Der Dicke: Duitse kwesties niet in de doofpot stoppen 'n klasse apart! O PITTIGE SIGARETTEN 1,25 Mijnwet continentaal plat bij Tweede Kamer ingediend Nog meer miljoenen mensen steeds minder ruimte... m SANDALEN ERHARD EN JOHNSON MORGEN BIJEEN Noodweer eist vele slachtoffers NEDERLANDS STEDELIJKE ONTWIKKELING 8» Agenda: Pas als deze opgelost zijn is ontspanning mogelijk Hoe zullen we straks leven en wonen angstdroom r Duitsers betwisten Nederlands deel Flexibele plannen Snel kiezen 1. Kennedy-ronde 2. Oost-Europa 3. Rusland-China 4. Zuidoost-Azië Geen initiatief 1. Kennedy-ronde 2. Oost-Europa 3. Rusland-China 4. Zuidoost-Azië Indonesië neemt Brits bezit over Winstaandeel voor de staat is mogelijk top-punt van hollandse helderheid! löpff voor koud vier dubbeltjes per echte liter (en nog elke dag thuisbezorgd ook) Volte gevreesd en gezocht Vergunningen Prof Zijlstra meent: economische toekomst zorgelijk Winstaandeel maten 29 t/m 48 DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 11 JUNI 1964 Btf de besprekingen die de Wcstduitse bondskanselier Lwdivig Erhard deze week in Washington zal voeren met pre sident Johnson, zal het bepalen van een tydstip voor de volgende westelyke stap tot oplossing van de Berltfnse crisis het belangrijkste punt van bespreking zyn. De bondskanselier zal met de Ameri kaanse president de discussie voortzet ten, die een maand geleden tijdens de conferentie van NAVO-ministers in Den Haag werd geopend, maar niet afgeslo ten werd. De Westduitse minister van buiten landse zaken, Schroeder kon daar niet de steun van Duitslands belangrijkste bondgenoten verwerven voor een Wes ters initiatief inzake de Berlijnse kwes tie. Hij kreeg een verklaring, waarin het recht tot zelfbeschikking val alle Duitsers werd ondersteund, maar waar in de tijd hiervoor niet werd genoemd. Erhard zal volgens regeringsfunktiona- rissen bij Johnson niet aandringen op een nieuw initiatief in de Duitse kwes tie. Hij zou slechts zekerheid willen heb ben. dat als Moskou zich bereid toont tot een werkelijke internationale ontspan ning. het Westen dan zal aandringen dit de baseren op het zelfbeschikkings recht voor de Duitsers en duidelijke vei ligheidsmaatregelen voor Berlijn. De kanselier wil, dat de Duitse kwes tie niet over het hoofd wordt gezien en dat het Moskou duidelijk wordt gemaakt, dat oplossing van de Duitse kwestie de sleutel tot vermindering van de span ning vormt. Na een tweedaags officieel bezoek aan Canada zal Erhard vrijdag John son voor de derde maal sinds beider ambtsaanvaarding ontmoeten. De Amerikaanse regering gelooft, dat een Westers plan voor Duitsland zelf belangrijker is dan de vaststelling van het tijdstip van indiening ervan. Erhard meent, dat het tijdstip belang rijker is. Volgens waarnemers verwacht hij niet (Advertentie) dat Johnson tijdens de verkiezingscam pagne een initiatief tot oplossing van de Duitse kwestie zal nemen, maar zijn voorwaarden tot een overeenkomst met Moskou wil hij door zijn bondgenoten aanvaard zien. Erhard zou ook van plan zijn de Amerikaanse president te antwoorden op diens advies, gegeven in een inter view met een tijdschrift uit München, om rekening te houden met de Russi sche vrees voor een herbewapend Duits land. Dit standpunt werd in Duitsland van alle kanten heftig bekritiseerd. De kanselier zal aanvoeren, dat Rus- lands beste garantie tegen een Duitse aanval het lidmaatschap van de NAVO is. Als de Russen echter instemmen met een Duitse hereniging, dan zal zeker rekening worden gehouden met Rus- lands veiligheidszorgen. Dit standpunt heeft de bondskanselier reeds verscheidene malen ingenomen. Rusland tracht voordeel te behalen uit de mogelijkheden van een Ameri kaans-Duits gesprek. Het is bekend, dat Erhard diplomatie onder vier ogen bo ven alle andere soorten verkiest en de Russen trachten nu de kanselier tot, tot een gesprek met Kroestjev te be wegen. Erhard is tot dusverre nog niet op het Russische aanbod ingegaan maar volgens de meesten van zijn adviseurs zal hij nog vóór de algemene verkie zingen van september 1965 een regeling voor een ontmoeting met Kroestjev wil len treffen Verdere punten van bespreking zullen waarschijnlijk vormen: Erhard meent, dat deze onderhandelingen niet zul- mislukken door een Duitse weige ring om thans een vaste Europese graanprijs te aanvaarden. Volgens funk- tionarissen meent Erhard. dat de Ame rikanen en de Canadezen voornamelijk een gegarandeerde toegang tot de Eu ropese markt en een gegarandeerd aan deel in de toename van de graanuit- voer willen hebben. Hij gelooft niet, dat men dit alleen door een vastge steld e prijs kan verwerven. Wat betreft de kwestie-Sudetenland zal de bondskanselier verzekeren, dat ondanks de verklaringen van juristen over de waarde van het verdrag van München waarbij Sudetenland aan Duits land werd afgestaan, West-Duitsland geen territoriale vorderingen heeft op Tsjechoslowakije. De Westduitse houding tegenover Zuid- Slavië is volgens Erhard zo soepel ge weest als maar mogelijk was. West Duitsland zou alles gedaan hebben om de betrekkingen met dit land te verbe teren, maar de Zuidslaviërs zouden steeds hogere eisen stellen. Erhard aanvaardt de Amerikaanse theorie, dat Rusland in het geschil met China gesteund moet worden, niet. Hij gelooft, dat Rusland een even gevaar lijke vijand voor het Westen blijft. De bondskanselier wil plannen tot uitbrei ding van de handel met Communistisch China ontvouwen maar hij zal tevens verlangen, dat elke stap, die een wes telijk land tegenover Communistisch China wil ondernemen, in overeenstem ming met zijn bondgenoten moet geschie den. Erhard zou minder gebelgd zijn over de feitelijke Franse erkenning van Communistisch China, als wel over de wijze, waarop dit gebeurde, namelijk zonder vooroverleg met de bondgenoten. De kanselier zal positief reageren op het Amerikaanse verzoek aan NAVO landen de hulp aan Zuid-Vietnam uit te breiden. Hij zal Johnson waarschijn lijk meedelen, dat West-Duitsland een civiel hospitaalschip naar dat land zal zenden, maar het zal geen militaire bijstand in welke vorm ook, verschaf fen. Erhard zal voor de derde maal Ca nada bezoeken, maar voor de eerste maal als regeringshoofd. Van het be zoek, dat officieel is, zal dan ook slechts een dag worden gebruikt om politie ke besprekingen te voeren. Volgens di plomatieke kringen zijn er geen grote problemen tussen beide landen Erhard zal zijn ambtgenoot," Lester Pearson waarschijnlijk polsen over de kwestie-China en over het inrichten van waarnemingsposten aan beide zijden van het ijzeren gordijn. Erhard heeft belangstelling voor pre mier Pearsons plannen tot vorming van een internationale vredesmacht. De rege. ring in Bonn zou volgens waarnemers bereid zijn in de kosten van zo'n le ger bij te dragen maar zou niet wen sen, dat een vredesmacht de Ameri kaanse Franse en Britse troepen in West-Berlijn zou vervangen. Als gevolg van overstromingen in Mon tana zfjn zeker 30 mensen om het leven gekomen en worden 50 anderen vermist, aldus het departement voor verkeerswe gen in deze Amerikaanse staat. In Italië kwamen 20 mensen om en in Grieken land kostte het noodweer aan negen men sen het leven. Zegslieden van het bureau voor civiele defensie zeiden dat in een melding van een radio-amateur te Browning, een klei ne stad op ongeveer 240 kilometer afstand van Great Falls, was gezegd dat men 13 lijken had gevonden en dat 12 andere mensen uit het gebied werden vermist. Duizenden mensen verlieten hun wonin gen en tientallen anderen werden door het water geïsoleerd. Het peil in de rivieren in de Ameri kaanse staat Montana is woensdag gaan zakken. Twee dagen heeft het verwoes tende water grote schade aangericht mensenlevens geëist en duizenden men sen dakloos gemaakt. De machtige rivier de Missouri bleef nog enigszins stijgen, maar in mindere mate dan gisteren, zodat wordt gehoopt dat ook deze rivier spoedig over zijn hoogste stand heen zal zijn. Volgens officiële mededelingen zijn tot nog toe 28 mensen om het leven geko men, maar gevreesd moet worden dat de dodenlijst nog langer zal worden. Of ficieel worden er 115 mensen vermist. De rivier Sun is over zijn piek heen. Bij het buiten zijn oevers treden van de Sun zijn in Great Falls 200 huizen tot aan de daken in het water komen te staan. Hierbij zijn 2000 mensen uit hun huizen verdreven. Er zijn een 40-tal boten van particulieren bij de evacuatie inge schakeld. Verwacht wordt dat het nog wel drie tot vier weken zal duren voor het juiste aantal slachtoffers bekend is. Voorlopig wordt de schade geschat op 10 miljoen dollar. Volgens voorlopige cijfers werden na het noodweer, dat in de nacht van maan dag op dinsdag het noorden van Italië heeft getroffen, omstreeks vijftig men sen gewond; bovendien wordt nog een aantal mensen vermist, merendeels vis sers. De opsporingen naar hen duren voort. De materiële schade wordt geschat op ongeveer twaalf miljoen gulden. Er is een groot aantal daklozen. In noord-Griekenland zijn zeven men sen door de bliksem getroffen en twee verdronken in Thracië, nadat de rivier de Naritsa buiten haar oevers was ge treden. Het officiële Indonesische persbureau Antara heeft woensdag bekendgemaakt dat de Indonesische regering gereed is om 102 Britse plantages over te nemen, die over het hele land verspreid liggen. Het bureau zei er niet bij uit welke bron het dit nieuws had, maar wel dat het voornaamste probleem op het ogenblik de financiering van de plantages is. De Indonesische regering heeft onlangs de Britse rubber- en theeplantages van P. and T. Lands overgenomen. Er gingen al enige tijd geruchten dat stappen voor de overneming van de resterende bezit tingen werden gedaan. De Indonesische minister van onroe rend goed, Frans Seda, heeft verklaard dat de overneming van buitenlandse plantages voor de Indonesische regering een principekwestie is en afhankelijk is van politieke factoren en van de betrek kingen tussen Indonesië en de betrokken landen. (Advertentie) GOLD STAR (Advertentie) (Van onze parlementaire redactie) Minister Andriessen (econ. za ken) heeft bij de Tweede Kamer een ontwerp „mijnwet continentaal plat" ingediend. Dit wetsontwerp - een soort raamwet - bevat een regeling voor het onderzoek naar en de ontginning van delfstoffen in, op of boven het deel van het (Van onze verslaggever) In 1970, al over enkele jaren dus, zullen we in Nederland met circa 13 miljoen mensen huizen, nog eens tien jaar later zullen het er 15 miljoen zijn en rond de komende eeuwwisseling zijn er waarschijnlijk zo'n 20 mil joen Nederlanders. Waar moeten we al die mensen in ons kleine land, al zo vol en zo nauw, gaan laten? De toekomstige uitbouw van de moderne welvaartsstaat is een droombeeld, waarin we ons verlustigen, maar de vraag: „hoe zullen we dan wonen, hoe zullen we leven en ons ontspannen?", is een nacht merrie aan het worden. Aan dit probleem heeft de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel (gisteren in Nijmegen) haar 81e jaarvergadering gewijd. „De stedelijke ontwikkeling in Neder land" vormt een dankbaar onderwerp om er een dag lang in een wat duistere schouwburg over te praten en er zelfs het hoofd helemaal bij te houden, ook al is het buiten het heerlijkste zomer weer. En zeker wanneer er, zoals gis teren, in gewoon Nederlands over ge sproken wordt, en niet in het jargon van planologen en sociologen. Drie inleiders hadden een gedegen preadvies uitgebracht: prof. dr. W. Stei- gengan, hoogleraar planologie aan de gemeentelijke Universiteit van Amster dam, jhr. ir. J. de Ranitz, stedebouw- kundige en prof. dr. S. O. van Poelje, directeur van de Vereniging van Neder landse Gemeenten. Hoewel hun preadviezen (waarover wij reeds eerder schreven) en de in de vergadering van gisteren gegeven toelich tingen daarop het probleem van de ste delijke ontwikkeling slechts in ruwe lij nen aanduiden („we beschikken nog niet over het nodige instrumentarium om een definitieve beleidslijn op te stellen") hebben zij gedrieën de kwestie wel vol komen integraal gesteld. En tevens zo duidelijk dat wie nog niet beangst mocht zijn door de gedachte hoe we de steeds sneller slinkende ruimte in Nederland met een snel groeiend aantal mensen moeten gaan delen, het gisteren beslist wel geworden is. Nederland is reeds het dichtst be volkte land ter wereld. Tegenover 360 inwoners per vierkante kilometer staan er 300 in geheel West-Europa. Als de Verenigde Staten zo dicht bevolkt waren als ons land, dan zou daar een aantal mensen wonen ter grootte van de ge hele wereldbevolking, aldus prof. Stei- genga. Er is geen enkele reden om t« veron derstellen dat de bevolkingsgroei op een bepaald punt zal eindigen. We maken nu prognoses voor 15 en al voor 20 miljoen inwoners. Daarbij hoeft het niet te blij ven. Het is dan ook noodzakelijk flexi bele plannen te maken, zodat aanpassing mogelijk blijft. Bij een verkeerde plan ning van de toekomstige stedelijke ont wikkeling zullen we bij relatief lage be volkingscijfers met een „onleefbaar land" zitten. Dat maken van plannen is dringend nodig, betoogde de Amsterdamse hoog leraar, want een ongeleide .uitwaaiering' van de steden kunnen we ons niet meer veroorloven. Het gevaar voor aantas ting van de open ruimten, nodig voor een verantwoord toekomstig urbanisatie proces, is daarvoor te groot. Jhr. De Ranitz ging vooral in op de humanitaire aspecten van de bevolkings groei en de verstedelijking van het land. De volte, zo stelde hij, wordt ernstig gevreesd, maar tegelijkertijd wordt ze gewild, zelfs gezocht. De volte wordt ge ëxploiteerd en „verkocht". Volle ber men, volle trottoirs, volle winkels: ze hinderen en voldoen meteen aan veler behoefte aan „gezelligheid". In zijn preadvies heeft jhr. De Ranitz een opsomming gegeven van een aantal mogelijkheden bij de „distributie van de ruimte" welke noodzakelijk wordt. Men kan, zo illustreert hij, een aantal regio nale concentraties over het gehele land spreiden, waarbij elke provincie zijn deel krijgt. Een tweede mogelijkheid is „linten" van industriesteden te scheppen, gescheiden door recreatieve bufferzones en tezamen „guirlandes" over het land vormen. Met nadruk verwerpt jhr. De Ranitz een verdere opvulling van de Randstad Holland. Zijn voorkeur gaat uit naar een spreiding over drie hoofdgebieden: de Randstad (mèt „groene zone"), Twen te en in het zuiden een agglomeratie Einhoven als hoofdindustrie- en woon gebied. Hij pleitte ook voor steden van niet meer dan honderd- tot tweehonderddui zend inwoners, in stedengroepen van niet meer dan 1 a 2 miljoen mensen. Een opmerkelijke stelling was dat hij de totale Nederlandse stedelijke ontwik keling afgesteld wilde zien op het na tionale hoofdcentrum, Amsterdam. Daar over is discussie - met Rotterdammers - mogelijk, En die was er dan ook Jhr. De Ranitz toonde zich niet pes simistisch: de bevolkingsexplosie die meer mensen en andere mensen oplevert, behoeft Nederland niet te noodzaken tot het bouwen van steden die, volgens een snijdend citaat „de grootste menselijke vuilverbranding" zullen vormen. Maar een snelle keuze is nodig, betoog de hij. „Kies voordat de chaos een feit is. En laat het publiek kijken in de keuken van de planologen". 99 „Meer mensen betekent ook „meer wensen", zei prof. Van Poeije. Het prog nosecijfer van 20 miljoen Nederlanders rond de eeuwwisseling stelde hij betrek kelijk door op te merken dat één Neder lander van nu minstens driemaal zoveel behoeften heeft als een uit de vorige eeuw. De mens van rond het jaar 2000 zal zijn behoeften, ten opzichte van de onze, nog vermenigvuldigd hebben. „Twaalf miljoen mensen beheren is al zo moeilijk" aldus prof. Van Poelje. Hij vroeg zich af hoe het dan moet als er nog eens 8 miljoen bijgekomen zijn 20 miljoen mensen met voor 60 miljoen noten op hun zang! De toekomstige mens zal, om zijn gro ter behoeften, meer sociale en bestuur lijke aandacht vragen. Hij zal beter (dat is: niet kleinbehuisd) willen wonen. Hij zal zich meer en beter willen ontspan nen. Daarvoor is ruimte nodig. „Van een welvaartsstaat gaan we wel licht naar de recreatiestaat. Voor die recreatie is een tuinstadstaat nodig, en dat zal .wel wat worden: weinig tuin, veel stad en nog meer staat" merkte prof. Van Poelje op. De toekomstige stedelijke ontwikkeling kan men zien als een droevig alternatief: wonen in een „olievlek" (een steeds maar verder uitdijende stadsbebouwing zoals Londen of Parijs) of in een .blokkendoos', zoals New York is. Het compromis is niet gemakkelijk te vinden. Bij het zoeken naar .de oplossing moet volgens prof. Van Poelje rekening worden gehouden met de specifieke ei genschappen van Nederland en de Ne derlanders geen „slaapsteden" of zelfs „slaapdistricten", ook geen echte metro polen. [continentaal plat dat onder I Noordzee is gelegen en waarop Nederland souvereine rechten heeft. Het wetsontwerp gaat niet in op de precieze afbakening van het deel van het plat waarover Nederland soevereine rechten heeft. Deze materie is geregeld in het in 1958 gesloten internationaal ver drag van Genève inzake het continen taal plat. Niettemin betwist West-Duits land Nederland een deel van de ons land toekomende 62.000 km2, zich daarbij be roepend op bijzondere omstandigheden Nederland accepteert deze niet en in uiterste instantie zal het internationaal gerechtshof wellicht om een uitspraak worden benaderd. Het ingediende wetsontwerp vindt zijn aanleiding in de grote belangstelling die er de laatste jaren is ontstaan voor de opsporing van aardolie en aardgas op de Noordzee, mede door de Groningse aard gasvondsten. Er is inmiddels reeds aan een tiental maatschappijen toestemming verleend om door geofysische onderzoe kingen een eerste verkenning van het betrokken gebied uit te voeren. Die on derzoekingen zijn in volle gang en dat maakte een spoedige totstandkoming van een specifieke regeling voor het conti nentaal plat van belang. Minister An driessen vond het namelijk om verschil lende redenen niet wenselijk de huidige van 2810 daterende mijnwet op het con tinentaal plat van toepassing te verkla ren. Het thans Ingediende wetsontwerp stelt met nadruk hetge enook internatio naal algemeen wordt aanvaardt dat alle delfstoffen die in of op het plat aan wezig zün de staat behoren. De eigendom echter van delfstoffen die met gebruik van een vergunning worden ge wonnen gaat over op de houder van een wonnings-vergunning. Het wetsontwerp bevat regels voor on derzoekingen naar de aanwezigheid van delfstoffen en voor de winning ervan. In aan een zekere termijn gebonden ver gunningen, die hiervoor nodig zijn. wor den het tijdvak bepaald en het deel of delen van het continentaal plat waarvoor deze vergunningen gelden. Ook kunnen in de vergunningen beperkingen en voor schriften worden opgenomen, w.o. de verplichting tot betaling van een zeker periodiek oppervlakterecht aan de over heid. In tegenstelling tot bij het verken- ningsonderzoek zullen de vergunningen voor opsporingsonderzoek en voor win ning exclusieve rechten voor de houders doen ontstaan* Voor de winning betekent dit, dat voor een areaal, waarvoor een vergunning geldt, geen tweede vergunning voor het winnen van diezelfde delfstof kan worden verleend. T.a.v. een opsporingsvergun ning houdt de exclusiviteit het volgende in: in een opsporingsvergunning moeten de delfstoffen worden vermeld ten aan zien waarvan de houder recht van voor rang bezit bij het verkrijgen van een winningsvergunning. Is een opsporings vergunning voor een bepaald gebied ver leend, dan kan wel voor datzelfde ge bied aan een ander een tweede opspo ringsvergunning worden verleend. Maar aan die ander kan dan t.a.v. de delfstof fen, die in de eerste opsporingsvergun- ning zijn vermeld, geen recht van voor rang voor het verkrijgen van een win ningsvergunning worden verleend. de winningsrecht wat betreft bitumina wen selijk. Naar zijn oordeel dienen even tuele bodemrijkdommen op het conti nentaal plat op de meest voortvarende wijze te worden opgespoord. Overwogen wordt in een algemene maatregel van bestuur de Belangrijkste beperkingen, voorschriften en financiële verplichtingen samen te vatten, die bij het verlenen van een vergunning veelal zullen worden gesteld. Het ligt in de bedoeling bij het in wer king treden van de „mijnwet continentaal plat" de mogelijkheid tot het indienen van aanvragen slechts voor een beperkte tijd (een paar maanden) open te stellen. Bij de verlening van een winningsver gunning kan de staat zich een geldelijk aandeel verzekeren in de resultaten, die met de winning behaald worden. „Ondanks de individuele welstand in Nederland is er op het ogenblik toch re den tot bezorgdheid over de economi sche toekomst van ons land. Dit is geen professionele zwartgalligheid, maar ont leend aan de praktijk, geleerd in de ja ren 1956/1958", aldus woensdagmiddag in Rotterdam prof. dr. J. Zijlstra tijdens de algemene vergadering van de metaalunie. Hij constateerde dat de loonexplosie van eind vorig jaar grote risico's met zich had gebracht. Prof. Zijlstra zei evenwel van mening te zijn dat de gevolgen er van wel te dragen zijn, mits de toekom stige loonontwikkeling binnen het econo misch mogelijke blijft. „Wanneer echter binnenkort nog eenzelfde explosie zich zou voordoen, zal ons een zware reke ning worden gepresenteerd. We kunnen ons dan niet meer troosten met de ge dachte dat in de ons omringende landen ook inflatie voorkomt", aldus prof. Zijl stra. (Advertentie) De houder van een opsporingsvergun ning, die de aanwezigheid in economisch winbare hoeveelheid heeft aangetoond van een in de vergunning vermeld delf stof, moet een winningsvergunning voor die delfstof worden verleend, tenzij ge wichtige redenen van algemeen belang aanleiding geven zo'n vergunning te wei geren. Vergunningen voor opsporingsonder zoek en voor winning kunnen gelijktij dig worden aangevraagd en verleend. Daar in een dergelijke gezamenlijke ver gunning reeds de voorwaarden moeten zijn opgenomen, waaronder later een eventuele winning kan plaatsvinden, is de opspoorder tevoren bekend met .de exploitatievoorschriften en de financiële verplichtingen, waaraan hij zal hebben te voldoen. Hieraan is het voordeel verbon den dat de opsporing zonder vertraging kan overgaan in een exploitatie. In beginsel acht de minister van Eco nomische Zaken een dergelijke gelijktij dige verlening van een opsporings- en vanaf f 17.50 Het ideale model met het zachtverende voetbed

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 11