Die Göhle-ia Gueuiie-de Geul
van oorsprong tot monding
Zevei
Amer
VERTROI
Te
Meer 1
Arbeidsma
blijft
gespanne
11
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 9 SEPTEMBER
10
In en om de boerderij was het
doodstil. Enkele kippen schar
relden verlaten rond in de
mesthoop. We liepen in de
richting van de stallen. Geen
mens te zien. Aan de andere
kant van de boerderij het
zelfde beeldeen en ai rust.
iWeer terug in de richting van
de stallen, en net toen we van
.plan waren met enige stem
verheffing „Volluk" te roepen,
Werd er een juten zak voor
een deurgat weggeschoven.
Een ldeine vrouwengestalte
kwam tevoorschijngitzwar
te, verwilderde haardos, don
ker schitterende ogen, gekleed
in een zwarte jurk tot ver over
de knieën, daarover een bonte
schort. Ze sleepte een balk
mee, smerig en vol met bloed
vlekken. Toen we van de
schrik bekomen waren, kon-
den we haar gute Morgen be
antwoordenOpeens ging
pns een licht op, en belang
stellend vroegen we of ze mis
schien aan het slachten was.
Een hartelijk gelach bewees
dat we de plank volkomen
misgeslagen hadden: „Nee, ik
heb net geassisteerd bij de
bevalling van een koe", is de
vrije vertaling van haar ant
woordNieuw leven aan
de oorsprong van de Geul.
De oorsprong van de Geul.... We
■wisten, dat er ergens in Lichten-
ibusch, vlakbij de Duits-Belgische
grens, een Geulbron moest zijn, in
de kelder van een boerderij. Een
oud boertje, keurig in het zwart
gekleed, compleet met wandelstok
je, keek ons eens met zijn pientere
oogjes aan, toen we langs de kant
van de weg zoekend rondkeken. We
vertelden hem ons reisdoel en het
bleek, dat we nog geen honderd
meter van de bewuste boerderij
verwijderd waren. ,,Daar in die
boerderij is een van de bronnen
van de Geul", zei hij, wijzend met
rijn knokige vinger in de richting
van enkele daken, die uit het groen
te voorschijn kwamen.
Het bleek een dubbele boerenhof-
stee te zijn. De vriendelijke boerin
verontschuldigde zich voor haar
kleding en wees ons een poortje in
de wei, waardoor we bij de plaats
konden komen, waar het overtolli
ge water van de Geulbron in een
put werd verzameld. Van daaruit
stroomde het verder, tot aan het
eindpunt, het gehucht Voulwammes
vlakbij Bunde in Nederland. Terwijl
wij in de wei een kijkje zouden
nemen, zou de boerin binnen de
deur voor ons openmaken. Bij de
put zagen we, dat een minuscuul
stroompje zich langzaam een weg
zocht door het drassige weiland.
Dat was het begin van de Geul!
Bij onze terugkomst aan de boerde
rij werd de deur geopend door een
keurig geklede verschijning, in een
fris blauw bloesje, met een vrolijke
schone schort en keurig gekamde
haren. Er volgde nogmaals een
hartelijke begroeting, voordat ze
ors meeloodste naar de kelder.
Langs een angstig klein en smal
trapje kwamen we in een keldertje,
dat meer op een onderaardse gang
leek. In de hoek een put van nog
geen meter breed. Dat was de bron
van de Geul.... Rondom deze bron
was een muurtje gemetseld. Langs
de muur liep de buis van de elek
trische pomp naar boven, die iorg-
de voor de waterleiding in het huis.
Het water zag roodbruin van het
ijzer en was ijskoud. En dat wa*
dan alles....
Toevallig hadden we een foto
bij ons van een Geulbron in
de kelder van een boerderij
in Lichtenbusch. En dat was
niet deze kelder! Er moest
dus nóg ergens een kelder
met een Geulbron zijn. Wt
vroegen de boerin om ophel
dering en toen zij onze foto
zag, zei ze direct, dat dit de
bron van de buren was.
..Maar onze bron is groter en
dus ook belangrijker", vond
ze. ,,Haar" bron was ook
eerder als waterleiding in ge
bruik genomen: een jaar of
tien geleden. De buren, de fa
milie Wehling-Ramjoie, had
nog niet zo lang geleden hun
bron in gebruik genomen
voor de waterleiding. We ke-
ken elkaar eens met een knip
oog van verstandhouding aan
en besloten verder over deze
kwestie maar wijselijk onze
mond te houden om het ont
staan van een eventuele bu
renruzie te vermijden.
Mevrouw Hellebrandt vertelde ons
ver-de dat er nog wel verschillen
de Geulbronnen waren, her en der
verspre !:1 over de noga 1 drassige
weilanden in de buurt. En iedereen
in Lichtenbusch was het er verder
over eens, dat het café Die Göhl-
quelle, dat honderd meter verderop
lag, niets maar dan ook niets met
een Geulbron te maken had. Nee,
deze twee bronnen waren verreweg
de belangrijkste....
Zo was het begin van een fantas
tische tocht langs de Geul, van oor
sprong tot aan de plaats, wa.ar zij
samenvloeide met de brede stroom
der Maas. Het was een tocht om
nooit te vergeten. In tweeërlei op
zicht dan: de lieflijkheid en onbe
schrijfelijke schoonheid van het
kleine zilverachtig glinsterende
Geulstroompje en de erbarmelijke
toestand van de wegen op Belgisch
gebied. Op een gegeven moment
was er zelfs van een weg geen
sprake meer: een grote steenwoes
tenij van vijf kilometer lang. Be
paald niet best voor de banden.
God zij dank kregen we geen lekke
band, want als je dat ook nog over
komt in zo'n negorij, waar geen
kip voorbijkomt, dan ben je nog
niet gelukkig. Route en mauvaise
état", heet dat op z'n Frans....
Maar voordat deze steen woestenij
ons aan de rand van de wanhoop
bracht, hadden we al van talloze
schilderachtige Geulhoekjes geno
ten. Van Lichtenbusch reden we
naar Eynatten. Op een gegeven
moment verdween de Geul onder
de grond. Even na het dorpje
Eynatten, vlak achter de brug over
de nieuwe autoweg (brug eveneens
,,en mauvaise état), hadden we het
riviertje weer te pakken. Boven op
de berg zagen we haar in volle
glorie glinsterend een weg zoeken
door het dal. Een kronkelende weg
voerde ons naar beneden en we ge
noten van de prachtige vergezich
ten, de beboste hellingen, hier en
daar afgewisseld met velden vo1
golvende goudgele korenschoven o1
het groen van enkele weiden, waar
op koeien dromerig in de hitte
stonden te staren. Een boer keek
ons stomverbaasd aan. Blijkbaai
verwachtte hij hier geen mens, laa'
staan toeristen.... Vlakbij een kast
van een villa, bewoond door een
verzekeringsagent was een rus
tiek bruggetje over de Geul. In de
verte tussen de bomen een kleine
waterval, die het zachte ruisen var
de Qeul zelf nog versterkte. Daar
over het stralende zonlicht en we
waanden ons in spiookjesland.
Langs *het riviertje reden we ver-
der tot aan het plaatsje Hauset.
Van de 840 inwoners hebben we er
misschien vier gezien! Het plaatsje
zelf doet middeleeuws aan, evenals
Eynatten. Er is een oude ruïne, een
waterburcht, er zijn enkele mooie
patriciërshuizen. Hauset is verder
beroemd om zijn zwerfstenen, die in
de bossen vlakbij de grens verscho
len liggen. De bewoners van het
dorpje nemen aan, dat zij nu nog
steeds van plaats veranderen. De
Geul is er, als overal, schitterend.
En als men vergunning heeft, kan
men er heerlijk vissen op forel.
Van Hauset naar Hergenrath. Op
de grens van deze twee gemeen
ten ligt de beruchte Hammer-
brücke. Met de regelmaat van een
klok rijden er zware goederentrei
nen dagelijks overheen. Langs de
gewone weg komt men er niet, zij
ligt enigszins afzijdig. Maar het is
de moeite waard er even 'n „Sei-
tensprung" voor te maken, want de
Geul is hier gewoon verukkelijk om
te zien en te horen. Wij spraken
van de „beruchte" Hammer-
brücke". In de Tweede Wereldoor
log heeft deze brug acht slachtof
fers geëist. De Duitsers wilden de
brug behouden voor het vervoer
van en naaf Duitsland. In de vroe
ge ochtend pan de tiende mei 1940
verschenen Duitse vliegtuigen bo
ven de brug om tegen te gaan, dat
het Belgische leger zich in de buurt
van de brug zou ingraven. De
brug werd bewaakt door acht man
nen onder leiding van luitenant Jo
seph Pirotte. Zij moesten dekking
zoeken voor de vliegtuigen. Daar
door hebben ze het telefoontje niet
gehoord, waarin de Belgische leger
leiding zou meedelen, dat de brug
werd opgeblazen.... Alleen de Geul
was getuige van dit drama, dat
ieder jaar opnieuw wordt herdacht.
Hergenrath is ook weer zo'n lieflijk
Geulstadje met 1225 inwoners, die
de beschikking hebben over maar
liefst vier Geulbruggen. Ook hier
weer het bekende, maar nooit ver
velende beeld van een onvermoei
bare Geul, die een kronkelende
weg zoekt tussen de velden en heu
vels door. Het is beslist de moeite
waard ook hier weer even te pau
seren en een wandeltocht naar de
hoog gelegen Emmaburcht te ma
ken, een prachtig kasteel, dat tegen
de rotswanden gebouwd is, een on
neembare vesting in tijd van de
Middeleeuwen. Deze vesting kan
men het best bereiken vanuit La
Calamine, langs de grote weg van
Aken naar Luik. Deze weg vormt
In het kader van het Geul-
i treffen 1964, dat op 15 augustus
a.s. in Schin op Geul wordt ge- i
J organiseerd, maakten wij een J
i tocht vanaf de oorsprong van J
i de Geul in een boerderij kelder t
in het Belgisch-Duitse grens- i
J plaatsje Lichtenbusch tot aan J
i de uitmonding bij het gehuchtje j
i Voulwammes vlak bij Bunde. i,
J We deden op deze tocht zeer J
J prettige, maar ook minder pret-
t tige ervaringen op. Wat natuur- t
schoon betreft, was het een i
J tocht om nooit te vergeten J
de grens tussen de gemeenten La
Calamine en Neu-Moresnet, dat aan
de overzijde ligt. Daar moeten we
naar toe. Achter de grote vijver
volgt men het wandelpad en na
enige hindernissen genomen te heb
ben, een doorwaadbare plaats in
een heel klein beekje en een kapot
hekwerk, ziet men in de hoogte de,
trotse torens van het kasteel boven
het groene lover uitsteken.
Wanneer men in La Calamine aan
komt, dan is het eerste wat opvalt
do roodbruine Asberg, die ons her
innert aan de vroegere lood- en
zinkwinning. Eenzelfde berg zullen
we later op onze tocht weer ont
moeten, namelijk bij Plombières.
De naam zegt het al. De bruine
berg met de daarom heen liggende
oude en vervallen gebouwen in La
Calamine laten we maar gauw ach
ter ons liggen en we slaan de weg
naar het bedevaartsoord Moresnet
in. Voordat we dit plaatsje binnen
rijden, moeten we eerst een hoge
heuvel over. Bovenop deze heuvel
ontrolt zich voor onze ogen een
prachtig panorama: een diep dal,
waarin het eerst ons oog valt op
de 1300 meter lange spoorbrug, 68
meter hoog, en waar men de Geul
weer terugvindt na lang zoeken en.
speuren. Zij komt uit de bossen te
voorschijn en stroomt dan onder de
grote brug door verder. Langzaam
laten we ons naar beneden rollen.
Een trein, getrokken door de beken
de groene locomotief met de gele
band, verscheurt met denderend ge
raas op de brug de stilte in het
dal. Het lijkt een speelgoedtreintje,
dat door onzichtbare hand behoed
zaam over de brug wordt geleid.
Men waant zich in Zwitserland:
langs talloze haarspeldbochten rij
den we naar beneden en om iedere
hoek hebben we weer een even
prachtig uitzicht op de huizen van
het dorpje Moresnet, die als het
ware steeds groter worden als we
lager komen. Onder de grote brug
ligt een klein stenen boogbruggetje
over de Geul. We zijn er: Mores
net. En daar horen we, dat de
grote brug gemaakt is door de
Duitse krijgsgevangenen in de laat
ste oorlog. Men fluistert zelfs, dat
in de hoge peilers lichamen van
deze gevangenen zijn ingemetseld...
De middeleeuwse sfeer in Moresnet
maakt op ons een diepe indruk..
Vooral de plaats, waar het Maria-
Een „/dromend? varken langs de
Gewl by Oud-Valkenburg, met kas
teel Gen/hoes <yp de achtergrond.
oord is, het Eiksken. In een pra.ch-
tige beboste omgeving heeft men.
hier een kruisweg in de rotsen ge
maakt, die haar weerga nergens,
vindt. Het bedevaartsoord is ont
staan na de genezing van Arnold
Franck omstreeks 1760. Arnold leed
aan vallende ziekte. Aan een boom
had hij een Mariabeeld]e bevestigd,
waar hij steeds ging bidden. Lang
zaam verminderden zijn aanvallen.
Hij bleef vol vertrouwen doorbidden
totdat hij geheel genezen was. De
ze genezing werd in de wijde om
geving bekend. En toen ongeveer
tien jaar later het vee in Moresnet
op voorspraak van Maria in het
Eiksken van een besmettelijke ziek
te werd genezen, kwamen er steeds
meer bedevaartgangers naar het
dorp. De paters Franciscanen na
men de organisatie van het oord
op zich, dat tot op de dag van
vandaag talloze pelgrims trekt. Zij
vinden er een unieke omgeving in
dit prachtige Geuldal. Het is ver
wonderlijk, dat Moresnet geen waar
toeristenoord is geworden.
Van Moresnet gaan we even de
weg terug en slaan dan af, vlakbij
de Geulbrug onder de grote brug,
naar de richting van Plombières.
Een minder interessante streek om
door te rijden: meer korenvelden
en weiden op de hellingen. In de
verte, op de andere heuvel, zien
we het donkere groen van de bos
sen, maar daar komen we niet voor
bij. Evenals La Calamine wordt
Plombières beheerst door de vroe
gere loodmijn. De bossen in de om
trek zijn afgezet. Overal ziet men
waarschuwingsvorden voor instor
tingsgevaar van de gangen, die in
de heuvels zijn gegraven. Het is dan
ook niet raadzaam in het gebied
met veel kuilen en gaten door te
dringen. We houden ons maar vei
lig aan de verharde weg....
Plotseling zijn we de weg kwijt.
We staan langs de grote weg van
Gemmenich en zoeken tevergeefs
het bordje Sippenaeken. Het is,
naar later blijkt, een gehucht met
niet meer dan 237 inwoners. Een
paar jongens helpen ons met de
zoekerij: we moeten de grote weg
even aanhouden en dan staat er
wel eïgens een bordje dat naar
Sippenaeken verwijst. De weg naar
Sippenaeken vertoont hetzelfde
beeld als de weg van Moresnet
naar Plombières: weiden en koren
velden, op de achtergrond bossen
en in het dal de Geul, omgeven
door enkele bomen. Het gehucht
zelf bestaat uit enkele boerderijen
en stallen, verzameld rond een ca-»
fé en enkele arbeiderswoningen.
Verder niets. Maar even na Sippe
naeken begon de misère... Feitelijk
wilden we naar het gehucht Cottes-
sen, waar de Geul ons land binnen
stroomt. Er was echter maar één
weg, die naar Teuven voerde, zo
als op het bordje stond. Er waren
wel een paar kleine paadjes, maar
die leken onberijdbaar voor onze
scooter. Op weg dus naar Teuven.
In het begin zag het er hoopvol uit;
de weg was geasfalteerd, de natuur
was prachtig bosrijk. Even voor het
bos begon, hield de weg op. Dat
wil zeggen, er begon een steen
woestenij, die het ergste deed vre
zen voor onze banden. Overal scher
pe puntige keien en diepe kuilen.
Het zag er niet erg aantrekkelijk
uit, maar de gedachte, dat we weer
helemaal terug moesten over Gem
menich, Vaals naar Epen, was ook
niet eng aanlokkelijk... In de hoop,
dat het maar een klein eindje zou
zijn, begonnen we aan de barre
tocht, af en toe een schietgebedje
prevelend, dat we geen pech zou
den krijgen. Met een snelheid van
nog geen vijf kilometer per uur
klommen we naar boven. Zwaaiend
van de ene kant van de weg naar
de «adert om «oveel mogelijk de
kuilen en al te grote keien te ver»1
mijden. „Route en mauvaise état"'
Bovenop de heuvel zagen we in da!
verte een prachtig kasteel liggen;
het uit 1323 daterende Beusdael, dat
thans als kindertehuis in gebruik is.
Er stonden enkele auto's, die ons
deden hopen, dat de woestenij niet
lang meer zou zijn. Maar het duur*'
de nog vijf kolometer, yoordafc we
ons met een zucht van verlichting;
langs een weer geasfalteerd weg-*
dek in het gras lieten neervallen..
Moe van het sturen, bezweet en voS
stol... Op dat ogenblik verwensten!
we de zo lieflijke Geul, hoewel ze
er eigenlijk niets aan kon doen!
In Teuven ook maar een ldeinl
gehucht zagen we het eerste»
Nederlands aandoende teken: een
bordje met Slenaeken, waarop de
e heel chauvinistisch was doorge
streept. Even verder weer een bord
je, nu met Slenaken, honderd me
ter verder weer een, nu weer met
doorgestreepte e... Maar we kwa-
mn er. En door een streek, die
stukken mooier was dan de buurt
van Sippenaeken. Van Slenaken
volgden we de fantastische weg
naa" Epen, waar we ons aller Geul1
weer ontmoetten. Het was een har
telijk weerziens, want de Geul ver*
schafte ons d mogelijkheid de*
zwarte, bezwete gezichten met ijs
koud water schoon te maken en af
te koelen. Meteen ook werd het een
stuk drukker op de weg. Tallozei
auto's, die de mooie Mergelland-i
route volgden en heel veel wandeJ
laars Op de hellingen zagen we
verschillende campings met tenten
in oranje en blauw, een vrolijke
noot in het frisse groen van da
bossen en het geel van de koren
velden. Het verleende een apart
cachet aan de prachtige Geulvallei.
Onze tocht ging verder door de
mooiste streken van Zuid-Limburg:
Epen - Mechelen - Wittem - Wijlre
Schin op Geul (waar een bord
onsr eeds uitnodigde voor het Geul
treffen) - Valkenburg - dan langs
de Geul naar Rothem, een weg,
die in kalm tempo gemakkelijk te
berijden is - Bunde, waar we da
Geul weer opzochten en begeleid
den naar de duiker onder het Ju-
lianakanaal tot aan het gehucht
Voulwammes, waar de Geul met
de Maas samenvloeide. Ovej dit al*
les hoeven wij u niet veel te ver*
tellen: het is het bekendste gedeel
te van Zuid-Limbursr.
De lieflijke Geul bij Bunde is een
klein riviertje geworden, waar ver
der niet veel aan te zien is. Het
enige eigen van de Geul in deze
streek is de kronkelige maniert
waarop ze zich een weg zoekt door
het vlakke landschap. Specifieke en
kleurrijke hoekjes hoeft men hier
niet meer te verwachten.
De Geul zelf is ongeveer zestig ki
lometer lang. Wij hebben twaalf ki
lometer moeten omrijden om hetj
riviertje var de bron tot de uit^
monding te kunnen blijven volgen.
Toen we in Bunde naar de laatst#
meters Geullengte stonden te kij
ken, dachten we automatisch terug
aan de heerlijke plekjes langs de.
Geul, waar het beter toeven wa«
geweest. Wat is er mooier dan er
gens in 't heuvelachtige gebied van
de Geul langs het snelstromende»
water te dromen in het warme zon
licht, te kijken naar de dansende!
muggen over het water, en je dani
Het Schrijverke van Gezelle te her
inneren:
O krinkelende winkelende water-
ding
met 't zwarte kabotseken aan,
wat zien ik toch geren uw kopk#
flink,
al schrijven op 't waterke gaan!
RL LD KAMftiUVM*
DEN HELDER De a
van Hr. Ms. kruiser „De Ze
ciën" is gereed. Vorige maar
schip de werf, waar het pe
de Rotterdamsche Droogdok
PÏJ het 'n ingrijpende gedaai
ling had laten ondergaan. Het
in 'n serie korte en langere f(
de verbeterde technische outi
proeven en om de bemanning
werken tot een gevechtskla|
Onder commando van kapit'
A. van der Moer is de krui
uitgevaren voor een van
proefvaarten. De reis gaat
naar Dakar, waar onder tro
standigheden speciaal de lm
lingsinstallatie beproefd word
deze maand komt het schip te
terdam, waarna de werf hc
laatste technische inspectie
werpen.
Volgend jaar maart maakt
Provinciën" de oversteek naa
Het schip gaat daar de .,Terril
raketten, die af te vurci
nieuwe installatie op het ach
de kruiser met hun sn
mach 2,5 en een bereik van
30 mijl, vijandelijke luchtdoe
kunnen vernietigen. In het in
sche wateren gelegen oefen*
de Amerikaanse navy zullei
eerst de Terriers" van het
van de kruiser omhoog flit
naar dichtbij en langzaam
luchtdoelen, maar op het laat:
bemande, radiografisch bestuu
hoge snélheden naderende vli
Over het nieuwe geleide-waj
tielensysteem van „De Zev<
ciën" (de derde niet-Amerikc
ser die „Terriers" als wapen
iedereen aan boord bijzonder
Speciaal geldt dat voor de 31-
tenant ter zee der eerste kl<
Pröpper, de man onder wiens
lijke verantwoordelijkheid de
stallatie valt. Samen met enk
ren en onderofficieren werd h
rika langer dan een jaar op
voorbereid.
Om een zo goed als perfe
middel tegen aanvallende
vliegtuigen te verkrijgen, hec
de toch al ingewikkelde vee
die een kruiser nu eenmaal i:
heel wat apparatuur moeten
Uiterlijk en innerlijk is dat
Provinciën" aan te zien. Toen
damsche Droogdok Maatsch
schip in 1962 voor de wal kr
eerst heel wat gesloopt Zo w
het achterdek alle kanons a
Pas daarna kon men gaan bo
achterdek werd doorgetrokken
bouwde men de lanceerinrichtii
rees een geheel nieuwe achter:
het achterschip werd de bediei
ratuur voor de Terrier"-insU
magazijnen voor de raketten i
Eenvoudig gezegd werkt d<
installatie als volgt: zowel aai
aan stuurboordzijde van het
vindt zich (net als in een rev
roterende ..houder" die 20
kan bevatten. Vanuit die
brengt een hydraulisch systeen
trapsraketten naar boven, wa:
een rail worden opgehangen,
rail worden ze naar buiten
lanceerinrichting geleid. Var
zen ze (er kunnen ertwee te
lanceerd worden) het luchtn
lancering gaat overigens nie
koopje. Eén raket kost name
dollar.
De „Terrier"-installatie
van de Amerikanen cadeau
hebben, kan de raket op twee
naar het doel brengen. Ten ee
het projectiel een snelle ra
van de geleidingsradar te lat<
ten tweede door het te laten
op de echo die het doel geeft,
rier" kan ook een „atoomkop
en is dan uitermate geschikt
en zeedoelen te bestoken. ,,J
pen" kunnen in een opslagruii
kruiser worden opgeborgen.
Door de verbouwing van dl
is ook wat meer ruimte vrij
Die is gebruikt om de acco
enigszins te verbeteren. De sla
ven voor de bemanning konder
mer worden opgezet en verder
te gevonden worden voor ree
huisvlijtruimte. Voorts heeft
tegelijk met de verbouwing
onderhoudsbeurt ondergaan en
communicatie-apparatuur verb
DEN KAAG De werkgc
zal dit jaar nog belangrijk
waardoor de spanning op de arb
zal voortduren. De ontspannim
gens berekeningen van het cent
bureau tegen het einde van he
optreden, zal de situatie van c
arbeidstekorten nog niet on
veranderen. De toeneming v;
middelde arbeidsbezetting wo
1964 berekend op 50.000 ma
27.000 vrouwen. Deze verwacht
uitgesproken in de thans v
..arbeidsmarktbeschrijving 196!
geven door de directie voor d<
voorziening van het minister!
ciale zaken en volksgezondheid
De lichte ontspanning, die z
loop van 1962 op de arbeidsn
wikkelde, heeft zich in 1963
gezet. Nadat de werkloosheid
en februari 1963 onder invloe
strenge winter vrij hoog was
zette daarna een daling in, v
spoedig de ontspanning in het v
jaar ongedaan werd gemaakt,
einde van 1963 was de wei
lager en de openstaande vr;
arbeidskrachten hoger dan ooi
