Noodlanding op een renbaan
Bij storm en ontij boven het randgebergte
12
15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 17 OKTOBER 1964
15
i op. Hier-
aaruit u bij
sr warmte,
SCHE
5SBANK
s voelt!
Koene Dirk
Parmentier
en zijn
Douglas
DC-2 PH-AJU
Dertig jaar geleden, in oktober 1934, beleefde Nederland
de climax van zijn luchtvaartglorie, ontstaan toen de
KLM op zo'n opvallende manier de vleugels strekte.
Dit verhaal uit '34 openen we graag met de kop uit
onze krant van woensdag 24 oktober:
Post in orde
Ma
De grote zes
Uiver vermist
Zware trossen
Britten boos
De grote sprong
Baken K XVIII
Knallend ijs
DE. Uiver vertrok op 19 december
van Schiphol voor een versnelde
kerstvlucht via de normale route naar
Batavia. Het toestel had 51.000 brieven
en drie passagiers aan boord. Naar
de befaamde schrijver-vlieger Willem
van Veenendaal in zijn onlangs ver
schenen boek „Zij vlogen als vogels"
beweert, had gezagvoerder Beekman
helemaal niet veel zin in die vlucht.
Er ontbrak nogal het een en ander
aan de organisatie. Bovendien was
volgens Van Veenendaal en velen
zijn dat met hem eens de vlucht
noch uit zakelijke, noch uit propagan
distische redenen nodig. De Uiver zou
op een zondag in Batavia aankomen
en op een zaterdag terugkeren op
Schiphol, op dagen dus dat er geen
post vervoerd werd.
ilatorkachel voor
if heerlijke koelte
- f 59.—. Met
r automatische
mperatuur f74.50
64.50.
V VAN DER STEEN
Uiver vannacht als tweede
'^i in i mmmm i r ip
V* W NS VNN
In één nacht werd een volslagen onbekend man, de
burgemeester van het Australische stadje Albury,
de populairste buitenlander in Nederland. Hij en
zijn stadgenoten redden de Uiver, redden de Melbourne-
race voor de K.L.M., redden Nederland zélf. Zo althans
voelden de in opperste spanning verkerende landgenoten
van Koene Dirk Parmentier en J. J. Moll het toen aan.
De Uiver en de Panderjager kort
voor de start in de Melbourne-
race op het vliegveld Mildenhall.
En dan komt, even adembenemend als
de landing, de start. Tergend langzaam
krijgt de zware machine vaart. Maar
dan precies op de plaats waar meca-
niciën Prins zich heeft opgesteld als
uiterste baken sleurt de Uiver zich,
hangend aan de machtige propellers los
van de drassige aarde. Nog geen uur
later landt de Uiver in Melbourne.
Vóór de Boeing van Roscoe Turner die
als derde zal binnenkomen.
In Melbourne staat de Nederlandse
consul gereed om de bemanning te
vertellen dat allen door H.H. de ko
ningin zijn benoemd tot ridder in de
Orde van Oranje-Nassau.
|V/Tet groeiende geestdrift had Neder-
land de verrichtingen van de zil
veren Douglas PK-AJU in wat The
Greatest Air Race in the World werd
genoemd, gadegeslagen. Duizenden had
den op de vlieghaven van Batavia zich
de kelen schor geschreeuwd toen Par
mentier er een tussenlanding makend,
het sensationele rekord van de Peli
kaan, nog geen jaar te voren door Iwan
W. Smirnoff gevestigd, aan flarden
bleek te hebben gevlogen. Batavia lag
nog slechts 48 uur van Patria. Enorme
blijdschap daarom ook in Nederland
want de Indiëroute was onderwerp van
nationale trots nummer één.
Nieuwe bulletins: de Uiver passeert
Cloncurry, de Uiver te Charleville ge
land ;de Uiver van Charleville opgeste
gen. Melbourne moet nu al aardig bin
nen bereik zijn en de Boeing ligt veilig
achter
Woort ging de Uiver. Op Melbourne
aan. Een lichte teleurstelling op
dinsdagmorgen 23 oktober: De rode Co-
met van de Britten Scott en Campbell
Black was die morgen als eerste in
Melbourne neergestreken. Erg verwon
derlijk was dat niet want de Cornet
was een race-machine, speciaal voor de
Melbournewedstrijd gebouwd. Er waren
drie van die Comets in de wedstrijd
want Engeland wilde de zege voor het
imperium veilig stellen. De Cornets
vlogen bovendien de groot-cirkelroute,
de kortste weg, en deden slechts de vijf
verplichte stopplaatsen aan. De Uiver
daarentegen (met betalende passagiers
en lading aan boord) maakte er een
normale zij het liefst wel zo snel
mogelijke commerciële vlucht van en
had zestien tussenlandingen op het
programma.
Het was Plesmans standpunt dat
KLM-machines en bemanningen nooit
gebruikt mochten worden voor een
luchtvaartavontuur om het avontuur
zelf. Slechts wanneer commerciële be
langen op het spel stonden deed de
KLM mee.
Een lichte teleurstelling dus want
hoewel de Uiver niet voor de snelheids
maar voor de handicaprace had inge
schreven was de hoop dat Parmentier
toch als eerste in Melbourne zou lan
den bepaald niet ongegrond. Twee Co-
mets had hij achter zich gelaten en
ook Roscoe Turner die een Boeing vloog
en op een zeer vasthoudende manier
op de staart van Uiver bleef zitten, gold
in Nederland niet meer als een moge
lijke overwinnaar. De Pander jager met
Asjes en Geyssendorffer was in Alla-
bahad verbrand. En om dit groepje
tenslotte ging het.
Dat was al duidelijk toen op zaterdag
20 oktober op Mildenhall het startsein
gegeven werd: van de oorspronkelijk
vierenzestig ingeschreven machines
startten er slechts twintig en van deze
twintig golden alleen de drie Cornets,
de Uiver, de Pander jager en de Boeing
als serieuze kandidaten voor een prijs
in de race.
Tn Nederland werd nauwelijks gewerkt
die dinsdag. Voor de bulletinkasten
der dagbladen dromden de mensen sa
men om het wedstrijdnieuws te bespre
ken. Jammer van die Cornet maar met
de Boeing derde in de race nu
zou Parmentier het wel klaren dacht
men. De spanning steeg; op de redactie
van de waarlijk toch niet losbollige
Nieuwe Rotterdamsche Courant zelfs
zozeer dat de avondeditie van die dins
dag over twee pagina's meldde dat de
Uiver al in Melbourne was geland ter
wijl ergens op een binnenblad werd ge
waarschuwd tegen de voorbarige be
richten in sommige bladen „als zou
de Uiver al in Melbourne zijn aange
komen".
Taar in Australië is dan de nacht
al aangebroken. Voor Parmentier
een bijzonder woeste nacht want een
hevig onweer werpt hem uit de koers.
Wolken, zwaar geladen met elektrici
teit storen de radioverbinding met de
grondstations en vanuit Australië gaat
het sein de ether in dat de wereld
zal schokken: „De Uiver wordt ver
mist!"
Tevergeefs laat Parmentier het SOS-
sein uitzenden. Het wordt niet ge
hoord. Blind dwaalt de Uiver door de
nacht. Bemanning en passagiers wor
den voorbereid op een noodlanding.
Nog altijd bedient marconist C. van
Brugge de seinsleutel maar de aarde
blijft doof. Behalve Albury!
£)aar hoort men het motorgeronk
van een dwalend vliegtuig. Men
berijpt dat het de vermiste Uiver
moet zijn. Albury gaat in actie. Het
plaatselijk radiostation roept alle
automobilisten op om naar de ren
baan te rijden om deze met de kop
lampen te verlichten.
Juist als Parmentier zijn Uiver
in een bocht brengt om een nood
landing te wagen ziet de bemanning
een vreemd schouwspel beneden
zich. Lichten gaan aan en uitHa
pert er iets aan de stadsver lichting
van die plaats daar beneden? Aan
uit, aan uit, streep punt, streep punt.
Natuurlijk! Morsetekens. Een stad
seint met zijn straatverlichting zijn
naam: A-L-B-U-R-Y.
Ze zien nog meer: een lange stoet
auto's verlaat de stad en stelt zich
op rond een groot veld. Een lan
dingsbaan! Parmentier cirkelt bo
ven de zich snel sluitende ring van
auto's en herkent in het landings
terrein een renbaan. Dat moet te
doen zijn. Hij werpt twee magnesi
umfakkels uit en maakt de verba
zingwekkende, beroemd geworden
nachtelijke noodlanding op de ren
baan van Albury.
Tn Nederland was het toen bijna half
vier in de middag. Als de radio mel
ding maakt van de behouden landing
krijgen de telefoonlijnen van de kran
tenredacties even tijd om af te koelen.
Nederland herademt en hoeft niet meer
te vragen „Waar is de Uiver? Is hij
al gevonden?"
Maar de Uiver staat in Albury en
niét in Melbourne en hoewel Roscoe
Turner het ook niet gemakkelijk schijnt
te hebben; er mag geen tijd verloren
gaan. Handicaprace of niet de Uiver
móet als tweede in Melbourne landen
en opnieuw staan de redactietelefoons
en die van de KLM roodgloeiend. Ples-
man deelt officieel mee dat de start
niet zo snel verwacht mag worden. De
Uiver staat tot de assen weggezakt in
de door het noodweer tot een modder
poel herschapen renbaan. Maar Albury
dat zich het lot van de Uiver nu per
soonlijk aantrekt, stroopt de hemds
mouwen op, de burgemeester voorop
Bij het aanbreken van de dag kamen de
mannen van Albury, gewapend met
zware trossen en renbaan opgemar
cheerd. Parmentier laat passagiers,
„overtollige" bemanningsleden en vracht
uitladen. Honderden gespierde armen
trekken de Uiver uit de modder.
Mederland is weer door het dolle heen,
net als met de Pelikaan. De radio
zendt over beide zenders het telefoon
gesprek tussen minister-president Colijn
en Koene Parmentier uit: „Zijt u daar
Parmentier?" „Ja exellentie". Colijn:
„Thans wil ik u allen namens de rege
ring en het volk gelukwensen".
Colijn vertelt Parmentier een anec
dote over de predikant die in de school
vroeg „Waar is Calvijn geboren? Nie
mand wist het antwoord en dan „Waar
is de Uiver?" en dat wisten ze allemaal.
Heel Nederland hoort Parmentier in
Melbourne lachen. Dat móet je wel als
de minister-president in het openbaar
een grapje vertelt en misschien vond
Parmentier het wel grappig.
Colijn: „Er is veel verschil tussen ons
volk maar toen (de landing te Albury)
was het één in geestdrift en bewonde
ring".
Parmentier: „Wij hebben gewoon onze
opdracht vervuld". Albert Plesman
komt aan de lijn: „Is de post in orde
afgegeven?"
„Ja, directeur".
„Hoe maken het de passagiers?"
„Uitstekend meneer Plesman".
LTen van deze passagiers was de Duitse
aviatrice Thea Rache. In de Daily
Mail schreef zij haar reportage. Zij
vond de Uivervlucht dé gebeurtenis uit
haar vliegersloopbaan en de reis com
fortabel en rustig. Als enige vrouw aan
boord had zij zich bezig gehouden met
het opdienen van koffie en sandwiches.
Reuter meldde uit Melbourne dat Par
mentier en Moll na aankomst onmiddel
lijk op zoek gingen naar de winnaars
Scott en Campbell Black. De Uiver-
vliegers troffen de Britten aan in pyja
ma. „Arm in arm wandelden de be
roemde aviateurs door de gangen van
het hotel naar Scotts kamer waar zij
Groots was de huldiging die de
Uiverbemanning in Amsterdam ten
deel viel. Parmentier en Moll ziet
met hier breed lachend in een open
limousine tijdens hun triomftocht
door de hoofdstad.
een glas ledigden op beider triomf'.
Aldus Reuter.
In Engeland was de luchtvaartpers
boos. Indien zo riep men in koor een
Nederlandse verkeersmachine, gewoon
haar dienst uitvoerend met in acht ne
ming van alle veiligheidsvoorschriften,
volledig comfort biedend aan de passa
giers, bijna even snel naar Melbourne
kan vliegen als een speciale voor dit
doel gebouwde racemachine dan is het
de taak der bevoegde Engelse instan
ties er voor te zorgen dat ook wij over
dergelijke verkeersvliegtuigen beschik
ken. Deze wedstrijd maakt een onder
zoek naar de Britse burgerluchtvaart-
politiek beslist noodzakelijk, schreven
de luchtvaart journalisten.
Twee maanden later viel de
Uiver, tijdens een versnelde
kerstvlucht te pletter nabij Cai
ro. Bemanning en passagiers
kwamen om het leven. Neder
land voelde dit als een nationa
le ramp. De ondergang van de
Uiver wierp een donkere scha
duw over het epos van de Snip,
die op weg was naar Curagao
en Suriname.
LJET was haast al traditie geworden
dat Plesmans KLM tijdens de don
kere weken rond Kerstmis en nieuw
jaar voor huzarenstukjes zorgde. In 1933
had Nederland de Nacht van de Peli
kaan beleefd, tot aan de raee naar Mel
bourne het dolste luchtvaartfeest waar
in de anders zo „nuchtere" en door cri
sis en zorg geplaagde Nederlanders zich
vol overgave had gestort.
In 1934 ging er nog veel meer gebeu
ren. De Snip zou een luchtbrug naar de
West slaan, de beroemde Uiver vertrok
voor een versnelde postvlucht naar Ba
tavia en of het niet op kon: de onder
zeeboot K XVIII bevond zich op de At
lantische Oceaan, bezig met de grootste
onderwaterreis ooit door een onderzee
boot volbracht. De K XVIII, welke de
zwaartekracht proeven nemende pro
fessor Vening Meinesz aan boord had.
was een rol toebedeeld in het avontuur
van de Snip.
TN regen en koude wind staan op Schip
hol die avond de mensen te zingen.
KRO-reporters proberen zich te hand
haven in de tang, gevormd door opdrin
gend publiek en terugdringende politie
mannen. Hondong, Van der Molen, Stolk
en Van Balkom, de mannen die de Snip
naar de West zullen vliegen, poseren
voor de fotografen. Plesmans stem
schalt door de luidsprekers boven het
zingen uit: „Uw toestel wordt gedra
gen door de gedachten van het Neder
landse volk. Maar gedachten hebben
geen hefvermogen. U en het toestel zul
len het moeten doen. Vaarwel, Good
Luck, de West wacht-"
De motoren van de Snip slaan aan.
Er worden nog wat kerstgeschenken
aan boord gedragen. Curieuze dingen
zijn daarbij. Een fles bier voor de
gouverneur van Curasao, gefrankeerd
met f 203,
De West wacht inderdaad. Aan de
radio gekluisterd, want de KRO-re-
wordt beter en het regent niet meer,
maar als de Snip om 02.10 Dinant pas
seert moet Hondong weer blindvliegen.
Door zware regens stijgt de Snip, een
robuuste driemotorige Fokker F 18 die
wel een stootje kan hebben overigens,
naar 2000 meter. De drift is nu wel 20
graden. Nog hoger stijgt de Snip in een
poging om boven de vuiligheid uit te
komen. Maar op 2700 meter is het niets
beter. Schiphol peilt dan de Snip ver
oostelijk van zijn koers en waarschuwt
Hondong voor de Alpen. Insturen naar
Dyon zegt Schiphol. Hondong meldt
dat dit niet nodig is want een gat in
het wolkendek heeft hem even een blik
op de aarde gegund en hij weet vrij
wel zeker dat hij het routelicht van
Mont Afrique, tien kilometer west van
Dyon heeft gezien.
Rond vier uur komt hij in hevige
sneeuwbuien terecht. Daarin is, de re-
mous zeer hinderlijk. Om kwart voor
vijf wordt het te gek. Hondong besluit
naar 4500 meter te klimmen om buiten
de remous en de sneeuw te raken, maar
dan komt een nieuwe en nog gevaar
lijker vijand de Snip belagen: de ijs
afzetting. Weg hier! reageert Hondong.
De temperatuur is twintig graden onder
nul. Knallend springen de brokken ijs
tegen en in de fuselage als de Snip
weer gaat zakken. De ruiten van de
cabine zijn met sneeuw en ijs bedekt.
Maar de Snip houdt zich prachtig en
blijft zeer goed bestuurbaar.
Om 05.20 valt de radio weg. De
remous is hels. Met beide handen
moeten Van der Mol en Stolk die in
de cabine zitten, zich vasthouden om
niet weggeslingerd te worden. De
vliegers in de cockpit worden door
hun riemen op hun plaatsen gehouden.
Hondong besluit dan toch maar
weer te stijgen. De remous maakt ver
der vliegen op 2700 meter onmogelijk
en levensgevaarlijk.
Tegen achten, het eerste grauwe
ochtendlicht breekt door de zware be
wolking, laat de Snip zich door de
lagen mist en regen zakken. Onder de
wolken door met vier kilometer zicht
vliegt de Snip op Marseille aan, waar
hij benzine zal innemen.
In plaats van vier uren die normaal
nodig zouden zijn geweest om van
Schiphol naar Marseille te vliegen,
heeft de Snip er door het helse weer
bijna acht uren over gedaan.
TN Nederland brengen de ochtendbladen
dank zij Vaz Diaz' radiodienst een
uitvoerig verslag van de ruige rit naar
Marseille. Maar eer de trotse burger zijn
krantje uit heeft zit de Snip al weer
in de lucht. Diezelfde dag arriveerde
de Snip in Allicante. Daar worden de
plex van technische wonderen, in de
werkelijke betekenis van dit grote
woord wel te verstaan!
Om 00.42 laat de marinetelegrafist Van
der Molen weten dat iedereen naar dek
holt. „Ze hebben uw motoren gehoord.
Sorry, maar ik ga ook kijken.
Dicht opeen gedrongen in de kuip
en op het dek van de K XVIII zoeken
de marinemannen de hemel af. Het mo
torgeronk komt steeds dichterbij, maar
de zware bewolking onttrekt de Snip
aan het oog.
Toch juichen de mannen de luchtrid-
ders toe. Op dat moment te 00.45
valt in de Syrische woestijn de Uiver
te pletter en verbrandt. Maar dat weet
de wereld dan nog niet.
TTET bericht van de ramp was ook
1 nog niet tot Paramaribo doorge
drongen toen de Snip daar, na een voor
spoedige reis, arriveerde.
Een laaiend enthousiaste menigte,
aangevoerd door gouverneur Kielstra
en met twee speciale treinen van Pa
ramaribo naar het vliegveld Zanderije
gekomen, verwelkomde het eerste vlieg
tuig uit Nederland. De tocht naar Pa
ramaribo was een triomftocht voor
Hondong, Van Balkom, Van der Molen
en Stolk, die zich volkomen fit voel
den en dan ook naar hartelust aan de
feestelijkheden deelnamen totdat ook
zij het hoorden: Beekman, Van Steen
bergen, Van Zadelhoff, Walewijn en
drie passagiers omgekomen met de
Uiver.
Een geestdriftige menigte begroet
te Hondongs Snip toen de KLM-
vogel op het vliegveld Zanderije
van Paramaribo (sindsdien ook wel
Sniphol genoemd) was neergestre
ken
Syrische woestijn naar de volgende
etappeplaats Bagdad een routine-
karwei.
Maar de streek is berucht om zijn
plotseling opstekende stormen. De
Uiver kwam in zo'n hel terecht.
Om ongeveer kwart voor één In de
nacht werd de radio van de Douglas
voor het laatst gehoord en bijna te
gelijkertijd het motorgeronk waarge
nomen door employés van het pomp
station H-3 van de Irak Petroleum
Company.
Direct daarop sloeg het trotse vlag-
geschip van de KLM te pletter. Sillevis
en Geyssendorffer die met de Leeu
werik naar de plaats des onheils vlo
gen dachten dat het de bliksem was
geweest. Gezagvoerder Quirinus Tepas,
enkele dagen latei' op Schiphol uit
Indië terugkerend, bevestigde dit en
Nederland hield het daar maar op.
Professor dr. ir. H. J. van der Maas
uit Delft gaf tenslotte als voorlopige
conclusie van de oorzaak: „Zeer on
gunstige weersomstandigheden, minder
goede vliegeigenschappen van het toe
stel bij zware remous en vermoeidheid
van de vlieger".
Maar merkt Van Veenendaal op
deskundigen hebben maanden de tijd,
vliegers moeten beslissingen nemen in
seconden
portage wordt direct naar de over
kant gerelayeerd.
Het zingen wordt luider als de Snip
zijn neus in de felle wind draait. Zwaar
ronkend, als de (zater)dag van 15
december precies 11 minuten oud is,
komt de Snip los en draait weg van
Schiphol en de duizenden uitwuivers.
De Nacht van de Snip is begonnen
want de elementen hebben het zo
geregeld dat Hondong luchtvaartge
schiedenis maakte nog voor hij de
Oceaan overstak.
UiONDONGS worstelpartij met de ele
menten die de Snip op het die
nacht berucht geworden traject Schip-
hol-Marseille belaagden, geldt nog al
tijd als een van de zwaarste vluchten
uit de KLM-historie.
Zeven uur en vijfenveertig minuten
duurde het. De Snip raakte geregeld
op drift door de hevige wind. Enorme
remousklappen teisterden toestel en be
manning. De radioverbinding daarente
gen bleef, ondanks hevige elektrische
ontladingen over het algemeen nogal
redelijk.
Nederland kon zich een vrij goed
beeld vormen van de vlucht omdat de
radiodienst van het persbureau Vaz
Diaz de Snip door de ether achter
volgde. Direct na de start klom de Snip
door wolken met hevige remous naar
700 meter. De regen viel met bakken
uit de hemel. Hondong schatte de drift
nogal optimistisch naar hem kort
daarna bleek op een graad of tien.
Pas veertig minuten na het vertrek
van Schiphol passeert de Snip Gilze-
Rijen. Het is dan 00.50.
DOVEN België aangekomen kan de be-
manning even herademen. Het zicht
gaten die de ijsbrokken in de romp heb
ben geslagen dichtgeplakt. Op 17 de
cember komt de Snip, na nog een
tussenlanding in Casablanca te hebben
gemaakt op Porto Praia, Kaap Ver-
dische eilanden, aan.
Van daaruit zal de Snip de sprong
over de oceaan wagen. De naam Ameri
ka moet nog in het logboek van de
KLM geschreven worden. Azië, Austra
lië, Afrika staan er al in en het Euro
pese luchtnet wordt al dichter en zeer
frequent bevlogen.
Iu Porto Praia is alles in gereedheid
gebracht voor het vertrek. Op de oce
aan tussen het vertrekpunt en Parama
ribo koersen de K XVIII van de ko
ninklijke marine en de Stuyvesant van
de KNSM om de Snip mede naar het
vliegveld Zanderije te loodsen.
Op 19 december start Hondong en
begint het nieuwe en laatste grote KLM-
avontuur. Maar dan heeft de Snip zijn
nacht al gehad en breekt de laatste van
de Uiver aan
QP de lange golven van een rustige
oceaan deint kalm hare majesteits
onderzeeboot K XVIII. In de minuscule
radiohut luistert de telegrafist gespan
nen naar een seintje van de naderende
Snip. Hij weet niet dat Van der Molen
aan zijn zender zit te prutsen omdat deze
direct na de start van Porto Praia te
19.15 uur GMT defect is geraakt. Om
21.10 is de zender hersteld en een mi
nuut later meldt de opgewonden tele
grafist aan zijn commandant dat de Snip
er aan komt.
Steeds dichterbij komt de Fokker
vogel en op de onderzeeboot stijgt de
spanning. Twee stukjes Nederland in
de wijde oceaan, het ene op de golven,
het andere hoog er boven. Langs on
zichtbare wegen praten alle stukken
en stukjes Nederland met elkaar. Voor
de mens van 1934 is dat nog een com-
In Curagao waren alle feestelijkhe
den afgelast, hoewel de vliegers natuur
lijk wel een gepaste hulde werd ge
bracht. Willemstad vlagde. De West
voelde zich wat de luchtvaart betreft
niet meer achtergesteld bij de Oost,
de KLM had zijn transatlantische lucht
lijn en de gouverneur van Curagao zijn
dure fles bier. Het was jammer voor
de dappere bemanning van Hondong,
maar Nederland, verslagen door de
ramp van de Uiver, kon nog nauwelijks
belangstelling opbrengen voor de Snip.
QPNIEUW staan er journalisten en
fotografen op Schiphol maar nu
is er geen vreugde. Twee KLM-
cracks Sillevis en Geyssendorffer
klimmen in de cabine van De Leeu
werik. De gezichten staan bezorgd.
In het toestel zitten al een paar me
caniciens, de inspecteur van de In
diëroute en een hoge techniche
functionaris. De TJiver is vermist en
men vreest het ergste. De Leeuwe
rik gaat hulp bieden, hulp die niet
meer nodig is. Nog tijdens de vlucht
van de Leeuwerik komt een einde
aan alle onzekerheid rond de Uiver.
Het toestel krijgt niettemin opdracht
door te vliegen. Geyssendorffer en
Sillivis stellen een onderzoek in.
Blikseminslag luidt de eerste con
clusie. Nederland is in rouw ge
dompeld. De vlaggen hangen half
stok.
Vrienden van Beekman hadden hem
aangeraden de opdracht te weigeren
maar de robuuste Zeeuw hij was
geboren in Brouwershaven was
daar de man niet naar. Voorlopig ging
het goed met de Uiver. Tegen de avond
van de negende steeg Beekman op van
Cairo, niet wetend wat hem te wach
ten stond want de weerrapporten die
hij meekreeg waren gunstig. Wat hem
betreft werd de oversteek van de
door Viruly een „vijandig" genoemde
TNTUSSEN was Nederland op donder-
1 dagmorgen de 29e december nog on
kundig van de werkelijke ramp die
zich voltrokken had. Wel was er grote
bezorgdheid want KLM's Plesman deed
zeer pessimistisch en dat was men van
„de Baas" niet gewend. Het duurde tot
vrijdagmorgen eer er zekerheid kwam.
De luitenant-vlieger Stone van de Royal
Air Force verkende de Uiver tien mijl
west van de oase Rutbah waar de wa
terbronnen liggen. Stone kon niet lan
den maar laag rondcirkelend zag hij
genoeg om een einde te maken aan alle
spanning: wrak uitgebrand, uitgesloten
dat iemand het overleefd heeft.
Nederland was verslagen, door de we
reld ging een schok want de Uiver
was wereldberoemd. De Britse bladen
brachten het nieuws met de grote kop
„Flying Hotel Wrecked". „Vliegend
hotel" was de erenaam van de zilveren
Uiver sinds Albury en Melbourne.
Het bijna volmaakte vliegtuig was
er niet meer
Waarschijnlijk niet dóór, maar in elk
geval mét de ramp van de Uiver kwam
er een definitief einde aan de grandioze
luchtvaartrage die jarenlang Nederland
en de wereld in haar ban had gehouden.
De luchtvaart kreeg opeens een ander
gezicht. De Uiver was de directe voor
loper van de legendarische DC-3 Da
kota die dertig jaar geleden de lucht
vaart efficiënter en dus minder roman
tisch maakte en die nü in het straal-
en supersonisch tijdperk nog vrijwel
alle luchtwegen ter wereld bevliegt.
Plesmans vliegende pioniers hadden alle
belangrijke luchtvaartroutes verkend.
Er viel niets meer te pionieren.
Thans wentelen kunstmanen rond de
aarde. Russen en Amerikanen liggen
nek aan nek in de grootste race, ooit
door mensen op touw gezet: die naar de
maan, naar Venus, Mars en andere pla
neten. De luchtvaart brengt ons nau
welijks in verwondering, de ruimte
vaart misschien wel maar Mercurysiga-
ren roken we niet, evenmin als Vostok-
sigaretten en wie heeft er ooit van een
Gemini-speldje gehoord?
De H-NACC van Van der Hoop,
de Uiver van Parmentier, Smir
noffs Pelikaan en de ruige rit van
de Snip vergeten we niet. In de
donkere crisisjaren bracht de
KLM vreugde en trots. Men mag
over Colijn denken wat men wil
maar gelijk had hij toen hij tegen
Parmentier zei dat het verdeelde
volk als één man achter de KLM
en haar vliegers stond. Degenen
die deze tijd hebben meege
maakt kunnen dat getuigen.
WIM KOCK.
