Uncle Sams
Caribisch huwelijk "is vol zorgen
.STEN
Zoom
Verpleegster veroordeeld
voor narcoticadiefstal
es THEE
Oud-Panama
De dollar
Aan boord
Hel kanaal
Veiligheid
Negen maanden gevangenis
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 20 MEI 1964
80 voor
n 29 ct
lationaal
teitsmerk
.000
vinkels
Noorse kapitein
met bijl
vermoord
Lijk van vermiste
sportvisser bij
Rockanje gevonden
Oudge sta po-majoor
kreeg eenentwintig
jaar in Italië
Scheepsbrand voor
Mexicaanse kust
e( Krijg ik eens
-V"
4
Het broeit in het Caribisch gebied. De Verenigde Staten slagen er
niet meer zo gemakkelijk in de zaken daar zó in de hand te houden
als zij, uit hoofde van hun economische en strategische belangen, zou
den willen.
Niet alleen Cuba baart Washington zorgen. Panama, klein, maar
om het kanaal van groot gewicht, heeft het na lange tijd ook gewaagd
zich tegen de grote en machtige noorderbuur te verzetten.
Het anti-Amerikanisme leeft in geheel Midden- (en Zuid)-Amerika.
Bijgaande reportage schildert iets van de sfeer van het Caribisch
gebied dat de Amerikaanse regering zoveel zorgen geeft en dat om
zijn land, zijn geschiedenis en vooral om zijn mensen de belang
stelling meer dan waard is.
-10%
nwoordigersbezoek
GRATIS
eikorting
3RATIS
eikorting
3 RAT I S
eikorting
3 R AT IS
eikorting
3 R ATI S
eikorting
3RATIS
eikorting
ïRATIS
eikorting
3RATIS
eikorting
»o 55 ct
ik 7 9 ct
>dag
n 45 ct
e week
89 ct
39 ct
1105ct
met zijn eig endoen en laten zijn aan
die minder goede relaties niet vreemd.
Wie de tocht door het Panama-kanaal
maakt van Panama naar het Caribi-
bische eindpunt Cristobal, ervaart de
belangstelling van Uncle Sam voor die
vitale waterweg op onmiskenbare
wijze. Boven het tropische land vliegen
de vliegtuigen der Amerikaanse lucht
macht. De verdediging van het kanaal
is op hypermoderne wijze georgani
seerd. Wie de machtige sluis- en ves
tingwerken aanschouwt, wie het geronk
der vliegtuigmotoren verneemt, wie de
Amerikaanse soldaten ziet, beseft
en sommigen beseffen het met enige
weemoed dat de oude, laat-middel-
eeuwse romantiek der Spaanse ver
overaars en Spaanse cultuur uitgewe
ken zijn bij de komst van de dollar en
de techniek, bij de nadering der „IJs-
kastbeschaving van de Yankees", zoals
een Panamees de Amerikaanse cul
tuur kenschetste. De eerlijkheid ge
biedt echter te zeggen, dat die Pana
mees bij voorkeur ijs-gekoelde dran
ken dronk en dat hij grote bewonde
ring koesterde voor de snelle, van alle
gemakken voorziene auto's die de
Amerikanen in zijn land hadden ge
bracht.
Midden-Amerika dankt zijn tech
nische ontwikkeling, zijn Panama-ka
naal en zijn auto's voor een belang
rijk deel aan de Verenigde Staten.
Hun historie en culturele fundamen
ten echter danken de Caribische regi
onen in hoofdzaak aan Spanje. Wie
ronddoolt in Caribische havensteden
als Panama, Cristobal en Havanna doet
indrukken te over op, die getuigen
van de stille strijd tussen oud en
nieuw, tussen anders gezegd
„Spaans" en „Amerikaans". Het is een
strijd, die voor de toeschouwer be
langwekkend is en voor de strijders
zelf misschien wat tragisch.
Aan de „oude zijde" ziet men de laat
middeleeuwse Spaanse cultuur, die rijp
was, toen de Renaissance en het Hu
manisme in West-Europa hun loop be
gonnen en die in Midden-Amerika na
dè komst der Spanjaarden enige
eeuwen niet of nauwelijks de invloed
onderging van die (in de zestiende
eeuw) moderne stromingen. Aan de
„nieuwe zijde" bevindt zich de twin-
tigste-eeuwse Amerikaanse civilisatie,
die wel sommige gevolgen van de Re
naissance en het Humanisme in zich
opnam, maar evenmin als de Snaanse
cultuur de inwerking van beide on
derging om de heel eenvoudige reden,
dat er van de huidige ..Amerikaanse
civilisatie" nog geen sprake was, toen
de Renaissance en het Humanisme in
Europa ontloken.
AAN het Pacific-einde van het Pana
ma-kanaal ligt het stadje Panama. Welk
een verschil met Los Angeles en Cali-
fornië! Tropische planten alom. Kleur
lingen in bonte kledü met donkere ge
zichten en zwierige gebaren. De ietwat
pompeuse politiemannen geven ëcn
(misschien vermeend) veilig gevoel na
de Amerikaanse „cops" (wel het best te
vertalen met „dienders" of, beter nog,
„blikkies"). Plechtige oude kerken, ge
legen op rustige pleinen, omringd door
nauwe, schilderachtige straatjes. Hoe
gunstig (vonden wU) steekt dit alles af
by de bloksgewüze gebouwde bevol
kingscentra ter westkust van de Ver
enigde Staten met hun vaak bizar aan
doende imitaties van Moorse, Italiaanse
en andere bouwstylen.
In dit stadje, in Panama eens de
stapelplaats van de schatten der Pe-
3RATIS
eikorting
Armoede is, voor de
gewone bevolking van
het Caribisch gebied
althans, een normaal
verschijnsel.
ruaanse Inca's, daar gebracht door de
Spaanse veroveraars van Peru leeft
nog iets voort van de oude geest der
conquistadores. Brokstukken van zware
muren staan er nog als stomme en dode
getuigen van de Spaanse glorie van
weleer. Zeker, na de opening van het
Panama-kanaal werd het stadje tot
nieuw leven gewekt, maar niettemin
maakt het In sommige delen een dode
indruk. In de kerken en op sommige
pleinen heerst 'n enigszins weemoedige
stemming, een atmosfeer van versleten
goud-brokaat en roestige harnassen.
Zwaar bleef, ondanks de vloedgolf van
Amerikanisme, het Spaanse cachet op
de stad gedrukt. In de voorhof van een
der paleizen stapten, toen wij er waren,
h'oog-gebeende sierlijke witte vogels
heen en weer, zwierig en statig als
waren zij Grandes van Spanje. Een
tweetal martiaal uitziende, maar vol
komen ongevaarlijk en uiterst hof
felijke krijgslieden hadden blijkbaar
alleen maar tot taak, de bewoners te
beschermen tegen de opdringerigheid
en nieuwsgierigheid van toeristen.
WAT is de reden, dat het Caribische
huwelijk van Uncle Sam voltrokken
werd? Wij wezen reeds op de betekenis
van het Panama-kanaal voor Uncle
Sams veiligheid. Wij noemden ook ter
loops de invloed van de dollar. En in
derdaad is het zo, dat Uncle Sam zijn
Caribische bruid voornamelijk begeer
de om haar romantisch gezegd
sterke kastelen en rijke landerijen, ter
wijl de Caribische schone ondanks veel
tegenspartelen in de grond van haar
hart niet afkerig stond jegens Uncle
Sams dollars en „vele gemakken". Dit
is ook wel begrijpelijk want wie heeft
opgemerkt, hoe na de tweede wereld
oorlog de Amerikaanse dollar, de Ame
rikaanse gemakken en de Amerikaanse
vermaken in enige West-Europese lan
den een groot deel des volks „bezetten",
ziet gemakkelijk in, dat de Midden-
Amerikanen, die het heel wat slechter
hebben dan de West-Europeanen, wel
haast moesten vallen voor de Noord-
Amerikaanse attracties.
Dit betekent niet, dat men de „Reus
uit het Noorden" werkelijk liefheeft in
de Caribische gebieden. Men vindt hem
een beetje aardig, men heeft een beetje
eerbied voor hem, men koestersl een
beetje vrees voor hem en men heeft ook
een beetje een hekel aan hem. Misschien
is het tragisch en voor ons is het
bovendien onbegrijpelijk dat Uncle
Sam dat „beetje hekel" niet vermag te
begrijpen en het bestaan ervan toe-
schryft aan allerlei oorzaken behalve
aan zichzelf. Toch zou hij werkelijk de
hand in eigen boezem moeten steken,
wil hij ooit komen tot écht goede en
hartelijke relaties met zijn Caribische
bruid. Zolang hij zulks niet doet, is het
gevaar daar, dat die donkere schone een
flirtation begint met iemand anders. En
een flirtation onder de tropenzon neemt
dikwijls een andere loop dan bij ons aan
het koele Noordzeestrand.
De dollars duizenden dollars, mil
joenen dollars, miljarden dollars zelfs
zullen Uncle Sams Caribische bruid
nooit tot een trouwe gade kunnen
maken, zelfs niet, als men bovendien
haar slot zou laten bewaken door Ame
rikaanse oorlogsschepen en mariniers.
Wat zij nodig heeft behalve dollars dat
zijn begrip en waardering voor haar
eigen wezen, dat nu eenmaal allesbe
halve Noord-Amerikaans is.
De rechtbank te Amsterdam heeft de
36-jarige particuliere verpleegster Jacoba
J. K. uit Amsterdam veroordeeld tot 9
maanden gevangenisstraf met aftrek
waarvan vier maanden voorwaardeluk
oroeftijd drie jaar) wegens diefstal van
lacons verdovende middelen uit twee
ziekenhuizen.
De officier had tien maanden met af-
rek waarvan vier voorwaardelijk geëist.
De verpleegster gebruikte de verdovende
niddelen zelf. omdat zij voortdurend pijn
nd in een van haar benen.
De 31-jarige Amsterdamse schrijver
ispar A. die de verpleegster opium had
erstrekt „om haar te helpen" werd ver-
De politie van Honoloeloe stelt een on
derzoek in naar de omstandigheden waar
onder de 51-jarige kapitein van een Noors
vrachtschip vrijdag, toen zijn schip zich
op 1000 km ten oosten van Honoloeloe
bevonden, om het leven kwam.
Toen het schip Honoloeloe binnenliep,
hield de Amerikaanse kustwacht vanuit
een hefschroefvliegtuig een oogje in het
zeil om er zeker van te zijn dat geen
van de 29 bemanningsleden overboord
zou springen.
De eerste stuurman deelde mee dat hij
het lichaam van de gezagvoerder in
diens hut had aangetroffen. Hij zei dat
er sporen van een worsteling waren en
dat een bijl niet ver van het lichaam
op de grond lag. De kapitein was achter
het rechteroor getroffen.
Alleen de chef-hofmeester en de radio
telegrafist werden van het gebeuren op
de hoogte gesteld. De bemanning ver
nam niets voordat het schip in Honoloeloe
gemeerd lag.
Het stoffelijk overschot van de 36-ja-
rige J. M. Guddens uit Rotterdam is ge
vonden op het strand van Rockanje.
De heer Guddens was een der vissers,
die vorige week met een busje van de
veerboot „Stad Zierikzee" nabij Middel-
harnis in het Haringvliet schoot. De
politie vermoedt dat de heer Guddens de
man is geweest, die tijdens de val uit
het busje is gesprongen. Het lijk ver
toonde geen sporen van verwondingen.
oordeeld tot drie maanden voorwaardelijk
(proeftijd drie jaar). Tegen hem was acht
maanden geëist. De schrijver die vroeger
zelf verslaafd was. wilde de verpleegster
genezen. De rechtbank bleek echter
weinig waardering te hebben voor zijn
methode.
De gewezen „Gestapo"-majoor Frled-
rich Schwend, dezer dagen in Italië tot
21 jaar gevangenisstraf veroordeeld we
gens het doden, in 1945, van een soldaat,
woont in de omgeving van de Peruaanse
hoofdstad als een respectabel zakenman.
Schwend. die het Peruaanse staatsburger
schap heeft, speelde een vooraanstaande
rol bij Hitiers „Operatie Bernhard", een
plan om Groot-Brittannië met vals geld
te doen overstromen. Schwends huis is
omgeven door hoge muren en bordjes
waarschuwen tegen de aanwezigheid van
waakhonden. Toen journalisten hem de
uitspraak van de Italiaanse rechtbank
meedeelden zei Schwend, dat de Italiaan
se justitie niet in staat is hem in Lima
iets te maken.
De brand die op het Noorse vracht
schip „Sandanger", voor de westkust van
Mexico woedt, kan nog twee a drie dagen
duren. De Amerikaanse kustwacht heeft
intussen gemeld dat het lijk van een
vrouw is geborgen en dat tien andere
opvarenden van het schip worden ver
mist, terwijl 45 anderen zijn gered.
Volgens radioberichten moeten de ge
zagvoerder, de stewardess en zeven pas
sagiers de Sandanger had accommo
datie voor passagiers zich onder de
vermisten bevinden.
Het 300 meter lang schip had elf passa
giers en een bemanning van 45 koppen
aan boord, toen de brand uitbrak en zich
verspreidde naar de lading citrusfruit en
houtpulp.
Een woordvoerder van de agent van de
rederij zei dat de brand nog twee of
drie dagen kon duren voordat men po
gingen zou kunnen ondernemen om het
wrak te bergen.
(Advertentie)
po\W^0ld k00,Pt! Po»yFloir,
unieke polyether bim,5SQ,em
achtig stof - et, Sfr*s
f/7 ta tef nieuwe g^®1 poW
blijven, vraag he
eiuöuMd eet eek meeit JKofaxJ
De Columbus-
kathedraal in Havana,
waar de ontdekker van
Amerika begraven ligt,
typeert de Spaanse
inslag van het oude
deel van Cuba's
hoofdstad.
de Amerikanen de lange weg af van de boorden van de
Atlantische Oceaan naar de stranden van de Stille Zuidzee.
Die weg ging dwars over het uitge
strekte vasteland van Noord-Amerika.
Hij was toen nog niet gebaand. Het
„spoor" liep door eindeloze grasstep-
pen, over bergruggen, door dalen en
over rivieren. Eindelijk aan het
einde van de tocht aanschouwden
de pioniers de Stille Zuidzee, de groot
ste der Oceanen. De tocht ging van
New-York naar Los Angeles. Vijf ge
neraties waren nodig om hem te vol
brengen. Thans vliegt men het traject
in enige uren.
Wij gingen de weg terug, de route
van Los Angeles naar New-York. Niet
over land. Wij gingen over zee en door
het Panama-Kanaal, door het kanaal,
dat sedert tientallen jaren de bijzon
dere belangstelling geniet van Was
hington en dat voortdurend de aan
dacht der Amerikaanse militaire auto
riteiten heeft. Anders gezegd, wij ko
zen ons ..spoor" door de waterweg, die
zowel "Uncle Sam's troetelkind is als
zijn zorgenkind.
Toen wij vertrokken, was de zee zo
glad als de bekende spiegel. En hij
bleef glad van het ogenblik van ons
vertrek tot wij bij Panama-Balboa het
beroemde kanaal invoeren. Over die
spiegelgladde zee roeiden trage schild
padden langzaam weg. als ze meen
den dat ons schip hun weg kruiste. In
de verte zagen wij aan bakboordzijde
donkere strepen. Het waren (leerde
een blik op de kaart) de beboste kunst-
landen van Costa Rica. De goden en
demonen van de Stille Zuidzee deden
hun best om voor enige afwisseling te
zorgen. Van tijd tot tijd stuurden ze
een dolfijn of een haai naar de opper
vlakte. De passagiers genoten van die
„floor show" op de oceaan. En de offi
cieren en bemanning waren niet min
der opgetogen, als zo'n zeebewoner zich
vertoonde. Want door zo'n visachtig
spektakel waren zij een poosje ont
slagen van de beleefdheidsplichten om
antwoord te geven op de vele verve
lende vragen, die reizende landrotten
de zeeman aan bc/rd nu eenmaal ple
gen te stellen.
loren. Soms zag het er naar uit, dat
het kanaal nooit tot stand zou komen.
De Lesseps verdween van het toneel.
De Verenigde Staten namen de verant
woordelijkheid over. En eindelijk, in
1915, was het kanaal gereed. De zeeweg
van kust tot kust, van New York naar
San Francisco was met achtduizend
zeemijlen verkort.
De totstandkoming van het Panama-
kanaal had een zeer grote invloed op
de militaire en maritieme inspanning
van Washington. Hoewel de Verenigde
Staten sedert het begin onzer eeuw
belangstelling aan de dag hadden ge
legd voor Midden-Amerika, nam die
belangstelling na de opening van het
kanaal in zeer sterke mate toe. Het
beeld van Amerika's „veiligheidszones"
begon op te duiken in diplomatieke
notas en geschriften betreffende Mid
den-Amerika. Uncle Sam wilde zijn
eigen veiligheid vergroten door steeds
beter en intensiever te zorgen voor de
beveiliging van het Panama-kanaal.
Onder de presidenten der Verenigde
Staten was het vooral Franklin D. Roo
sevelt. die waarschijnlijk meer nog
dan zijn voorgangers besefte, van
hoe grote betekenis Midden- en Zuid-
Amerika zijn voor de machtspositie
en de economische belangen van de
Verenigde Staten. Een van zijn voor
naamste buitenlands-politieke oog
merken was derhalve, de invloed van
Washington in Midden- en Zuid-Ame-
rika zoveel mogelijk uit te breiden en
te verstevigen, Daar het Panama-ka
naal van vitaal belang is, is het be
grijpelijk, dat Roosevelt bijzondere be
langstelling voor deze waterweg had.
De grote Zuid-Amerikaanse landen
bleken niet voetstoots bereid, zich
aan de zorgen van Uncle Sam toe te
vertrouwen, doch de meeste kleinere
Midden-Amerikaanse republieken bo
den minder weerstand en zwichtten
voor de lokstem, de technische verbe
ringen. de vele dollars., en soms ook
voor de oorlogsschepen en mariniers
LOS ANGELES, de mooie en grote stad zonder huiselijkheid,
ligt achter ons. Los Angeles was onze laatste pleisterplaats
op een reis over het Noord-Amerikaanss continent, doch
niet het eindpunt van onze tocht. Wèl is Los Angeles het
einddoel en eindpunt van enige generaties Noord-Amerika
nen geweest. Natuurlijk was Los Angeles toen nog geen
stad. Maar „el dorado", het goudland, dat men in Californië
zocht, wenkte niettemin lokkend. In vijf generaties legden
Toen na veel haaien, een paar
walvissen, een aantal speelse dolfijnen
en wat trage schildpadden kwamen
de Pedru Miguel- en Myra Flores-
sluizen in zicht. We naderden het Pa
nama-kanaal, de geestelijke schepping
van de beroemde Franse ingenieur en
ontwerper van het Suez-kanaal Ferdi
nand de Lesseps. In 1879 werd name
lijk in Parijs, ter gelegenheid van een
internationaal Panama-congres, het be
sluit genomen om een verbinding tot
stand te brengen tussen de Atlantische
Oceaan en de Stille Oceaan en wel
door een kanaal te graven dwars dooi
de landengte van Panama. Het besluit
was sneller genomen dan uitgevoerd,
want het duurde tot 1915, dus toen de
eerste wereldoorlog Europa reeds teis
terde, aleer het eerste schip door het
Panama-kanaal kon varen. Dat schip
was de „Kroonland" van de Panama-
Pacific Line. D^ zeeweg van New-York
naar San Francisco, van de oostkust
naar de westkust der eVrenigde Staten
was door het kanaal met achtduizend
zeemijlen verkort. De landengte van
Panama en het Panama-kanaal waren
met één slag geworden tot strategische
en financieel-commercicle belangen
van de allereerste orde. Het gebied,
waardoor het kanaal liep, noemde men
in die dagen (denkende aan het Suez-
kanaal) het „Egypte van Midden-
Amerika".
Philips II had het plan tot doorgra
ving van de landengte van Panama
van de hadn gewezen, maar in de
eeuwen na zijn dood ontwierp men
nieuwe projecten voor een kanaal tus
sen de Caribische Zee en de Pacific.
Zowel de landengte van Panama als
die van Nicaragua en Tehuantepec
werden voor die projecten in het oog
gevat. Het bleef echter bij plannen.
In het begin der negentiende eeuw
gaf de Zuidamerikaanse vrijheidsheld
Simon Bolivar opdracht om een plan
voor een kanaal door Panama volledig
uit te werken. Ook dit project kwam
echter niet verder dan de teken- en
conferentiekamers.
Pas in 1879 viel het besluit om tot de
aanleg van een kanaal over te gaan
De Fransman Ferdinand de Lesseps
kreeg opdracht, de leiding op zich te
nemen. Het werd een ware lijdensweg
Onvoldoende technische voorbereidin
gen, corruptie. tropische ziekten er
andere ongunstige factoren maakten
dat er rondom de aanleg van het ka
naai schandalen ontstonden en dal
duizenden werklieden het leven ver
van de „Grote Broeder uit het Noor
den". Tot voor weinig jaren lagen er
om en nabij het Panama-kanaal enige
staten, die weliswaar onafhankelijk
heetten te zijn, doch die in feite „be
schermelingen" waren van Washington.
Na 1950 is Uncle Sams invloed daar
echter gedaald, evenals zijn popula
riteit. De ontvangst, die vice-president
Nixon begin 1958 in enige Latijns-
Amerikaanse landen ten deel viel, was
zó onvriendelijk, dat de conclusie moest
luiden: Er hapert iets aan de betrek
kingen tussen Washington en de La
tijns-Amerikaanse wereld. Uncle Sams
zorg voor eigen veiligheid en zijn nei
ging om het doen en laten van anderen
in overeenstemming te willen brengen
Een Amerikaans
oorlogsschip in het
Panamakanaal, Een
vertoon van een macht
die evenwel niet meer
zo absoluut is als enige
decennia geleden
Armoede ten spijt is de
bewoner van dit land
onder de zon niet wars
van levensvreugde. Ze
uit zich in karakteristie
ke muziek en in de
dans.