hee I1 fll 'n klasse apart! PITTIGE SIGARETTEN 1,25 OLIEBOREN OP AMELAND: „AMERIKAANS'' AVONTUUR alent eeft! Vrees voor de waarheid „Je voelt je niet meer in Nederland JIET KERSTMANNETJEZWAAIT DE SCEPTER Industrie Veronderstellingen Miljoenenrcgcn Brief uit Londen- dl t-eé* Engelse regering: Piratenzenders mogen blijven Vader doodde zijn zoontje Acht jaar dwangarbeid 14 IS DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 14 MEI 1964 15 king... |rop! werken. Ihee. In de kant. Ireen 1 'kwaliteit! van uw leven, van lippen. Of een tent in het ten en binnen, is kunt u óók - e kleurenfilms! STRATFORD LEEFT VAM LEGENDEN (Van onze correspondent in Londen). Wanneer hij geboren werd, is niet met zekerheid bekend. Maar volgens de traditie en in Groot-Brittannië zijn tra dities vaak belangrijker dan feiten aanschouwde William Shakespeare het levenslicht op 23 april 1564. De viering van deze heuglijke datum uit de Britse geschiedenis werd on langs met grote luister ingezet te Stratford-upon-Avon, waar Engelands meest verheerlijkte zoon zijn jeugd doorgebracht zou hebben. (Advertentie) Hoewel die 23ste april 1564 dus niet eens historisch vaststaat, is de invloed die van hem uitgaat van die aard dat hij de Britse schooljeugd in zijn greep heeft. In een grote Londense krant schreef een lezeres enkele weken ge leden: „Voor mij is aan die dag een zeer onaangename schoolherinnering verbonden. Toen ik nog lager onderwijs genoot, vroeg op een 23ste april de juf frouw van de klas:: „Wiens verjaardag is het vandaag?" Ik was aangenaam ver rast omdat voor onze juffrouw blijkbaar geen geheimen bestonden en stak blqzend een vingertje op. „De mijne, juffrouw", zei ik schuchter en naar waarheid. Maar de onderwijzeres werd heel boos. En ik moest honderd keer schrijven, dat 23 april de verjaardag van William Shakespeare is". Op dezelfde manier wordt het de jeugd ingeprent, dat Shakespeare een mooie jongen met een puntbaard was. Maar niemand weet precies hoe hij er eigenlijk uitzag. In Stratford-upon-Avon trekt men zich dat echter niet aan, want daar is de legendarische Shakes peare onsterfelijk en kan niemand aan zijn gezicht ontsnappen. Wie door de straten van dit schilderachtige stadje wandelt, waar het in de zomer krioelt van de toeristen, voelt er de smalle ogen van de dichter-met-de-puntbaard ononderbroken in zijn nek boren. Overal in Stratford kijkt de buste van William Shakespeare u aan. Zij bestu deert u met een kille blik vanuit elk winkelraam. Rijen en nog eens rijen Shakespeartjes in koper, brons, plastiek of hout zijn er te koop voor veel of weinig geld. En opdat de bezoekers zijn aanschijn nooit zouden vergeten, heeft de stad nog voor talrijke standbeelden gezorgd. Al wie in Stratford zaken doet, tracht munt te slaan uit de dichter. Zijn wa penschild prijkt in zilver en goud op de voorgevel van het elektriciteitsge bouw. Op de muur van een drankhuis staat te lezen: „Terwijl Will Shakespeare zijn onsterfelijke toneelstukken schreef, dronken sommige van zijn stadgenoten hier een stevig glas". Het meest bete kenisvol is echter zijn mozaïekportret dat goudomrand boven de ingang van een bank prijkt. Want daar is Shake speare nog het best op zijn plaats, niet als dichter, toneelschrijver en literair genie, maar als zinnebeeld van een in dustrie die dank zij de naïviteit van de grote massa ontzaglijk veel geld op brengt. Dat is voor Stratford-upen-Avon de ware betekenis van Shakespeare. Strat- fords burgemeester, Cyril Kamp, zegt wel dat zijn stad lang vóór Shakespeare bestond en dat ze in elk geval een goed toeristisch centrum zou geworden zijn, maar hij kan daaromtrent toch geen echte illusies koesteren. Zou hij enkele maanden geleden als burgervader de hand van de eerste Russische ruimte vrouw gedrukt hebben, als Stratfofll niet synoniem van Shakespeare was? Zonder die internationale attractie had het stadje aan de Avon Valentina Te- resjkova wellicht nooit te zien gekregen. Wegens Shakespeare is deze kleine Engelse plaats (16.000 inwoners) sa men met de Elffeltoren, de piramiden en de Niagarawaterval een van de toe ristische wonderen van de wereld en dit voornamelijk voor de Amerika nen of bezoekers uit andere Engels sprekende landen. Verleden jaar be zochten 229.269 personen Shakespeare9 geboortehuis. Dit record zal vermoe delijk geslagen worden tijdens het ko mende toeristische seizoen. Shake speare, die naar men meent begraven ligt in Stratfords kerk van de H. Drievuldigheid maar ook wat dat betreft is men geenszins zeker helpt de schatkist van deze gemeente vullen en de Britse betalingsbalans in evenwicht houden. Hij is een goede vriend van de officiële Britse Ver eniging voor Vreemdelingenverkeer en steunt rechtstreeks of onrecht streeks een groot deel van de Strat- fordse bevolking. Hoezeer het leven van deze mensen afgestemd is op de Shakespeare-cultus, blijkt duidelijk uit het feit, dat Strat- ford-upon-Avon 97 hotels en pensions telt. Samen stellen deze inrichtingen 892 slaapkamers ter beschikking van de vreemdelingen, wat neerkomt op één kamer per 16 inwoners. Maar het hart van de Shakespeare-industrie is de stich ting van zijn geboortehuis. Deze „Shakespeare Birthplace Trust" een vereniging zonder winstgevend doel dateert van 1847. Zij begon haar be- (Advertentie) eV&etV Pe\^0° w \.oOe r tXS \\CM ox v»»ê. .„<,eMaS n reg>eXV^ ■JOO V»4e nd «e* e ^eel a-J° ue et .„eod o v* v p Y\c •V VaV pavs' GEKONTROLE.ERD Het is alléén Terlenka met het Terlenka eti ket, want alléén de artikelen die A.K.U. goedkeurt verkrijgen het merk Terlenka. Artikelen die niet aan de A.K.U-eisen vol doen zullen veelal onder een soortnaam zoals polyester in de handel komen. PUBLICATIE VAN A.K.U.» ARNHEM staan met de aankoop van het geboorte huis en heeft zich sedertdien nog een half dozijn woningen en tuinen aange schaft, die (verondersteld) verband hou den met Shakespeare. De stichting be schikt over een bestendig hoofdkwar tier en heeft 75 man in dienst. Zij wordt gefinancierd door de verkoop van en treekaartjes (2 shilling per stuk) tot de de verschillende Shakespeare-museums. Het geboortehuis alleen bracht verleden jaar 25.000 pond op. Deze woning staat in het midden van Stratford en heeft veel restauratiewerk ondergaan, zodat van de oorspronkelijke inrichting niet veel meer overblijft. Uiterlijk is Shakespeares huis een „cot tage" van het bekende Engelse type, dat in een gewone stad onopgemerkt zou blijven tussen de vele soortgelijke ge bouwen. De meubels in het „heiligdom" dateren uit andere tijdperken, maar de gids beweert dat ze toch gelijken op die waarmee de woning ingericht was toen Shakespeare er als kleine kleuter rond- waggelde. Boven komt men in 'n slaap kamer met een zwaar ledikant en een houten wiegje. Daar zou de toneelschrij ver geboren zijn. Niemand weet of dit waar is, maar we worden toch aange moedigd om het zonder meer te ge loven. In een andere kamer liggen herinne ringen aan Shakespeare ten toon ge spreid, hoewel het verband soms zeer ver gezocht is. Maar het kan nog door de beugel en de leugentjes om bestwil zijn kleiner dan die van de weduwe Hornby, een mens dat dit geboortehuis bewoonde op het einde van ae 18e eeuw. Ze verdiende een mooie cent met aan bezoekers allerlei meubels en „relikwie- en" te tonen. „In die stoel zat hij bij de haard", placht de sluwe weduwe te zeggen. „Dat is de snaphaan waarmee hij op hertejacht ging. Op die tafel naast zijn bed schreef hij zijn verzen en to neelstukken. Dit met goud geborduurde tafellaken werd hem door koningin Eli zabeth geschonken en uit dat glas dronk Shakespeare water toen hij zwaar ziek te bed lag". De officiële gids van Stratford-upon- Avon noemt mrs. Hornby een „schaamteloze bedreigster". En toch zouden de huidige bewoners van Stratford haar dankbaar moeten zijn, want deze weduwe heeft een traditie gelanceerd, die onuitroeibaar gewor den is. Dat blijkt uit de kermisach tige rommel die de Stratfordianen als Shakespeare-souvenirs verkopen en uit de legende die men geschapen heeft rond „New Place", het huis waarin Shakespeare gestorven zou z«n". „New Place" vraagt ontzettend veel van de verbeelding van de bezoekers, want van het gebouw zelf blijft vrijwel niets meer over. Er is nog alleen de plaats waar het gestaan heeft en een buiten gewoon prachtige tuin, die door de Ge boortehuisstichting onderhouden wordt, 't Ontbreekt er niet aan nieuwsgierigen, die volgaarne wtee shilling betalen om belangstellend te kijken naar wat ste nen, die de overblijfselen heten te zijn van de grondvesten van „New Place" dat destijds een van de grootste huizen van Stratford was. Daarna gaan de be zoekers een oude moerbeiboom bewon deren in de tuin. Vroeger stond er nog een oudere moerbeiboom, die volgens de overlevering door Shakespeare zelf ge plant werd In de achttiende eeuw werd de eige naar het beu dat hele drommen nieuws gierigen naar die boom kwamen kijken. Hij haalde hem harteloos neer en liet nadien zelfs heel het huis afbreken. Van daag krijgen de bezoekers te horen, dat de huidige boom „naar men meent" ge groeid is uit een stek van de moerbei boom die, „naar men veronderstelt", door Shakespeare geplant werd. Bij gelegenheid van de vierhonderdste verjaardag heeft Stratford zich netjes in nieuwe verf gezet. Het gemeentebe stuur kreeg de kosteloze medewerking van zes architecten, die vrijwillig een geïntegreerd kleurenschema ontwierpen voor de winkels van het stadje. Men voor kwam dat iemand kleuren uitkoos die zouden vloeken met het schilderwerk van zijn buren. Aangezien de Britten een vrij zonderlinge smaak hebben op kleu- rengebied, was deze selectie een hele toer. Iedere winkelier droeg zelf de kosten en zo verdienden de schilders van Stratford weer in naam van de be roemde dichter ruim 5000. „In de zomer zullen we ons geld dubbel cn dwars terug verdienen", menen de han delaren zelfverzekerd. De directie van het Shakespeare-theater aan de oever van de Avon doet dit jaar natuurlijk ook een speciale inspanning. Er staan zeven toneelstukken op het programma en de kaartenverkoop kon niet beter zijn. En toch is deze schouw burg het minst winstgevende onderdeel van de Shakespeare-industrie. In 1963 bedroeg zijn deficit bijna een half mil joen gulden en tijdens de komende maan den zal het theater verbazend goede za ken moeten doen om de financiële kuil te vullen, die in het begin van dit jaar nog vergroot werd. Maar dat geldpro bleem is slechts een bijkomstigheid. Aan de overzijde van de rivier staat een nieuw paviljoen, gebouwd voor de dure Shakespeare-tentoonstelling. Toegangs prijs voor volwassenen: 4 shilling (2 gul den); kinderen en studenten: 2 shilling. Voor paviljoen en tentoonstelling vallen minstens anderhalf miljoen gulden on kosten te dekken Alsof dit nog niet genoeg was, werd Evenals alles wat Stratford over Shakespeare te bieden heeft, is ook dit portret maar een gissing. Misschien is dit verheerlijkte beeld wel het con- terfeitsel van een regent of een rijkaard. naast het geboortehuis een hypermodern Shakespeare-centrum opgericht. Het be vat een bibliotheek en is bedoeld als stu die-oord van de toneelschrijver. De di rectie van de Geboortehuisstichting heeft zich er permanent geïnstalleerd en bedelt in heel de \4ereld om de bouw- en an dere kosten te kunnen betalen. Zij tracht zo maar eventjes vijfhonderdduizend pond in te zamelen. Kleine giften zijn ook welkom. Zo kan men een zak cement schenken, tegen betaling van 7 shilling of een dollar. Een baksteen kost een halve kroon en Amerikanen die een gul gebaar willen doen, kunnen drie stenen nemen voor drie dollar. Voor de Shakespeare-industrie, die nochtans zoveel geld opbrengt, moet dus op de koop toe nog schaamteloos gebedeld worden. En intussen blijft Shakespeare zelf niet meer dan een legende. Over het veronderstelde leven van de wereldberoemde toneelschrijver is zo weinig bekend, dat de ergste sceptici zich nog altijd afvragen of Shakespeare werkelijk Shakespeares stukken en verzen geschreven heeft. Hij zou 37 toneelstukken op zijn naam hebben. Men schrijft hem zorgeloze ge dichten over klassieke thema's en 154 sonnetten van adembenemende schoon heid toe. Maar er blijft geen enkel eigen handig geschreven manuscript van over en ook geen portret dat tijdens zijn leven geschilderd werd. Boven zijn vermeend graf in de kerk van de H. Drievuldig heid (sceptici trachten tevei'geefs ■'"^stem ming te krijgen om het open te -.laken) staat een borstbeeld dat Shakespeare voorstelt met een ganzeveer in de hand, gereed om de onsterfelijke vruchten van zijn inspiratie neer te pennen. Oorspron kelijk was dit beeld echter een hulde blijk aan een vooraanstaand burger van Stratford. De ganzeveer en het boek in de andere hand werden er pas later aan toegevoegd En terwijl de ware identiteit van de wereldberoemde dichter en toneelschrij ver nog steeds gezocht wordt tot grote verontwaardiging van de Stratfordianen sommen sceptici een hele reeks namen op van personen die niet uit hun stad afkomstig waren verschijnt het ene boek na het andere over Shakespeare en zijn werk Dit jaar zullen naar aanlei ding van de vierhonderdste herdenking ruim vierhonderd nieuwe studieboeken over de „grootste schrijver" van de we reld op de markt gebracht worden. En Stratford kan gerust zijn. De Shake speare-industrie zal beter dan ooit flo reren. ROGER SIMONS GOLD STAR 25 De Britse regering heeft het plan opge geven op te treden tegen dè piratenradio schepen Carolina en Atlanta De minister der Posterijen heeft ver teld, dat hij er alleen maar op zal toe zien, dat deze schepen geen inbreuk ma ken op de internationale overeenkomsten inzake golflengten. Hij wil wel een wet indienen, die het voor Britten onwettig zou maken voor de piratenstations te werken of er bij te adverteren. (Advertentie) Voor gezonde witte tanden..v Een vader uit Stockholm, de 27-jarige Sven Erik Rundkvist, is veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht jaar dwang arbeid, omdat hij zijn zoontje van een jaar met een mes had doodgestoken. Rundkvist zei, dat hij zich niets van de moord kon herinneren, omdat hij op dat ogenblik dronken was geweest. Zijn ge wezen vrouw getuigde, dat ze bij een bezoek aan haar kind door de vader met een mes was weggejaagd. (Van onze verslaggeefster) De drie torens, die ver uitsteken boven het duinlandschap, hebben het leven op Ameland veranderd, want op het Ameland van nu heerst ook huiten het toeristenseizoen niet meer de rust die men er in voorgaande jaren kon vinden. De winterslaap van het eiland werd ongeveer vijf maanden geleden verstoord, toen een aantal buitenlandse maatschappijen in de duinen en op het strand luin mensen neerzetten om er opslagplaatsen en torens te bouwen. Zo begon op Ameland het olie-avontuur: een on-Nederiands avontuur, niet in het minst door de vele Amerikanen en ook Duitsers, die door de oliemaatschappijen Mobile Producing Netheriand Inc., Caltex en B.P, in combinatie met Gulf naar deze uithoek van Nederland zijn gestuurd. Maar er zijn ook Nederlanders nauw bij het zoeken naar aardolie betrokken. Tot deze mensen behoren twaalf Bredanaars, werknemers van Stoof Breda N.V., het bedrijf dat ook het transport van o.a. de zware boortoren en het platform van Mobile heeft uitgevoerd en dat met stellagesranC" bl"ldozers hceft meegeholpen bij de opbouw van toren en De boortorens en opslagplaatsen van Caltex en B.P.-Gulf zijn in de duinpan nen gebouwd. De boorinstallatie van Mobile bevindt zich echter op een veel moeilijker plaats, op het uiterst oostelijke punt van Ameland, waar land en water samengaan. Het was dan ook nodig om de hele installatie op een platform op een hoogte van vier meter te bouwen, dat op 188 stalen heipalen staat. Het plaatsen van de installatie was in ver band met deze hoogte geen kleinigheid, maar de zware rupskraan, de grootste in Nederland, die hiervoor door Stoof N.V. werd ingezet, heeft alle machines, sommigen met een gewicht van 70 ton, netjes op hun plaats gezet. Bij werkelijk hoog water slaan de golven nog over het platform. Het personeel beschikt ech ter over reddingsgordels cn boten, die in tijd van nood gebruikt kunnen wor den. Naast de boorinstallatie staan er op de verhoging o.a. vijf 350 pk diesel motoren, direetievertrekken en voor het personeel, waarvan er altijd constant twee op dit booreiland blijven, twee slaapkamertjes en zelfs een „zieken boeg". Ongeveer drie maanden is de Mobile nu bezig en men zit nu op een diepte van bijna anderhalve kilometer. Enkele grondmonsters bevatten reeds sporen, die op de aanwezigheid van aardolie kun nen duiden, maar de technische staf van de Santeva, dc Amerikaanse onderne ming die de boorwerkzaamheden uit voert, heeft nog steeds geen zekerheid. Daarvoor zal men dieper moeten gaan. Mister John Pittman, de algehele leider van dit belangrijke project, is echter zeer optimistisch gestemd. „Tot over een maand", zei hij bij ons afscheid in ant woord op onze belofte „Als u olie ge vonden hebt komen we terug". Pittman leidt de werkzaamheden op typisch Ame rikaanse manier en eist als het nodig is een bijna onmenselijke krachtsinspan ning van de mensen, want het zoeken naar olie is een kei-hard bedrijf. Toch mogen de arbeiders hem graag. „Het Kerstmannetje" noemen ze hem, een bij naam die slaat op de rode bontmuts, het rode jack en de rode pantalon, waarin hij steeds rondloopt. „Als je hier een tijdje zit, raak je alle binding met de buitenwereld kwijt. Je hebt helemaal niet meer het gevoel dat je in Nederland zit. De mensen die Ameland van hun vakantie kennen, vra gen zich meteen af hoe dat kan, maai de mannen hier kunnen het bevestigen. Het is een avontuur dat je niet ver wachtte hier in eigen land aan te tref fen". Dit zegt Tom Mol, de leider van de twaalf Bredanaars. En hij heeft ge lijk. De boorinstallatie is niet te bereiken via een weg. Iedere nacht om twee uur (want het is vroeg dag voor deze man nen) worden ze in de „landrover" ge laden cn dan gaan ze bij laag water 13 kilometer over het natte strandgedecltc naar de (oren en de opslagplaats. Bij hoog water is deze weg natuurlijk on begaanbaar. Dan gaan ze door de dui nen via een pad, dat alleen bestaat uit ondiepe wielsporen. Er is heel wat stuursmanskunst voor nodig om de auto in hand te houden op dit ongeëffend terrein. Het benodigde materiaal wordt over zee aangevoerd. De schepen met een inhoud van twee a driehonderd ton leggen bij hoog water een paar honderd meter van de boortoren op het strand aan, zodat ze bij laag water droog op het strand liggen. Dan komen de mannen van Stoof weer in actie. Het lossen met grote kranen moet vlug gebeuren, vóór het water weer stijgt. Het gaat nü vooral om ladingen cement, nodig om bij het boren langs de boorpijpen in de grond een wand op te trekken om instorten van de boorgang te voorkomen. Hiervoor moet er zo'n 600 ton cement de grond in. De ladingen worden vervoerd op aan hangwagens, echte bulldozers, want met gewone vrachtauto's is niets te begin nen, omdat de Mobile-toren een paar honderd meter van de duinen op het strand staat. Stoof N.V. heeft drie zeer zware en een kleine bulldozer ingezet. Deze vervoeren materiaal van de boot naar de opslagplaats en later van het „moedernest" naar de toren. Maar de bulldozers hebben nog meer te doen. Iedere dag moeten er enigszins berijd bare „paden" worden aangelegd. Een behoorlijke oostenwind en een heleboel werk is voor niets geweest. Dat merkte men ook, toen men een weg van ijzeren platen van het „moedernest" naar de toren aanlegde. Al na enkele da gen waren de platen in het zand ver dwenen en was er dezelfde mulle zand woestijn als vroeger. Ook bij de bouw van de opslagplaats waren er verschil lende moeilijkheden. Zo was het nood zakelijk om twee duinen af te graven om de lange loodsen te houwen. Toen Rijkswaterstaat hiervoor toestemming weigerde omdat de duinen ongerept moe ten blijven, heeft men er maar een duin tussen gezet, wat vreemd genoeg wel de goedkeuring kon wegdragen. Het is een leven van pionieren, daar op Ameland, maar je went er aan. Voor de Bredanaars gaat het echte avontuur lijke er langzamerhand af, al komen ze ook nu nog elke dag voor verrassingen te staan. De grootste verrassing is iedere dag het weer. „Als dat wat mee zou werken, zou het hier machtig zijn", was de mening van een van de mannen. Maar tot nu toe heeft de zon vaak verstek laten gaan. En het is geen pretje om in stromende regen, harde wind, zandstor men en van de winter zelf dagenlange sneeuw- en hagelstormen, op een zand vlakte die geen enkele beschutting biedt, te werken. De Amerikanen en Neder landers van Mobile zullen nog een maand of vier op Ameland bezig zijn. Het boren naar olie zal misschien nog een weck of acht vergen, maar dan komt voor de twaalf mannen van Stoof N.V. het moeilijkste karwei: het afbre ken van de gehele boorinstallatie, die enkele maanden geleden zo moeizaam is opgebouwd. OP DE FOTO: Het boor-„eiland" van Mobile, dat door het Bredase transportbedrijf geplaatst werd.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 9