BREGENZER FESTSPIELE
- Operette op vlotten i
decor van 4000 m2
H
S
L
F
0
C
U
S
0
C
U
U
WIENER BURGTHEATER
IS ER IEDER JAAR GAST
OP 64
VELDEN
I
pip
fai
11
i
SU
a
K
ii
11
nr
Hf
I
01
GEEN SPRAKE
VAN HUWELIJK
HERALD-SONJA
15
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 22 AUGUSTUS 1964
M
De Gaulle op goodwill-missie
Khatchaturian op Schiphol:
W. J. MUHRING -
4
4
4
4
WC v
(L:*
m
m
m
m
Wt
¥M
m
«V
JJ
Él
1È
4
m
11
m
53
4
m
m
I
Ét
t
P
IS
in
m
m
4
üf
m
§§j
K
1
i
Agent bij teener-rel in Kurhaus:
Zuidvietnamese
boeddhisten
zich
roeren
weer
MOSKOUSE POLITIE
GRIJPT SUPER-
ZWARTHANDELAAR
Kroestjev stelt nieuwe eisen:
Koning Olaf:
Bregenz, augustus. Omge
ven door een keten van
Bergen en aan de voet van
de meer dan duizend meter
hoge Pfander ligt in de
oostelijke bocht van het Bo-
denmeer het stadje Bre
genz. Uit een oorspronke
lijk Keltische nederzetting
groeide de Romeinse plaats
Brigantium, welke voor de
Romeinse legers als toe
gangspoort tot de Noorde
lijke landen fungeerde. In
de middeleeuwen zetel van
de graaf van Bregenz ging
dit stadje in de 16e eeuw
over in handen van de
Habsburgers en werd het
zo Oostenrijks bezit. Vooral
de oude bovenstad met
haar stadswallen, het zeer
oude pittoreske raadhuis en
de indrukwekkende „Mar-
tinsturm" heeft de intieme
sfeer van dit ver verleden
vrijwel ongeschonden we
ten te bewaren. Daar wan
delende bemerkt men niets
van de woelige drukte in
de moderne benedenstad,
wier bewoners misschien
niet zo uitbundig vriende
lijk zijn als in Tirol of het
Salzkammergut. Toch hou
den ook zij van gezellig
heid; laten zich gemakke
lijk tot een onderhoudend
gesprek verleiden en dan
komt het al gauw hoe
kan 't op het ogenblik ook
- -■
I. iéflV. 'riïfttü
Allemaal lappen
voor de K.L.M.,
mensen!
anders op de Bregenzer
„Festspiele". De hele stad,
overvloedig met rood-wit-
rode vanen getooid, blijkt
in een festivalroes te leven.
Inwoners en toeristen zijn
er vol van. Men kan wel
haast geen wijnhuis of café
binnengaan of men ont
moet er één of meerdere
toneelspelers of musici, die
met elkaar of met de ande
re gasten in druk gesprek
gewikkeld zijn.
gelijke uitvoering eigenlijk te klein is.
Men vertelde mij dat de bouwplannen
en het ontwerp voor een groot Fest-
spielhaus reeds gereed zijn en dat men
Opname uit „Das land des Lüchins
Midden op de achtergrond een
boeddhabeeld van 18 meter hoogte.
met de bouw
Tijdens dit zomerse festijn bezoeken
meer dan honderdduizend toeristen
(het viervoudige van het inwonertal)
dit kultureel gebeuren. Die enorme be
langstelling gaat vooral uit naar de
voorstellingen die op het meer gege
ven worden. Dit „Spiel auf dem See" is
niet alleen de grote trekpleister maar
als zodanig ook uniek in Europa. Dat
het gelukt is dit oude Bregenz tot een
nieuw kultureel brandpunt in het
uiterste westen van Oostenrijk te ma
ken, is te danken aan het initiatief en
de opofferingsgezindheid van enkele
kunstzinnige mannen uit deze hoofd
stad van het vriendelijke Vorarlberg,
waartoe ook de huidige directeur,
Ernst Bar, behoorde. Zijn artistieke in
slag leidde ertoe dat hij zijn werk
zaamheden als ingenieur beëindigde en
zich met de dagelijkse leiding van het
festival belast zag. Aan zijn energieke
arbeid, fantasie en doorzettingsvermo
gen is het voor een groot deel te dan
ken dat dit festijn tot een eerste-rangs
manifestatie uitgroeide.
Op instigatie van de Weense toneelspeler
en de danser Kaiser werd in 1946 voor
het eerst op een klein, zich in de gon
delhaven bevindend vlot, Mozarts „Bas-
tien und Bastienne" en een balletdiver
tissement uitgevoerd. Uit dit gewaagde
experiment zijn de „Bregenzer Seemest-
spiele" in nog geen twintig jaren tot
een internanionaal vermaard festijn uit-
hoogste punt, midden-achter de tribu
ne, verheft zich de grote regietoren.
Van daaruit kunnen met een uitgebreid
telefoonnet en een zender- en luidspre
kersysteem het toneel, de kleedkamers
en alle medewerkenden bereikt wor
den.
Het op houten pilaren rustende vlot
ligt op 25 meter uit de wal en heeft een
bespeelbare oppervlakte van maar
liefst 4000 vierkante meter. Dit „vaste"
podium wordt nog gecompleteerd met
verschillende drijvende vlotten waarop
de décors zijn opgebouwd. De totale
frontbreedte bedraagt ongeveer 100
meter, de diepte varieert van 40 tot 200
meter. De décors verheffen zich soms
tot 24 meter boven de waterspiegel. De
boeddha-figuur die in Léhars „Das
Land des Lachelns" als achtergronddé
cor fungeert is bijvoorbeeld 18 meter
hoog.
Onder het podium bevinden zich de
kleedkamers en rekwisietenruimten en
voor de gezamenlijke toneelbelichtng
worden ongeveer 150 schijnwerpers ge
bruikt, die 350 kW per uur verslinden
en door eigen transformators gevoed
worden. Het uit ongeveer 75 leden be
staande orkest wordt op een lager aan
gebouwd terras geplaatst. Van alle mij
bekende openlucht tonelen is dit wel
het grootste.
Directeur van de Festspiele Ernst
Bar, die eigenlijk ingenieur van be
roep is.
binnen afzienbare tijd
hoopt te beginnen.
ONDER VITTORIO GUI's inspirerende
en zeer muzikale leiding gaven een
uitgelezen gezelschap Italiaanse zan
gers, het koor der Weense staatsopera
en de Wiener Symphoniker ons bijzon'
der veel te genieten, waarvan ons
vooral de vocaal-scènische vertolking
der titelrol door Biancamaria Casoni
nog lang zal bijblijven, evenals die van
de Engelse buffozanger Ian Wallace als
Don Magnifico en Juan Oncina als Don
Ramiro. Wat ons hier aan stemschoon'
heid, virtuositeit en puur bel-canto
werd geschonken, was een verrukking
voor het oor. Dit te kunnen beleven
was de reis naar Bregenz alleen al
waard.
Vermelden we tenslotte nog het optre
den van het vermaarde Wiener Burg
theater dat tot de „vaste" medewer
kenden van dit festival gerekend kan
worden en hier twee of drie toneelwer
ken, waaronder steeds een première,
van de grote Oostenrijkse toneelschrij
vers opvoert. Ook de orkestconcerten
o.l.v. prominente dirigenten en met me
dewerking van internationaal befaamde
solisten verhogen de glans van dit fes
tival.
De gelukkige combinatie van ernst en
luim, welke in het totale speelplan tot
uitting komt, alsmede het unieke See-
festspiel schenken de Bregenzer Fest
spiele een geheel eigen karakter. Land
schap en kunst zijn hier tot een ondeel
baar geheel vergroeid.
COR BACKERS
gegroeid, welke de roep van Oostenrijk
als kunstzinnige natie opnieuw heeft p DIT schijnbaar uit water en hemel
vergroot. Wat hier binnen de besloten- (J geschapen gigantische podium met
een onmetelijke natuurlijke rondhori-
heid van een klein stadje op artistiek
terrein tot stand werd gebracht, is wer
kelijk groots te noemen. Deze Seefest-
spiele worden te land gecompleteerd
door voortreffelijke toneeluitvoeringen
in het „Theater am Kornmarkt"; sym
fonieconcerten in de „Stadthalle"be
koorlijke Serenadeavonden op de histo
rische „Martinsplatz" in de bovenstad
en kamermuziekrecitals in het grafelijk
slot te Hohenems.
Vooral de concerten in dit renaissance-
paleis hebben een bijzondere bekoring.
Dit kasteel met zijn ridderzaal, ga
lerijen en bibliotheek schept een kul-
tuurhistorische sfeer, die ook de heden
daagse mens treft en hem verplaatst in
een wereld van artistieke waarden wel
ke bijna vergeten schijnt te zijn. Ge
heel in stijl met deze uitzonderlijk ver
fijnde omgeving klinken hier de wer
ken van Vivaldi, Bach, Telemann, Ra-
meau. Mozart en Haydn. De belangstel
ling van de muzikale fijnproevers voor
deze kamermuziekavonden is vele ma
len groter dan het aantal zetels in de
ridderzaal kan bieden.
DE GROOTSTE toeloop heeft evemvel
het naast het strandbad gelegen
„Vlottentoneel" met de zich op de
oever bevindende tribune welke plaats
biedt aan 6400 bezoekers. Deze tot elf
meter oplopende, amfitheatergewijs
gebouwde tribune is zó geconstrueerd
dat elke bezoeker een vrij uitzicht op
het in het Bodenmeer liggende toneel
beeft. Aan beide zijden van de tribune
staan twee belichtingstorens en op het
zon wordt elk jaar een Weense operette
opgevoerd, welke als hét karakteristie
ke kenmerk van het Bregenzer festival
beschouwd moet worden. Daarnaast
wordt sedert 1951 ook elk jaar een
avondvullend ballet opgevoerd. De
enscenering van ballet en operette
wijkt geheel van de gangbare toneel
bouw af en is moeilijk in kort bestek
te beschrijven. Wel kan gezegd wor
den dat er completering daarvan
bovendien gebruik gemaakt wordt van
kleurrijke en fantastisch opspuitende
waterfonteinen, waarvoor een ingewik
keld pompsysteem is aangelegd. Deze
waterdécors verlenen aan het geheel
een zeer apart effect en zijn logisch
in de décorbouw opgenomen.
De uitvoering van Léhar's „Das Land
des Lachelns" en het ballet „Doorn
roosje" (op muziek van Tsjaikowsky)
zijn voor ons en de duizenden bezoe
kers onvergetelijke belevenissen ge
worden. De in het avondlijke duister
vervagende bergcontouren, de zich op
de waterspiegel weerkaatsende oever
verlichting, het feeërieke spel op het
vlot, de glanzende diamantenpracht der
waterfonteindecors, de melancholieke
en gracieuze lyriek van Lehars muziek -
voortreffelijk gespeeld, gedanst en ge
zongen o.l.v. Franz Bauer-Theussl - dif
alles is zo reëel en onwezenlijk tegelijk,
zó sprookjesachtig, dat men zich in een
andere wereld waant waarvan men
aan het slot slechts node afscheid kan
nemen.
Ook de opera is in het speelplan opge
nomen en zo waren wij getuige van
een opvoering van Rossini's „Ceneren-
tola" o.l.v. Vittorio Gui in het „Theater
Am Kornmarkt", welke voor een der-
HUMOR
Niets ruïneert zo gemakkelijk een stel
ling als pionzetten, leert Tarrasch en
gekscherend voegt hij er aan toe „Als
je geen pionzet doet, verlies je nooit een
partij." Speel hoogstens één of twee
pionzetten in de opening, zegt Lasker in
zijn leerboek. De stukken moeten ont
wikkeld. Steinitz ging nog verder, je mag
alleen maar in de opening met de ko
ning- en damepion spelen. Al deze ge
leerdheid ten spijt won de zwartspeler
de onderstaande partij door alleen maar
met pionnen te spelen; er kwam zelfs
geen stuk aan te pas.
1. d2d4, d7d5, 2. c2—c4, e7—e6, 3. Pbl
c3, c7c5, 4 Lel—f4, c5xd4, 5. Lf4xb8,
d4xc3, 6. Lb8e5, c3xb2 en wit gaf zich
gewonnen. Tegen de dreiging 1b2x
alD of 7 Lfbb4-f- met damewinst is
geen kruid meer gewassen.
De Amerikaanse grootmeester Marshall
speelde een nog wonderlijkere partij
tegen Rogosin in het tournooi te New
York 1940. Na 10 zetten had Marshall nog
geen stuk ontwikkeld en alleen maar met
pionnen gespeeld. Toch stond hij na deze
10 zetten glad op winst. Kijkt u zelf maar.
1. e2e4 (wit Marshall), c7c5, 2. b2
-b4, c5xb4, 3. a2-a3, Pb8-c6, 4. a3xb4, Pg8
f6, 5. b4b5. Pc6d4, 6. c2—c3, Pd4—e6,
7. e4e5, Pf6—d5. 8. c3—c4, Pd5—f4, 9.
g2g3, Pf4g6, 10. f2f4 en nu is de
onderstaande stelling bereikt:
een stuk verliest, doch oneindig meer uit-
zonderingen.
Een schaker bezocht zijn vriend en
was hoogst verbaasd, toen hij deze aan
tafel met zijn hond zag schaakspelen.
„Nee maar, dat is geweldig, ik wist niet,
dat jouw hond kon schaken." „Nou scha
ken is het woord niet", antwoordde zijn
vriend, „hij heeft al drie partijen ver
loren."
Philidor, een van de grootste schaak
meesters uit de 18e eeuw, was schaak
leraar van koning Lodewijk XVI. Na
enkele maanden wilde de koning wel eens
weten, hoe intussen zijn spelsterkte ge
stegen was. Philidor, de grote strateeg
op het schaakbord, toonde zich ook een
slagvaardig diplomaat toen hij antwoord
de:
„Majesteit, er zijn drie klassen van
schaakspelers. De eerste klasse bevat
de schaakspelers, die helemaal niet spe
len! In de tweede klasse zitten de scha
kers, die slecht spelen en in de derde
klasse zitten de sterke schakers. U bent
juist overgegaan naar de tweede klasse!'
Geen stuk gespeeld en wit staat toch
gewonnen. Rogosin speelde 10Pg6x
f4 en verloor snel, maar ook 10
Pe6c7, 11. f4—f5!, Pg6xe5, 12. d2—d4
(de 12e pionzet) is hopeloos, omdat zwart'stuk vóór!'
'mm
iüP
Wr<
In deze stelling was wit aan zet. Er
dreigt 1a2al Dame en met het oog
op de volgende variant: 1. Th5h7, Kb4
a5, 2. Th7vb7, Ka5—a6! 3. Tb7—b8, Ka6
a7 en de zwarte pion is niet meer te
gen te houden, gaf wit zich gewonnen.
Zwart vond deze capitulatie prachtig,
want hij had gezien, dat er na 1. Th5
h7, Kb4a5, 2. Th7h8! voor hem niets
anders had opgezeten dan zich gewon
nen te geven.
Het grappigst is echter, dat beide te
genstanders niet gezien hadden, dat na
1. Th5h7 zwart door 1a2al Dame!
remise had kunnen forceren: 2. Th7xb7+,
Kb4a3, 3 Tb7—a7+, Ka3—b4ü 4. Ta7x
al pat.
Een zoon vroeg aan zijn vader een
pure Schot wat deze hem voor zijn
verjaardag zou geven. „Wij zullen een
partij schaak spelen", antwoordde de zui
nige pagpa „en dan geef ik jou een vol
SAIGON De leiders van de mach
tige boeddhistische beweging in Zuid-
Vietnam hebben op een massa-bijeen
komst te Saigon het bewind van gene
raal Khan gewaarschuwd) dat de boed
dhistische strijd nog niet geëindigd is".
Ongeveer 2.000 demonstranten juichten
hun leider, Tich Tam' Chau, uitbundig
toe. De leiders vermeden een recht
streekse aanval op de regering van ge
neraal Nguyen Khan.
De boeddhistische bijeenkomst had
plaats in een van de belangrijkste pa
goden van Saigon en werd opgeluisterd
met spandoeken waarop te lezen stond
dat het aan bepaalde elementen over
gebleven uit het Diem-tijdperk" te wij
ten is dat er nog tegen boeddhisten ge
discrimineerd wordt.
Tich Tam Chau drong er bij de over
heid op aan alle discriminerende maat
regelen op te heffen of een „algemene
protest-campagne" tegemoet te zien.
Volgens waarnemers zijn de grieven
der boeddhisten niet minder dan 'n jaar
geleden toen de acties der boeddhisten de
aanleiding vormden tot de val van de
toenmalige dictator Diem.
MOSKOU De Russische politie heeft
een zwarthandelaer in diamanten ge
arresteerd en meer dan een kwart mil
joen roebels aan edelstenen, goud en va
luta in beslag genomen, zo meldt het
Moskouse avondblad.
Volgens het blad is Boris Zakharowitsj
Sjoelyakof (73), wegens „speculatie" in
staat van beschuldiging gesteld, waaiv
voor men ter dood veroordeeld kan wor
den. Hij zou sinds de bolsjewistische
revolutie al een heimelijke handel in
diamant en hebben gedreven.
Een van de diamanten die bij hem
thuis werden gevonden, heeft een waarde
van 87.000 roebel, aldus het blad.
Sjoelyakof wees de politie de plaats
aan waar hij zijn kostbaarheden had
verstopt. Men vond edelstenen, goud en
geld in kachels, tinnen kannen, in het
slot van aktentassen onder pijnbomen en
zelfs in de graven van zijn moeder
en vrouw.
OSLO. Koning Olav de Vijfde van
Noorwegen heeft gisteren via een com
muniqué alle geruchten als zou zijn
zoon, kroonprins Herald, een niet.
adellijk meisje willen trouwen, tegen
gesproken.
Indien prins Herald de rechten op
de troon zou opgeven, omdat hij van
het Noorse parlement niet voldoende
steun zou krijgen voor een morgana
tisch huwelijk, zou dit het einde van
het 1100-jaar oude Noorse koninkrijk
kunnen betekenen.
Buiten Noorwegén werd de 27-jarige
Sonja Heraldsen genoemd als de toe
komstige bruid van Noorwegens
kroonprins. Zij is afkomstig uit «en
Oslo's middenstandsmilieu.
land;
is
um
VIJ
in
me:
