Met meer p.k.s meer mans
Astmabestrijding is
een nationale zaak
DE ALLEREERSTE VISSEN
NAVO s „Northern Express gestart
in kille noorden
Kleur? Plasticolor!
Verf? Plasticolor!
95
1.-
Veel vernieuwingen aan
DMC 6 cilindermodellen
Zonder klemmen lijmt u snel met SNELFIX -W0-
250
250
Reservekracht
firn Europa de kleine wagen
Ondervoed
Sneller
Tips - tips - tips - tips - tips
Rusland waakt
in Mongolië
Westduitse artsen
eisen hogere
honoraria
Vierde slachtoffer
van explosie
in Antwerpen
Rotterdam weer
verlost van
borstelwormen
Plaatselijke
comité s
nodig
Nieuwe president
in tv.-rechtbank
Onze rusteloze aarde
15
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 5 JUNI 1964
(Advertentie)
15
anbed.
akhou»
;odern,
raciet-
gevuld
/let af-
nbreek-
er met
Mo-
adloos.
prima
In alle
Onze auto's krijgen sterkere
motoren. De „behoefte" aan gro
tere, krachtiger en snellere wa
gens wordt sterker. Het rijdende
publiek kan zich wegens de wel
stand iets beters permitteren. De
auto-industrie haakt in op de
nieuwe ontwikkeling en maakt
zich los van allerlei toestanden,
waarmee ze vroeger rekening
moest houden. In vele Europese
landen heeft de fiscus indirect
een liberale automobielbouw te
gengewerkt. Zware wagens met
een forse cilinderinhoud worden
in onze streken als luxe be
schouwd Vanwege de hoge be
lasting en de benzineconsumptie
zijn grote auto's voor ons aller
minst economisch en te duur voor
normaal gezinsverbruik. Ze rij
den ver boven het gemiddelde
budget.
Een en ander heeft er
Jtt toe geleid, dat we in
.iFmCiBI voor massaal gebruik
kregen, met kleine maar
wel pittige motortjes en
noodzitplaatsen voor vier
personen. Het was even
behelpen, maar we kwa
men ermee, waar we wil-
den. De meeste autofa-
I brieken hebben hun klein-
tjes verder ontwikkeld en
ftfll er redelijk comfortabele
vervoersmiddelen van ge
maakt. Een alledaags
wagentje in de 600—1000 cc categorie
heeft thans al een topsnelheid van 115
120 km/u en het acceleratievermo
gen is zodanig dat ze in het snelle ver
keer niemand ,,voor de wielen" hoe
ven te rijden.
Toch hebben we altijd bezwaarlijk
gevonden, dat een kleine motor weinig
reserverkracht heeft, met name bij vol
le belasting, dat hij op weghellingen
te kort schiet en dat men er dus vaak
het uiterste van moet vergen.
En dat in dergelijke gevallen de dorst
even groot is als die van een royale
middenklasser met een haast dubbel zo
sterke motor. De levensduur zullen we
maar buiten beschouwing laten, want
na een tachtig tot honderdduizend
kilometer worden de meeste auto's in
geruild en vaak nog vroeger, omdat
„men er dan nog een goede prijs voor
kan maken". Nog vroeger hebben we
een nieuw model al in het vizier ge-
C6CU> ""t u -
ner is: voor ons tot nader order „het
einde".
De kleinere wagens zijn de laatste
tijd tegelijk met de welvaart gegroeid.
In de middenklasse is hetzelfde ge
beurd: ruimer en sneller. Het is als
of we in de afgelopen jaren pk-onder-
voed zijn geweest. Verscheidene klei
ne modellen zijn met hun motor over
de één-liter-grens heen gesprongen.
De R8 heeft een 1100 cc'er gekre
gen, de BMC 850-serie heeft er sterke
re versies bij gekregen en andere fa
brieken bouwen ook krachtiger moto
ren voor hun kleine wagens. Boven
1000 cc hetzelfde verschijnsel: de Cor-
tine en 12M, die met een 1,2 liter hun
debuut hebben gemaakt, werden al
gauw ook met een 1.5 liter uitgerust
en deze motoren worden voor liefheb
bers en wedstrijdrijders nog aanmer
kelijk opgevoerd. De VW 1500 kreeg
een ,,S"-versie, de BMW 1500 bleek
wat „underpowered" en hij kreeg
een 1,8 liter onder de kap. Hans Glas
vond zijn 1,5 liter middenklasser ook
beneden de maat en maakte er een 1,7
liter van. De Vauxhalls, Lancia's,
Alfa Romeo's en Opel Rekords kregen
een extra dosis pk's mee. de nieuwe
Rekord is binnenkort ook te koop met
eenv 6-cilinder. Ford-Keulen heeft voor
het Taunusmodel eveneens een zwaar
dere krachtbron in voorbereiding. Bij
Citroën en Peugeot wordt ook in Ame
rikaanse richting gewerkt. Voor Euro
pa is deze tendens (motoren met gro
tere cilinderinhoud) nieuw. In Ameri
ka is men gewend aan machtige mo
toren, met honderden pk's en onder
alle omstandigheden ruim voldoende
krachtreserves. Deze knapen zijn
sterk en ze gaan lang mee.
Wat we nu constateren is, dat de klei
ne wagens motoren krijgen, die kort
geleden in kleine middenklassers zaten,
en dat middenklassers worden uitge
rust met zware motoren. De autorij
ders 1964 willen motorisch meer asm
hun trekken komen. Over enkele ja
ren rijden we in de bovenste volksre-
gionen in de zware klasse met moto
ren van Amerikaanse afmetingen, met
een cilinderinhoud van 4 tot 6 liter.
De lagere klassen schuiven op en zo
zullen we allemaal beter in de pk's
komen te zitten. Intussen komen dan
de gasturbinemotoren en de wankels
bok op gang, maar we geloven dat
de beproefde zuigermotoren zich nog
lange tijd zullen handhaven.
Dit is de sportcoupé van de Pon-
tiac: bliksemsnelle acceleratie en
veel reservekracht.
een even sportieve als gerenommeer
de Engelse wagen is een 4,2 liter Ford-
motor aangeschaft, een V8 van 14
pk. De Alpine heeft van huis uit een
1.6 liter en men mag verwachten dat
dit elegante sportje op de grote auto
weg het meest achter zich laat. Vol
gens fabrieksopgave ligt de top bij
200 km per uur. De Fordmotor is elas
tisch genoeg om uit elke snelheid blik
semsnel te accelereren. De met pk's
volgestopte Alpine Tiger", zoals hij
heet, zal in de VS nog geen 4000 dol
lar kosten, dus goedkoper zijn dan
andere Europese sportwagens in deze
klasse. Ford werkt in de race-sector
ook samen met de opgekochte Britse
Lola-producent. Italiaanse carrosse-
riebedrijven trekken ook zware Ame
rikaanse motoren aan voor speciale
ontwerpen. Het is overigens geen won
der, dat de bijzonder krachtige VS-ma-
chines indruk maken. Neem bijvoor
beeld de V8-motor van de Pontiac
GTO, een knaap van 6,3 liter die goed
is voor 348 pk.: van 0 - 160 km per uur
in 11,8 seconden. Dit is nog sneller
dan de Ferrari GTO, die er een paar
seconden langer over doet. Een Ame
rikaans autoblad heeft de proef op de
som genomen. Natuurlijk heeft de Fer
rari een betere wegligging en een meer
geperfectioneerde rijtechniek, maar
deze super-Italiaan is dan ook een
keer of vijf zo duur. Maar het is een
feit dat de zware Amerikaanse wa
gens minstens even snel zijn als de
meeste Europese sport- en GT-wagens.
Het zit hem in de sterke motoren,
waarvan verscheidene versies zijn. Er
is een tijd geweest dat wij ze als
„bodemloze benzinevaten" beschouw
den, maar de tijden zijn aan het ver
anderen. We zijn nu zo ver dat we de
Amerikanen nodig hebben voor onze
grote wagens. We willen motorisch niet
meer onder de maat rijden.
Met meer pk's meer mans. De
laatste tijd is de Amerikaanse motor
in Europese wagens een speciale at
tractie geworden. Voor sommige snel
le typen bouwen de producenten lie
ver geen zware motoren. Ze nemen
liever een Amerikaan.
Dit is eenvoudiger en bovendien
stukken goedkoper. De nieuwe Opel
Diplomat heeft een Chevroletmotor
gekregen. Voor de Sunbeam Alpine,
De British Motor Corporation in Bir
mingham heeft aangekondigd dat de
6 cilinder modellen, die onder de naam
Austin en Wolseley geleverd worden,
een groot aantal wijzigingen zullen
ondergaan die vooral gericht zqn op
verhoging van de veiligheid en verbe
tering van het comfort.
De zes cilinders, die zich vooral on
derscheiden hebben door grote zuinig
heid en bijzonder lange „onbekommer
de" levensduur, zullen in het vervolg
geleverd worden met een vier-versnel-
hngsbak. Op deze versnellingsbak is
een semi automatische overdrive ver
krijgbaar. Een volledig automatische
transmissie is eveneens te leveren.
Verder onderging het comfort een
aanzienlijke verbetering door de toe
passing van kleinere wielen, andere
schokbrekers en langere bladveren.
Het uitlaatsysteem werd geruislozer,
terwijl een nieuw remsysteem wordt
toegepast. De schijfremmen op de
voorwielen zijn daardoor nog effectie
ver, terwijl op de achterwielen een
„anti-blokkeer" inrichting aanwezig is.
Op de punten „service" en „onder
houd" vragen de nieuwe 6 cilinders
aanzienlijk minder dan hun voorgan-
Het interieur van de nieuwe
Wolseley 6-cilinder met o.a. de z.g.
slaapstoelen en picknicktafelt.jes
voor de passagiers op de achter
bank.
gers. Niet minder dan 6 smeerpunten
kwamen te vervallen en de trommel-
remmen op de achterwielen werden
geheel zelf-instellend.
Het interieur onderging eveneens
wijzigingen. Van de drie verschillende
uitvoeringen van de 6 cilinder zijn er
thans twee uitgevoerd met voorzittin
gen met volledig verstelbare rugleu
ningen.
Wat betreft die uitvoeringen: de 6
cilinder wordt gebracht als Austin A
110 Westminster Mk. II „Standaard"
als Austin A 110 Westminster M. II
„Super de Luxe" en als Wolseley
6/110 Mk. II.
De 2912 cc. zes-cilinder motor van
120 pk. bleef ongewijzigd.
Wat betreft het uiterlijk van de zes
cilinders valt vooral op, dat ze de in
druk wekken langer en lager te zijn
dan hun voorgangers door de toepas
sing van kleinere wielen.
Tot de wekelijkse reinigingsbeurt van
uw auto behoren ook de eventueel aan
wezige witte zijvlakken der banden
U maakt ze het best schoon met
ruim water, een borstel en een schuur
middel. Nooit schoonmaken met ben
zine, spiritus, petroleum etc. want
hierdoor wordt het rubber aangetast
en bovendien zullen de witte zijvlak
ken gaan verkleuren.
Indien de knipperlichtcontrolelamp
langzamer gaat knipperen dan normaal
het geval is, dan zal dit in de meeste
gevallen te verklaren zyn doordat één
der knipperlampen defect is. De totale
stroom door de clignoteur is dan
kleiner, de „opwarmtijd" van het bi-
metaaltje wordt hierdoor langer en de
frequentie van het onderbreken der
nog werkende lamp dus kleiner.
Pendelen van een auto, d.w.z, het
rijden in een min of meer laverende
koers, kan o.m. het gevolg zijn van
het te strak vasthouden van het stuur
wiel. Ook een te grote speling in het
stuurmechanisme, de toestand der
banden, het soort wegdek en niet te
vergeten de zijwind kunnen uw wagen
doen zigzaggen.
Spaar uw motor door op een lange
rit tijdens volle snelheid zo nu en dan
het gaspedaal even los te laten. De
hierdoor boven de zuiger ontstane
grote onderdruk zal een weinig olie
van de cilinderwand „omhoog" zuigen
waardoor het bovenste stuk van de
cilinderwand en ook de zuiger een in
die omstandigheden zeer van pas ko
mende extrasmering krijgen.
U vraagt maar.
De heer S. te Breda komt deze week
met liefst maar twee vragen. Ten eer
ste gaat zijn belangstelling uit naar de
Weiss-cardankoppeling; hiervan wil
hij graag de principewerking weten
en het verschil met de normale kruis-
koppeling. Zijn tweede vraag betreft
het hoe en waarom van de voorwiel
standen.
Als cardankoppeling (aandrijving
tussen twee onderdelen onder veran
derlijke hoeken) is de gewone kruis
koppeling in feite onvolmaakt want
bij een constante snelheid van de aan
drijvende as zal de aangedreven as
gedurende twee maal negentig graden
van een asomweteling sneller draaien
dan de aandrijvende as en de overige
twee maal negentig graden langzamer.
De wisseling in omwentelingssnelheid
is afhankelijk van de hoek tussen de
aandrijvende en de aangedreven as.
Genoemd nadeel kan voor een groot
deel worden opgeheven door twee
kruiskoppelingen te monteren en dit
door middel van een z.g. tussenas. Een
„constante snelheid"-koppeling is o.m.
de Bendix-Weiss-koppeling. Het princi
pe ervan berust op van groeven voor
ziene cardanhelften waarin kogels heen
en weer kunnen rollen. De kogels zul
len zich te allen tijde in het middelste
vlak der ashoeken bevinden zodat hier
door geen versnellingen en vertra
gingen meer kunnen optreden.
Met voorwieluitlijning wordt bedoeld
de onderlinge verhouding van stuur-
hoeken en wielstanden. Ze zijn bekend
als toespoor (of uitspoor) wielvlucht,
hellingshoek der fuseepennen, naspoor
(of voorspoor) en uitspoor in bochten.
De bedoeling van dit alles is, om dat
deel van het bandenloopvlak dat in
aanraking komt met het wegdek, een
zo gunstig mogelijk aanrakingsvlak te
geven waarbij de geringst mogelijke
wrijving zal optreden. Bedoelde stuur-
hoeken en wielstanden worden door
de constructie berekend en/of proef
ondervindelijk vastgesteld; zé zijn
nauw aan elkaar verwant en bij wijzi
ging van de één, zullen zich automa
tisch ook de andere wijzigen. Het uit
lijnen van de voorwielen vereist naast
de fabrieksgegevens een zeer grondige
kennis op dit speciale terrein om van
de benodigde kostbare apparatuur nog
maar te zwijgen.
(Advertentie)
Rusland stuurt grote groepen „deskun
digen" en technici naar buiten-Mongolië
om de Chinese invloed in deze Aziatische
republiek teniet te doen.
De Russische deskundigen nemen de
werkzaamheden over van duizenden
Chinezen die worden teruggestuurd. Zij
zijn in de loop van de laatste twee jaar
in buiten-Mongolië aangekomen ogen
schijnlijk om medewerking te verlenen
bij verscheidene technische ontwikke
lingsprojecten en moeten de uitvoering
bevorderen van Russische projecten die
vallen onder een verleden maart ge
sloten, nieuwe overeenkomst.
Het Kremlin wil de Chinese invloed in
de republiek ontzenuwen om te voor
komen dat buiteq-Mongolië uiteindelijk
kiest voor het Chinese communisme.
De regering van buiten-Mongolië heeft
gekozen voor het communisme dat wordt
aangehangen door premier Nikita
Kroestjev en voor nauwere betrekkin
gen met Rusland.
De Duitse artsen eisen een verhoging
van hun honoraria met 42 tot 50 procent.
De voorzitter van het Westduitse artsen
verbond, dr. Ernst Fromm. heeft in een
telegram aan Bondskanselier Erhara er
op gewezen, dat de honoraria der artsen
al meer dan 7 jaar ongewijzigd zijn ge
bleven en spoedig herziening behoeven.
Het Westduitse kabinet zal zich vrijdag
over deze kwestie beraden. Het West
duitse ministerie van gezondheid heeft
een verhoging van 33 tot 50 procent voor
gesteld.
De zware ontploffing van woensdaga
vond in de installaties van een chemisch
bedrijf in Antwerpen heeft een vierde
slachtoffer geeist. Het is de schipper van
een boot, die aan de kade dientbij de
installaties lag gemeerd. Door de explo
sie stortte het dak van zijn hut in. Hij
werd zo ernstig aan het hoofd gewond,
dat hij donderdag in het ziekenhuis over
leed.
(Advertentie)
De toevoeging van chloor-amine aan 't
Rotterdamse drinkwater, waarmee de
drinkwaterleiding vorige week woensdag
een begin maakte, heeft bijzonder goede
resultaten opgeleverd. Het euvel van de
borsteldfertjes is bedwongen.
Zoals men weet is het drinkwaterlei-
dingbedrijf, tegelijk met de chlorering,
begonnen monsters water van een kubie
ke meter te nemen. Gisteren en dinsdag
zijn geen levende borsteldiertjes meer in
het water aangetroffen.
Als veiligheidsmaatregel, om te voor
komen dat het kwaad opnieuw de kop
zou opsteken, zal de drinkwaterleiding
voorlopig nog met het chloreren door
gaan. De dosering zal echter tot de helft
worden teruggebracht.
Een stad zo groot als Amsterdam...
zou maar nauwelijks in staat xijn het
totaal aantal Nederlanders te herber
gen dat op een of andere manier iets
te maken heeft met astma bronchitis
of dergelijke aandoeningen van de lucht
wegen.
Ruim 800.000 Nederlanders reageren
in hun leven in meer of mindere mate
astmatisch. Dat wil ook zeggen dat 1 op
elke 15 Nederlanders een van deze aan
doeningen aan den lijve ondervond, on
dervindt of zal ondervinden. Met recht
kan dus worden gesteld, dat deze bron-
chiale aandoeningen zó veelvuldig voor
komen, dat gesproken kan worden van
een volksziekte.
In tegenstelling tot andere ziekten, die
doorgaans bij oudere mensen voorkomen
houdt deze volksziekte geen rekening
met de leeftijd Onder de bovengenoem
de 800.000 personen worden ruim 30.000
kinderen geteld. Slechts een klein deel
van de ergste patiëntjes kan in specia
le centra worden verpleegd. De beschik
bare ruimte is voorshands nog te be
perkt om alle daarvoor in aanmerking
komende patiëntjes op te nemen. Toen
is dit vaak bijzonder belangrijk voor
een astmapatiënt en zeker voor het ast
matische kind: leven in een omgeving,
die geheel op de behandeling van astma
is ingesteld. Bovendien is die omgeving
vaak van belang, omdat astma een ziek
te is, die mede door geestelijke span
ningen manifest kan worden; spannin
gen die in dat op de astmapatiënt af
gestemde milieu vaak wegvallen. In de
astmacentra worden kinderen verpleegd
die tot de ergste gevallen behoren.
Door een dergelijke doeltreffende behan
deling in hun jeugd kan in vele geval
len worden voorkomen, dat op latere
leeftijd, door telkens terugkerend optre
den van astma, chronische bronchitis
e.d., op den duur invaliditeit ontstaat.
Door samenwerking van bestaande in
stanties op het gebied van de astma
bestrijding, is enkele jaren geleden het
Nederlands Astma Fonds als overkoe
pelende organisatie in het leven geroe
pen. die op vele manieren steun ver
leent in de strijd tegen astma, bronchi
tis en dergelijke aandoeningen van de
luchtwegen. Dit geschiedt onder meer
door gelden beschikbaar te stellen voor
de Nederlandse astmacentra, voor we
tenschappelijk onderzoek en voor recht
streekse hulp aan de astma- en chroni
sche bronchitispatiënt. Sinds 1961 toen
het fonds in feite praktisch kon gaan
functioneren, is reeds een totaalbe
drag van rond f. 350.000,- voor deze doel
einden ter beschikking gesteld.
Maar wil het Astma Fonds aan het
zo noodzakelijk programma toekomen,
dan zal daarvoor jaarlijks een bedrag
van minstens f. 600.000,. tot f. 800.000,-
op tafel moeten komen. Eerst dan wordt
de mogelijkheid geschapen de ziekte op
grote schaal, zo doeltreffend mogelijk
te bestrijden en de achterstand in te
lopen die thans nog ten opzichte van
andere ziekten bestaat. Het reeds ver-
strekte bedrag moet dan ook beschouwd
worden als een eerste begin, de geld
middelen lieten trouwens niet toe meer
te doen. Door middel van collecten, le
denwerving en andere speciale acties
tracht de Vereniging tot Steun aan het
Nederlands Astma Fonds de benodigde
gelden te verzamelen. Hiervoor is de me.
dewerking vanuit alle lagen der Neder
landse bevolking nodig.
Dat op het eerste gezicht forse be
drag van f- 600.000,. zou binnen afzien
bare tijd haalbaar moeten zijn: Neder
land telt ruim 1000 gemeenten, waar in
november van dit jaar voor de astma
bestrijding gecollecteerd mag worden.
Gemiddeld zou dan in elke gemeente
een bedrag van f 600,- behoeven wor
den ingezameld en.het bedrag zou
binnen zijn. Daarvoor is echter in elke
gemeente een plaatselijk comité nodig,
dat een dergelijke collecte, met steun
van het Nederlandse Astma Fonds wil
organiseren en dat bovendien in die ge
meenten contribuerende leden wil win
nen.
In de gegeven omstandigheden is een
spontaan ontstaan van plaatselijke steun
lecte-comités, een onontbeerlijke steun
voor het fonds. Dat eigen initiatief is
bovendien van grote waarde voor een
succesvol werken. Wie op het gebied van
het organiseren van plaatselijke collec
ten, of het vormen van een plaatselijke
afdeling met leden een initiatief zou wil
len nemen, wende zich tot het Neder
landse Astma Fonds, F.C. Donderstraat
29 te Utrecht, telefoon 030-14754. VoDr
giften staat 'postgiro 411000 t.n.v. het
Astmafonds te Utrecht open.
Zoals wij reeds hebben aangekondigd
zal maandag en woensdagavond a,s. uit
Tivoli te Utrecht een rechtstreekse tele
visie-uitzending worden gegeven van de
tv-rechtbank.
Voor de eerste maal zal het rechter
lijke college niet worden gepresideerd
door prof. dr. Belinfante, die met vakan
tie in het buitenland is. Zijn plaats wordt
ingenomen door mr. J. Roelse. advocaat
en wethouder in de gemeente Hilversum,
die reeds vroeger deel van de tv-recht
bank uitmaakte. In plaats van mr. Roel
se zal als rechter fungeren prof dr. R.
Rijksen, de bekende Utrechtse crimino
loog, bij de toeschouwers waarschijnlijk
nog wel bekend van de documentaire,
welke Pier Tania maakte over het ge
vangeniswezen.
(Advertentie)
U kunt dit verhaal over
vissen zonder argwaan lezen.
Niet alleen spreken we over
een tijd, waarin er nog geen
mensen leefden, en er dus
ook geen speciaal vissers-
latijn bestond, maar boven
dien treffen we in dit grijze
verleden zulke merkwaar
dige dieren aan, dat we al
leen daarom al gerust alle
overdrijving achterwege
kunnen laten.
De vissen vormen met de
amfibieën, de reptielen, de
vogels, de zoogdieren en de
mens de stam der gewervel
de dieren. De vissen zijn
binnen deze groep de laagst
georganiseerde dieren. Zij
deden ook het eerst hun in
trede in de aardgeschiedenis
en wel tegen het einde van
de Siluur periode, ca. 410
miljoen jaar geleden. Een
duidelijke ontplooiing volg
de in de daarna volgende
50 miljoen jaar. Deze oudste
vissen waren maar kleine
diertjes, niet veel meer dan
10 cm lang. Ze hadden wel
ongeveer de vorm van een
vis, maar bezaten nog geen
inwendig skelet, dus geen
graat. Een belangrijk ken
merk van deze eerste vissen
was, dat ze ook geen kaken
oude overblijfselen heeft ge
vonden in Schotland, werd
de plaats van de rugvin in
genomen door een rij ste
kels. Dit dier bezat een nog
schubloze huid en had maar
liefst negen kieuwbogen. De
tegenwoordige beenvissen
hebben er maar vijf
bezaten. Ze komen hierin
overeen met de thans nog
levende prikken en lancet
visjes. Een verder primitief
kenmerk was het ontbre
ken van gepaarde vinnen.
De ongepaarde vinnen wa
ren vertegenwoordigd door
een uit twee ongelijke lob
ben bestaande staartvin en
een rugvin. Bij de Lasanius
(afb. 1), een vis waarvan
men ca. 410 miljoen jaar
Iets later tijdens de ge
schiedenis van de aarde
leefde Cephalaspis, de vis
van de tweede afbeelding.
Het grootste deel van het
lichaam was ook hier nog
onbeschermd, maar de kop
ging schuil achter een merk
waardig pantser. De oog.
kassen werden bovendien
nog door extra beenringen
beschermd. Deze ringen wa
ren door een benen boog
met elkaar verbonden, zodat
het dier van dichtbij de in
druk gaf een lorgnet op te
hebben.
Naast deze groep van
kaakloze vissen trad tijdens
de Devoon periode een twee
de groep op, die wel kaken
bezat, al verschilden deze
nog van die van de tegen
woordige vissen. Een verdere
vooruitgang was het begin
van een inwendig skelet en
van gepaarde vinnen. In
deze groep bereikten som
mige soorten al spoedig grote
afmetingen, zoals Dinichthys
van de rechter afbeelding,
die tot acht meter lang kon
worden. Zijn huid was ten
dele met beenschilden be
dekt. Hij had in de meest
letterlijke zin een grote bek,
die geopend werd door de
bovenkaak omhoog te bewe
gen en niet, zoals gebruike
lijk, de onderkaak naar be
neden.
„Zowel voor de landmacht als de
luchtstrijdkrachten betekent de „Nor
thern Express" een zware oefening",
dit zei generaal-majoor R. J. Thom-
messen, commandant van de taktische
luchtstrijdkrachten van noord-Noor-
wegen. toen hij op de Noorse lucht
machtbasis Bodo het Nederlandse en
Engelse squadfon jagers, die gisteren
in verband met de NAVO-oefening
daar waren gearriveerd, welkom heet
te. Noord-Noorwegen, dat ee". opper
vlakte heeft van Nederland, België en
Denemarken tezamen en een bevolking
van niet meer dan 500.000 inwoners, is
met zijn rotsachtige bergen, diep in het
land lopende fjorden en vele meren een
ruw en onherbergzaam land.
„Een landleger dat zich tussen de
Noorse met sneeuwtoppen bekroonde
bergen zal moeten verplaatsen komt
voor een zware taak te staan", aldus
generaal-majoor Thommessen, die tij
dens de NAVO-oefening de leiding
heeft van de taktische eenheden van
de Noorse, Nederlandse. Belgische, En
gelse en Amerikaanse 'luchtmacht, die
ter ondersteuning van landmacht-een
heden uit België, Italië, Engeland en
de Verenigde Staten zijn ingezet. Maar
ook van de vliegers zal meer inspan
ning worden gevergd vooral wat be
treft hun navigatie. De oriëntatie bo
ven 't Noorse landschap is bijzonder
moeilijk.
Tussen de ontelbare grauwe en
witte bergtoppen, hier en daar onder
broken, door een klein stookje groen, en
de talloze eilandjes langs de meer dan
3000 kilometer lange kust van Noor
wegen zijn bepaalde objecten moeilijk
te ontdekken.
„Thans zijn de vliegcondities nog
gunstig", aldus de generaal-majoor.
Het weer is hier helder en de zon blijft
in dit boven de poolcirkel gelegen ge
bied gedurende het zomerseizoen 24
uur van het etmaal schijnen, maar in
de winter, wanneer het land bedekt is
met een dikke laag sneeuw en ijs en
de zon bijna niet boven de horizon
komt is het vliegen een moeilijke op
gave.
Terwijl gistermiddag 't 314-squadron
van de Belgische luchtmacht op de veel
noordelijker gelegen luchtmachtbasis
binnenkwam, landden nabij Bardufoss
met tussenpozen van 30 minuten de
militaire transporttoestellen, die in de
komende paar dagen een groep para
chutisten uit België, het tweede batal
jon Greenjackets uit Engeland, de Al
penjagers uit Italië en enkele eenhe
den van de in Europa gelegerde Ame
rikaanse strijdkrachten zullen over
vliegen
Op de luchthaven Bardufoss waren
dr. Gudmund Harlem, de Noorse minis
ter van defensie en vice-admiraal Stor-
heill, die de algehele leiding heeft van
de Northern Express, bij de aankomst
van het eerste toestel ter verwelkoming
aanwezig. Dit betekende het begin van
een twee weken durende oefening
waarbij ongeveer 6000 landstrijdkrach
ten een van 's werelds meest verlaten
gebieden, de Troms, zullen intrekken
om versterking te bieden aan de Noor
delijke flank van het Europese NAVO-
leger.
De oefening Northern Express is de
vierde in haar soort. De eerste grote
NAVO-oefening, die de toepasselijke
naam droeg „First Try", werd gehou
den in 1961 op Sardinië, in het jaar
daarop gevolgd door de „Southern Ex
press" in Griekenland. Vorig jaar was
het Noorwegen, dat als trainingsgebied
voor de „Northern Trail" een voorloper
van de Northern Express, werd uitge
kozen.
Het doel van deze oefeningen is om
de onmiddellijke beschikbaarheid van
de mobiele troepen van het NAVO-leger
te testen en te verbeteren. In een zeer
kort tijdsbestek moeten eenheden van
grote omvang over grote afstanden
worden verplaatst om hulp te bieden
waar dit in oorlogstijd nodig zou kun
nen zijn. Niet alleen op taktisch ge
bied maar ook psychologisch gezien
ziju deze oefeningen van belang. Juist
de snelle aanwezigheid van versterking
op eventueel zwakke plekken in het ver-
dedigingsgebied bij een grote vijande
lijke aanval zal deze vijand doen be
seffen, dat iedere aanval op welk punt
dan ook een offensief betekent tegen
het gehele NAVO-leger.
In tijd van oorlog is Noorwegen, dat
in het noorden langs een strook van
200 km aan de Sovjet-Unie grenst, voor
de NAVO een uitermate belangrijk ge
bied. Aan de ene kant beheerst het
met Denemarken de zeeroutes van de
Oostzee en de Barentz zee naar de At
lantische Oceaan en de directe Vlieg
routes van midden-Rusland naar noord-
Amerika, maar aan de andere kant is
het land op enkele punten kwetsbaar.
Noorwegen is door zijn toegankelijke
natuur en schaarse wegen niet alleen
moeilijk begaanbaar, maar ook van
wege zijn uitgestrektheid van meer dan
300.000 vierkante kilometer bijna niet te
bestrijken.
Het doel van een oefening als de
Northern Express is er dan ook op
gericht, dat de manschappen van beide
strijdkrachten bekend raken met het
bergachtige terrein.
Later op de middag arriveeerde in
het 13.000 inwoners tellende vissers
stadje Bodo de commandant van de
geallieerde luchtstrijdkrachten in Cen
traal Europa, sir Edmond C. Huddles-
ton. voor een inspectiebezoek aan het
onder zijn commando vallende Neder
landse en Britse squadron.
