Dinsdag 6 juru zou DP Y
Twintig jaar geleden was Europa
in de ban van „Operatie Overlord"
Grootspraak
Dilemma
Kennedy wilde
naar
Normandië
Versregels
Meevallers
Tekenfilm
14
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 6 JUNI 1964
14
mi», i
:21ste LEGERGROEP:
Hl Is te AM. LEGER:
Hide Korps
=2de BR. LEGER—
EXXXste Korps EE
:50sterp^—I steKorps:
UHAV8Ê
:Barnevllle-
>Trjw»flU.
lOlsteÉ
Uuchd.
»Vdiv.
D Day
.2441UJL.
Arromanchti
BayeuxoV^D^Day 24
[6de luchtl* JW,
i'rd.OT.n/ I
:vrecy m
£aumont
Cond«
Argc-nua
1 Attisch* 7/
|Mon»tN
üomfront
(Van een onzer redacteuren)
„OPERATIE OVERLORD", de geallieerde invasie in Normandië, is geschiedenis geworden.
Dit roemruchte wapenfeit, dat de tweede wereldoorlog besliste in het definitieve voordeel
van de samengebundelde legers, die Hitier tenslotte in het zand deden bijten vond twintig
jaar geleden, op 6 juni 1944, plaats op de vijf Normandische operatiestranden Utah, Omaha,
Gold, Juno en Sword. Die dag zou voortaan D-Day heten en wordt nog steeds gekwalificeerd
als „De Langste Dag" voor de aan de invasie deelnemende luchtlandingstroepen. Veldmaar
schalk Erwin Rommel, de opperbevelhebber van de Duitse troepen, die waren belast met de
verdediging van Europa's westkust had het in april 1944 zijn adjudant al voorspeld: „Geloof
me, de eerste 24 uur van de invasie zullen beslissend zijnhet lot van Duitsland hangt van
de uitslag afen zowel voor de geallieerden als voor Duitsland zal het de langste dag zijn".
Al zag hij dan de ernst van de situatie duidelijk in, veldmaarschalk Rommel was er van over
tuigd, dat hij de invasie van de geallieerde legers, die onder commando stonden van zijn grote
tegenstrever, generaal Dwight D. Eisenhower, dank zij de door hem geperfectioneerde „At-
lantikwall" zou kunnen verijdelen.
D-Day begon precies een kwartier
na middernacht, op hetzelfde tijd
stip dat parachutisten van de 101ste
en 82ste Amerikaanse luchtlandings
divisies bij volle maan boven Nor
mandië uit hun vliegtuigen sprongen.
Dit waren degenen, die het voorbe
reidende werk moesten opknappen,
bruggehoofden bezetten en landings
plaatsen markeren. Voordat het licht
zou worden, moest dit voorbereidend
werk in het binnenland verricht
zijn, omdat bij zonsopgang de groot
ste armada uit de geschiedenis ge-
vechtsklaar zou liggen voor de Nor
mandische stranden, waarover meer
dan tweehonderdduizend manschap
pen het vasteland zouden gaan be
treden om een eerste front samen te
stellen tegen de bezetter van West-
Europa.
Het grote bevrijdingsnieuws, waar
naar door de onderdrukte bevolking
van Europa al vele maanden reik
halzend was uitgezien, werd bekend
gemaakt in een communiqué van
SHAEF om 9.35 uur in de morgen
van 6 juni 1944 en luidde:
„Onder leiding van generaal Eisen
hower zijn vanmorgen geallieerde
zeestrijdkrachten, gesteund door
sterke luchtstrijdkrachten, begonnen
geallieerde legers te landen op de
Noordkust van Frankrijk".
De Duitse berichtgeving over de
invasie klonk heel wat fanatieker:
„De langverwachte aanval der
Britten en Amerikanen op de kust
van Noord-Frankrijk is vannacht
begonnen. Enige minuten na mid
dernacht landde de vijand met
luchtlandingstroepen in het gebied
van de Seine-baai en deed tege
lijkertijd zware bomaanvallen. Kort
daarna naderden vijandelijke lan-
dingsboten, beschermd door zware
vlooteenlieden, de kust op andere
sectoren. De Duitse verdedigers
werden nergens verrast. Onmid
dellijk bonden zij met de grootste
energie de strijd aan."
VELDMAARSCHALK
ERWIN ROMMEL
De opperbevelhebber van de ver
dedigingstroepen was met vakantie.
lijk met het zomeroffensief van het
Rode leger zou plaats vinden, of kort
daarna. De Duitsers wisten, dat de
Russische aanval niet kon beginnen
voordat de late dooi in Polen zou
zijn ingevallen en daarom meenden
zij, dat het grote offensief pas in de
tweede helft van juni zou inzetten.
In het westen was het bovendien
verschillende dagen slecht weer ge
weest en het beloofde nog slechter
te worden. Rommel achtte het nau
welijks mogelijk, dat de geallieerden
hun aanval gedurende de eerstko
mende dagen zouden durven begin-
Dat was echter grootspraak, want
de Duitse staf was er zich op dat
moment nog niet van bewust, dat
het zwaartepunt van de invasie
geenszins aan de Seine, maar in Nor
mandië lag. In een officieus Duits
bericht werd alleen maar ter aan
vulling meegedeeld, dat op de noor
delijke punt van het Normandische
schiereiland „uit talrijke vliegtuigen
valschermtroepen der Anglo-Ameri-
kanen zijn neergelaten, wier taak
het vermoedelijk is enkele
vliegvelden in bezit te nemen". Het
zou echter zo'n vaart niet lopen,
want „aanzienlijke delen van de for-
matjes valschremjagers waren reeds
in de pan gehakt".
Bovendien, op het tijdstip van de
invasie was Rommel juist met vakan
tie vertrokken naar zijn Heimat,
waar hij zijn vrouw en zoon te Ulm
wilde bezoeken en tevens van de ge
legenheid gebruik wenste te maken
om bij Hitier persoonlijk te pleiten
voor nog meer versterkingen, dan hij
al had kunnen inzetten langs zijn
„Atlantikwall".
Rommel had het allemaal natuur
lijk wel zien aankomen, maar het
tijdstip van de overweldigende in
vasie was voor hem alleen maar een
probleem, waarop hij moest gokken.
Veldmaarschalk Erwin Rommel had
ten aanzien hiervan volkomen mis
gegokt.
Rommel was er volkomen gerust
op, dat hij zijn hoofdkwartier in La
Roche-Guyon, een klein boerendorp,
gelegen in een flauwe bocht van de
Seine halverwege Parijs en Norman
dië, op dit tijdstip kon verlaten. Nu
de maand mei voorbij was - en het
weer in deze maand was ideaal ge
weest voor de geallieerde aanval -
was hij tot de conclusie gekomen,
dat de invasie nog wel enkele weken
op zich zou laten wachten. Hij meen
de nu, evenals Hitier en het Duitse
opperbevel, dat de invasie óf tege-
Aan de andere kant van Het Ka
naal, in een caravan nabij het
marine-hoofdkwartier in Southwick
House, worstelde de opperbevelheb
ber van „Operatie Overlord", gene
raal Eisenhower, met het probleem
of hij het bevel voor de invasie nü
moest geven, óf moest uitstellen tot
een vermoedelijk veel later tijdstip.
Enkele maanden tevoren had het
zo lakoniek geklonken, die opdracht
voor Eisenhower van het Comité
Chefs van Staven te Washington:
U zult het vasteland van Europa
binnendringen en in samenwerking
met onze bondgenoten operaties uit
voeren, die op het centrum van
Duitsland en de vernietiging van
Duitslands legermacht zijn ge
richt
Eisenhower noemde 'fiet zelf „een
grote kruistocht", waarvan het on
veranderlijk doel was niet alleen de
oorlog te winnen, maar het nazidom
te vernietigen en aan een tijdperk
van wreedheid, dat in de geschie
denis zijn weerga niet vond, een eind
te maken. Maar eerst moest de inva
sie slagen, als deze mislukte zou het
nog jaren kunnen duren, voordat de
Duitsers definitief verslagen zouden
zijn.
delijk. Hun doel was met troepen
bemande landingsvaartuigen te
spietsen en te vernietigen, of ze
lang genoeg tegen te houden, om de
kustbatterijen de gelegenheid te ge
ven het geschut op hen te richten.
In beide gevallen, zo redeneerde hij.
zouden de geallieerden voor negen
tiende deel gesneuveld zijn, nog voor
zij de kust bereikt zouden hebben.
Meer dan een half miljoen van deze
obstakels waren al onder water
langs de kust opgesteld.
Eisenhower stond voor een vrese
lijk dilemma. Op 17 mei had hij
besloten, dat D-Day zou vallen op
één van deze drie junidagen: de 5e,
6e of de 7e. Meteorologische onder
zoekingen hadden aangetoond, dat
twee omstandigheden die van vitaal
belang waren voor de invasie, voor
Normandië op die dagen konden
worden verwacht: een laat opko
mende maan en eb kort na zonsop
gang. Deze twee kritieke factoren
belemmerden Eisenhower zeer. Al
leen het getij al beperkte het aantal
dagen per maand, dat de aanval
mogelijk maakte, tot zes- en op drie
van die dagen was er geen maan.
Maar Eisenhower moest met nog
véél meer dingen rekening houden.
De legeronderdelen hadden lang dag-
licht en goed zicht nodig. Een kalme
zee was nodig, omdat hoge golfslag
het materiaal veel schade zou kup-
nen berokkenen en de manschappen
in een staat van hulpeloosheid kon
brengen door zeeziekte. Een lage zee
wind zou voorts de stranden van
rook moeten zuiveren en bovendien
waren nog een drietal dagen van
goed weer nodig om het snel aan
voeren van versterkingen te garan
deren.
's Avonds voor de invasie verza
melde Eisenhower de leden van het
opperbevel in de bibliotheek van
Southwick House. Na een ernstig be
raad met de generaals Bradley en
Bedell Smith, de luchtmaarschalken
Tedder en Mallory, admiraal Ramsey
en veldmaarschalk Montgomery werd
door Eisenhower besloten de „Opera
tion Overlord" de volgende dag te
laten doorgaan. Dinsdag 6 juni zou
D-Day zijn.
Op het hoofdkwartier van het
vijftiende Duitse leger nabij de Bel
gische grens had de commandant van
de veiligheidsdienst, luitenant-kolo
nel Hellmuth Meyer op 1 juni 1944
al het eerste deèl van een bericht
gehoord, dat bestemd was voor het
Franse verzet en de voorbereidingen
voor de invasie aankondigde. Als het
tweede deel van dit bericht, een re
gel uit een gedicht van Paul Ver-
laine, zou worden uitgezonden, zou
de invasie binnen 48 uur beginnen.
Het vijftiende leger bevond zich
daarom sinds 1 juni in staat van
alarm, maar noch Jodl, chef-opera
ties van het Westfront, noch Von
Rundstedt of Rommel alarmeerde
het zevende, leger, dat Normandië
moest verdedigen. Ieder van hen
dacht, dat de ander dit al had ge
daan.
Nadat overste Meyer ook het twee
de deel van de invasieboodschap had
opgevangen, werd - om niet aan het
licht gekomen redenen - het zevende
leger opnieuw niet gewaarschuwd.
Toch zouden drie uur later juist bo
ven Normandië achttienduizend para
chutisten neerdalen. Rommel had
daar meer dan een half miljoen sol
daten achtergelaten bij de verdedi
gingswerken, welke langs de kust
strook van 1200 kilometer waren aan
gelegd.
In een paar maanden had Rom
mel van Hitlers „Atlantikwall" een
meedogenloos verdedigingssysteem
gemaakt. Op elk strand, waar hij
een landing mogelijk achtte, had hij
zijn manschappen, samen met com
plete bataljons plaatselijke dwang
arbeiders, primitieve maar efficiën
te anti-invasieversperringen laten
aanleggen. Deze obstakels pun
tige stalen driehoeken, getande op
hekken lijkende ijzeren constructies,
van metalen punten voorziene hou
ten palen en betonnen kegels
werden in de bodem gezet, juist on
der het niveau van de laagste wa
terstand. Aan elke staak was een
dodelijke mijn bevestigd. Waar niet
genoeg mijnen voorradig waren,
werden granaten gebruikt, met de
punt onheilspellend zeewaarts ge
richt. Een lichte aanraking zou deze
onmiddellijk doen exploderen.
Rommels wonderlijke uitvindin
gen waren even eenvoudig als do-
Rommel zag zijn verdedigings
systeem echter nog niet als een on
neembare linie. Hij hoopte bij Hit-
Ier enkele pantserdivisies los te pra
ten om ook een vuist te kunnen
ballen in het binnenland. Op een
tijdstip, waarop hij een invasie on
mogelijk achtte vertrok hij naar
Duitsland om op adem te komen en
om rechtstreeks overleg te plegen
op Hitiers hoofdkwartier.
Behalve dit toeval speelde ov§ri-
.gens voor de geallieerden ook een
gelukkige rol het feit, dat in Rennes
voor 6 juni een Kriegsspiel (kaart -
oefening) was georganiseerd voor
Rommels stafofficieren. Ook de
vlootcommandant van het Westen
was vertrokken, zijn schepen konden
door de ruwe zee immers toch niet
uitvaren! Tenslotte waren juist de
laatste jachteskaders varr de Luft
waffe teruggetrokken voor de ver
dediging van Duitsland zelf.
Deze meevallers konden echter
niet verhinderen, dat de geallieerde
parachutisten niet allen even geluk
kig terecht kwamen. Een bataljon
van zevenhonderd man, dat op een
gebied van ongeveer anderhalve
vierkante kilometer had moeten lan
den, werd in plaats daarvan ver
spreid over een gebied van tachtig
vierkante kilometer, dat grotendeels
uit moeras bestond. In Ste. Mère
Eglise waren de landingen een ware
hel. De kerkklok luidde er voor
brand toen de parachutisten neer
kwamen. Cornelius Ryan schrijft
over deze episode in zijn „De
Langste Dag":
„Terwijl zij naar beneden zweef
den, hoorden velen van hen het
wonderlijke geluid van een klok
die luidde in de nacht. Voor menig
een was het het laatste geluid dat
hij hoorde. Een aantal soldaten
zweefde recht op de geweerlopen
der Duitse wachtposten af. Een
soldaat zag overal om zich heen
de kogels opspatten. Het volgende
ogenblik zag hij tot zijn grote
schrik, dat een mandie vlak naast
hem naar beneden zweefde voor
zijn ogen uiteen werd gescheurd.
Rondom hem werden de mannen
door machinegeweren doodgescho
ten. Er werd geschreeuwd, gegild,
gebruld en gekreundeen geluid
dat hij zich levenslang zal blijven
herinneren. Hijzelf kwam in een
boom terecht, sneed zijn parachute
los en rende in paniek wegon
bewust van het feit, dat hij bij het
lossnijden ook de top van zijn ene
duim had afgezaagd."
Van de gelande Amerikanen kwa
men eveneens velen in zee terecht
en verdronken, sommigen in water
van nog geen zestig centimeter diep
te. Twee uur nadat de landingen wa
rén begonnen, dachten de Duitse
commandanten in Normandië nog,
dat het hier bemanningen van neer
geschoten bommenwerpers betrof.
Zózeer werden de acties aan deze
zijde onderschat.
Bij het aanbreken van de dag be
gonnen ook vanuit zee de landingen.
Nog nooit was er een dageraad ge
weest als deze, zo vertelt Ryan. In
het sombere, grauwe licht lag daar
majestueus, vreeswekkend en groots
de reusachtige geallieerde vloot voor
de vijf invasiestranden. Tegen de
hemel tekenden zich de silhouetten
af van grote slagschepen, dreigende
kruisers en torpedobootjagers zo
slank als hazewindhonden. Daarach
ter lagen de logge commandosche
pen met hun woud van antennes.
En weer daarachter kwamen de con-
vooien van met troepen beladen
transport- en landingsvaartuigen,
die heel laag op het water lagen.
Overal op deze boten werden nu toe
spraken gehouden; ook werd er veel
gebeden. Drieduizend Amerikanen
zetten in het zuiden de aanval :n.
Van de stoottroepen, die de versper
ringen onder water moesten oprui
men, kwamen velen om, deels omdat
het geschut van de Duitsers ondanks
de bombardementen van de vloot en
uit de lucht niet was uitgeschakeld,
deels omdat een groot gedeelte van
de amfibietanks die hen moesten be
schermen al onderweg naar het
strand op mijnen liep of door grana
ten werd geraakt.
Op de stranden der Engelse troe
pen de noordelijke helft van het
PARIJS Wijlen president
Kennedy heeft tegenover de
schrijver van het boek „De
Langste Dag", Cornelius Ryan,
gezegd dat hij van plan was om
ter gelegenheid van de 20ste
verjaardag van de landing van
de geallieerden een pelgrims
tocht aan Normandië te bren
gen.
Ryan, wiens boek voor neven
staande beschouwing als bron
werd gebruikt, schrijft dit in de
laatste editie van het Parijse
weekblad „Paris Match". Op 19
juli 1963 zou Kennedy zijn plan
nen tegenover Ryan hebben be
kend gemaakt, toen deze in het
Witte Huis een vraaggesprek
met de president had.
John F. Kennedy zou bij die
gelegenheid hebben gezegd,
„Iedereen dient eenmaal in zijn
leven een pelgrimstocht naar 't
strand van Normandië te maken,
niet alleen om de gevallenen te
herdenken, maar om zich hun
moed in te denken".
De Engelse veldmaarschalk
LORD MONTGOMERY
leidde de aanval der geallieerden
tijdens ie invasie.
landingsgebied heerste een won
derlijke. jubelende stemming. Er
werd zelfs gezongen en öp de trom
pet gespeeld. Ook hier leverden de
mijnen groot gevaar op. Ryan be
schrijft hier een gevechtsscène als
volgt:
„Onverhoeds door een hoge golf
gegrepen werd een landingsvaar
tuig opgeheven en kwakte neer op
een serie stalen driehoeken, dis
van mijnen waren voorzienIe
mand zag de boot met een oorver
dovende knal exploder en..Het her
innerde hem aan een langzaam af
gedraaide tekenfilm. De mannen,
die in de houding stonden, werden
rechtstandig de lucht ingeschoten,
alsof zij door een enorme 'water
straal de lucht werden ingespoten
Ofschoon nimmer is komen
vast te staan hoeveel slacht
offers aan beide zijden D-Day
heeft geëist, kan men aanne
men, dat het dodental van de
geallieerden moet liggen rond
de tienduizend, terwijl Rommel
eind juni moest rapporteren,
dat hij in de afgelopen maand
28 generaals 354 bevelvoerende
officieren en ongeveer 250.000
manschappen had verloren,
hetzij gesneuveld of gevangen
genomen. Zeker is, dat ondanks
het vele bloed dat er in Nor
mandië twintig jaar geleden is
vergoten, het aantal slacht
offers beperkter is gebleven,
dan wanneer de geallieerden
het lot niet zo gunstig gezind
was geweest. Minder dank zij
de heroïek van de in de strijd
geworpen manschappen dan
door het gelukkige toeval kon
den de invasieplannen worden
verwezenlijkt. Maar het is af
schuwelijk, dat er door de ge
schiedenis heen zoveel gero
mantiseerd moet worden over
een infernaal oorlogsgebeuren,
dat maar één gedachte centraal
stelt: de bevrijding van West-
Europa moest wel erg duur
worden betaald.
Niemand op de troepenschepen sprak; iedereen stond aan dek te roken of op kauwgum te bijten en men pro
beerde alle schepen van de reusachtige armada te tellen. Maar in Het Kanaal kon je ze niet allemaal geteld
krijgenalleen de schependie dichtbij voeren. Maar dat waren er ook al meer dan genoeg.
Een van de eerste opnamen van de invasie was deze foto van een Amerikaanse oorlogsfotograaf, die zich met 'h
aantal krijgsmakkfixs had ingegraveii bij het eerste brug gehoofd afin het. Normandische strand.
GENERAAL DWIGHT D. EISENHOWER
De opdracht voor de bevrijding van West-Europa klonk zo lakoniek, maar
stelde de geallieerde opperbevelhebber voor een afschuwelijk dilemma.
Aög
Een overzicht van. de operatie in Normandië
(Kaart overgenomen uit de Memoires van Churchill, Uitg. Elsevier)
Een verheugde Franse arbeider biedt Winston Churchill, die het bevrijde
Franse gebied zojuist heeft betreden een vuurtje voor een van zijn karak
teristieke reuze-sigaren.