WEST-ZEEUWSCH-VLAANDEREN
Honderden bunkers als
oorlogsherinnering
Radio-verbinding met Tokio
loopt prima via KRO-studio
house of enqiand
Parijse speelgoedwinkels
weer lust voor 't oog
nieuwe
man
Hypermodern instituut
voor de astrofysica
Vrijwel geen
storingen
BOEKENPLANK
Belangstelling
voor Duits
initiatief
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 7 OKTOBER 1964
OP EIGEN KOSTEN
Senaat aanvaardde
drank- en horecawet
De pelgrim
VESTING
GEEN GELD
N.R.U. DAG EN NACHT OP POST
Televisiebeer is
favoriet
Moordenaar Syrische
president in arrest
Kruisgesprekken
Geheime satelliet
gelanceerd in VS.
Amsterdammer
in actie tegen
camping-radio
tftlWUi^e en de
199.50-329.50
OM DE GEHEIMEN VAN DE KOSMOS
(Van een onzer verslaggevers)
Qostburg - Oostelijk Zeeuwsch
Vlaanderen en de Kanaal
zone hebben op gepaste wijze
de twintigste verjaardag ge
vierd van de bevrijding. Uit
bundige festiviteiten en plech
tige herdenkingen riepen er
in herinnering het moment
waarop voor de streek de 2de
wereldoorlog tot het verleden
behoorde. In West-Zeeuwsch-
Vlaanderen werd de bevrij
ding niet herdacht. Talloze
burgervaders zijn n.l. van oor
deel, dat er in deze streek wei
nig te herdenken is, om de
eenvoudige reden dat voor de
bevrijding van het westelijk
deel niet, althans zeer weinig
gevochten is moeten worden.
De streek heeft echter wel, in
in vorm van enige honderden
grauwe betonnen bunkers,
een tastbare herinnering aan
de tweede wereldoorlog over
gehouden.
'Tientallen van die het landschap
ontsierende bouwsels zijn in de loop
der jaren onder slopershanden geval
len, maar een groot deel verontrei
nigt nog immer de Zeeuwsch-Vlaamse
horizon. Vermoedelijk zullen ze nooit
opgeruimd worden, althans in het
binnenland niet. Wel in de kuststreek,
want de bunkers passen niet in het
kader van de Deltadijkwerkzaamhe-
den. Vorige week nog werd de sloop
van zes bunkers, totaal 4800 m3 be
ton, bij Cadzand aanbesteed. De kos
ten zyn geheel voor rekening van
het ryk.
Het binnenland met gemeenten als
Oostburg, Breskens en Groede aan de
spits, blijft dus met de oorlogserfenis
zitten. Hoewel de betrokken ministe
ries van Defensie en Volkshuisvesting
overtuigd zijn van de overlast, wordt
geen geld uitgetrokken om ook ver
der achter de kust de bunkers te la
ten slopen. Particulieren en gemeenten
op Rivier grondgebied een Duits sou-
venier staat, kunnen van Defensie
toestemming krijgen om het te ver
wijderen, maar dan op eigen kosten.
De sloop van een bunker van niet al
te grote afmetingen vergt een bedrag
van meer dan een kwart ton.
Voor de streek zou het een uitgave
van meer dan een miljoen gulden
betekenen. De entree van Oostburg
vanuit de richting Schoondijke wordt
gemarkeerd door een fraaie waterto
ren en daar tegenover een reusachtige
beschadigde bunker, die het vrije uit
zicht van hotel Buitenlust wegneemt.
Hotelier J. Kemperman is al jaren
bezig om de rijksoverheid te bewegen
deze hindernis te verwijderen. In 1956
scheen het, dat zijn pogingen succes
hadden. De sloop werd aanbesteed.
De bestedingsbeperking gooide echter
roet in het eten en daarna kreeg de
heer Kemperman van het toenmalige
ministerie van Wederopbouw te ho
ren, dat er alleen maar particuliere
belangen golden en dat de overheid
daarom geen geld beschikbaar kon
stellen. Hij kreeg echter wel toestem
ming om de punker, die momenteel
als opslagplaats wordt gebruikt, op
eigen kosten te verwijderen.
In Oostburg wordt verder het fraaie
sportpark van het Koningin Wiihel-
minalyceum door enkele forse beton
nen schuilplaatsen begrensd, voorts
zijn er nog enkele particuliere achter
tuinen, die een wat te fors uitgevallen
opslagplaatsje van Duitse makelij
bezitten.
(Van onze parlementaire redaktie)
DEN HAAG De eerste kamer heeft
gisteren met 40 tegen 24 stemmen de
drank- en horecawet van minister Veld-'
kamp (sociale zaken en volksgezondheid)
aanvaard. Voor het wetsontwerp stem
den de K.V.P., V.V.D., C.H.U. en A.R.
Tegen het wetsontwerp stemden de
PvdA, P.S.P., C.P.N. en als enige anti
revolutionair de heer Algra.
Michael Serafian, de schrijver van dit
boek, moet ongetwijfeld iemand zijn, die
goed thuis is in Vaticaanse zaken en veel
achter de schermen heeft kunnen kijken.
Wat hij te vertellen heeft over de gebeur
tenissen voor en tijdens de tweede zit
ting van het concilie verdient volle aan
dacht. Daarbij tracht hij een nauwkeurige
ontleding te geven van persoon en karak
ter van Paus Paulus, zo geheel verschil
lend van zijn betreurde voorganger. Hij
toont veel waardering, maar komt toch tot
de conclusie, dat de nieuwe Opperher
der de lijn niet heeft weten door te zet
ten en zich te zeer onder druk heeft laten
zetten door de Curie, waardoor de tweede
zitting van het concilie met ontmoediging
voor de hervormingsgezinden zou zijn ge
ëindigd.
Serafian is een scherpzinnig waarnemer
en de waarschuwing, welke zijn boek be
vat is ongetwijfeld ingegeven door op
rechte liefde en bekommernis voor de
Kerk en haar Opperherder. Toch ontkomt
men niet aan de indruk, dat de rangschik
king en duiding de gebeurtenissen niet
vrij is van vooropgezette stellingen. An
dere verklaringen hebben eveneens be
staansreden. De gang van zaken, zoals
die zich nu op de derde zitting heeft vol
trokken, wettigt meer optimisme.
Natuurlijk kan men van de nieuwe paus
niet verlangen, dat hij de stijl van zijn
voorganger imiteert en zijn gedachten-
gang in alles zou volgen. Hij moet zich
zelf zijn en blijven. Hij heeft ook getoond,
dat hij de huidige gedaante en bevoegd
heden van de Curie niet onveranderd wil
laten bestaan. Serafian heeft te vroeg een
tussentijdse balans opgemaakt. Zonder de
conclusies van dit boek te aanvaarden
kan men het echter toch met vrucht le
zen.
Het persoonlijk gekleurde verslag van
l wat zich heden ten dage roert in de
hoogste regionen van de Kerk doet ons
weer beseffen, hoe in de kerkgeschiedenis
steeds het menselijke, al te menselijke
verweven is. En dat zeer zeker in een
tijd nu structuur en leer op de helling
staan en aan een grondige revisie wor
den onderworpen. Naast de teleurstel
lingen zijn er echter ook tal van bemoe
digende tekenen. Serafians bedoeling zal
het ook wel niet geweest zijn, ons in de
put te helpen. Wij kunnen dit boek in de
Amboreeks (uitgave De Fontein, Utrecht)
aan kritische lezers aanbevelen.
De entree van Breskens is zo moge
lijk nog minder fraai. Een waar
bunkerdorp op grondgebied van Groe
de doet vermoeden dat de havenplaats
een grauwe, grimmige vesting is.
Sportverenigingen gebruiken bunkers
als kleedkamer. Burgemeester J. A.
Eekhout vertelde dat zijn gemeente 75
bunkers binnen zijn grenzen had.
Verscheidene zijn er in verband met
zeeweringswerken en woningbouw
opgeruimd, maar o.m. midden in de
gemeente tegenover het postkantoor
en op het Spuiplein staan nog steeds
bunkers in plantsoenen. Het is een
doorn in het oog van het gemeente
bestuur, dat geen middelen heeft om
de funderingswerken, die nooit histo
risch attractief zullen worden, op te
ruimen.
De toeristenplaatsen Cadzand en
Groede komen er misschien nog het
best vanaf. In eerstgenoemde ge
meente zullen tal van bunkers op
rijkskosten worden gesloopt, terwijl
bovendien een betonnen schuilplaats
voor de badgasten als zomerverblijf
attraktief blijkt. Het gemeentebestuur
is echter bezig aan dit laatste een
eind te maken.
Onder leiding van burgemeester J. C.
Everaars heeft Groede van de nood
een deugd gemaakt. In de gemeente
heeft men twaalf dicht bij elkaar
staande bunkers onder het zand be
dolven, waardoor een prachtige, licht
geaccidenteerde hertenkamp is ont
staan. Groede beschikt nog over een
dertiende bunker, waarvan de sloop
Bij de foto's
Geheel boven een beeld van de door
hunkers ontsierende entree van
Breskens. Daaronder de bunker te
Oostburg die hotel „Buitenlust" het
uitzicht hardnekkig blijft ontnemen.
De foto onder laat zien hoe Groede
van de nood een deugd heeft ge
maakt en de bunkers benut heeft
om een licht glooiend hertenkamp
te creëren.
ook door de bestedingsbeperking en
kele jaren geleden werd uitgesteld.
Ook daar heeft men daarna de draad
nooit meer opgevat.
npot slot is er dan het waterschap het
JL Vrije van Sluis, dat veel met oor
logsbunkers, loopgraven en munitie
opslagplaatsen te maken heeft. Vol
gens waterschapsingenieur L. Uil-
driks zullen de bunkers in het bin
nenland nooit verdwijnen, omdat er
geen geld voor is.
Bovendien, zo deelde hij mee, heeft
de staat kort na de oorlog de bun
kers en de terreinen waar zij op staan,
afgekocht en daarop komt zij nu
niet meer terug. Ook het waterschap
ondervindt veel hinder van de restan
ten uit de oorlog en krijgt geen finan-
in de bermen moesten de munitiede-
land betreft. Bij Nieuw vliet heeft het
schap een fraaie weg aangelegd, maar
in de bermen moesten de munutiede-
pots blijven liggen
(Van onze radio- en t.v.-redacteur)
HILVERSUM In de hoofd-
schakelkamer van de KRO-studio
waren wij getuige van het eerste
gesprek met de radio-equipe van
(Van onze Parijse correspondent
L. J. Kleijn)
Kerstmis is nog wel ver weg, maar
de tyd draait snel. De speelgoedfabri
kanten hebben de grote warenhuizen a.l
lang bevoorraad. Merkwaardig is, dat
in het deftige en ryke zestiende arron
dissement van Parijs, vlak by het Bois
de Boulogne, het minste speelgoed
wordt verkocht.
In de mode is vooral ,,Nounours", de
beer, die 's avonds om kwart voor acht
op de televisie de kleintjes naar bed
brengt, zoals Barend de Beer dat bij
ons doet.
Een paar jaar geleden prefereerden
de meisjes jongensspeelgoed: revolvers,
elektrische treinen, rolschaatsen, maar
de ontwikkeling gaat thans weer in om
gekeerde richting: de meisjes keren
terug naar de poppen en de tuingereed
schappen. Spoetniks en raketten zijn er
evenveel als verleden jaar. Thans kan
men ook een radarspel kopen, waarbij
machines of personen gehoorzamen aan
de menselijke stem: stop, links, rechts
enz. Dit soort speelgoed werkt met foto-
elektrische cellen. Imitatie van de ac
tualiteit is overigens niet nieuw, want
in de dagen van Robespierre speelden
de kinderen met miniatuur guillotines.
Twintig procent van het in Frankrijk
verkochte speelgoed wordt uit het bui
tenland geïmporteerd.
De grootste leverancier is West-Duits-
land met dieren en poppen. Engeland
levert hoofdzakelijk mechanisch en elek
trisch speelgoed, Italië maakt veel ge
zelschapsspelen. Tot 1962 exporteerde
Frankrijk evenveel als het importeerde,
maar sedert de gemeenschappelijke
markt wordt Frankrijk met buitenlands
speelgoed overstroomd. In 1964 is de
Franse import dubbel zo groot als de
export. Het bangst zijn de Franse speel
goedfabrikanten voor de invoer uit Ja
pan. Het Japanse speelgoed is grappig
en goedkoop, maar fragiel en kan in
Frankrijk slecht worden gerepareerd.
De import van Japans mechanisch en
elektrisch speelgoed is nog maar matig:
minder dan vier miljoen frank in 1964.
Tijdens zijn jongste verblijf in Tokio heeft
eerste-minister Pompidou een aanzien
lijke verhoging van Japanse import toe
gezegd.
BELO HORIZONTE De politie van
Belo Horizonte in Brazilië heeft een ze
kere Naoeef Joessef Gazzali opgesloten
die zichzelf heeft aangemeld als de
moordenaar van de vroegere president
van Syrië Adib Sjisjakli. De ex-president
werd op 28 september doodgeschoten in
Ceres in de Braziliaanse staat Goias
door een man met wie hij juist had
geluncht. Sjisjakli werkte hier al vier
jaar als rijstplanter. Van 1953 tot 1956
was hij president van Syrië,
de Nederlanders en Belgen, welke
gezamenlijk de Olympische Spe
len zal verslaan. Dit telefoonge
sprek kwam tot stand via 25.000
km kabel, welke liggen tussen To
kio, Honolulu, San Francisco-Van-
couver, om vervolgens weer per
onderzeekabel de Atlantische Oce
aan te passeren naar Londen, waar
het naar Brussel (EBU-centrum)
en vandaar naar Hilversum in de
KRO-studio wordt geleid. Hier
hebben de technici van de Ned.
Radio Unie een ingenieuze cen
trale post opgebouwd.
Van hieruit worden straks de radio
reportages o.a. doorgezonden naar Ko
penhagen, waar ze verder worden ge
transporteerd naar de Scandinavische lan
den en voorts naar de zender Brussel-
Vlaams. Het gesprek met Tokio kwam
glashelder door en was op een magneto-
foonband vastgelegd, welke de heer W.
Keesom, technisch studiochef bij de KRO
voor ons afdraaide.
Na de bekende fluittoon klonk plot
seling de stem van de equipeleider Peter
van Brakel in Tokio uit de luidspreker.
Hij vertelde, dat de radio-apparatuur van
de NRU een week te laat per schip in
Japan was gearriveerd, omdat de boot
waarmee het instrumentarium is ver
voerd grote vertraging had opgelopen
tengevolge van de hevige tyfonen welke
daar hebben gewoed. De Hilversumse
studiotechnicus de heer J. H. Gras infor
meerde bij zijn NRU-collega in Japan,
de heer Cor Krijnen of hij al veel nut
had gehad van de Japanse lessen, die hij
een half jaar lang bij mevrouw Ouwe-
hand-Kusunoki in Nederland had gevolgd.
„Om eerlijk te zijn, er loopt hier een
hele schare Japanse studenten in de stu
dio's en allen spreken uitstekend Engels.
Maar ik vind het toch wel prettig, dat
ik, als ik de studio in Tokio verlaat, in
het Japans de weg kan vragen naar be
paalde bezienswaardigheden."
Cor Krijnen vertelde vervolgens aan
zijn Hilversumse collega, dat het gesprek
vrijwel zonder storing in Tokio door
kwam en verzocht tenslotte van hem
en de equipeleider Van Brakel de groeten
over te brengen aan hun resp. echtge
noten. Tot besluit volgde een kort stukje
muziek om de modulatielijn te con
troleren.
De heer W. A. v. d. Boogaard, hoofd
van de afdeling onderhoud en metingen
bij de NRU gaf ons vervolgens een uit
eenzetting van de kruisgesprekkentafels,
waarmee het mogelijk is om niet alleen
via twee vaste gespreks- en twee perma
nente muziek- (modulatie) lijnen op elke
minuut van de dag met Tokio te spre
ken, maar bovendien alle verbindingen
te leggen met de andere Hilversumse
studio's, zomede met het radiocentrum
in Brussel en in Kopenhagen.
Normaal beschikt de KRO in deze
hoofdschakelkamer slechts over een
kruisgesprekkenlessenaar, maar thans
heeft men er een tweede mobiele tafel,
welke in de AVRO-studio stond, bij ge
plaatst. Daarnaast heeft men de beschik
king over zes lijnversterkers en zes band
opname-apparaten, waarmee alle gesprek
ken kunnen worden geregistreerd. Komt
er b.v. een storing in de verbinding tus
sen Hilversum en Kopenhagen, dan kan
bij de KRO even later op verzoek het
uit Tokio op de recorder vastgelegde ge
sprek toch nog worden uitgezonden. Ir.
Huydts vertelde, dat deze NRU-centraal-
post gedurende de gehele maand oktober
dag en nacht door technici wordt bezet.
Dit was namelijk een eis van de Japan
ners, wilde de NRU de beschikking krij
gen over permanente retourlijnen tussen
Tokio en Hilversum.
Van 1 tot 30 oktober kunnen de luis
teraars in Nederland en België a la mi
nute op de hoogte worden gehouden van
de resultaten tijdens de spelen in Japan.
Hiermee kan ,de goede oude radio' een
door velen aanbeden communicatiemid
del als de tv met stukken slaan wat
actualiteit betreft.
De kosten ad f75.000 aan kabelhuur
en telefoongesprekken worden door de
BRT en de NRU gezamenlijk gedragen.
Overigens is het niet voor de eerste maal,
dat de NRU-technici zich voor deze in
gewikkelde schakelproblemen geplaatst
zien. Met de bekende wereldomvattende
pinksteruitzendingen van de KRO en niet
te vergeten de Europese roeikampioen-
schappen op de Bosbaan en de Nato-
conferentie in Den Haag, heeft men zeer
gunstige ervaringen opgedaan.
Als straks in de huiskamers de repor
tages beginnen met de stereotiepe uit
drukking ,Hier is Tokio', is het interes
sant te weten, op welke wijze deze recht
streekse verbindingen met de radiorepor
ters bij de spelen tot stand worden ge
bracht.
LUCHTMACHTBASIS VANDEN
BERG Van de Amerikaanse lucht
machtbasis Vandenberg in Californië is
maandag een geheime satelliet vermoe
delijk van het Discover-type, gelanceerd.
Het enige dat door de Amerikaanse
luchtmacht werd meegedeeld was dat
de satelliet omhoog werd gebracht door
een Thor-Agena-voortstuwingscombina-
tie.
(Van onze correpondent)
AMSTERDAM De 27-jarige Am
sterdamse onderwijzer Yde Lansen is
een actie begonnen om de radio ver
bannen te krijgen van althans enkele
kampeerterreinen. Ontgoocheld van een
rumoerige vakantie teruggekeerd heeft
hij advertenties geplaatst in enkele
weekbladen met een omroep aan sym
pathisanten.
Het gaat hem er niet om, dat de
transistorradio's van alle campings wor
den geweerd, maar wel wil hij bereiken
dat degenen die tijdens de vakantie ab
soluut geen radio willen horen, niet ge
marteld worden door muziek uit de na
burige campings ol tenten. Het stand
punt van de ANWB is, dat er in het
algemeen tegen radio's op kampeerter
reinen geen bezwaar kan bestaan wel
tegen hard spelende radio's. Maar het
optreden tegen dit euvel is uitsluitend
voorbehouden aan de kampbeheerder.
(Advertentie)
heel gedistingeerde haarsnepen.
Uiterst chique. In prijzen van
Alléén het allernieuwste, alléén het allerbeste!
(Bijzondere correspondentie)
BONN Eén van de modernste insti
tuten voor astrofysica ontstaat thans in
het Rijnlandse Zevengebergte, nauwelijks
30 kilometer van de Westduitse hoofdstad
Bonn verwijderd. In drie grote gebouwen,
uitgerust met de fijnste meetapparatuur
die de wetenschap thans ten dienste staat,
zullen hier dertig geleerden bijgestaan
door een leger van assistenten de ge
heimen van de kosmos trachten te ont
sluieren.
Dit instituut ,zal zich voornamelijk be
zighouden met de hoogfrequentie-techniek
op het gebied van de astrofysica, een
zeer jonge tak van de astronomie, waar
bij het gebeuren in het heelal niet doori
optische instrumenten maar door an-1
tennes en radiotelescopen opgespoord
wordt. Reeds nu tonen vele binnen- en
buitenlandse geleerden veel belangstel
ling voor dit in wording zijnde instituut.
In het eerste van de drie gebouwen,
die wat het buitenwerk betreft, klaai
zijn, wordt de technische administratie
ondergebracht. Het tweede gebouw be
staat uit acht laboratoriumruimten en
een werkplaats, het derde bouwwerk
vormt een grote proefhal voor hoogfre-
quent-technische experimenten. Daar de
proeven niet zelden ook op het dak en
op het terras van deze hal plaatsvinden,
werden de balustrades hier van niet-
geleidende, hittebestendige kunststof ver
vaardigd. Metaal zou een storende in
vloed op de proeven hebben.
Belangrijk voor de hele installatie is
het gebruik van glaswanden. Zij bestaan
uit ca. 10 centimeter dik prismaglas, dat
zeer hitte- en drukbestendig is en zijn
zo aangebracht, dat men datgene wat in
ieder laboratorium gebeurt van een an
dere ruimte uit voortdurend kan gade
slaan. Door deze glaswanden moet het
mogelijk zijn, bij ongevallen in één van
de laboratoriumruimten snel en op de
juiste manier in te grijpen.
Opdrachtgever van deze installatie, die
tot de voltooiing ongeveer vier miljoen
mark zal opslokken, is de „Duitse Maat
schappij ter Bevordering van het Astro-
fysisch Onderzoek". Het bouwterrein op
de hoogvlakte van het Zevengebergte is
zo gekozen, dat dit eerste gebouwencom
plex op elk gewenst ogenblik door nieuwe
gebouwen kan worden uitgebreid. Men
heeft het plan om in de nabije toekomst
nieuwe vleugels aan te bouwen, waarin
een gegevensverwerkingsinstallatie, een
ontvangstation voor kosmische radiogol
ven en een telescoop zullen worden on
dergebracht.
