Uncle Sams Caribisch huwelijk "is vol zorgen .STEN Zoom Verpleegster veroordeeld voor narcoticadiefstal es THEE Oud-Panama De dollar Aan boord Hel kanaal Veiligheid Negen maanden gevangenis DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 20 MEI 1964 80 voor n 29 ct lationaal teitsmerk .000 vinkels Noorse kapitein met bijl vermoord Lijk van vermiste sportvisser bij Rockanje gevonden Oudge sta po-majoor kreeg eenentwintig jaar in Italië Scheepsbrand voor Mexicaanse kust e( Krijg ik eens -V" 4 Het broeit in het Caribisch gebied. De Verenigde Staten slagen er niet meer zo gemakkelijk in de zaken daar zó in de hand te houden als zij, uit hoofde van hun economische en strategische belangen, zou den willen. Niet alleen Cuba baart Washington zorgen. Panama, klein, maar om het kanaal van groot gewicht, heeft het na lange tijd ook gewaagd zich tegen de grote en machtige noorderbuur te verzetten. Het anti-Amerikanisme leeft in geheel Midden- (en Zuid)-Amerika. Bijgaande reportage schildert iets van de sfeer van het Caribisch gebied dat de Amerikaanse regering zoveel zorgen geeft en dat om zijn land, zijn geschiedenis en vooral om zijn mensen de belang stelling meer dan waard is. -10% nwoordigersbezoek GRATIS eikorting 3RATIS eikorting 3 RAT I S eikorting 3 R AT IS eikorting 3 R ATI S eikorting 3RATIS eikorting ïRATIS eikorting 3RATIS eikorting »o 55 ct ik 7 9 ct >dag n 45 ct e week 89 ct 39 ct 1105ct met zijn eig endoen en laten zijn aan die minder goede relaties niet vreemd. Wie de tocht door het Panama-kanaal maakt van Panama naar het Caribi- bische eindpunt Cristobal, ervaart de belangstelling van Uncle Sam voor die vitale waterweg op onmiskenbare wijze. Boven het tropische land vliegen de vliegtuigen der Amerikaanse lucht macht. De verdediging van het kanaal is op hypermoderne wijze georgani seerd. Wie de machtige sluis- en ves tingwerken aanschouwt, wie het geronk der vliegtuigmotoren verneemt, wie de Amerikaanse soldaten ziet, beseft en sommigen beseffen het met enige weemoed dat de oude, laat-middel- eeuwse romantiek der Spaanse ver overaars en Spaanse cultuur uitgewe ken zijn bij de komst van de dollar en de techniek, bij de nadering der „IJs- kastbeschaving van de Yankees", zoals een Panamees de Amerikaanse cul tuur kenschetste. De eerlijkheid ge biedt echter te zeggen, dat die Pana mees bij voorkeur ijs-gekoelde dran ken dronk en dat hij grote bewonde ring koesterde voor de snelle, van alle gemakken voorziene auto's die de Amerikanen in zijn land hadden ge bracht. Midden-Amerika dankt zijn tech nische ontwikkeling, zijn Panama-ka naal en zijn auto's voor een belang rijk deel aan de Verenigde Staten. Hun historie en culturele fundamen ten echter danken de Caribische regi onen in hoofdzaak aan Spanje. Wie ronddoolt in Caribische havensteden als Panama, Cristobal en Havanna doet indrukken te over op, die getuigen van de stille strijd tussen oud en nieuw, tussen anders gezegd „Spaans" en „Amerikaans". Het is een strijd, die voor de toeschouwer be langwekkend is en voor de strijders zelf misschien wat tragisch. Aan de „oude zijde" ziet men de laat middeleeuwse Spaanse cultuur, die rijp was, toen de Renaissance en het Hu manisme in West-Europa hun loop be gonnen en die in Midden-Amerika na dè komst der Spanjaarden enige eeuwen niet of nauwelijks de invloed onderging van die (in de zestiende eeuw) moderne stromingen. Aan de „nieuwe zijde" bevindt zich de twin- tigste-eeuwse Amerikaanse civilisatie, die wel sommige gevolgen van de Re naissance en het Humanisme in zich opnam, maar evenmin als de Snaanse cultuur de inwerking van beide on derging om de heel eenvoudige reden, dat er van de huidige ..Amerikaanse civilisatie" nog geen sprake was, toen de Renaissance en het Humanisme in Europa ontloken. AAN het Pacific-einde van het Pana ma-kanaal ligt het stadje Panama. Welk een verschil met Los Angeles en Cali- fornië! Tropische planten alom. Kleur lingen in bonte kledü met donkere ge zichten en zwierige gebaren. De ietwat pompeuse politiemannen geven ëcn (misschien vermeend) veilig gevoel na de Amerikaanse „cops" (wel het best te vertalen met „dienders" of, beter nog, „blikkies"). Plechtige oude kerken, ge legen op rustige pleinen, omringd door nauwe, schilderachtige straatjes. Hoe gunstig (vonden wU) steekt dit alles af by de bloksgewüze gebouwde bevol kingscentra ter westkust van de Ver enigde Staten met hun vaak bizar aan doende imitaties van Moorse, Italiaanse en andere bouwstylen. In dit stadje, in Panama eens de stapelplaats van de schatten der Pe- 3RATIS eikorting Armoede is, voor de gewone bevolking van het Caribisch gebied althans, een normaal verschijnsel. ruaanse Inca's, daar gebracht door de Spaanse veroveraars van Peru leeft nog iets voort van de oude geest der conquistadores. Brokstukken van zware muren staan er nog als stomme en dode getuigen van de Spaanse glorie van weleer. Zeker, na de opening van het Panama-kanaal werd het stadje tot nieuw leven gewekt, maar niettemin maakt het In sommige delen een dode indruk. In de kerken en op sommige pleinen heerst 'n enigszins weemoedige stemming, een atmosfeer van versleten goud-brokaat en roestige harnassen. Zwaar bleef, ondanks de vloedgolf van Amerikanisme, het Spaanse cachet op de stad gedrukt. In de voorhof van een der paleizen stapten, toen wij er waren, h'oog-gebeende sierlijke witte vogels heen en weer, zwierig en statig als waren zij Grandes van Spanje. Een tweetal martiaal uitziende, maar vol komen ongevaarlijk en uiterst hof felijke krijgslieden hadden blijkbaar alleen maar tot taak, de bewoners te beschermen tegen de opdringerigheid en nieuwsgierigheid van toeristen. WAT is de reden, dat het Caribische huwelijk van Uncle Sam voltrokken werd? Wij wezen reeds op de betekenis van het Panama-kanaal voor Uncle Sams veiligheid. Wij noemden ook ter loops de invloed van de dollar. En in derdaad is het zo, dat Uncle Sam zijn Caribische bruid voornamelijk begeer de om haar romantisch gezegd sterke kastelen en rijke landerijen, ter wijl de Caribische schone ondanks veel tegenspartelen in de grond van haar hart niet afkerig stond jegens Uncle Sams dollars en „vele gemakken". Dit is ook wel begrijpelijk want wie heeft opgemerkt, hoe na de tweede wereld oorlog de Amerikaanse dollar, de Ame rikaanse gemakken en de Amerikaanse vermaken in enige West-Europese lan den een groot deel des volks „bezetten", ziet gemakkelijk in, dat de Midden- Amerikanen, die het heel wat slechter hebben dan de West-Europeanen, wel haast moesten vallen voor de Noord- Amerikaanse attracties. Dit betekent niet, dat men de „Reus uit het Noorden" werkelijk liefheeft in de Caribische gebieden. Men vindt hem een beetje aardig, men heeft een beetje eerbied voor hem, men koestersl een beetje vrees voor hem en men heeft ook een beetje een hekel aan hem. Misschien is het tragisch en voor ons is het bovendien onbegrijpelijk dat Uncle Sam dat „beetje hekel" niet vermag te begrijpen en het bestaan ervan toe- schryft aan allerlei oorzaken behalve aan zichzelf. Toch zou hij werkelijk de hand in eigen boezem moeten steken, wil hij ooit komen tot écht goede en hartelijke relaties met zijn Caribische bruid. Zolang hij zulks niet doet, is het gevaar daar, dat die donkere schone een flirtation begint met iemand anders. En een flirtation onder de tropenzon neemt dikwijls een andere loop dan bij ons aan het koele Noordzeestrand. De dollars duizenden dollars, mil joenen dollars, miljarden dollars zelfs zullen Uncle Sams Caribische bruid nooit tot een trouwe gade kunnen maken, zelfs niet, als men bovendien haar slot zou laten bewaken door Ame rikaanse oorlogsschepen en mariniers. Wat zij nodig heeft behalve dollars dat zijn begrip en waardering voor haar eigen wezen, dat nu eenmaal allesbe halve Noord-Amerikaans is. De rechtbank te Amsterdam heeft de 36-jarige particuliere verpleegster Jacoba J. K. uit Amsterdam veroordeeld tot 9 maanden gevangenisstraf met aftrek waarvan vier maanden voorwaardeluk oroeftijd drie jaar) wegens diefstal van lacons verdovende middelen uit twee ziekenhuizen. De officier had tien maanden met af- rek waarvan vier voorwaardelijk geëist. De verpleegster gebruikte de verdovende niddelen zelf. omdat zij voortdurend pijn nd in een van haar benen. De 31-jarige Amsterdamse schrijver ispar A. die de verpleegster opium had erstrekt „om haar te helpen" werd ver- De politie van Honoloeloe stelt een on derzoek in naar de omstandigheden waar onder de 51-jarige kapitein van een Noors vrachtschip vrijdag, toen zijn schip zich op 1000 km ten oosten van Honoloeloe bevonden, om het leven kwam. Toen het schip Honoloeloe binnenliep, hield de Amerikaanse kustwacht vanuit een hefschroefvliegtuig een oogje in het zeil om er zeker van te zijn dat geen van de 29 bemanningsleden overboord zou springen. De eerste stuurman deelde mee dat hij het lichaam van de gezagvoerder in diens hut had aangetroffen. Hij zei dat er sporen van een worsteling waren en dat een bijl niet ver van het lichaam op de grond lag. De kapitein was achter het rechteroor getroffen. Alleen de chef-hofmeester en de radio telegrafist werden van het gebeuren op de hoogte gesteld. De bemanning ver nam niets voordat het schip in Honoloeloe gemeerd lag. Het stoffelijk overschot van de 36-ja- rige J. M. Guddens uit Rotterdam is ge vonden op het strand van Rockanje. De heer Guddens was een der vissers, die vorige week met een busje van de veerboot „Stad Zierikzee" nabij Middel- harnis in het Haringvliet schoot. De politie vermoedt dat de heer Guddens de man is geweest, die tijdens de val uit het busje is gesprongen. Het lijk ver toonde geen sporen van verwondingen. oordeeld tot drie maanden voorwaardelijk (proeftijd drie jaar). Tegen hem was acht maanden geëist. De schrijver die vroeger zelf verslaafd was. wilde de verpleegster genezen. De rechtbank bleek echter weinig waardering te hebben voor zijn methode. De gewezen „Gestapo"-majoor Frled- rich Schwend, dezer dagen in Italië tot 21 jaar gevangenisstraf veroordeeld we gens het doden, in 1945, van een soldaat, woont in de omgeving van de Peruaanse hoofdstad als een respectabel zakenman. Schwend. die het Peruaanse staatsburger schap heeft, speelde een vooraanstaande rol bij Hitiers „Operatie Bernhard", een plan om Groot-Brittannië met vals geld te doen overstromen. Schwends huis is omgeven door hoge muren en bordjes waarschuwen tegen de aanwezigheid van waakhonden. Toen journalisten hem de uitspraak van de Italiaanse rechtbank meedeelden zei Schwend, dat de Italiaan se justitie niet in staat is hem in Lima iets te maken. De brand die op het Noorse vracht schip „Sandanger", voor de westkust van Mexico woedt, kan nog twee a drie dagen duren. De Amerikaanse kustwacht heeft intussen gemeld dat het lijk van een vrouw is geborgen en dat tien andere opvarenden van het schip worden ver mist, terwijl 45 anderen zijn gered. Volgens radioberichten moeten de ge zagvoerder, de stewardess en zeven pas sagiers de Sandanger had accommo datie voor passagiers zich onder de vermisten bevinden. Het 300 meter lang schip had elf passa giers en een bemanning van 45 koppen aan boord, toen de brand uitbrak en zich verspreidde naar de lading citrusfruit en houtpulp. Een woordvoerder van de agent van de rederij zei dat de brand nog twee of drie dagen kon duren voordat men po gingen zou kunnen ondernemen om het wrak te bergen. (Advertentie) po\W^0ld k00,Pt! Po»yFloir, unieke polyether bim,5SQ,em achtig stof - et, Sfr*s f/7 ta tef nieuwe g^®1 poW blijven, vraag he eiuöuMd eet eek meeit JKofaxJ De Columbus- kathedraal in Havana, waar de ontdekker van Amerika begraven ligt, typeert de Spaanse inslag van het oude deel van Cuba's hoofdstad. de Amerikanen de lange weg af van de boorden van de Atlantische Oceaan naar de stranden van de Stille Zuidzee. Die weg ging dwars over het uitge strekte vasteland van Noord-Amerika. Hij was toen nog niet gebaand. Het „spoor" liep door eindeloze grasstep- pen, over bergruggen, door dalen en over rivieren. Eindelijk aan het einde van de tocht aanschouwden de pioniers de Stille Zuidzee, de groot ste der Oceanen. De tocht ging van New-York naar Los Angeles. Vijf ge neraties waren nodig om hem te vol brengen. Thans vliegt men het traject in enige uren. Wij gingen de weg terug, de route van Los Angeles naar New-York. Niet over land. Wij gingen over zee en door het Panama-Kanaal, door het kanaal, dat sedert tientallen jaren de bijzon dere belangstelling geniet van Was hington en dat voortdurend de aan dacht der Amerikaanse militaire auto riteiten heeft. Anders gezegd, wij ko zen ons ..spoor" door de waterweg, die zowel "Uncle Sam's troetelkind is als zijn zorgenkind. Toen wij vertrokken, was de zee zo glad als de bekende spiegel. En hij bleef glad van het ogenblik van ons vertrek tot wij bij Panama-Balboa het beroemde kanaal invoeren. Over die spiegelgladde zee roeiden trage schild padden langzaam weg. als ze meen den dat ons schip hun weg kruiste. In de verte zagen wij aan bakboordzijde donkere strepen. Het waren (leerde een blik op de kaart) de beboste kunst- landen van Costa Rica. De goden en demonen van de Stille Zuidzee deden hun best om voor enige afwisseling te zorgen. Van tijd tot tijd stuurden ze een dolfijn of een haai naar de opper vlakte. De passagiers genoten van die „floor show" op de oceaan. En de offi cieren en bemanning waren niet min der opgetogen, als zo'n zeebewoner zich vertoonde. Want door zo'n visachtig spektakel waren zij een poosje ont slagen van de beleefdheidsplichten om antwoord te geven op de vele verve lende vragen, die reizende landrotten de zeeman aan bc/rd nu eenmaal ple gen te stellen. loren. Soms zag het er naar uit, dat het kanaal nooit tot stand zou komen. De Lesseps verdween van het toneel. De Verenigde Staten namen de verant woordelijkheid over. En eindelijk, in 1915, was het kanaal gereed. De zeeweg van kust tot kust, van New York naar San Francisco was met achtduizend zeemijlen verkort. De totstandkoming van het Panama- kanaal had een zeer grote invloed op de militaire en maritieme inspanning van Washington. Hoewel de Verenigde Staten sedert het begin onzer eeuw belangstelling aan de dag hadden ge legd voor Midden-Amerika, nam die belangstelling na de opening van het kanaal in zeer sterke mate toe. Het beeld van Amerika's „veiligheidszones" begon op te duiken in diplomatieke notas en geschriften betreffende Mid den-Amerika. Uncle Sam wilde zijn eigen veiligheid vergroten door steeds beter en intensiever te zorgen voor de beveiliging van het Panama-kanaal. Onder de presidenten der Verenigde Staten was het vooral Franklin D. Roo sevelt. die waarschijnlijk meer nog dan zijn voorgangers besefte, van hoe grote betekenis Midden- en Zuid- Amerika zijn voor de machtspositie en de economische belangen van de Verenigde Staten. Een van zijn voor naamste buitenlands-politieke oog merken was derhalve, de invloed van Washington in Midden- en Zuid-Ame- rika zoveel mogelijk uit te breiden en te verstevigen, Daar het Panama-ka naal van vitaal belang is, is het be grijpelijk, dat Roosevelt bijzondere be langstelling voor deze waterweg had. De grote Zuid-Amerikaanse landen bleken niet voetstoots bereid, zich aan de zorgen van Uncle Sam toe te vertrouwen, doch de meeste kleinere Midden-Amerikaanse republieken bo den minder weerstand en zwichtten voor de lokstem, de technische verbe ringen. de vele dollars., en soms ook voor de oorlogsschepen en mariniers LOS ANGELES, de mooie en grote stad zonder huiselijkheid, ligt achter ons. Los Angeles was onze laatste pleisterplaats op een reis over het Noord-Amerikaanss continent, doch niet het eindpunt van onze tocht. Wèl is Los Angeles het einddoel en eindpunt van enige generaties Noord-Amerika nen geweest. Natuurlijk was Los Angeles toen nog geen stad. Maar „el dorado", het goudland, dat men in Californië zocht, wenkte niettemin lokkend. In vijf generaties legden Toen na veel haaien, een paar walvissen, een aantal speelse dolfijnen en wat trage schildpadden kwamen de Pedru Miguel- en Myra Flores- sluizen in zicht. We naderden het Pa nama-kanaal, de geestelijke schepping van de beroemde Franse ingenieur en ontwerper van het Suez-kanaal Ferdi nand de Lesseps. In 1879 werd name lijk in Parijs, ter gelegenheid van een internationaal Panama-congres, het be sluit genomen om een verbinding tot stand te brengen tussen de Atlantische Oceaan en de Stille Oceaan en wel door een kanaal te graven dwars dooi de landengte van Panama. Het besluit was sneller genomen dan uitgevoerd, want het duurde tot 1915, dus toen de eerste wereldoorlog Europa reeds teis terde, aleer het eerste schip door het Panama-kanaal kon varen. Dat schip was de „Kroonland" van de Panama- Pacific Line. D^ zeeweg van New-York naar San Francisco, van de oostkust naar de westkust der eVrenigde Staten was door het kanaal met achtduizend zeemijlen verkort. De landengte van Panama en het Panama-kanaal waren met één slag geworden tot strategische en financieel-commercicle belangen van de allereerste orde. Het gebied, waardoor het kanaal liep, noemde men in die dagen (denkende aan het Suez- kanaal) het „Egypte van Midden- Amerika". Philips II had het plan tot doorgra ving van de landengte van Panama van de hadn gewezen, maar in de eeuwen na zijn dood ontwierp men nieuwe projecten voor een kanaal tus sen de Caribische Zee en de Pacific. Zowel de landengte van Panama als die van Nicaragua en Tehuantepec werden voor die projecten in het oog gevat. Het bleef echter bij plannen. In het begin der negentiende eeuw gaf de Zuidamerikaanse vrijheidsheld Simon Bolivar opdracht om een plan voor een kanaal door Panama volledig uit te werken. Ook dit project kwam echter niet verder dan de teken- en conferentiekamers. Pas in 1879 viel het besluit om tot de aanleg van een kanaal over te gaan De Fransman Ferdinand de Lesseps kreeg opdracht, de leiding op zich te nemen. Het werd een ware lijdensweg Onvoldoende technische voorbereidin gen, corruptie. tropische ziekten er andere ongunstige factoren maakten dat er rondom de aanleg van het ka naai schandalen ontstonden en dal duizenden werklieden het leven ver van de „Grote Broeder uit het Noor den". Tot voor weinig jaren lagen er om en nabij het Panama-kanaal enige staten, die weliswaar onafhankelijk heetten te zijn, doch die in feite „be schermelingen" waren van Washington. Na 1950 is Uncle Sams invloed daar echter gedaald, evenals zijn popula riteit. De ontvangst, die vice-president Nixon begin 1958 in enige Latijns- Amerikaanse landen ten deel viel, was zó onvriendelijk, dat de conclusie moest luiden: Er hapert iets aan de betrek kingen tussen Washington en de La tijns-Amerikaanse wereld. Uncle Sams zorg voor eigen veiligheid en zijn nei ging om het doen en laten van anderen in overeenstemming te willen brengen Een Amerikaans oorlogsschip in het Panamakanaal, Een vertoon van een macht die evenwel niet meer zo absoluut is als enige decennia geleden Armoede ten spijt is de bewoner van dit land onder de zon niet wars van levensvreugde. Ze uit zich in karakteristie ke muziek en in de dans.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 13