Voor
hield het gejuich op
na de triomf van 1918
De Italianen zijn
zeer
WITTE KRUIS
Tragedie
in het
Witte Huis
r
GENE SMITH:
Man bekent
moord op
echtgenote
Mislukte show
Einde
DE GAULLE IN
ZUID-AMERIKA
Lansing
Gebroken
ALLEEN EEN
WETENSCHAPPELIJK
BEPROEFDE
KOMBINATIE
Idealisme verstarde tot koppigheid
When the cheering stopped
Boliviaanse vice-
president overleeft
aanslag met bom
MAAKT U VLOT WEER FIT
Opslag voor ministers
Weer parathion
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 23 SEPTEMBER 1964
Brest was op 14 december 1918 een
heksenketel. In de haven lagen gepavoi-
seerde oorlogsschepen en in de straten
van de stad verdrongen zich duizenden
mensen om een glimp op te vangen van
de man, die de victorie der geallieer
den over de „Boches" had mogelijk ge
maakt: president Woodrow Wilson van
de Verenigde Staten, een grijze, mage
re, ietwat professorale figuur (en hij was
professor geweest voor zijn politieke
carrière begon), wiens handtekening on
der een nuchtere oorlogsverklaring op
6 april 1917 miljoenen Amerikanen naar
Europa had gebracht. Die miljoenen wa
ren weliswaar onervaren soldaten, maar
ze brachten iets mee van de onverzet
telijkheid en de onverslaanbaarheid der
nieuwe wereld en de Duitsers werden
in veldslagen bij Reims, Verdun en in
de Argonnen de nieuwe kracht der ge
allieerden spoedig gewaar. Brest dank
te op die decemberdag van 1918 in Wood
row Wilson het hele Amerikaanse volk,
maar het was tegelijkertijd een hulde
aan een groot idealist, wiens
nooit-meer-oorlogplannen, zijn fameuze
„veertien punten" en ideeën voor een
Volkenbond Europa een paradijs sche
nen te beloven na de loopgravenhel van
vier eindeloze jaren. De reis van Wil
son naar Parijs werd een triomftocht.
Het ,,Vive Vilsonne" dreunde dag en
nacht over de Champs Elysées. Vuur
werk spelde zijn naam 's nachts boven
de daken van de lichtstad. Maar terwijl
Frankrijk juichte, groeide in de V.S.
de kritiek op de Volkenbondplannen en
de veertien punten van Wilson. De Ame
rikanen, die twee miljoen van hun beste
zonen naar Europa hadden gestuurd
om een oorlog te winnen, waar zij aan
vankelijk tot elke prijs buiten wilden blij
ven, voelden niets voor het denkbeeld
dat de jongemannen op last van een Vol
kenbond opnieuw zouden worden inge
zet, waar ter wereld dan ook een aan
val op welk lid van de Volkenbond dan
ook dreigde. Toen Wilson terugkeer
de in zijn vaderland, vond hij de rijen
van zijn tegenstanders gesloten. Uit de
gloed van de hulde keerde hij terug in
de bijtende kilte van de kritiek, waar
aan hij met zijn idealistische instelling
niet toe wenste te geven.
De zorgen waren nog ver voor name van hem werd gemaakt in
president Wilson, toen deze op- 1916.
WOODROW WILSON
Juist nu in de Verenigde Staten de figuur van de president in ver
band met de komende conventies in de belangstelling staat, is
by William Morrow and Company New York een boek verschenen
van de journalist Gene Smith, een nog jong auteur, die onder de
titel „When the cheering stopped" de laatste jaren van president
Woodrow Wilson aan de vergetelheid ontrukt. We hebben aan dit
voortreffelijk boek de gegevens ontleend voor dit verhaal. Het ver
haal van de man, die een wereldoorlog hielp winnen, maar die by
het winnen van de vrede zijn eigen idealen zelfs niet voor een deel
kon opofferen en die aan zijn idealisme, dat verstarde tot koppigheid,
ten gronde ging. Het boek is, nu de Amerikaanse Republikeinen
mogelijk op het punt staan de eigenzinnige Goldwater als presidents
kandidaat aan te wijzen, misschien een waarschuwingsteken. Voor
de niet-Amerikaan is het bijna huiveringwekkend, in dit boek te
ontdekken, wat er gebeuren kan, wanneer een president zijn rol door
dik en dun wenst te blijven spelen, ook als hij er de macht niet meer
voor heeft.
TJy hield vast aan zijn Volkenbondplannen, evenals aan zijn veertien punten,
waarin hij de definitieve vrede geregeld wenste te zien en die de vredes
conferentie op 14 februari 1919 tegen heug en meug aanvaardde. Wilson weigerde
tegenover zijn raadgevers ook maar een enkele verandering in zijn plannen aan
te brengen, hoewel het bij voorbaat vast stond, dat een kritisch Congres de
handtekening van de president onder het vredesverdrag van Versailles niet zou
bekrachtigen. Zijn besluit stond vast en hij reisde heel Amerika af, om voor het
volk zijn idealisme te rechtvaardigen.
Daarbij ontzag hij niets en niemand: het verdrag van Versailles, dat hij onder
tekend had, zou en moest door het Congres worden goedgekeurd. Op 10 juni 1919
legde hy het aan de Senaat voor en in een werkelijk laatste krachtsinspanning
maakte hij opnieuw een toernee door zijn argwanend land. Maar de echo van
het gejuich van Brest had Amerika niet bereikt.
Voorjaar 1920. De door zijn ziekte
getekende president maakt in ge
zelschap van zijn vrouw een rond
rit door Washington. Rechts zijn
lijfarts dokter Grayson.
ruchten op, dat de president was over
leden welke geruchten de arme vice-
president Thomas Marshall bijna krank
zinnig maakten van wanhoop.
Inmiddels was er veel gebeurd: het
congres had inderdaad geweigerd de
handtekening van Wilson onder het vre
desverdrag van Versailles te bekrach
tigen, de tegenstand in de V.S. over de
Volkenbondplannen, zoals die door Wil
son waren gepropageerd nam hand over
hand toe, de miljoenen soldaten die
uit Europa terugkeerden ondekten, dat
het vaderland geen werk voor hen had
en waren aangewezen op de liefdadig
heid. Werkloosheidsproblemen bleven
onbestreden; vakbondsleiders vonden
niemand tegenover zich aan de confe
rentietafel.
Op 25 september 1919, kort voor hij
een rede zou houden in Pueblo, kwam
de fatale slag: zijn moegewerkte li
chaam liet het afweten en die avond
wisten alle Amerikanen, dat de presi
dent ernstig overwerkt was en rust moest
houden. Alleen de naaste omgeving van
Wilson wist, hoe ernstig de situatie was:
de president had een beroerte gehad,
was aan de linkerzijde verlamd en tot
werken niet meer in staat.
In feite werden de V.S. op die 25e
september van hun president beroofd en
zouden de bevoegdheden van de presi
dent geladen moeten zijn op de schou
ders van vice-president Thomas Mar
shall. Maar .dat was uitgerekend de
man, die de verschrikkelijke verant
woordelijkheid niet kon en dus ook niet
mocht dragen. Hij was de typische Ame
rikaanse vice-president van zijn tijd:
een figuur zonder macht, die zijn kari
ge inkomen aan moest vullen met het
houden van lezingen.
Marshalls enige belangrijke uitspraak,
die voor het nageslacht behouden is ge
bleven was: „Alles, wat dit land nodig
heeft is 'n goede sigaar van vijf cen
ten". Alle andere noden van zijn dagen
waaronder een sterk groeiende werk
loosheid waren hem voorbijgegaan.
Terwijl Wilson machteloos in het Wit
te Huis lag. probeerde staatssecretaris
Robert Lansing de president tot aftre
den te bewegen. Wilson zelf hoorde de
argumenten amper. Maar drie mensen
hielden Lansings boot af: Wilsons se
cretaris Tumulty, zijn lijfarts dokter
Grayson en., mevrouw Wilson.
De presidentsvrouwe (de tweede echt
genote van Wilson) was Edith Bolling
Galt, een knappe verschijning, die, toen
zij door vrienden des huizes op het Wit
te Huis was geïntroduceerd na het over
lijden van Wilsons eerste vrouw, zonder
het zelf te willen van Wilson een ver
liefde schooljongen had gemaakt en
hem de moed had gegeven, zijn leven
en zijn taak opnieuw onder ogen te
zien. In de dagen, dat Wilson ver
lamd en machteloos was, zorgde zij er
voor, dat zijn tegenstanders zo weinig
mogelijk kansen kregen.
De ernstige aard van Wilsons ziekte
werd verzwegen. Belangrijke staats
stukken, die naar het Witte Huis wer
den gebracht, werden door haar beoor
deeld en, wanneer zij een ondertekening
van de president behoefden, door haar
ondertekend, zij het indirect. Edith Wil
son leidde dan de machteloze hand van
de president over het papier en vorm
de voor hem de letters van zijn onze
kere handtekening.
In feite hadden de V.S. in dat eerste
volle naoorlogse jaar hun eerste vrou
welijke president..
Naarmate de ziekte van Wilson lan
ger duurde, groeiden de geruchten.
Iemand suggereerde, dat de president
krankzinnig was en prompt ontdekte
een ander traliewerk voor een raam
van het Witte Huis. Dat dit traliewerk
door een vroegere president was aan
gebracht in een poging om het raam
te beschermen tegen speelballen van
zyn kinderen, ging de sensatiezoekende
pers voorbij. Herhaaldelijk doken de ge-
Spoedig wisten velen, dat de ziekte de
president ook geestelijk gebroken had.
Wanneer tijdens een van de rondrit
ten door Washington de presidentiële
auto door een andere werd ingehaald,
stuurde hij er de mannen van de gehei
me dienst achteraan, om de chauffeur
te verhoren. In april 1920 achtte Wilson
zich mans genoeg om voor het eerst
sedert zijn ziekte een kabinetsvergade
ring te presideren. Hij liep enkele tien
tallen meters zonder hulp van anderen
en maakte een vaag wuivend gebaar
naar de fotografen als wilde hij bewij
zen, dat hij de macht over zijn arm
had teruggekregen.
Zijn lichamelijke zwakte kon hij mis
schien even maskeren; voor zijn kabinet
bleek duidelijk, dat de geestelijke kracht
hem verlaten had. Wilson zocht naar
zijn woorden, verwelkomde de ministers
stuntelig en verdwaalde in een grapje,
dat 'hij bij deze gelegenheid had willen
debiteren. Hij trachtte vergeefs de draad
van zijn toespraak weer op te nemen,
vertelde hetzelfde grapje nog eens en
maakte er toen een einde aan. Zijn her
optreden was een ontzettende misluk
king geworden. Zelf erkende hij zijn
faillissement.
..Het graf van mijn Volkenbond is hier
vlakbij", zei hij, in alle ernst eraan
toevoegend: „Ik ga er elke dag bloe
men leggen."
Blind voor de realiteit wilde Wilson
zich voor de derde ambtstermijn op
nieuw kandidaat stellen als president.
De democratische leiders wisten bij de
conventie zijn keuze als presidentskan
didaat te voorkomen en kozen Cox, die
de strijd om de presidentszetel aan
ging binden met de republikein Har
ding. De uitslag van de conventie bracht
Wilson een woede-aanval. Hij vloekte
als een slagersjongen^ vergat zijn rang
en positie, zijn presidentschap. Maar
hij behield het vertrouwen in de partij
en het was op de dag der verkiezingen
een nieuwe schok voor hem, te bemer
ken, dat Cox kansloos was. .,Nu heb
ben ook de gewone mensen zich tegen
mij gekeerd", schreide hij. Zijn desillu
sie was volkomen, toen hij de beëdi
ging van zijn opvolger bijwoonde..
De man, die in 1918 nog temidden van
het gejuich stond, stierf op 3 februari
1924 in een land, dat het medelijden
had laten overheersen over de wrok
en dat zich toch de grote daden van
Wilson wilde blijven herinneren.
Telegrammen uit alle staten getuigden
daarvan op zijn sterfdag toen enkele
honderden mensen in de S-street in
Washington knielden bij het huis, waar
Wilsons leven had opgehouden. Een der
telegrammen was van de chauffeur, die
de president op zijn triomftocht door
Parijs had gereden. Kort voor het ge
juich ophield
(Van onze correspondent Jan Dijkgraaf)
ROME Niemand zal ooit kunnen
verklaren waarom een zo door en door
katholiek volk als het Italiaanse zo hij-
gelovig is. Er zijn welwillende en zorg
vuldige geschiedvorders, die de hele
zaak menen te kunnen terugbrengen
tot de „oudheid". Dat is altijd gemak
kelijk en bovendien staat het goed als
een land en volk tal van weliswaar
kleine maar enorm belangrijke ge
woonten en gebruiken achteloos kan
terugbrengen op de verre dagen van
Romulus en Remus, om maar iets te
noemen.
Voor zeer veel zal het wel opgaan.
Bijvoorbeeld de betekenis van bepaalde
dagen en data. Zo is de dertiende van
iedere maand telkens een gevaarlijke dag
en als die op vrijdag valt, is dat zo be
denkelijk dat geen zinnig mens een con
tract zou afsluiten of een nieuwe woning
betrekken. En als de kalender ons een
„vrijdag de zeventiende" aankondigt, dan
weet iedereen (in stilte, want over zulke
dingen praat je nu eenmaal niet) dat er
ware rampen gaan gebeuren tenzij je
rustig thuis en liefst in bed blijft. Ook
dinsdag is niet gering en er is een eeuwig
herhaald dood-serieus rijmpje dat zegt:
„Con venere e con marte non si, sposa
e non si parte", hetgeen hierop neerkomt,
dat je op vrijdag en dinsdag niet trouwt,
Staatssecretaris Lansing, die zich
geen vriend van de Wilsons' kon noemen,
had geprobeerd, het regeringsapparaat
zo goed mogelijk te laten draaien. Elke
week confereerde hij met het kabinet,
maar dat hield op, toen de zieke slechts
langzaam herstellende Wilson het ge
rucht van deze bijeenkomsten opving. In
zijn onmacht maakte hij Lansing de
vreemdste verwijten, beschuldigde hem
van ontrouw aan de president en zond
hem zonder verdere verklaring naar
huis.
In die periode herinnerde Wilson zich
een goede vriend uit New York, de
advocaat Bainbridge Colby en in een
brief (mevrouw Wilson trad op als se
cretaresse) nodigde hij hem uit, voor
een bezoekje naar Washington te ko
men.
De brave Colby, verwonderd door het
onverwachte geschrift kwam niet we
tend wat hem boven het hoofd hing. „Ik
benoem je tot staatssecretaris" zei Wil
son hem. En Colby accepteerde de nieu
we functie in een redeloze verbijstering.
Het duurde tot de eerste maanden van
1920 voor Wilson weer naar buiten kon.
Hulpvaardige handen tilden hem dan in
auto of koets en legden zijn machteloos
geworden ledematen in een zo natuurlijk
mogelijke houding.
Zijn door de ziekte scheefgetrokken
gezicht stond in een doorlopende grijns.
1918: De overwinning is behaald.
President Wilson betreedt de En
gelse bodem in Dover, waar
schoolkinderen bloemen strooien
ter ere van de man die de oorlog
een beslissende wending heeft ge
geven.
Omgeven door cavalerie maakt
president Charles de Gaulle in een
open wagen zijn intocht in de Ve
nezolaanse hoofdstad Caracas.
LA PAZ Volgens een officieel com
muniqué dat thans door de Boliviaanse
regering is uitgegeven, is de vice-presi
dent van het land, René Barrientos, zon
dagavond het onderwerp van een moord
aanslag geweest.
Toen de vice-president in zijn residen
tie te Cochabamba lag te rusten ont
plofte er een bom onder zijn bed. Bar
rientos liep door de ontploffing echter
geen letsel op, aldus het regeringscom
muniqué.
(Advertentie)
(Advertentie)
PollyFIOid.
Verkoudheid? Koorts? Reumatische- of perio
dieke pijnen? Witte Kruis poeders helpen viug en
goed. Het geheim schuilt in de speciale kombi-
natie van uiterst werkzame bestanddelen. Weten
schappelijk verantwoord. Witte Kruis poeders zijn:
pijnstillend, koortswerend, opwekkend.
Ze bevatten géén salicylzuur dat vaak maag
klachten veroorzaakt. Deze poeders zijn fan
tastisch goed. Voor kinderen en volwassenen!
ook verkrijgbaar in tabletten en cachets. Bij uw apotheker of drogist.
niet op reis gaat en kortom niets van enig
belang ondeimeemt.
Maar ook met gewone kleine hartelijk
heid] es moet men wel even op de hoogte
zijn. Als een stel vrienden u te kennen
geeft dat ze morgen de hele dag samen
gaan jagen, dan kunt u hun prettig plan
afdoend torpederen door hun bij het af
scheid „goede jacht" toe te wensen. Zo'n
wens betekent minstens dat ze nog geen
huismus zullen schieten en het kan regel
recht ernstige ongelukken afroepen.
Zo ook voor de vele soorten vissers,
van de ouderwetse hengelaars, tot de
stoere knapen die met masker en zuur
stofapparaten op inks vissen jacht gaan.
Als u de gewoonte niet kent en de jon
gelui hartelijk een „goede vangst" 'toe
wenst, bestaat er alle kans, dat ze de
onderneming zwijgend maar vastberaden
een dag uitstellen. Tenslotte biedt het le
ven al genoeg risico's en men kan niet
voorzichtig genoeg zijn.
Voorts zijn daar in dit verband de „ge
vaarlijke" ontmoetingen. Ze zijn ontel
baar. maar ik noem er drie. Ten eerste
de priester. In zorgvuldig omschreven
omstandigheden kan het simpele tegen
komen van een priester een ernstige te
genslag vormen en om die te bezweren
is daar een eeuwenoud afwerend gebaar.
Iets geheel anders is de lijkstoet. Behal
ve het pijlsnelle kruisteken is hiertegen
niets anders te doen dan rechtsomkweert
te maken en naar huis terug te keren:
de afspraak of wat dan ook waarnaar u
op weg was, zou een onvermijdelijke ramp
worden. Beter dus even telefoneren en
plotseling verhinderd zijn. Maar het erg
ste van alles, het meest fatale is de zwar
te kat. Dat wil zeggen: niet zo maar een
zwarte kat, die u ergens ziet slapen of
lopen, maar de zwarte kat, die uw pad
kruist. Hiertegen is totaal niets te begin
nen. Die kat heeft door uw pad te krui
ken dat pad letterlijk hermetisch afge
sloten en als het ware opeens aan heel
uw leven een nieuwe richting voorge
schreven. Ik ken persoonlijk tal van ern
stige ontwikkelde dames en heren, die
en als voetganger en als automobilist
zonder nadenken de onontkoombare con
sequentie trekken en omkeren teneinde
een zorgvuldige, vaak enorme omweg te
maken in de vurige hoop dat die ellen
dige zwarte kat de nieuw-gekozen route
niet zal hebben besmet. En dan blijft
toch die „ontmoeting" voor de rest van
de dag in het achterhoofd knagen: de
dag zelf is erdoor getekend. Pas morgen
vroeg is het gevaar van de baan.
Allemaal dingen (en er zijn er nog
veel meer) waar niemand ooit over praat.
Een wreed akelig verhaal geeft niets en
een verschrikkelijke gewaagde mop kan
nimmer kwaad, maar als één der aan
wezigen (het is ondenkbaar) ooit zou
gaan vertellen dat hij gisteren op weg
naar die-en-die zijn pad zag kruisen door
een zwarte kat, dan zou een gedwongen
pijnlijke stilte vallen: het einde van een
genoeglijk samenzijn: het einde tevens
van de onnadenkende verteller. Alles
goed en wel, maar met zo iemand kunnen
we niet langer omgaan.
(Van onze parlementaire redactie)
DEN HAAG. De jaarwedde van de
Nederlandse ministers bereikt dit jaar
een hoogte van 66.600 gulden. Minister
de Jong van Defensie komt daar als eni
ge minister boven uit met 4000 gulden,
maar andere ministers, zoals bijvoor
beeld mr. Luns van Buitenlandse Zaken
ontvangen weer meer representatiever
goeding.
De ministeriële salarisverhoging is de
laatste etappe van de 40 procent meer
die in 1962 begonnen is. De ministers zijn
hierbij gelijkgeschakeld met de ambte
naren, waarvoor tot 1965 een verhogings-
schaal van 8-40 procent ontworpen was.
Het is nog niet zeker of de ministers ook
de 3,5 procent nabetaling over 1964 van
de ambtenaren ontvangen, zoals minister
Toxopeus die onlangs toegezegd heeft.
ROERMOND, De politie in Roer
mond heeft de 39-jarige arbeider H. S
gearresteerd verdacht van moord op zijn
34-jarige echtgenote B. A. S.-H.
De man heeft tegenover de politie be
kend in de nacht van 5 op 6 september
zijn vrouw door middel van parathion
om het leven te hebben gebracht. Zon
dag 6 september is de vrouw in het zie
kenhuis in Roermond overleden. Over
het motief van de dader is nog niets be
kend.
Reeds enige tijd was de politie in
Roermond met een onderzoek bezig
naar de omstandigheden, waaronder de
34-jarige vrouw was gestorven. Mede
naar aanleiding van in Roermond circu
lerende geruchten had de justitie sectie
op het lijk laten verrichten, waarbij in
de maag van de vrouw een hoeveelheid
parathion werd aangetroffen.
Direct na de sectie werd haar echtge
noot aan een verhoor onderworpen, doch
zijn verklaringen waren van dien'aard,
dat de politie niet tot arrestatie is over
gegaan.
De man, die een blanco strafregister
heeft, bekende gisteren echter zijn vrouw
te hebben vergiftigd.
