY - Het Amerikaan
se BUreau voor de ruimtevaart heeft de
llza vastgesteld van het mislukken
week van de reis van de Ma-
"ner-3 naar Mars.
,f0T school in een beschermende
nl?1' zoals was voorzien los-
•kt ?'5 minuut na de lancering Als
nf hiervan werd de snelheidvan
vert™'!?01"3 do0r het extra gewicht
nani.it ?n- waren de vitale zonne
panelen niet in staat zich uit te klap-
voïden terij van de Mariner te
in beweging bracht. Douwe en Derk kon
den er ternauwernood op springen De
andere K.P.'ers zochten en vonden een
goed heenkomen. Het geld zou in Daar-
lerveen bij boer Kerkdijk verstopt wor
den. Een koerierster had echter ver
teld. dat het toch veiliger was de mil
joenen guldens elders onder te brengen.
Nu ging het naar boer Nijland in Daar-
le. Zonder ongelukken kwam de wagen
er aan. De bankbiljetten werden in een
hooiberg „weggewerkt". Tot zover was
alles goed verlopen.
Uit de mond van een ooggetuige, de
heer H. J. Frielink, broer van de café
houder in Harbrinkhoek, waar de sa
menzwering plaats had, valt de verdere
geschiedenis te vernemen.
De avond van de 28e wordt er aan
de deur van de woning van Frielink
gerammeld. Hij slaapt echter al (het is
half twaalf) maar Willem Meenks, die
na de overval bij hem ondergedoken
is, wekt hem. Hoor je niet dat er Duit
sers aan de deur zijn? „Raus aufste-
hen", klinkt het achter het huis. Ter
wijl Frielink zijn bed uitkomt wordt
Meenks in een schuilkast geduwd. An
dere spoorwegmensen die ook bij Frie-
links in huis zijn nemen het op zich
de plaats te camoufleren.
.Het is zeker om zijn Ausweisz te
doen", meent Frielink en hij roept:
,Ruhe bitte, ich komme, ich komme
schon". Als hij de deur opendoet slaat
hem echter de schrik om het hart. Er
staan drie S.D.'ers op de stoep met
alles wat ze aan wapens bij zich heb
ben in de aanslag. „Sind sie Frielink".
„Jawohl." ,,Wo sind die Juden und wo
sind die Millionen?" Frielink, intussen
van de schrik bekomen, denkt: „Ze
zijn aardig ingelicht." Hij had twee-
en-een-half jaar joden in huis gehad,
maar die waren al vertrokken. Geheel
naar waarheid antwoordt hij: „Ich ha-
be keine Millionen und keine Juden."
De Duitsers beduiden hem naar boven
naar de slaapkamer te gaan. Daar on
dervragen ze mevrouw Frielink. Maar
ze houden er al snel mee op als deze
heel verwonderd doet. Een officier keert
zich weer tot Frielink. „Waar zijn Derk
en Jan?" „Weet ik niet, ik ken ze niet
eens." u weet het bliksemsbest Don-
nerw..." Frielink haalt zijn schouders
op. De Duitsers worden nu iets kal-
mer' Tv/r0t een van hen de schuilplaats
van Meenks ontdekt.
„Raus Personalsausweisz" klinkt het
vinnig. Als de expediteur hem het per
soonsbewijs overhandigt volgt er een
verrassende uitroep. „Ha, der MilUonen-
fahrer Met de belofte dat ze beiden
doodgeschoten zullen worden moeten
Frielink en Meenks mee in een over
valwagen. Het gaat naar het bureau
van de SD in de Bornsestraat 92 te
Almelo. Als het tweetal er binnenstapt
zien ze twee broers van Frielink en An
ton Roelofs die voor de Frielinks werkt
Een van de broers heeft al slaag ge
had en bloedt uit de mond Als om-
het bloed weg te vegen, geeft hij de
binnengekomenen een teken te zwijgen.
Er volgt een verhoor, waarbij het
woord „umlegen" meerdere malen voor
komt. De Duitsers zijn erg zeker van
zichzelf. Geen wonder, want de drie
voor Frielink en Meenks gearresteer
den zijn herkend door een SD-landwach-
ter, die bij hen uit het dorp komt. Aan
gezien de mannen een persoonsbewijs
getoond hadden waarop andere namen
voorkwamen, dan de landwachter op
gaf, staan ze zwaar onder verdenking.
Inmiddels was de naam van boer
Noordergraaf gevallen en André Frie-
ling moest mee om de weg te wijzen.
Het duurt nogal lang voordat cr iemand
terugkomt. Goddank, denkt Frielink, ze
zijn gevlucht. Maar zijn hoop vervliegt
als hij zijn makkers binnen ziet komen.
De overvallers zijn in handen van de
SD. Ook het geld zouden de Duitsers
aehterhalen. Onder het mom, alle bij
de overval betrokken K.P.'ers vrij te
laten als hun de plaats verteld wordt,
verneemt de SD van Derk Smoes de
Op 15 november 1944, nu 20 jaar geleden, voerden Overijselse
illegalen onder leiding van Derk Smoes uit Vriezeveen de grootste
bankoverval uit, die ooit is gepleegd in de geschiedenis. Zij maakten
bij de Nederlandse Bank aan de Weerdensestraat te Almelo 46.150.000
gulden aan nieuw Nederlands papiergeld buit. Dit bedrag was be
stemd voor de spoorwegstakers, die in het najaar van 1944 het werK
neerlegden. Jammer genoeg achterhaalden de Duitsers door een stom
toeval daders en buit. Bijna alle bij de overval betrokken KP'ers
kuiamen om in concentratiekampen als Neuengamme en Wöbbelin.
UTRECHT De nationale federatie
van het Wit-Gele Kruis heeft besloten
de hele structuur van haar organisatie
te laten doorlichten doo-r het bureau or
ganisatie van het gemeenschappelijk
instituut voor toegepaste psychologie te
Nijmegen. Het doel van dit onderzoek
is om daaruit voor de toekomst nieu
we vormen voor een zo groot moge
lijke dienstverlening van het kruiswerk
te vinden.
De inleidende fase tot het structuur
onderzoek is reeds gezet zodat waar
schijnlijk reeds per 1 januari met een
z.g inventarisatieproject kan worden
begonnen Dit project is noodzakelijk
wegens de typische structuur van de
kruisorganisaties, die wordt gekenmerkt
door het grote aantal juridisch zelfstan
dige eenheden de 640 plaatselijke zelf
standige eenheden, de 640 plaatselijke
verenigingen.
Bij dit onderzoek worden behalve de
interne organisatie ook de organisatie
contacten naar buiten, met personen en
instellingen onder de loep genomen.
Mede op basis van uit dit onderzoek
verkregen gegevens, zal daarna in en
kele provincies bij wijze van experi
ment tot herstructurering van de orga
nisatie worden overgegaan. Is hiermee
voldoende ervaring opgedaan, dan zal
worden bezien of tot meer definitieve
vormveranderingen kan worden over
gegaan.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG De minister van Ver
keer en Waterstaat, mr. J. van Aartsen,
heeft in de Tweede Kamer de opstel
ling van een telefoonplan aangekondigd.
Volgens dit pian, dat loopt van 1967 tot
1972, zullen ruim een miljoen nieuwe aan
sluitingen tot stand gebracht worden. In
1972 zal ons land daardoor 2.600.000 te
lefoonaansluitingen hebben.Thans worden
per jaar 80.000 nieuwe aansluitingen aan
gelegd, dat is precies voldoende om geen
grotere achterstand te laten ontstaan. De
wachtlijst bedraagt op het ogenblik
124.000 aanvragen. De socialist dr. W.
Vermooten heeft echter aangekondigd in
de plenaire kamervergadering over de
PTT-begroting met een motie te zullen
komen.
Ruth Dumer toont op deze foto
exclusieve schoentjes uit de nieu
we Engelse collectie van Jean
Mutr. Het schoeisel, dat is afgezet
met diamantjes, is verkrijgbaar in
vaal groen en zalmkleur.
In de Amsterdamse RAI werd
gisteren nog hard gewerkt aan de
sprookjesdieren, die vandaag de
intocht van Sint Nicolaas in Am
sterdam zullen opvrolijken. Hier
een voorproefje van het moois, dai
Sint zal begeleiden.
gewenste gegevens. Als we hieruit zijn
plegen we wel weer een overval, zegt
Derk. Het duurt niet lang of hij be
merkt dat het erewoord van een Duit
ser niet veel waard is. Tot 12 decem
ber 1944 zitten ze in de Almelose ge
vangenis. Dan worden ze met zijn der
tienen in een vrachtauto gepropt, vast
gebonden aan elkaar. Hun lijdensweg
begint
Vriendelijk vraagt de SD'er Camp-
man uit Eindhoven (de beruchtste land
verrader die er in Almelo in oorlogs
tijd rondliep) aan Frielink die tegen
over hem in de vrachtauto zit: „Ben
je de laatste tijd nog wel eens naar de
kerk geweest? Je snapt zeker wel wat
ik bedoel hè". Als Frielink hem geen
antwoord geeft, zegt hij woedend:
„Geef je er niets om als je wordt dood
geschoten?"
„Nee," is het antwoord. Intussen
denkt Frielink „hoe zullen ze me neer
schieten, in de borst of in de rug. Do
den ze eerst mijn broer of zal ik het
eerst sterven...." In de bossen bij Die-
penheim gaat de wagen langzamer rij
den. ,,Ze laten er ons hier uitspringen
en schieten ons in de nek," beslist Frie
link. Maar de auto trekt weer op. Uit
eindelijk komen ze in Doetinchem op
de „Kruisberg" aan. Daar wordt Frie-
ling met vier anderen in een cel op
gesloten.
Op 1 februari worden de verzetsmen
sen opnieuw op transport gesteld. Ze
moeten in goederenwagons plaatsne
men en de treinstellen worden met
prikkeldraad omwikkeld om ontsnap
ping uit te sluiten. Toch springen der
tien gevangenen, als de trein in de
nacht van Doetinchem naar Zutphen
rijdt, uit hun „cel". Pas 's morgens
ontdekken Frielink en zijn kameraden
dat zij het ook hadden kunnen doen.
De schuifdeuren van de wagons had
den niet op slot gezeten
Het doel van de reis is Neuengam
me. Als ze daar arriveren worden de
mannen kaalgeschoren en in veel te
kleine of veel te grote kleding gesto
ken. Een van de Duitse bewakers wijst
Frielink naar de schoorsteen, waaruit
rook omhoog kringelt. „Hier gehen sie
herein, dort gehen sie heraus", grijns
lacht hij. Zover komt het echter niet.
Op 14 februari wordt Frielink samen
met een van zijn broers en nog wat an
deren naar Wöbbelin gebracht. Derk
Smoes en Nijland, zoon van de boer,
waar het geld verstopt was, blijven
achter. Ze sterven er de hongerdood.
Het kleine „Lager" Wöbbelin in Meck
lenburg (nu Oostzone) ligt midden tus
sen de bossen. „Als we hier nog iets
te eten krijgen, lijkt het net een sana
torium", gekscheert Frielink tegen zijn
broer. Hij komt bedrogen uit. Per dag
wordt een snee brood verstrekt en soms
krijgen ze een conservenblik voor met
warm water en wat koolbladeren. Bin
nen enkele dagen sterven er al gevan
genen.
In het zicht van de vrijheid gaat op
28 april de broer van Frielink dood.
Hyzelf overleeft de ellende. Op 2 mei
komen de Amerikanen. Het uur van de
bevryding heeft geslagen.'»
S. D. CAMPMAN
berucht
(Van een medewerker)
NOVEMBER 1918. Langzaam reed een militaire trein over een
zijspoor het bos van Compiègne in. Op een open plek, omzoomd door
bladerloze berijpte bomen, stopte de trein. In de ruime hoge restaura
tiewagen van de Compagnie des Wagon-Lits reisde Foch, maarschalk
van Frankrijk, bevelhebber van het Negende Leger dat aan de Marne
stand hield, bevelhebber van de Verbonden Legers aan de Somme in
1916 en opperbevelhebber van de Geallieerde strijdkrachten sinds
voorjaar 1918.
Terwijl de nevelslierten optrokken en
aarzelende zonnestralen tussen de kale
bomen vale lichtvlekken veroorzaakten,
ontving maarschalk Foch die 8e novem
ber een Duitse delegatie onder Erzberger
die over een wapenstilstand kwam pra
ten. De laatste akte van een wereld
drama speelde in het bos van Compiègne,
waar in 1430 de redster van Frankrijk.
Jeanne d'Arc, door verraad gevangen
werd genomen. Ook nu ging het om
Frankrijk maar de situatie was veel min
der kritiek. Alle gevaar was praktisch
geweken; de overwinning op de Duit
sers lag binnen bereik.
Niettemin scheurde die 8e november
de aarde nog uiteen door de granaatin
slagen uit de duizenden vuurmonden langs
het front in Noord-Frankrijk, van de
kust tot de Duitse grens. Nóg blonken
in maanlichte nachten de bajonetten als
bleke soldaten uit hun loopgraven spron
gen om hun tegenstanders te vernietigen.
Nóg steeds klauwden zich de handen van
bloedende bemodderde mannen als zij
zwaar gewond, stervend in de prikkel
draadversperringen geraakten. Nóg wer
den mannen gedood door fel machinege
weervuur of door plotseling gillende gra
naten die kraters in de loopgraafranden
sloegen.
Het was een nachtmerrie en in het
spoorwegrijtuig van maarschalk Foch kon
daaraan een einde worden gemaakt als
de Duitsers slechts formeel om een wa
penstilstand verzochten vóór 11 novem
ber. Indien over de voorwaarden waarop
de strijd gestaakt zou worden spoedig
overeenstemming te verwachten was, dan
betekende dit voor de ellendigen, de le
vende doden in de loopgraven, een ze
kere redding.
Maar elk ogenblik vielen nieuwe slacht
offers omdat de Duitsers de voorwaarden
probeerden te ontlopen. Desondanks bleef
Foch hard tegenover de Duitsers; de
overwinning was in zicht Tenslotte
zwichtten zij en in de wagon van Com
piègne tekende Erzberger de wapenstil
stand om vijf uur in de morgen van de
11e november 1918.
Voor het laatst klonk over de berijpte
verscheurde velden en versplinterde bos
sen van Frankrijk het geratel van een
machinegeweer; of nog eens het rauwe
krijsen van een aanstormende granaat.
Ook nog deze morgen En voor net
laatst in deze vier bloedige jaren ja
ren van honger, dood en modder krom
de zich nog een getroffen lichaam.
Voorzichtig klauterden zij over de borst
wering en toen er niets meer gebeurde
verloren zij alle voorzorg. Het bleef dood
stil op de slachtvelden terwijl vriend en
vijand de nieuwe situatie op zich in liet
werken. En op de smerige baardige ge
zichten kwam iets dat op een glimlach
leek. Zij leefden nog
Later dichtte Maurice Bouchor over
dit moment:
„Zo eindigt de broedermoord,
geen snik wordt meer gehoord
De wagon van Compiègne had zijn
dienst verricht, een voortreffelijke dienst
zelfs. Er was een einde aan de slachting
gemaakt. De Fransen koesterden zoveel
eerbied voor de wagon, dat zij hem over
brachten naar het Hotel des Invalides,
waar hij als een trofee bleef staan. In 1927
besloot men hem terug te brengen naar
de historische plek waar in 1918 de we
reldoorlog was geëindigd: in het bos van
Compiègne. De wagon werd, op rails ge
monteerd, door een zware Renault-tractor
naar het bos gesleept. Na negen jaar was
hij opnieuw terug op de open ruimte
Toen werd het elf uur.
Eerst was er stilte en iedereen bleef
waar hij was: weggedoken in de betrek
kelijke beschutting van de modder. Dan
richtten schichtige soldaten zich op in
de loopgraven; de lichamen besmeurd,
de ongeschoren gezichten met de holle.,
ogen nog met een uitdrukking van vrees. Foch. De wraak van de Führer is thea-
Juni 1940. Hitler had zijn „blitz" in
het westen ontketend cn na de val van
Nederland en België rekende hij snel af
met Frankrijk. Onder een hete zon wer
den de stoffige wegen overstroomd door
voertuigen; officieren van het Franse le
ger met hun gezinnen, burgers en solda
ten. alles op de vlucht voor de Duitsers.
Maar vele soldaten vonden zelfs geen
plaats meer op de wegen; zij wierpen
hun geweren weg en trokken dwars over
de velden naar het zuiden. Intussen rol
den Duitse tanks Parijs binnen. Een in
ferno van vuur en staal had de tegen
stand van de Franse legers vrijwel ge
broken.
Daarom treedt premier Paul Reynaud
af. De overwinnaar van Verdun, de vier-
entachtigjarige maarschalk Henri Pétain
wordt in de heersende chaos hoofd van
de regering. En het eerste wat de maar
schalk doet, is de Duitsers verzoeken de
voorwaarden te mogen vernemen voor
een wapenstilstand. Dat klinkt de Führer
als muziek in de ooren. Nu zal hij de
schande van 1918 uitwissen! Hitier laat
de oude maarschalk weten dat hij een
Franse delegatie verwacht in Com
piègne, in het rijtuig van maarschalk
traal maar volkomen. Terwijl vermoeid
en dorstige mensen zich naar het zuidei
van Frankrijk haasten om de Duitse vuur-
wals te ontlopen, verschijnen de 21e jun
1940 de Führer, Göring, Keitel, Hess en
Ribbentrop in het bos van Compiègne
Zij betreden de wagon waarin Foch twee
entwintig jaar daarvoor de Duitse de
legatie had toegebeten: „Vraag dan or
een wapenstilstand", toen de Duitser
onwillig waren erom te vragen.
Nu neemt Hitler plaats op de stoel v
Foch Hij houdt een proloog op c
wapenstilstandsvoorwaarden en de Fran
delegatie onder generaal Huntzinger ke
alleen maar toehoren. Dan verdwijnt h
met de belangrijkste van zijn discipelen
De rest is voor rekening van Keitel.
In 1918 maarschalk Foch. nu in 1940 hi
de Führer! De gedachte aan deze triorr
doet hem temidden van de nazi-grote;
plotseling dwaze danspassen uitvoere
en hij maakt tot verbazing van dez
prominenten de gekste grimassen.
Zo werd dan op de 22e juni 1940, or
tien voor zeven 's avonds, door de Frans
delegatie de wapenstilstand in de wago
van Foch getekend. De bijna sacra'
plechtigheid van 1918 werd weggevaag
door de operette-achtige vertoning di
Hitler in Compiègne ten beste gaf.
De geschiedenis herhaalt zich. Voor d
tweede maal had de wagon dienst gedaa
Geen derde maal echter zou de wag-
gebruikt worden voor de bezegeling v:
een militaire ondergang. In het stadiir
van zijn onoverwinnelijkheid was het al.
of de Führer met zijn veel geroemde ir
tuïtie aanvoelde, dat hij toch gedoem
was de oorlog te verliezen. Vrezend d;
de wagon nog eens, maar nu weer dor
de andere partij zou worden gebruik'
liet hij hem naar Berlijn overbrengen. D
poorten van het Zeughaus een oor
logsmuseum waren te klein en omda
niemand opdracht gaf ze groter te ma
ken. was de wagon gedwongen ervóó
te blijven staan. Ogenschijnlijk een onbe
langrijke trofee, verloor Hitier het rij
tuig toch niet uit het oog. Toen zijn on
dergang in april 1945 uit het oosten zo
wel als uit het westen naderde, gaf hii
opdracht de wagon weg te voeren. Hi
wilde hem waarschijnlijk naar Beierei
laten brengen, waar hij dacht in een on
neembaar nazi-bolwerk stand te kunnei
houden. Van Berlijn echter naar Beierei
was in die dagen een riskante reis ei
naar men aanneemt moet het rijtuig vai
Foch op weg daarheen zijn getroffen
door brandbommen. Het is er tenminste
nooit aangekomen en er is ook geer
spoor meer van teruggevonden. De ver
dwijning van de wagon en de zelfmoord
van Hitier hebben misschien verhinderd
dat het beroemdste historische spoor-
rijtuig dat de wereld ooit heeft gekend
na 1913 en 1940 ook nog eens in 1945 voo
een capitulatie werd gebruikt
