Amerika's reclame-tv. alleen
gebaseerd op harde zakelijkheid
CITOSIC
RK
Het geval van de
lieve, oude dame
Programma's radio en t.v.
Jan
ant
HOOFDPIJNPOEDERS
Spionnen in
de schaduw IX
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 11 MEI 1964
3
KIJKER KOMT OP
DE TWEEDE PLAATS
Gaste van Wim lbo
Radio
Maandag 11 mei
Dinsdag 12 mei
Televisie
Maandag 11 mei
bestrijdt
Rijn en koorts
pijlsnel
èn veilig
nieuw l
GEVITAMINczlzHüE
stygLtabletten
Nutsspaarbank
Breda
SYMBOOL VAN
KWALITEIT
Jeugdbloesemrit
Kapelle-Biezelinge
werd succes
Strijd in Aden
Kremlin krimpt
conventionele
strijdmacht in
Voordracht voor
directeur Goese
gemeentewerken
after
shave
lotion
Wetenschap door
katholieken voor
KRO-televisie
IIWÉ^
(Neerlandiapers-correspondent)
Jarenlang reeds ijvert in de Verenigde
Staten een regeringscommissie, de F.C.C.,
tegen de over-commercialisatie van radio
en t.v. Zij moet daarbij vooral afrekenen
met de organisatie van de RTV-industrie.
de „National Association of Broadcas
Iers", en de volksvertegenwoordigers in
het Huis van Afgevaardigden. Deze
laatsten hebben nu onlangs een wetsont
werp ingediend dat de machten van de
F.C.C. drastisch inperkt en gewoon be
paalt dat van nu af aan geen maatregelen
meer mogen worden genomen tegen de
commerciële bedrijfsvorm van radio en
televisie.
Voor een Europeaan lijkt dit moeilijk
te begrijpen. Vooral wanneer hij eens
levendig geconfronteerd wordt met het
soort uitzendingen dat de Amerikaan ge
durende de talloze uren dat zijn toestel
openstaat, ondergaat. (In 1962 was dat
gemiddeld 5 uur en 6 minuten per dag
en in 1963 kwamen daar nog 7 minuten
bij.)
Hoe minderwaardig en vervlakkend de
meeste shows ook mogen zijn, hoe sterk
ook de beïnvloeding van het publiek,
de integrale „free-enterprise"-vorm van
de Amerikaanse R-TV lijkt de wetgevers
belangrijker dan de welvaart van het
publiek.
Misschien begrijpt de lezer deze gang
(Advertentie)
VAKKLEDING
IS
UITERST
WASBESTENDIG
EN
BENDIENS CONFECTIE
FABRIEKEN N.V. ALMELO
van zaken nog het best wanneer hij weet
dat vele politici financiële belangen heb
ben in heel wat R-TV-stations, ja zelfs
mede-eigenaar zijn. L. B. Johnson bezit
meer dan een commerciële radio- en
televisiezender, zij het dan op naam van
lady Bird. Wij hebben o.m. de strijd
van de vroegere leider van de FCC New
ton Minow, van naderbij kunnen volgen.
Het leek of deze commissaris van presi
dent Kennedy op weg was om heel wat
te saneren; hij moest evenwel ontslag
nemen vóór hij een radicale ommekeer
kon bewerken.
Er moet in de Senaat over bovenge
noemd wetsontwerp nog gestemd wor
den en er bestaat veel kans dat het
er niet door komt. De senators schijnen
niet zo enthousiast over de gang van
zaken te zijn in de R-TV-industrie.
Wij hebben elders reeds verwezen naar
bepaalde prestigeprodukties van de Ame
rikaanse televisie; b.v. NBC's „Christ is
coming" en „Christ is risen"; wij zagen
beide produkties in „prime time" (de
duurste avonduren) zonder enige recla
me. Het was natuurlijk reclame voor het
NBC-netwerk zelf dat deze meesterlijke
kleurenshows presenteerde. Tot nog toe
had geen enkel concern op de commer
ciële televisie een produktie bekostigd
zonder er heel wat reclamespots tussen
te lassen. Wel was het de educatieve TV
Humble Oil (U.S.-Esso) geweest die de
BBC-produkties „An age of kings" van
Shakespeare voor Amerika had gefinan
cierd met de eenvoudige vermelding
„Courtesy of Humble Oil". Het ziet er
naar uit dat iets dergelijks voor het
eerst gaat gebeuren op de commerciële tv.
Wij vernemen zo pas dat begin januari
1965 door ABC- en NBC-TV een reeks
„specials" worden geprogrammeerd die
het werk van de UNO tot onderwerp
hebben. Otto Preminger, Stanley Kubrick,
Robert Rossen, Joseph Mankiewicz en
Fred Zinnemann zullen deze shows reali
seren. De muziek wordt gecomponeerd
door Rodgers, Mancini North, Prévin,
Bernstein, (Elmer) kortom de grootste
filmcomponisten die in Amerika voor
handen zijn. De acteurs zijn nog niet
bekendgemaakt, doch het zijn de best
gequoteerde van het ogenblik (waar
onder vele Oscars van dit jaar). Men
merkt dat het hier reuze-TV-produkties
betreft die ontzaglijke sommen zullen
kosten.
Niettegenstaande men sceptisch kan
zijn wanneer men leest dat Preminger
het werk van de UNO gaat verfilmen
hij is wel de specialist om alle par
tijen te vleien en niemand voor het
hoofd te stoten lijkt dit project veel
goeds in te houden. De UNO is ten
slotte niet zo bekend in de wereld.
Wel de politici van de UNO, maar niet
de meer dan 20.000 technici, die werk
zaam zijn op het gebied van economie
en gezondheid. Deze TV-films, die ook
wel bij ons vertoond zullen worden,
kunnen de massa overtuigen van de
grote nood aan organisatie der Ver
enigde Naties in onze tijd.
Vanuit TV-standpunt bekeken is het
meest fantastische evenwel dat een con
cern van dupllcatie-machines, nl. Xerox,
vier miljoen dollar heeft uitgetrokken
om deze „specials" te financieren.
De acteurs werken allen aan de door
de syndicaten vastgestelde minimum
honoraria. Xerox zal enkel vermeld
worden bij het begin en heteinde van
het programma. Het worden dus „prime
time"-shows zonder commercials. Dit is
inderdaad een lichtzijde voor de Ame
rikaanse TV-industrie. Het zou een ware
gezondmaking kunnen betekenen indien
deze specials van reclamestandpunt uit
gezien een succes zouden worden voor
Xerox. Het zou immers tot gevolg kun
nen hebben dat de grote TV-adverteer-
ders als GMC (in 1963: 9 miljoen dollar)
Chrysler, Ford Reynolds Tobacco, Coca
Cola, Anheuser-Busch (bier) en American
Tobacco (alle boven de 5 miljoen dollar)
met dergelijke prestigeprodukties zou
den gaan uitpakken en alle banaliteit
weren! Het lijkt utopisch misschien, maar
niemand minder dan realisator Joe Man
kiewicz dorst het begin dezer maand als
een mogelijkheid af te schilderen.
(Advertentie)
Hilversum I brengt deze middag om
2 uur meer dan een half uur Schubert.
Men luistert dan naar het Forellenkwintet
Aansluitend daarop hoort men twee can
ticles van Benjamin Britten. Het avond
programma brengt om 20.05 uur het Om
roeporkest van de NDR met operette
muziek.
Hilversum II brengt om 2.30 uur de
symfonie no. 2 in C gr t van Berwald.
Om 5.30 uur is „Op Tienertoeren" in de
lucht en om 6.50 uur Openbaar Kunst
bezit. De avond begint om 8 uur met
Adam, wie zijt gij?, waarna tot driemaal
toe goede muziek is te beluisteren.
De AVRO besteedt vanavond aandacht
aan 15 jaar NAVO in verband met de
conferentie, die in Den Haag gehouden
wordt. Een film van Graham Greene „Ge
wetenswroeging" komt om 9 uur op
het scherm.
België Vlaams besteedt veel aandacht
aan het bezoek van het Belgische ko
ningspaar in Zweden (14, 18.20, 19.15
en 20 uur).
In de cabaretkroniek van Wim lbo
(vrijdag aanstaandeis éen tian
de gasten Ennie MqIs(Le Leeuive,
die men op de foto in actie ziet.
HILVERSUM I 402 M
12.00 Licht orkest. 12.30 Mededelingen
t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33 Voor het
platteland. 12.38 Licht instrumentaal
kwintet. 13.00 Nieuws. 13.15 Voor de mid
denstand, praatje. 13.20 Pianotrio: amuse
mentsmuziek. 13.45 Wikken en wegen,
lezing. 14.00 Klassiek pianokwintet, (gr).
14.35 Moderne grammofoonmuziek. 15.00
Dit is uw leven, (herhaling van 1 mei jl.).
16.00 Zestig minuten voor boven de zestig.
17.00 Oude liedjes. 17.15 Amusements
muziek (gr.). 17.25 Dansorkest en zang
solisten. 18.00 Nieuws. 18.15 Licht instru
mentaal trio en vocaal ensemble. 19.00
Ritmisch strijkorkest. 19.30 Parlementair
overzicht. 19.45 Lichte grammofoonmu
ziek. 19.50 Regeringsuitzending: 19.50 Uit
zending voor de Middenstand (V). Minis
terie van Economische Zaken. 20.00
Nieuws. 20.05 Operettemuziek (gr.). 21.10
Latijns-Amerikaanse muziek (gr.). 21.35
Ik zou wel es. vervulling van kleine
wensen door bescheiden mensen. 22.05
Spelenderwijs, lichte programma. 22.30
Nieuws. 22.40 Actuele kroniek. 22.55 Weer
klank: muziekrevue. 23.30 Lichte gram
mofoonmuziek. 23.55—24.00 Nieuws.
HILVERSUM II 298 M
12.25 Voor boer en tuinder. 12.30 Mede
delingen t.b.v. land- en tuinbouw. 12.33
Orgelspel: amusementsmuziek. 12.53
Grammofoonmuziek, eventueel actualitei
ten. 13.00 Nieuws. 13.15 Licht instrumen
taal ensemble en zang*solisten. 13.40 Ame
rikaanse marsmuziek <gr 13.55 Lichte
orkestmuziek (gr.). 14.05 Schoolradio.
14.30 Klassieke orkestmuziek (gr.). 15.00
Radio-kamerorkest: moderne muziek.
15.40 Vocaal ensemble: moderne liederen.
16.00 Leven naar Pinksteren: Godsdien
stige uitzending. 16.30 Viool en piano:
klassieke en moderne muziek. 17.00 Voor
dc kleuters. 17.15 Voor de jeugd. 17.30
Lichte grammofoonmuziek voor de teen
agers. 17.50 Regeringsuitzending: Cultu
rele ontmoetingen in Suriname en de
Nederlandse Antillen, door Rudi Bedacht
18.00 Kapel van de Koninklijke Lucht
macht. 18.20 Uitzending van het Gerefor
meerd Politiek Verbond: Geestelijke vrij
heid en nationale inspanning in de Neder
landse politiek. Tot u spreekt: Dr. A. J.
Verbrugh, Algemeen Secretaris van het
Gereformeerd Politiek Verbond. 18.30
Oude kamermuziek (gr.). 18.50 Openbaar
Kunstbezit. 19.00 Nieuws en weerpraatje.
19.10 Op de man af. praatje. 19 15 Oude
muziek (opn.) 19.30 Radiokrant. 19.50
Zigeunermuziek (gr 20.00 Adam wie zijt
gij°. klankbeeld. 20.45 Kunstmaandorkest
en solist: Nederlandse moderne orkest
werken. 22.05 Wereldpanorama 22 15
Spaanse pianomuziek 22.30 Nieuws en
SOS-beriehter.. 22 40 Avondoverdenking
22.55 Boekbespreking 23 05 Vertolkers be
luisterd. muzikale lezing. 23.55—2400
Nieuws.
BRUSSEL VLAAMS 324 M
12.00 Nieuws. 12.03 Grammofoonmuziek
12 08 Landbouwkroniek. 12.15 Lichte mu
ziek. 12.25 Weerbericht. 12.30 Lichte mu
ziek. 12 50 Beursberichten en programma
overzicht. 13 00 Nieuws. 13 20 Kamer
muziek. 14.00 Nieuws 14.03 Schoolradio
15.00 Nieuws. 15.45 Grammofoonmuziek
1600 Nieuws. 16.03 Beursberichten. 16.09
Voor de zieken. 17.00 Nieuws. 17 15 Voor
de kinderen 17.40 Grammofoonmuziek
17 45 Franse les. .18.00 Nieuws. 18.03 Voor
de soldaten 18.28 Paardesportberichten
1830 Protestantse godsdienstige uitzen
ding. 18 4" Dansmuziek 19.00 Nieuws,
radiokroniek on correspondentie uit Ne-
(Advertentie)
Op het A.V.R.O.-programma van
zaterdagavond was weinig aan te mer
ken. Maar eerlijkheidshalve dienen wij
te vermelden, dat we de „Kijk-dic Rijk"
show hebben gelaten voor wat ze was.
In plaats daarvan kozen wij een goede
aflevering uit de Perry Mason-serie op
het tweede net.
Het quiz-uur vormde een prettige ver
pozing en daarom zien wij deze rubriek
in het najaar gaarne terug. Het zwakke
actualiteiten-programma „Televizier"
bevatte ditmaal een goede reportage
over de vlet van vijf koene Engeland
vaarders. Het behouden gebleven bootje
kreeg een plaats in het oorlogsmuseum
te Overloon.
Zondagavond presenteerde de N.C.R.V.
een instructieve documentaire over de
drinkwatervoorziening en de vele pro
blemen welke daarmee annex zijn.
Na vele maanden waren wij weer eens
in de gelegenheid om naar een afleve
ring van „Arthur en Eva" te kijken.
Het is waarschijnlijk de laatste, omdat
de andere teksten minder ster* bleken.
Kitty Knappert gaf een hartveroverende
creatie van de kwetterende rrievrouw
De Vries. Paul Cammermans onderging
de catatrofale gevolgen van de aankoop
van een naaimachine van zijn Eva. Kees
van Langeraad had een moeilijk ver
lopend gesprek met Jan Nijenhuis een
oud-verzetsman. Deze hoofdonderwijzer
uit het zwaarbeproefde Veiuwedorp
Putten maakte het onomstotelijk duide
lijk. dat de echte verzetsstrijders zelfs
19 jaar na de oorlog nimmer over zijn
daden spreekt. Het interview bepaalde
zich daarom slechts tot een analyse
over het nut van de ondergrondse en
de verzetsdaden.
Het hoogtepunt van de avond vormde
het eerste deel van een t.v.-reportage
over het optreden van Mahalia Jackson
voor de 3000 jonge bezoekers aan
„Palaver '64".
Tot besluit hield ds. A. C. D. van den
Bosch een meditatie n.a.v. de miljoenen
slachtoffers, welke de tweede wereld
oorlog eiste. Zijn toespraak ging verge
zeld van navrante beelden uit de Franse
film „Vivre"
B. de R,
(Advertentie)
Missieklankbeeld. 20.15 Moderne muziek
21.45 Klavecimbelrecital. 22.00 Nieuws.
22.15 Volksdansen en -zangen. 22.35 De
zeven kunsten. 22.50 (On)-zinnetjes over
ons wereldje. 23.00 Nieuws. 23.05 Jazz-
kroniek. 23.30 Amusementsmuziek. 23.55
Nieuws. 24.00—0.45 Voor de zeelieden.
BRUSSEL FRANS 325 M
12.03 Gevarieerde muziek en actualitei
ten. 14.10 Gevarieerd programma. 16.08
Klassieke muziek. 17.00 Nieuws. 17.55
Grammofoonmuziek. 18.03 Voor de sol
daten. 18.30 Feuilleton. 18.40 Lichte mu
ziek. 19.15 Nieuwe gTammofoonmuziek.
19.30 Nieuws. 20.00 Hoorspel. 22.00 Wereld
nieuws. 22.15 Jazzmuziek. 22.55 Nieuws.
HILVERSUM I 402 M
AVRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Ochtendgym
nastiek. 7.20 Lichte grammofoonmuziek.
VPRO: 7.50 Dagopening. AVRO: 8.00
Nieuws. 8.15 Programma-overzicht en
lichte grammofoonmuziek 9.00 Ochtend
gymnastiek. 9.10 De groenteman. 9.15
Öude kamermuziek (gr.). 9.35 Water
standen. 9.40 Morgenwijding. 9.55 Een
boek voor het geestelijk leven: boekbe
spreking. 10.00 Lichte grammofoonmuziek.
10.50 Voor de kleuters. 11.00 Voor de
zieken.
HILVERSUM II 298 M
KRO: 7.00 Nieuws. 7.10 Morgengebed.
7.15 Ouverture, radio voor de vroege
mensen. 7.55 Overweging. 8.00 Nieuws.
I.15 Strip voor de jeugd. 8.20 Lichte gram
mofoonmuziek. 8.50 Voor de huisvrouw.
9.40 Schoolradio. 10.00 Reportage van de
NAVO-Ministerconferentie te Den Haag.
10.45 Grammofoonmuziek. 11.00 Voor de
vrouw. 11.30 Lichte grammofoonmuziek.
II.50 Volaan. vooruit, praatje.
CVK - IKOR - RKK: 19.30 Logboek, het
bijbelprogramma voor de jeugd. (dl. 54).
19.45 Kenmerk: veertiendaags journaal
van de kerken. NTS: 20.00 Journaal en
weeroverzicht. 20.20 Zendtijd van de
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie.
AVRO: 20.30 Reportage over de 15de ver
jaardag van de Noord-Atlantische Ver
dragsorganisatie en de grote NAVO-con-
ferentie in 's Gravenhage. 21.00 Gewe
tenswroeging. speelfilm. NTS: 22.4522.50
Journaal.
FRANS BELGISCHE TV
14.15 Schooltelevisie. 18.30 Berichten.
13.33 Voor de kinderen. 19.00 Voor de
vrouw. 19.30 Sportuitzending. 20 00 Jour
naal. 20.30 Weyzeck. spel. 21.50 Lectures
oour tous: literair programma. 22.40 Jour
naal.
VLAAMS BELGISCHE TV
13.50—15.20 Eurovisie: Koninklijk be
zoek aan Zweden. 13.50 Rechtstreekse re
portage van de aankomst van Koning
Boudewijn en Koningin Fabiola op de
Arlandsluchthaven te Stockholm voor een
driedaags bezoek aan Zweden. 14.50
Rechtstreekse reportage van de konink
lijke stoet door de straten van Stockholm
van het Raadhuis naar het Paleis. 18 45
Eurovisie: Koninklijk bezoek aan Zwe
den: herhaling van de reportage over de
aankomst te Stockholm en de tocht door
de stad. Daarna: reportage van het staat
siebanket. 20.10 Nieuws. 20.25 De weer
man. 20.30 Sport. 20.35 Maak het hem niet
te moeiliik (The boy comes home), één-
akter. 21.05 Panorama. 21.50 In de spiegel
van dc kunst. 22.20 Zoeklicht op de cul-
r, -„j a y 1 v"" Uit- IV U11 t. £jUUI\ I If II l UU
u-Hand. 19.40 In en om de opera 20.00 turele actualiteiten. 22.35 Nieuws.
Dat komt door het speciale Citosil
procédé. Doe zo'n modern sneltablet
in 'n glas water. Kijk, het valt uiteen
in een nevel van micro-deeltjes.
Pijlsnel: zo kan uw bloed het sneller
opnemen. Veilig: zo maakt uw maag
geeu bezwaar.
de gele sneltabletten
met de pijlen.
Pijn en koorts verhogen de behoefte
aan vitaminen: Citosil bevat Bi en C.
Om u te beschermen tegen infectie -
om uw weerstand te verbogen.
Citosil is een sneltablet. Duszonder
bijmenging van schadelijke stoffen,
enkelvoudig, veilig.
S0 stuks f 1.-.
tegen pijn, griep en koorts
Catharinastra&t IS
- Dillenburgstraat M
Rente
3, 3.25, 3.50 en 4
Amsterdam-Zürich. En de man op de loc
kent de kracht van P.K. Af en toe heeft
hij een opkikkertje nodig op 'n lang, lang traject. P.K houdt
hem fris en helpt hem zijn aandacht bij de rails te houden.
Iedereen die verantwoordelijk werk doet voelt zich waakzaam
met P.K. Probeer zélf hoeveel beter alles gaat met P.K! Steek
het bij u: de beste chewing-gum die er is!
Top-quality chewing-gum from Wrigley's
(Van onze correspondent)
De jeugd van Kapelle-Biezelinge en
omgeving heeft zaterdagmiddag met
groot enthousiasme meegedaan aan de
jeugdbloesemrit, die werd georganiseerd
door de CJV jongensclub afdeling Bie-
zelinge. Niet minder dan 236 jongeren
in de leeftijd van 11-16 jaar namen deel
aan deze bloesemtocht op de fiets over
een afstand van 20 km door het bloeiende
fruitland tussen Kapelle en Wemeldinge.
Er kon in clubverband worden gere
den en individueel. Onderweg moesten
verschillende opdrachten worden uitge
voerd, waarvoor punten werden gegeven.
Voor de clubs was een groepsprijs
beschikbaar in de vorm van een wissel
beker, die werd gewonnen door een groep
van de Goese padvinders. Dat de Goese
jeugd bij deze bloesemtocht goed heeft
meegedaan blijkt uit het feit, dat bij
de eerste tien prijswinnaars van de
individuele wedstrijd maar liefst 8 jon
gens uit Goes waren. De start en finish
lagen bij de hervormde school te Bie-
zelinge, waar ook de prijsuitreiking
plaatsvond.
De prijzen in deze tocht werden als
volgt behaald: 1 J. Eckhardt, Goes. 115
punten; 2 N. Oele, Goes 112 punten;
3 Q. Wisse, Kapelle, 108 p.; 4 H. Loeve,
Goes, 105 p.; 5 J. Rouwe, Goes. 103 p.;
6 C. Metselaar, Goes 102 p.; 7 H. Meer
man, Biezelinge, 101 p.; 8 G. Proost,
Goes, 100 p.; 9 J. Lambert, Goes, 100 p.;
10 J. v. d. Klooster, Goes, 99 punten.
Volgens een door radio-Cairo overge
nomen bericht van radio-Sanaa, zijn der
tig Britse militairen, onder wie dertien
parachutisten, om het leven gekomen bij
gevechten in het berggebied van Radfan,
waar inheemse stammen in opstand zijn
gekomen tegen de regering van het
Britse protectoraat Aden.
Twintig andere Engelse militairen zou
den zijn gewond.
Volgens de Jemenitische radio-om-
roep hebben Britse militaire vliegtuigen
bommen boven het gebied van Radfan
afgeworpen, hetgeen aan vijf inheemsen
het leven zou hebben gekost.
Volgens diplomatieke zegslieden in
Londen is premier Kroestjev van de
Sovjet-Unie voornemens in de loop van
dit jaar een inkrimping van Ruslands
conventionele strijdkrachten aan te kon
digen.
De Russische leider wil dit kennelijk
doen om de begroting voor zware wa
pens nog tijdig te verminderen voordat
de nieuwe begroting tegen het einde van
het jaar moet worden ingediend. Het valt
te verwachten dat hij propagandistische
munt uit deze unilaterale zet zal sla-axu
De zegslieden gaven te kennen dat fi
nanciële- en economische motieven
Kroestjev tot deze stap nopen.
Men wist niet te vertellen hoever de
troepenvermindering zal zijn, maar het
staat vast dat het Kremlin de stap zal
presenteren als een maatregel om de
spanning in de koude oorlog nog meer
te doen verminderen.
De raad van Goes zal op 20 mei a.s.
een nieuwe directeur van gemeentewer
ken benoemen. Dit is nodig, omdat de
heer J. P. F. Lindhout als directeur ont
slag heeft gevraagd en gekregen. B. en w.
hebben de raad de volgende alfabetische
voordracht gedaan: 1 P. Beetsma, direc
teur van gemeentewerken te Lemster-
land; 2 W. A. van Bochove, adjunct-direc
teur van gemeentewerken te Goes en 3
M. van der Broek, directeur van ge
meentewerken te Wiléervank.
(Advertentie)
Veroverend fris.~
IJHIMfllMSBWaEB
Dinsdag 12 mei zendt de KRO in zijn
televisie-programma een documentaire
uit over de wetenschapsbeoefening door
katholieken in Nederland. Aanleiding
hiertoe is het achtste lustrum van de
universiteit van Nijmegen, dat deze
maand gevierd wordt.
De documentaire zal zich bezinnen op
de vraag hoe de katholiek van vandaag
de verhouding ziet tussen geloof en we
tenschap, in hoeverre hij werkelijk ge
ëmancipeerd is en wat zijn hogescholen
hem waard zijn. Daartoe zal men een
blik slaan in verleden, heden en toe
komst.
Zowel minister Bot als de hoogleraren
Van Melsen, Scheffer en Van der Ven le
veren hun aandeel aan dit programma,
dat opnieuw regisseur Piet Franse met
Ad Braamhorst, aan de camera, bijeen
brengt. De produktie heeft Marius Kooi-
stra,
(Advertentie)
PER ETUI VAN 6 EN 12
Het toeval speelt ook in mijn vak
soms een rol (begon Arbetti). Een
frappant voorbeeld hiervan was het
geval, dat zonder een gelukki-* toeval
voor rnij heel slecht had kunnen af
lopen. Zó slecht, dat wij elkaar dan
misschien niet in Parijs hadden weer
gezien. Dat geval speelde in 1953, in
de lente van dat jaar. Het begin was
eenvoudig en zelfs gezellig.
De chef had mij opgedragen om, na
enige voorbereidende besprekingen in
Den Haag en Utrecht, naar Hamburg
te gaan. Hij vermoedde namelijk en
als de chef iets „vermoedde", is het
praktisch gesproken een zekerheid
dat een Nederlands-Duitse combinatie
aan het werk was, die onder de dek
mantel van zakelijke transacties te
vens handel dreef in onzakelijke, maar
niettemin waardevolle dingen. Wat
dat voor waardevolle dingen waren?
Gegevens betreffende de gedragingen
van Duitse en Nederlandse staatsbur
gers in de oorlogsjaren. Het ging
dus. zoals je begrepen hebt, om een
van die na-oorlogse uitwassen, de han
del in dossiers en belastend materiaal.
Chantage want dat was het! is
een der gemeenste misdrijven ter we
reld. maar de bestrijding behoort
tot de taak van de politie en is geen
arbeidsveld voor de contra-spionage.
Mijn chef zou zich dan ook stellig
niet geinteresseerd hebben voor die
Nederlands-Duitse schavuiten. als
onze dienst niet een tip had gekregen
dat er bij die „persoonlijke gege
vens" ook bijzonderheden waren be
treffende mensen in beide landen, dus
in Nederland en Duitsland, die wij
sedert oktober 1951 met wantrouwen
beschouwden, omdat wij ze verdachten
van handelingen die men onder het
woord spionage samenvat. De chef zei
mij, in welk hotel ik in Hamburg moest
gaan wonen en dat ik daar moest
wachten op een telegrafische bood
schap van hem.
Op een goede dag in de lente van
1953 stapte ik dus in Utrecht in de
trein, de Scandinavië-Expres, die
mij zonder dat ik behoefde over te
stappen naar Hamburg zou brengen.
De trein was stil. In mijn comparti
ment bevond zich slechts één mede
passagier, een oude dame. met wie ik
enige beleefdheden wisselde. Wij reden
door Nederland en passeerden de
grens bij Bentheim. Na een kort op
onthoud aldaar zette de trein zich weer
in beweging. De oude dame begon een
gesprekje. Vertelde, dat zij geboren
Nederlandse was, door huwelijk Duitse
geworden ,,en u begrijpt, wat een
afschuwelijke situatie dat was in de
oorlogsjaren Ik houd van mijn geboor
teland en ik houd ook van mijn tweede
vaderland..." Ik zei hoffelijk, dat ik
dat volkomen begreep.
Op dat moment stapte een man van
naar schatting 30 jaar de coupé binnen.
Hij had, zei hij, een afspraak met een
Fransman, ene monsieur Duverge. Hij
kende hem niet. Of ik misschien mon
sieur Duverge was? Ik zei: Ncj, dat
genoegen heb ik niet. Toen zag ik, dat
hij een snelle blik wierp op de ^bel
met mijn naam, die aan mijn koffer
hing. Hij ging nadien ook andere cou
pés binnen, maar ik begreep, althans
ik moest er rekening mee gaan hou
den. dat die zoekende man een voor
trekker was van de „vijand". Ik reis
natuurlijk nooit incognito en heb
steeds een label met naam aan- mijn
koffers. Alleen amateurs doen ge
heimzinniger dan nodig is.
Na dit „zoek-intermezzo" zei de
oude dame: „Het moet ook wel lastig
zijn om iemand, die je niet kent, in
een trein op te sporen... kom, ik ga
compartiment. Kort vóór Osnabrück
kwam zij terug. „U gaat naar Ham
burg. niet waar?" vroeg zij mij. Ik
zei: Ja mevrouw. Zij zei: Ik ook. Ik
moet er een weekje zijn.
Wij spraken over Hamburg en ik
vertelde, dat ik in Hotel Europaischer
Hof, een der grote hotels dicht bij het
Hauptbahnhof, ging logeren. Even
keek de oude dame mij aan. Een goed
hotel (zei ze toen), ik logeer er ook.
In Hamburg zorgde ik, dat zij een
kruier kreeg. Ik begeleidde haar naar
ons hotel. Zij toonde zich erkentelijk en
zei: Misschien kan ik uw goede dienst
nog eens reciproceren. Zij sprak deze
woorden iets ernstiger, iets plechtiger
zelfs dan gebruikelijk is bij een ge
wone beleefdheidsuiting. Doch die nu
ance ontdekte ik pas later, dat is te
zeggen, ik werd er mij pas later van
bewust, later, toen alle gevaar voor
mij geweken was.
Twee dagen had ik reeds in Ham
burg doorgebracht (vervolgde Arbetti
zijn verhaal), zon
der dat zich iets
belangrijk voor
deed. Ik doorkruist
deed Ik door
kruiste de stad en
dronk vele kopjes
koffie. De derde
dag wandelde ik
terug naar mijn
hotel. Eensklaps voelde ik tinte
lende vingertoppen, noem ik dat
een .schaduw" in de buurt. Ik keek
natuurlijk niet om en bleef niet voor
etalages staan om mijn schaduw te
ontdekken. Dat doen de helden in
spionage-romans, maar een getraind
man doet het niet. Hij houdt zich van
den domme. Ik liep dus linia recta
naar mijn hotel. De portier zei: Een
dringend telegram voor u, Herr Baron.
Ik nam het telegram en las:
Ziekte nicht Elisabeth nam ernstige
wending stop verwacht hedenavond
crisis stop wees vooral rustig stop
Armand.
Ik stond met het telegram in de hal
van het hotel. Dus vanavond de ont
knoping. overwoog ik. en toch rüstig
blijven, wat er ook gebeurt. „Vooral"
was namelijk het afgesproken code
woord voor „wat er ook gebeurt" of
„onder alle omstandigheden" Ik be
greep voorts uit het telegram, dat
mijn chef gevaar vermoedde en maat
regelen had getroffen om mij te be
schermen. Maar welke? Ik peinsde,
doch kwam niet tot een oplossing. Ik
had geen agenten ter beschikking in
Hamburg.
Ik ging naar mijn kamer en zag. dat
nieuwsgierige handen mijn bagage
hadden doorzocht. Ik ging een half
uur later naar beneden en koos een
stoel in de hal om een sigaret te roken
en wat na te denken. Niet ver van mij
af zat de lieve oude dame uit de trein.
Ik begroette haar met een handkus
en informeerde naar haar welzijn.
Zij bedankte mij en zei dat zij zich te
vreden gevoelde. Ik ging terug naar
mijn stoel. Een rustig gekleed man
o- kwam binnen en vroeg iets a—de
een kopje koffie in de Speisewagcn portier. De portier wees in mij ich-
dnnken.. Zij stond op en verliet het ting. De man stapte op mij toe. Bent
u Herr von Arbetti?", vroeg hij. Ik
zei: Ja. „Kriminalpolizei", zei de man
en toonde mij zijn Ausweis of legiti
matie, „wilt u met mij meegaan? Wij
moeten u enige vragen stellen. Het is
beter, dat u geen moeilijkheden
maakt.." Ik zag twee andere mannen
in burger bij de deur staan. Ik zei:
Natuurlijk ben ik tot uw dienst, natuur
lijk maak ik geen moeilijkheden. Ik
dacht: Drommels, dat wordt moeilijk.
Ik stond op en liep voor de politie
man uit door de hal. De lieve oude
dame was verdiept in een krant. Een
auto stond gereed. Ik stapte in. De
politieman en zijn beide helpers even
eens. De auto reed weg. Niemand
sprak een woord. Wij reden in de rich
ting van Altona. Gaan wij niet uit de
richting?, vroeg ik. De politieman keek
mij aan. Hij zweeg. De wagen reed
snel. Ik was maar half ingenomen
met deze rit. Doch de instructie luid
de, onder alle omstandigheden rustig
blijven. Ik zweeg verder en rookte.
Wij kwamen in
Altona. Op de hoek
van de Bernadot-
terasse remde de
chauffeur uit alle
macht om een link
macht om een
links van de weg
rijdende tegenlig
ger passeerruimte
te geven. Het was een
vrachtwagen. De chauffeur van de
vrachtwagen remde ook en bracht zijn
auto tot stilstand neus aan neus met
de onze. Mijn drie begeleiders vloek
ten. Ik zei: Vloekt de Duitse Kriminal-
polizei tegenwoordig? Ik zei het wat
schamper en stellig waren er meer
vloeken gevolgd, als op dat moment
het portier van onze auto niet was
opengerukt.
Buiten stonden een geüniformeerde
politieman en twee mannen in burger.
De ene burger herkende ik op het
moment, dat hij zijn revolver richtte
op de man, die mij gelast had, met
hem mee te gaan. Het was Bernard
W., een onzer dapperste mannen, die
reeds menigmaal, als het „op dé re
volver" moest worden uitgevochten,
belangrijke dingen had volbracht. Een
politie-auto reed eveneens aan. Mijn
drie begeleiders en hun chauffeur kre
gen de boeien aan en verdwenen in
onbekende, maar ditmaal zonder twij
fel in de juiste richting.
Met de (echte) Duitse Kriminalpo-
lizist en Bernard reed ik naar een
villa in Altona. Bernard opende de
voordeur met een (zoals hij zei) eigen
gemaakte sleutel. Een man trad ons
verschrikt tegemoet. De Duitser ar
resteerde hem en bleef met zijn vangst
beneden. Bernard bracht mij naar een
kamer. Opende een bureau. Nam er
een stapel papier uit. Stak drie stuk
ken in zijn zak. Ging naar beneden.
Overhandigde de overige aan de Duitse
politieman. Deze zei: Dank u zeer.
Bernard belde de politie op en zei:
Alles in orde. De arrestant belandde
in de cel. Bernard en ik gingen eten.
Je dankt het aan die lieve oude dame,
jongen!, zei Bernard. Zij las je naam
op de kofferlabel. Ze kende die naam.
Ze zag de nieuwsgierige man in de
Speisewagen in gesprek met een on
gunstig type. In Hamburg zocht ze
contact met de chef, die zij eerder
had ontmoet. Ja. natuurlijk was hij in
Hamburg. De zaak was erg belangrijk.
En die lieve oude dame., nu ja, die
was jaren geleden een van onze „fi
guren in de schaduw". Het was echter
puur toeval, dat je met haar in de
zelfde coupé terechtkwam. Natuurlijk
zei je naam op die label haar iets.
Temeer zo. omdat ze je moeder vroe
ger gekend had en wist, dat zoonlief
wat avontuurlijk van aard is. Ze be
greep in de trein dadelijk, dat je op
het oorlogspad was. En ze besloot om
een oogje in het zeil te houden! Je
weet het, „schaduwbloed" verloo
chent zich nooit.
En hoe vond ze de chef, Bernard?
Ze wist van vroeger, dat de chef steeds
zijn adres geeft aan de gezant of naast
bij wonende consul, als hij in het bui
tenland is. Ze belde dus onze Consul-
Generaal in Hamburg op. En toen ze
met ..Armand" contact had gekregen,
werkte ze mee als een., lieve oude
dame. De chef wist door haar infor
matie betreffende de ongunstige vent
in de Speisewagen genoeg om het
spoor verder te volgen. Dat is te zeg
gen, dat liet hij mij doen. Ik volgde
het spoor en vond de villa in Altona,
het hoofdkwartier, zal ik maar zeggen.
Drie schooiers letten op jou en ik lette
op de schooiers. Toen ze als vermomde
politiemannen jou meenamen, belde
de lieve oude dame de chef op. Trou
wens. er stond een kleine auto buiten
het hotel en daarin zat.. Pierre, je
weet wel, de „slagersjongen".
Ik had het vrachtwagentje in ge
reedheid. De chef had zich met de
Kriminalpolizei verstaan. Die speelden
mee in het vrachtwagenspel en de bot
sing-komedie. Met een mobilofoon doe
je tegenwoordig veel, Arbetti..
En de buit?, vroeg ik.
Ik had al ontdekt dat die in de „stu
deerkamer" van de villa was. Ik had
hem veel eerder in beslag kunnen ne
men. maar de chef wilde ook de af
persers onschadelijk maken. Daarom
gelastte hij mij te wachten.nu ja,
hij kent de regels van het spel van
..Omgang met de Politie"... ik gaf de
chantage-documenten aan vriend
Heinrich van de Kriminalpolizei..
Maar ik sorteerde er drie uit, de drie
die gaan over onze verdachten.. En
jij. Arbetti. was het mikpunt van de
bende. Ja, er was levensgevaar bij.
Het waren ongure heren. Maar die
lieve oude dame redde je... wat een
toeval!
In mijn hotel vond ik een briefje.
Het luidde:
Beste Arnold, vind je niet. dat het
hoogste tijd wordt om uit te schei
den met die avontuurlijke loopbaan?
Ik welof eigenlijk, nee, ga er nog
maar wat mee door. Het is toch wel
aardig werk. Ik vind tenminste van
wel Kom je mij de volgende week
in Kiel opzoeken? Zo'n bezoekje ben
je mij wel schuldig. Ik ben om jou
te helpen drie dagen in Hamburg
gebleven. Het was helemaal niet
mijn plan om er te blijven. Begrijp
ie*?eVi Tot spoedig ziens, je Eliza-
w"iU '1~"u als je deze naam
beth (lach niet.
leest, Arnold!)
van K.-von B.
Ik heb de lieve oude dame in Kiel
opgezocht. En het waren erg gezel
lige dagen na al die Hamburgse emo
ties.
