Nobelstichting ontstond
met geld uit... dynamiet
TWEE
„WINNERS"
UIT DE
RITMEESTER
STAL
RITMEESTER
COTE D'OR (t C^OXJc/oit k. ftloM.
Verenigde Staten bezorgd
over ontwikkeling Kongo
KREYMBORG
VAKANTIE-TIP
13.!
TESTAMENT WERD AANGEVOCHTEN
;pondent(e}
N.Y.
Alfred Nobel
had iets van
een wonderkind
Oe Thant wil troepen weg hebben
Kodak
17
x
Ras is onmiskenbaar.
Ras zit niet
in het formaat.
U herkent het in
de heerlijke Pikeur,
maar ook
in de geurige Riant.
Twee „volbloed"
Ritmeesters.
.-X? .IV .-
v
4 >--.v
V- V- V*.".vvx VV. jrl
Tabletten - Repen - Bonbons
Klankbeeld uit Bavel
over KRO-radio
Prawda boos over
verwijdering van
Bolsjoi-ballet
strandsets strandshorts
zwembroeken badjassen
weekenders v.a. 4 90
Geen verkwisting.....
Don Jaime won
het van zoons
KENNERS
KOPEN
FILMS
Amerikaans paar
in staat
van beschuldiging
If.
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 19 JUNI 1964
17
lern kantoor in
stentie van onze
anse taal is ver-
e talen strekt tot
a positie.
Veilingkade 15
BREDA
loop via jaarlijkse
irzekerd. Wanneer
waaraan dit salaris
oties voor u open,
afdeling, beheerder
der postkantoren.
aiding, verantwoor-
ouder dan 30 jaar.
oyé in Amsterdam
ief afd. Aanneming
kunt ook bellen -
117.00 uur, woens-
0.00 tot 12.00 uur.
:tie van Ioket-
bt, kunt u deze
DS
4»
4-
4*
4-
4»
4-
4*
4-
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4»
4»
4»
4*
4*.
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4*
4»
4»
4»
4»
4»
4-
4-
4*
4-
4-
4-
4»
4»
4»
4-
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4»
4»
4»
4*
4»
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4-
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4»
4-
4»
4»
4»
4»
Dynamiet, zo vaak gebruikt om
onoverkomelijke hindernissen uit
de weg te ruimen, heeft ook de
weg gebaand naar een stichting,
die al meer dan zestig jaar we
reldvermaardheid geniet. Het is de
Nobelstichting, genoemd naar de
Zweedse industrieel, die bij zijn
overlijden op 10 december in 1890
een vermogen van ruim twintig
miljoen gulden naliet voor de op
richting van een fonds, uit welks
rente zo luidde het testament
de prijzen moesten worden bekos
tigd, jaarlijks uit te reiken aan pio
niers op enkele nader omschreven
gebieden. Het was door zijn uit
vinding van dynamiet op 15 juli
honderd jaar geleden dat Alfred
B. Nobel tot deze laatste genereuze
wilsbeschikking in staat was. Want
die uitvinding, waarop hij een con
cern bouwde, dat in de avondjaren
van de negentiende eeuw tot de
grootste industrieën ter wereld ge
rekend kon worden, leverde hem
de rijkdom, die hij grote geesten
van volgende generaties kon na
laten.
Alfred B. Nobel werd op 21 oktober
1833 in de Zweedse hoofdstad Stock-
Holm geboren. Van zijn vader, een aan
nemer-architect erfde hij de inventieve
g'eest, steeds rusteloos op weg naar
ijieuwe successen. Alfreds vader werd
daarmede maar karig bedeeld. De te
genspoed achtervolgde hem zijn gehele
leven lang. Daaraan leek pas een eind
te komen toen de Krimoorlog uitbrak.
Als fabrikant van mijnen vond Nobel
toen een gretig oor bij vele politieke
leiders, die in de nieuwe verdedigings
middelen goede mogelijkheden zagen om
zich een voorsprong op de vijand te
Verwerven. Alfreds vader woonde toen
in het Russische St.-Petersburg, waar
heen hij na een financieel debacle ver
huisd was. Zijn nieuwe landgenoten
overlaadden hem met orders. Maar toen
de vrede gesloten was, werd Nobels va
der in zijn industriële opmars gestuit.
(Advertentie)
Alfred Nobel, uit wiens inventieve
brein het dynamiet, zowel als het
idee voor de Nobelprijs voortkwam.
De produktie kon maar ternauwernood
op gang blijven en toen een brand de
fabriek tot de grond vernielde, was de
ellende weergekeerd.
Eén jaar op school
Alfred zelf had in die tussentijd school-
gemaakt. Figuurlijk meer dan letterlijk.
Want een echte school heeft hij slechts
één jaar bezocht en wel het eerste jaar
van het lager onderricht. Ziekte en
algemene zwakte kluisterden de jonge
knaap zulke lange perioden aan bed,
dat zijn vader het beter achtte hem
thuis te laten studeren. Een hinderpaal
voor de leergierigheid van de jonge,
tengere Alfred bleek dat in het geheel
niet. In verbluffend korte tijd wist hij
zich niet alleen een respectabele ken
nis van de scheikunde te verwerven,
maar ook zeer behoorlijke schrijf- en
spreekbekwaamheden in niet minder
dan vijf talen: Zweeds, Russisch. Frans,
Duits en Engels. In laatstgenoemde taal
schreef hij zelfs gedichten.
Buitenlandse ervaring
In de puberteitsjaren overwon de
leefdrift het in Alfred van de ziekte
symptomen. Geheel hersteld kon hij op
zestienjarige leeftijd een aanvang ma
ken met een aantal buitenlandse rei
zen, die alle tot doel hadden zijn theo
retische kennis van de chemie te ver
breden. Hij bezocht de Verenigde Staten
van Amerika en Frankrijk, onderwijl
serieuze pogingen ondernemende orders
te plaatsen voor de fabriek van zijn
vader. Met de wetenschap, tijdens die
trips opgedaan, ving Alfred zijn onder
zoekingswerkzaamheden aan. Hij was op
het spoor van een nieuwe ontdekking
gezet door een Russische hoogleraar, die
hem gewezen had op de zeer aparte
eigenschappen van het enkele jaren te
voren in 1847 ontdekte nitrogly
cerine.
De experimenten van Alfred Nobel
resulteerden in een aantal uitvindingen,
waarvan die van het dynamiet, dat hij
nu honderd jaar geleden door een pa
tent als zijn ontdekking vastlegde en
dat alle explosieve eigenschappen ten
spijt, de hechte basis zou gaan vor
men in zijn opzienbarende carrière, wel
de meest belangwekkende was. Alfred,
wijs geworden door de gebeurtenissen
rond de carrière van zijn vader, tracht
te van het begin af aan zijn vinding
niet uit te dragen als een toepasselijk
stuk oorlogstuig, maar juist als pro-
dukt, dat landen en volkeren zou kun
nen helpen bij grote werken in vredes
tijd, zoals de exploitatie van mijnen,
van steengroeven, de aanboring van tun
nels en bronnen, enzovoorts. Hij bleek
het bij het rechte eind te hebben. De
zaken liepen voorspoedig. Ruim tien ja
ren na de uitvinding van dynamiet had
hij reeds vijftien fabrieken in bedrijf.
Rusteloze natuur
Alfred Nobel ontpopte zich als een
even kanppe zakenman als hij zich
een inventief chemicus had getoond.
Hij reisde zelf de wereld rond om de
belangen van zijn fabrieken te behar
tigen. Het grootste deel van zijn tijd
braeht hij door in spoorwegcoupés,
scheepshutten en hotelkamers. In
Londen en Hamburg hield hij steeds
hotelsuites voor zichzelf gereserveerd
en in Parys en San Remo bezat hy
eigen huizen, waar hy ook de ruimte
had om zijn experimenten voort te
zetten.
De reisdrift van Alfred Nobel kwam
mede voort uit zijn levensstaat. Hij was
vrijgezel en eenzaam. Zijn enige troost
vond hij bij de schrijfster Bertha von
Suttner, voor wie hij een grote genegen
heid koesterde, maar die in haar ideeën
te ver van "hem afstond om daaruit een
diepere verbondenheid te doen ontstaan.
De bepaling omtrent de prijzenstich-
ting in Nobels testament was voor ie
dereen een verrassing. In Zweden zelf
beschouwde men de bepaling aanvan
kelijk zelfs als een belediging. De over
ledene werd erom bespot en gehaat. Het
kwam zelfs zover, dat de rechtsgeldig
heid van de laatste wilsbeschikking werd
aangevochten. De executairs van het
testament hebben vier jaren nodig ge
had voordat Nobels fundamentele ge
dachte in wettelijke vorm gestalte had
gekregen. In 1901 werden de prijzen
voor het eerst toegekend, onder andere
aan de Duitse natuurkundige Röntgen
de Nederlandse chemicus Van 't Hoff,
de Duitse arts Von Behring, de Franse
dichter Prudhomme, de Zwitserse op
richter van het Rode Kruis, Henri Du-
nant en de Franse ijveraar voor de
wereldvrede, Passy.
Sinds dat jaar zijn deze prijzen vrijwel
elk jaar uitgereikt, het werk stimule
rende van de groten van geest, wie heel
andere idealen voor ogen staan dan de
vele gebruikers van de materie, welks
vinding die prijzen mogelijk maakte
het dynamiet
(Advertentie)
I
1 .m. fcx
>«w
Vi
-
De Amerikaanse politiek in Kongo, die over het algemeen wordt
beschouwd als kostbaar en niettemin falend, wordt volgens diploma
tieke zegslieden in de Kongolese hoofdstad, intensief opnieuw beoor
deeld. Volgens deze zegslieden zijn de Verenigde Staten even bezorgd
over de toestand in Kongo als in Zuid-Vietnam en niet ten onrechte.
Kongo, een .groot land met strategische grondstoffen en een state-
gisch belangrijke ligging, glijdt langzaam af naar de koude oorlog.
Rebellen uit naburige landen zijn voortdurend actief en na vier jaar
onafhankelijkheid is er nog geen enkel politiek of economisch even
wicht.
Amerikaanse bemoeiingen en miljoe
nen dollars hebben tot dusver maar wei
nig aan deze situatie kunnen verande
ren. Het is dan ook heel goed mogelijk
dat Kongo, na het vertrek van de tioe-
pen der Verenigde Naties op 30 juni,
weer in dezelfde chaos vervalt als in
1960, onmiddellijk na de onafhanxe-
lijkheid.
In verband hiermee houden hoge Ame
rikaanse functionarissen zich bezig met
de vraag welke niei-Kongolese troepen
na 30 juni eventueel in Kongo moeten
worden gelegerd. Een ander vraagstuk
is het aantal, ernstig van mening ver
schillende, groeperingen in het land
Volgens voornoemde zegslieden zijn
de Verenigde Staten van plan een actie
ve rol te spelen bij het tot elkaar bren
gen van de twee meest omstreden figu
ren, de ex-president van het voormali
ge Katanga, Moise Tsjombe, en de m
gevangenschap levende, links-georiën
teerde Antoine Gizenga.
Ten aanzien van de politiek van Kongo
zouden de volgende vijf mogelijkheden
in studie zijn:
Voortzetting van de operaties der
V.N.-strijdmacht. Een grote hinderpaal
is volgens diplomaten de wens van de
Verenigde Naties om Kongo zo spoed-
dig mogelijk te ontruimen en hun moei
lijkste hoofdstuk af te sluiten Het wa
ren de kwestie Kongo en de operat.es
aldaar die de V.N. gevaarlijk dicht bij
een financiële en politieke ondergang
brachten. Het is bekend dat secretaris
generaal Oe Thant zijn handen het.
In het missiecentrum „Pater Damiaan'
te Bavel is een klankbeeld samengesteld
over de heilige berg Athos. Voor dit
klankbeeld is een ruime plaats vrijge
houden in de KRO-radio-uitzending
„Studio II", die speciaal is bestemd voor
de jeugd rondom de vijftien jaar. Deze
uitzending kan men zaterdagmiddag 20
juni aanstaande beluis t erenaa nvf.4100
juni aanstaande beluisteren vanaf 14 uur
liefst van Kongo zou aftrekken. Maar
volgens het huidige programma zal dui-
gerpersoneel van de V.N. de eerstkomen
de jaren nog dienst moeten doen in het
land
Terugkeer van Belgische militaire ad
viseurs. Zowel Kongo als België staan
afkerig tegenover de terugkeer van Bel
gische troepen in Kongo.
Een Afrikaanse politiemacht onder be
vel van de organisatie van Afrikaanse
eenheid, welke verleden jaar te Addis
Abeba 'werd opgericht. Nigeria, Ghana
en Ethiopië, welke landen reeds 5.000
manschappen naar Kongo hebben gezon
den. overwegen om meer troepen te zen
den'. Men is van mening dat deze lan
den de enige zijn die bereid en in staat
zijn een beperkte militaire rol te spe
len. Hiertegenover staat de vrees van
de Verenigde Staten dat Ghana zijn rol
zal, aangrijpen voor militaire doeleinden.
Een ander struikelblok is de impopula
riteit van de Ethiopiërs in Katanga.
Zij zijn al lang in deze provincie gele
gerd en zijn, deel uitmakend van de
V.N.-strijdmacht, tegen de Katangezen
die vochten voor onafhankelijkheid op
getreden.
Het legeren van een zogenaamde
Skandinavische „brandweerbrigade".
Naar verluidt zouden Denemarken,
Zweden, Noorwegen en Finland teza
men 3800 manschappen hebben toege
zegd, als onderdeel van een grotere
strijdmacht, maar bijzonderheden om
trent financierings- en andere zaken ont
breken nog.
Advertentie)"
Het legeren van Amerikaanse troepen
in Kongo. Dat zou explosief kunnen
zijn in Kongo, waar het nationale leger
angstvallig waakt over zijn positie
Vele Europeanen zijn van mening dat
de V.S. met dollars al genoeg invloed
uitoefenen op de regering van premier
Cyrille Adoula. Maar indien gewenst
zou Amerika troepen willen sturen. Vol
gens de zegslieden hadden 130 man
schappen in Fort Bragg, Noord Caro
lina, een speciale opleiding gehad, zo
dat zij eventueel naar Kongo hadden
kunnen worden gezonden. Dit gebeur
de niet aangezien de opperbevelhebber
van het Kongolese leger, generaal Jo
seph Moboetoe. het denkbeeld verwierp.
Momenteel zijn er ongeveer 25 Ame
rikaanse militairen in Kongo, de mees
ten van hen voor bediening van vracht
wagens en uitrusting die de V.S. aan
het Kongolese leger hebben geschonken.
De regering Johnson wil zo spoedig
mogelijk tot een besluit komen, zodat,
indien dit na 30 juni noodzakelijk mocht
worden, onmiddellijk zou kunnen wor
den opgetreden.
De Sovjetrussische krant „Prawda"
heeft donderdag geschreven dat de dan
sers van het Bolsjoi-ballet, die uit West-
Duitsland zijn gezet, behandeld werden
alsof het misdadigers waren". Het blad
beschuldigt de Westduitse autoriteiten
van „onbeschaamde willekeur" door de
dansers te bevelen het land te verlaten.
De Russen hebben er nooit in toegestemd
in West-Berlijn op te treden. Ieder voor
stel in die richting was al verworpen
voordat het gezelschap het contract on
dertekende. Bonn wilde de dansers in
West-Berlijn laten optreden om te kun
nen zeggen dat de Sovjet-Unie aan
vaardt dat deze stad deel uitmaakt van
West-Duitsland. aldus de „Prawda"
Karrestraat 2 - Breda
Lange Delft 60-62, Middelburg - Walstraat 84, Vlissingen
Het hof van appel te Parijs heeft twee
zoons van Don Jaime van Bourbon, her
tog van Segovia en Spaans troonpreten
dent, die hun vader hadden beschuldigd
van verkwisting, te wijten aan zwakzin
nigheid, in het ongelijk gesteld.
Een Parijse rechtbank had in januari
19tl bepaald, dat Don Jaime, de oudste
zoor. van de laatste koning van Spanje,
Alfonso de dertiende, onder curatele
moest worden gesteld, waarom zijn zoons
Alfonso en Gonzalo, hadden verzocht. Het
hof van appel echter, dat de zaak sinds
20 mei heeft bestudeerd, acht niet be
wezen dat de hertog een verkwistend le
ven heeft geleid. De uitspraak van de
rechtbank was bovendien „onnodig" om
dat de hertog niet meer over een groot
fortuin beschikt en het gevaar, dat hij
geld over de balk zou gooien, niet langer
aanwezig was Het fortuin van de hertog
was in enorme mate geslonken, toen de
familiejuwelen aan zijn eerste vrouw,
de hertogin van Dampierre, werden toe
gewezen, aldus het hof van appel. (Alfon.
so en Gonzalo zijn zoons uit zijn eerste
huwelijk).
(Advertentie)
De politie heeft te New York het Ame
rikaanse echtpaar Morris en Mollie Block
gearresteerd, dat verleden week, na een
verblijf van vijf jaar in de Sovjet-Unie,
met zijn dertienjarige dochter in de
Verenigde Staten is teruggekeerd. De
echtelieden wordt ten laste gelegd dat
zij in 1959 valse verklaringen hebben
afgelegd om Morris Block in staat te
stellen het paspoort 'e verkrijgen, dat
hij nodig had om naar Sovjet-Rusland
te kunnen gaan.
Blocks paspoort was in 1957 ingetrok
ken, nadat hij, zonder acht te slaan op
een verbod van het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken, een bezoek
aan de Chinese volksrepubliek had ge
bracht.
Nader wordt gemeld dat mevrouw
Block op vrije voeten is gesteld, terwijl
Morris Block, tegen betaling van een
borgstelling van duizend dollar, even
eens de gevangenis kan verlaten.
Toen het echtpaar Block verleden week
met zijn dochter, weer Amerikaanse bo
dem betrad, verklaarde het „onbeschrijf
lijk gelukkig" te zijn met zijn terugkeer
in de Verenigde Staten. De echtelieden
verklaarden dat hun vijfjarige verblijf
in de Sovjet-Unie een grote ontgooche
ling voor hen was geweest.
