Harold Lloyd Vraag naar Frans intellect Iets beters dan de dood SCHILDEREN Come-back van •mm uit geldingsdrang Vreedzame penetratie mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen In museum Boymans: Gouden eeuw-schilders bijeen in Keulen BOEIENDE ROMAN VAN ROGIER VAN AERDE Kunsthistorici uit negentien landen bijeen in Nederland DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 1 AUGUSTUS 1964 eet fel, rip. liet ion 1st. Jijt. ijns p.d. BM >ui- ;es- on- V.W. kleinbus 1961, 1960, 1959, Fiat 600 I960, Opel Caravan '58, Renault Dauphme 1962, I960. Autohandel Tebo. Oranjeboom straat 305 Breda tel. 33563 Bezoekt tijdens de feesten on ze mooie showroom. Daar st. voor u gereed, allerlei eerste klas wagens, onder andere: een Valiant 1962 iets moois, diver se Renaults R 8 van 1964, 15.000 km gelopen van 1962-1963 Re nault Gordini en Ondine met en zonder schuifdak, Buick 1964 iets aparts. Ford Corsair Anglia 1963-1962. Chevrolet '62 Chev. II, Taunus 12 M en 17 M, Consuls 1962-1960-1959. O- peis Kekord 4-deurs schuifdak en 2 deurs Opel Kapitan 1960, V.W. 1960-1962-1961, V.W. 1500 1962, Fiat 2100 en Chevrolet stationwagen 1958, Peugeot 1961 Simca 1000 1962-1963, Vauxhall sport 1964 iets moois Vauxhall 1962. En nog diverse bestelau to's Ford Taunus Opel bestel Ford 17 M Thames bestel, en nog diverse inruilauto's voor elke prijs. Voor een echte be- trouwDare auto naar Belcrum- garage. Dan gaat u naar een oetrouwbare zaak. De zaak met de grootste voorraad, de aller grootste service, dat is de Bel- crum-Garage. Min. Kanstr. 16- 20, Breda. Tel. 39900-39870. Vlakbij de groenteveiling en station. Onze showroom is da gelijks geopend van 8 tot 10 uur n.m. Ook zaterdags en zondags. Vraag inlichtingen omtrent aankoop en financie ring. 84670-X Vito garage te Breda biedt u deze week te koop aan de vol gende zo goed als nieuwe au tomobielen tegen scherpe prij zen: Fiat 1500 van 1963 met schuifdak weinig gereden, Volkswagen 1500 van 1962, Volkswagen Variant van 1963, Volkswagen de Luxe van 1963, Volkswagen de Luxe van 1962, Volkswagen de Luxe van 1960, Renault Gordini 1963 Renault R 8 van 1963, Renault Dau- phine 1962, Fiat 600 D 1962, Ford Taunus FK 125o gesloten bestelwagen 1960 zeer goedkoop ingeruilde Opel Rekord 1959. Zoekt u een werkelijke occa sion, komt dan geheel vrijblij vend eens bij ons kijken. Prak tisch al deze automobielen zijn rechtstreeks van eerste eige naar. Koopt vertrouwd. Koopt bij de Vito, 100 pet. garantie, zowel op eventuele onderdelen en geen kosten van arbeids loon gedurende 10,000 km of 3 mnd. alle kosten voor onze rekening. Let op het juiste a- dres: Vito-garage, Ginnekenweg 340-342, Breda, telef. 36173. Recht tegenover de kerk vlak bij de Ginnekenmarkt. Dage lijks geopend tot 's avonds 10 uur. Zaterdags tot 6 u. Zon dags van 11 tot 6 u. Inruil mogelijk. Financiering binnen één uur geregeld. X Speciale aanbieding deze week V.W. de Luxe 1962 33.000 km f 3500,- V.W. de Luxe '61 2575,-, V.W. de Luxe '58 2500,-, V.W. de Luxe '56 met roldak f 1475,-, Opel Rekord '62 als nieuw 3850,-. Goggomobil *60 1850,- Morris Minor '58 925,-, Mercëdes Benzine '55 2150,-, Karmann Ghia sport '57 3250,-, Citroën bestel '59 1250,-, Dau- phine '57 met plaatschade on- derk. 950,-, Opel Rekord '57 1475,- Citroën D.S. '59 1950,-, Fiat 600 '56 1325,-, N.S.U. Prinz '59 2350,-, Goggo-scooter '58 200,-, Jawa motor jr. '57 150,-, Brommer Magneet, splinter nieuw '64 500 km gel. 750,-. Gemakkelijke financiering, ook inruil, van Rooy, Kuivezand 37, Oud-Gastel. Tel. 01652-3033. Elke avond geopend tot 10 u. 30 in prima staat zijnde Opel Rekords 1956 v.a. f 900,-, 29 in prima staat zijnde Volkswa gens 54-62 v.a. f 900.-, Ford Taunus 15 M 2 kleur prima staat f 1250,-. Fiat 600 goed onderhouden in prima staat f 1450,-, Ford Thames bestel- wagentje 1958 als nieuw f 1000,- Renault-combi leuk bestelwa- gentje f 750,-, Opel Caravan prima bestelwagen f 1100,-, Volkswagen busjes geloten be stel Pick-Ups v.a. f 800.-. Opel Blitz bussen 18 persoons ook zeer geschikt voor frites-wagen f 1500,-. Verder alle slooponder- delen voor Volkswagen alsook complete motors. Willem Ap pels, B-lauwehandstraat 2, Ber gen op Zoom. Tel. 01640-4380. X Melkauto te koop met kap. als nieuw f 650,-, 4 wielen, geen rijbewijs voor nodig. de Bruyn, Tel. 01670-3543. IJ zeren Put 2, Steenbergen. X Te k. scooter Zündapp-Bella 200 cc. Boxhomstr. 12A, Ber gen op Zoom. 61. ima de op |str X Te koop aangeb. .Jawa 250 cc in g. st. Malerstraat 46, Ber gen op Zoom. Te koop zeer mooie dwergpoe- deltjes en dwergpinchertjes. L. v. Boxtel, Putseweg 13, Ossen- drecht. Tel. 488. X Dé stoppeiknol ts .Nobitter" (in de plastic bus) Bestel nu bij uw zaadhandel 021153-X Gerst- en tarwestro te koop. G. Koen, Kasteelstr. 9. Wouw. Tel. 213. X Bestel nu reeds voor direct of later uw draineerbuizen met of zonder kraag zodat u ze op tijd heeft. Ook leveren wij plas tic draineerbuizen of glasvlies franco door geheel Nederland. J. G. Sneep Dzn., Kon. Wil- helminalaan 2, Willemstad tel. 01687-380. 20419 Weduwe r.k. 76 j. zoekt ken nismaking met weduwn. ongev. dezelfde leeft. Br. ond. no. 84600. X Nette r.-k. jongeman 35 jr. uit arbeidersgezin zoekt serieuze kennismaking met net r.-k. meisje circa 32-34 jr. Brieven met foto, op erewoord retour, onder no. 13217 bur. De Stem Goes X R.-k. weduwnaar 59 jaar met een goed bestaan, zoekt ken nismaking met r.-k. weduwe v. dezelfde leeftijd. Br. ond. no. 84698. fmgf. Vakantieschieting op zaterdag 1 aug. bij P. Leeraert, Zand berg. Inl. 3,10 plus 0.25 vogel en pijlengeld terug 2,50. 20, gratis. Beg. 3 uur. Bij slecht weer binnenschieting. Het be stuur. 12542 Openingsschietmg zon. 2 en maand. 3 aug. bij G. de Co- ninck bij Douanekantoor Ka- pellebrug. Zon. 2 aug. op 2 wippen. Vooruit 40.- en 10.- gratis per wip Inl. 2.75 per wip alles inbegrepen. Beg. 3 uur. Maand. 3 aug. vooruit 50,- en 10- gratis. Inl. 3.35 al les inbegrepen. Beg. 3,30 uur. Staande wip schieting zat. 1 aug bij L Jansens Hellestraat Beg. 3 uur. 12550 Zon. 2 aug. schieting bij S- Blommaert, Station Hulst. Inl. 3,10, terug 2,50. Beg. 3 uur. Schieting op zon. 2 aug. bij Verminnen. Stoppeldijk. I"1' 3,10 terug 2,50. Beg. 3 utfj- Het bestuur. 12554 Breuklijders, wist u dat het Scholtes patent reguleerbare luchtbreukapparaat een uit komst is voor de breuklijders. Vraagt gratis boekje met af beelding en prijzen. Fa. C. W- Scholte, Prinses Margrietlaan A. Rotterdam-Noord, telefoon 83622. DE LUSTHOF DER NAIEVEN Zelfportret van Henry Rousseau EMAND heeft eens geschre ven, dat iedere mens zijn eigen realiteit kent, zodat ieder schilderij een ander ni veau van werkelijkheid te zien geeft. Aan deze uit spraak moesten wij onwille keurig denken, toen wij in het museum Boymans te Rot terdam door „De lusthof der naieven" wandelden. Zalen groot is deze lusthof; een tuin, die is aangelegd door tientallen, die met de offici ële schilderkunst niets te ma ken hadden en tóch schilder den, omdat zij het doodge woon niet laten konden. Er zijn er duizenden van deze soort: amateur-schil ders, die het schilderen als een hobby beleven. Wij heb ben in de loop der jaren vele van hun produkten gezien. Zij werken zonder enige lei ding en schilderen erop los met niet aflatend enthousias me. Het resultaat is slechts in enkele gevallen in overeen stemming met de moeite, die zij zich getroosten. Het blijft voor het merendeel bij een (meestal) slecht copiëren van het dagelijkse leven en het heeft ons altijd verbaasd, dat de amateur-zelf zelden begrijpt hoe weinig-zeggend zijn werk over het algemeen is. Nerveus? G-ejaagd? Schieffe*s bloed wijn helpt bijzonder snel- Bevat aktief Lecithine nen en mineralen. Werkt bio- vitaal. Exclusief bij apothekers en drogisten. 84 TS DIT arrogante blindheid, die alleen het eigen werk weet te waarderen? Vele van deze amateurs bezoeken uit en te na tentoonstellingen en musea; zij kunnen hun werk dus met dat van de groten vergelijken en blijven toch verliefd op hun eigen doeken. Gaat het hier alleen maar om een gebrek aan zelf-kennïs, tracht men zich door dik en dun heen als het ware een sta tus oP te bouwen van de (eigenlijk mis kende) kunstenaar? Of is het zó, dat de amateur-artiest zichzelf een eigen werkelijkheid wil scheppen, waarin hij onvoorwaardelijk geloven wil? Bij de besten van hen is dat zeker zo; ander deels zijn er ontelbaren, die niet zo zeer schilderen vanuit innerlijke be hoefte dan wel uit een zekere geldings drang: de zegekrans van het artistieke kunnen willen zij zichzelf op het hoofd drukken. Slechts zelden ontmoetten wij ama teurs. die voldoende afstand van hun werk konden nemen en die vanuit de ze instelling toch plezier aan hun hob by beleefden. pAS HIJ is op weg naar het kunste naarschap, die zichzelf durft te zijn. Bij de doorsnee zondagsschilder is daar meestentijds geen sprake van: hij is verblind vanuit een ego-centrische in stelling en heeft een wereld om zich heen geschapen, die in feite niet reëel is. Hij leeft in een zelf-gebouwde droom, waarin hij zijn persoonlijkheid subli meert. Aan die persoonlijkheid moet hij geloven, öf hij gaat geestelijk ten onder. Het grote gebrek van de door snee zondagsschilder is naast een tekort aan vakkennis een gebrek aan oor spronkelijkheid: het beleven van zijn hobby is een onpersoonlijk beleven van het onderwerp, waarbij hij, dik wijls onbewust, geleid wordt door grote voorbeelden. Zodoende wordt hij in de beste gevallen een epigoon, in de mees te gevallen een knoeier van armetierige schilderstukjes, die alleen roem ver werven in de onmiddellijke omgeving. YY/AT IS dan het verschil tussen deze zondagsschilder en de „naieven". die thans bijeenhangen in museum Boy mans? Deze naieven hebben het grote voorrecht „oorspronkelijk" te hebben durven zijn. beter gezegd: zij waren het van nature. Zij hadden behoefte zich te uiten en deden dat op een manier, die strookte met hun innerlijk. Zij zijn op de allereerste plaats niet ge frustreerd en velen van hen hadden het voorrecht in geen enkele relatie tot de officiële schilderkunst te staan Daar door hebben zij een onbedorven kiik op het onderwerp, dat hen bezighoudt Zij werken met een kinderlijke onbevan genheid zonder gewichtige theorieën. Zij trekken zich ook niets aan van de artistieke waarde van hun werk, dat meestal een heel verhaal ten beste geeft. Zij hebben geen enkele pretentie. Zodoende ontstaan spontane schilderijen, dikwijls in de geest van kinderteke ningen Deze werkstukken zijn van een bepaalde geest doortrokken: zij zijn eerlijk als goud Dat alleen al is ver bissend. Zij hebben ook niets met aka- demische te maken, zij zetten integen deel de akademie volledig op haar kop hebben het lak aan kleur-comhina nes (veelbetekenend is overigens da' beesten van hen graag met heel v v Uren werkenizii houden geoi ekening met perspectief, vlakverde l'ng of welke wet dan ook Zij schil neren, zoals het hun invalt: spontaan n vooral primitief Zij schrikken ner gons voor terug en overrompelen de kij- cr met de meest bizarre zaken. Zo- rÜ!C ur. za' beschouwer het ene genblik in lachen uitbarsten: het an lore ogenblik geroerd zijn De eind naruk, die men meeneemt is er een an grote voldoening. Want men is (celgenoot geworden van een aantal w°Un vertelde verhalen en anekdo- ess snms van een prachtig sprookje en heeft bovendien kennis gemaakt ,,J mensen, die zichzelf hebben dur- dl? schilderden uit innerlijke <ng en niet uit een soort snobisme. M™ ZAL, ervaren dat veel van dit uit wpX wereld bijeengebrachte heeft I\let, z°7-eer artistieke pretentie vanwpfft hct alleen al glanst heid 0611 (]verr°mpelende eerlijk- bloemstilLW niet grepen door de die aU 1 s van Louis Sóraphine, enoime decoraties aan de wand hangen? Zij ademen een onbevangen, levensblijheid in tegenstelling tot de officiële kunst van vandaag, die we- reld-pessimisme predikt tot walgens toe. Men kijkt vertederd en begrijpend naar een doekje als dat van Rabuzin Soan: een meisje met eeq stralende zon in de hand; men geniet van de in zich dwaze waterverven van de Pool Niki- for, maar die bij nadere beschouwing toch wel degelijk iets te zeggen heb ben. Men moet alleen het verhaaltje proberen te begrijpen en meestal is de symboliek gemakkelijk grijpbaar. DEZE doeken het zijn er in to taal tweehonderd uit 17 landen zi.in als het ware gegroepeerd rond de zaal. die het werk van Henri Rousseau bevat. Hij is een van de weinigen, wiens werk reeds gedurende zijn leven erkend werd door grote kunstenaars. Vriend van Gauguin. Redon en Picasso heeft hij zelfs invloed uitgeoefend op de toenmalige schildersgeneratie in Parijs. Zijn zaal is het sluitstuk van de expo sitie; zij brengt verschillende van zijn bekende werken. Het verschil met de anderen is, dat deze doeken over het geheel genomen toch wel meer diep- Middelpunt van dit werkstuk van Rousseau is het runderoogdat al lerlei emoties aangeeft: niet alleen angst maar ook onderworpenheid, niet alleerb lijden maar ook honger naar het leven. gang hebben dan die van de overige exposanten. Zij benaderen het onder werp ook psychologisch, iets wat lang niet altijd van het werk der overige naieve schilders gezegd kan worden. Maar hij heeft één zaak met de ande ren gemeen: een ongebreidelde, nooit- gehinderde fantasie, die hem er bijvoor beeld toe dwong tropische taferelen te schilderen, zonder dat hij ooit verder is geweest dan Frankrijk. Diverse van zijn werkstukken hebben zelfs de pn mitiviteit goeddeels verloren. De tentoonstelling duurt tot 31 sep tember van dit jaar en zal dan wor den overgebracht naar Parijs. J MARTENS Nederlandse kunst van de 17e eeuw uit particulier bezit is op 't ogenblik te zien in het Wallraf-Richards-Mu- seum in Keulen. Het museum, dat tot de belangrijkste van West-Duitsland behoort en zelf een onmetelijke schat aan oude Nederlandse meesterwerken bergt, vormt ongetwijfeld de meest gunstige omgeving, om deze particulie re collectie voor de eerste keer aan het publiek voor te stellen. Het zwaartepunt van de vei'zameling ligt op het landschap. Maar ook de an dere aspecten van de oud-Nederlandse schilderkunst ontbreken niet: Emanuel de Witte met een bijzonder fraai kerk interieur, Pieter de Hooch, de beide Ostades, Jan Steen, Wouvermans, Ni- colaas Maes, Hondecoeter. Een kost baar stilleven van Willem Kalf bete kent een hoogtepunt. De weinige Vlaamse schilderijen groeperen zich rond een Rubens, Da vid voor Abigail". Harold Lloyd als „Kareltje", een creatie, die miljoenen geboeid heeft. f]nige tijd geleden hebben wij op deze plaats aangetoond, dat het voor een gevierde filmster van een vorige generatie vrijwel onmoge lijk is, een geslaagde come-back te maken. Op een enkele uitzondering na is zo'n terugkeer op het bios coopscherm, tengevolge van veler lei oorzaken, gedoemd te misluk ken. Desondanks is er momenteel sprake van een come-back, waar van we zonder meer durven voor- voormalige succesvolle films of film fragmenten vereist derhalve een zekere aanpassing van het publiek. Doorgaans zijn de film-„oudjes" dan ook alleen nog interessant voor de studie van de filmontwikkeling en wat dies meer zij. Verder dan vertoningen in filmmusea en filmclubs brengen ze het veelal niet meer. Persoonlijk hebben we ervaren, dat films uit de twintiger en dertiger jaren hooguit verbazing wekken bij het eigentijdse publiek. De nadrukke lijk verouderd aandoende techniek van zulke „antieke'' filmprodukties blijkt de grootste handicap te zijn voor het succes van de renovatie. spellen, dat ze een succes wordt, p\AAR STAAT intussen tegenover, dat I i.J n ^-1 A ik inict rlo filmlrllipllf T^ncT Hp Hpst.P kflïl nl. die van de Amerikaanse acteur HAROLD LLOYD. FNE OUDEREN onder de theaterbezoe kers zullen zich Lloyd zeker nog her inneren uit de talrijke komische films van vóór de tweede wereldoorlog. Co lumbia International komt de eer toe „Kareltje", zoals Lloyd in de volks mond heette, teruggebracht te heb ben in de filmzaal. Anderhalf jaar ge leden heeft deze maatschappij reeds e^H selectie samengesteld uit Lloyd-films onder de titel „Harold Lloyds wereld der zotheid". Nu heeft ze andermaal een aantal fraaie scènes uit Lloyds films samengevoegd, welk overzicht „The funny side of life", in ons land „Lachen is niet verboden" werd genoemd. YY/ANNEER een aantal oude films de grondstof vormen voor een compilatie als „The funny side of life" kunnen we natuurlijk niet spreken van een fei telijke come-back van Harold Lloyd. Het gaat hier meer om een verant woorde selectie van de meest geslaag de „historische" fragmenten, die naar de samenstellers veronderstellen ook bij een nieuwe generatie film kijkers weerklank zal vinden. Zo'n her nieuwde roulatie van oude veelal „stomme" fragmenten brengt begrij pelijkerwijs enig risico met zich mee. De praktijk heeft nl. uitgewezen, dat zelfs de grootste successen op het vlak van de filmklucht een publiek enkele decennia later onberoerd kunnen laten. De vorm van de aloude slapstick is niet rheër Van deze tijd. Ook in de breedste laag van de biosbezoekers is men zo langzamerhand vertrouwd geraakt met moderner middelen van vormgeving en verteltrant. Een nieuwe presentatie van juist de filmklucht nog de beste kan sen heeft bij een vertoning in onze tijd. Wanneer het doorsnee publiek van thans de schouders ophaalt over groot- meesterstukken als b.v. Eisensteins „Pantserkruiser Potemkin" (1927) of „Quai des brumes" (1938) van de Fransman Marcel Carné, blijkt het toch nog sympathie op te kunnen brengen voor kluchtfilms uit dezelfde periode: ook al zijn die artistiek en technisch minder goed uit de verf gekomen. Hu mor blijkt in dezen dus veel te kunnen overbruggen. Dat is dan een winst punt voor de samenstellers van de nieu we Lloyd-film. Die zijn met de tweede selectie uit het archiefmateriaal ove rigens nog iets verder gegaan dan bij de eerste. In ..The funny side of life" zijn nl. niet alleen fragmenten onder gebracht. Er is ook een complete speel film in opgenomen, t.w. „The Fresh man" uit 1925. Dat stelt de kijkers eens te meer in de gelegenheid zich een onvervalst beeld te vormen van een „stomme" film. En dat kan ondanks het feit, dat de pianist, die indertijd dergelijke films muzikaal zou begelei den, nu is vervangen door een toepasse lijk muziekje op de geluidsband. Wal de klucht van vroeger bij een herver toning nü, vóór heeft op werk met een serieuzer karakter is de vaart. De slap stick moest het immers op de eerste plaats van vaart en sterk aansprekende visuele grappen hebben. |_|AROLD LLOYD is ongetwijfeld de meest geliefde navolger van de ge niaalste filmkomiek aller tijden Charles Chaplin. Hij heeft de indrukwekkende prestaties van de laatste nooit kunnen evenaren, maar dat neemt niet weg, dat Kareltjeschrok er niet voor terug de gevel van een wolkenkrab ber te beklimmen als dat in zijn kraam te pas kwam hij toch een zeer eigen creatie op heeft gebouwd, die ook miljoenen mensen heeft geboeid. Lloyds verschijning had iets van een verbinding tussen Chaplin en Douglas Fairbanks. Bij het begin van een handeling was hij altijd schuchter en onhandig; gaan deweg echter ontwikkelde hij een ener gieke agressiviteit en een ongekende spierkracht. In Europa heeft hij het meeste succes geboekt met „Safety first" (1923). waarin hij in Fairbanks- stijl als geveltoerist te zien was. Alles bij elkaar is Lloyd een typisch Ame rikaanse persoonlijkheid gebleven, wiens hele verschijning gezien kan worden als het symbool van agressieve daad kracht en kauwgumnonchalance. BERT VAN OOSTERHOUT (Eigen buitenlandse dienst) ])E DIRECTEUR-generaal van Culture le en Technische Zaken, welke on dergebracht zi|n onder het ministerie van Buitenlandse Zaken, heeft de zer dagen rapport uitgebracht over de activiteiten van zijn departement. Hieruit blijkt, dat Frankrijk in 1963 het getal van zijn leraren en pro fessoren in het buitenland zou heb ben moeten verdrievoudigen om te voldoen aan de steeds grotere vraag naar Fianse leraren en pro fessoren. Om de verlangens van het buitenland te bevredigen zou Frank rijk het getal moeten verdubbelen van zijn lycea en van zijn beurzen aan buitenlandse studenten, van zijn artistieke uitvoeringen en van zijn, voor het buitenland bestemde radio-uitzendingen en films. Ook zou het met een derde het getal zijner JJOGIER VAN AERDE (pseudo niem van de Rotterdamse Adolf van Rijen) heeft een grote serie gevarieerde boeken op zijn naam staan. Een van zijn meest bekende werken blijft zijn bijbels epos „Kain" naast „Passie", dat berust op gegevens uit de Evan geliën. Van zijn geschiedkundige werken noemen we „Stenka Ra- zin", van zijn biografieën „De arme bruiloftsganger", waarin hij het tragische leven van de dichter Paul Verlaine verhaalt. Zijn „Vrou wenspiegel" bevat een aantal vro lijke sprookjes over vrouwen, lief de en huwelijk. De laatste jaren heeft Van Aerde zich, ook als journalist, bezig gehouden met de Oosteuropese problemen. Hij heeft zijn kennis en ervaringen neergelegd in de roman „Iets beters dan de dood", die in een stevige band en met een stofomslag van Dick Dekker bij De Spaarnestad te Haarlem het licht zag. LTET BOEK is geïnspireerd op ware ge- AA beurtenissen en bestaande toestan den, maar geeft geen nauwkeurige re constructie van die gebeurtenissen. Uit gaande van de feiten, is de schrijver tot een eigen verbeelding van de tra gische werkelijkheid gekomen, die daar achter schuilgaat. Dat. hij steunt op de historie, blijkt o.a uit de passage, die hij wijdt aan de bomaanslag op een kolonel midden op de Coolsingel te Rotterdam en de indrukwekkende be grafenis, die daar op volgde. Oudere lezers zullen zich deze moordaanslag zeker nog herinneren. Aan net graf sprak een Oekraïnse emigrantenleider, die twintig jaar later om het leven kwam. Zijn moordenaar is de hoofd persoon van deze roman: Lenko Swo- boda. Deze jonge Oekraïner, die sympathi seert met de partizanenbeweging in zijn geboorteland, laat zich onder druk van chantage inlijven als agent bij de Rus sische geheime dienst Hij wordt ertoe geprest een tweetal sluipmoorden te plegen, wat Hem in vertwijfeling brengt. Van de ene kant ziet hij het weerzinwekkende van zijn daden in, van de andere kant wil hij zelf in leven blijven; hij verlangt „iets beters dan de dood" SOBER PROZA TYE LIEFDE speelt hierbij een grote rol. Hij bemint namelijk in Berlijn de dappere Hedwig, een meisje met een geheel andere gedachtenwereld en dat daarom van zijn afschuwelijke praktij ken onkundig moet blijven. Om haar te kunnen trouwen moet hij allerlei slinkse wegen bewandelen en als er een baby op komst is wordt hem te verstaan gegeven dat deze in zrin om standigheden ongewenst is. De moei lijkheden stapelen zich op. Zijn vrouw verneemt bij stukjes en beetjes de volle waarheid, maar blijft hem trouw en geeft hem de moed de opgedrongen communistische sympathieën opzij te zetten en naar het Westen te vluchten. TJTERMEE komt een einde aan het ze- AA nuwslopend conflict, waaronder deze beide mensen gebukt gingen. Rogier van Aerde neeft hun belevenissen in Duitsland, te Moskou en in de Oekraïne uiterst spannend beschreven. Zijn pro za is sober, vrij van de overdrevenhe den, die vroegei werk van zijn hand wel eens aankleefden. De dialogen zijn zeer natuurlijk en de compositie is meesterlijk. De lezer komt volkomen op de hoogte van de duivelse methoden, die de K.G.B er op na houdt om haar politieke doeleinden te verwezenlijken. Het verhaal is daarom niet alleen aan grijpend en diep-menselijk. maar ook bijzonder leerzaam. Het lijkt ons een hoogtepunt in het oeuvre van deze auteur. WILLEM v. d. VELDEN aan het buitenland „geleende" ge leerden moeten uitbreiden In 1963 spendeerde Frankrijk 402 miljoen Nieuwe Francs aan zijn cul turele acties in het buitenland. |7r is een steeds groeiende belangstel ling in het buitenland voor de Franse taal, iets, wat enkele jaren geleden niet gezegd kon worden. Momenteel is het Frans voor 155 miljoen mensen in 32 landen de moedertaal, de gebruiks taal of de gestudeerde taal In de rest van de wereld wordt het Frans heel dikwijls gebezigd bij vergaderingen, conferenties, internationale contacten, enz. „In 1963", zo zegt de heer Basde- vant, „hebben talrijke landen maatre gelen getroffen om het Franse onder richt in hun land te stimuleren" Bij wijze van proef heeft Engeland het Frans geplaatst op de lesrooster van de lagere scholen. Het Frans is verplichtend op de lagere scholen van de staten New Yo*V en New England De Sovjet-Unie hr#'t met 12 a 15 per cent hef getal uitgebreid van de kin deren. die Frans leren. In Roemenië is het Frans weer de eerste optietaai. In Bulgarije heeft in twee en m Polen in vier lycea het on derricht plaats in het Frans. In Oos tenrijk zal binnenkort het Frans de eerste vreemde taal zijn bij het mid delbaar onderwijs. In de universiteiten van het overgrote deel der landen wordt het getal der studenten van de „Sections Francaises" steeds groter. In totaal worden in het buitenland 192 lycea en colleges met 248.034 studenten gesubsidieerd door culturele zaken en het Franse ministerie van buitenlandse zaken. Momenteel onderwijzen 14.100 Franse professoren in het buitenland, tegen 13.153 in 1962. De vraag van Marokko en Tunesië om Franse leerkrachten is zó groot, dat hieraan niet voldaan kan worden. In Egypte zijn tot nu toe twintig Franse professoren teruggekeerd. Zij onderwijzen in de lycea van de leken- missie te Cairo en Alexandrië. Opmerkelijk is het feit. dat het onder wijs van de Franse taal sterk toeneemt in de Engels sprekende. Afrikaanse lan den. Talrijke universiteitsstudenten worden, vrijwillig, als leraren naar deze landen gezonden gedurende een groot gedeelte van hun militaire diensttijd Dc heer Basdevant spreekt in zijn rap port breeduit over de vorming van buitenlandse leraren-Frans. Meer dan 100.000 buitenlanders onderwijzen de Franse taal in hun moederland. In 66 landen heeft Frankrijk voor deze lera ren stages gem ganiseerd, terwijl uni versiteitsstudenten uit 60 landen, ver leden jaar een stage gevolgd hébben in Frankrijk zelf. Voor deze laatsten heeft Frankrijk meer dan 1000 beurzen be taald. Frankrijk hecht ook veel waarde aan de technische samenwerking met het buitenland, waarvoor het in 1963 2064 beurzen betaalde, vooral ten gunste van Afrikaanse landen, Latijns-Amenka het Midden-Oosten en Azië. Gedurende hetzelfde jaar werden 3627 Franse tech nici naar het buitenland uitgezonden. Op het gebied der culturele uitwisse lingen toont Frankrijk eveneens grote activiteit: 657 missies, vertrokken ver loden jaar naar het buitenland, terwijl 2000 belangrijke vreemdelingen in Frankrijk ontvangen werden. De verspreiding in het buitenland van het Franse boek, welke in 1963 10 pet. hoger lag dan in 1962. wordt in het rapport niet slecht genoemd, maar de rapporteur vindt dat er meer aandacht en steun aan deze verspreiding moet worden geschonken. De door de rege ring aan de Franse uitgevers verleende subsidie is veel te klein. De Engelse uitgevers ontvangen van hun regering tweemaal zo veel ondersteuning als hun Franse collega's. Engeland kan dan ook 43 pet van zijn boekenproductie exporteren, terwijl Frankrijk slechts 20 pet. van zijn boeken naar het bui tenland kan zenden. H. WOUTERS In tegenwoordigheid van de direc teur-generaal voor de kunsten en voor de buitenlandse culturele betrekkingen heeft mr. F. P. Th. Rohling de tiende zomercursus voor kunsthistorici ge organiseerd door het rijksbureau voor kunsthistorische documentatie in Den Haag geopend Achtenvijftig deelnemers uit negen tien verschillende landen nemen hier aan deel De deelnemers zullen lezin gen volgen te houden door Nederland se hoogleraren in de kunstgeschiede nis. museum-ambtenaren en ambtena ren van het rijksbureau. Zij zullen ex cursies maken naar onze kleine en gro te museums en zij zullen ook gelegen heid hebben kennis te nemen van de Deltawerken. De meeste deelnemers zijn onderge bracht bij Haagse families, om ook op deze wijze het contact met het land en zijn bewoners te bevorderen.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 5